| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਸਿਕ੍ਖਾ-ਮੂਲਸਿਕ੍ਖਾ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
੨੯. ਮਿਚ੍ਛਾਜੀવવਿવਜ੍ਜਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ
29. Micchājīvavivajjanāniddesavaṇṇanā
੨੦੯. ਆਗਮ੍ਮ ਜੀવਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਆਜੀવੋ, ਕੋ ਸੋ? ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਯੇਸਨવਾਯਾਮੋ। ਮਿਚ੍ਛਾਯ ਆਜੀવੋ, ਤਸ੍ਸ વਿવਜ੍ਜਨਾ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀવવਿવਜ੍ਜਨਾ। ਸਾ ਪਨਾਯਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ‘‘ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸਂવੁਤੋ વਿਹਰਤਿ ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ (વਿਭ॰ ੫੦੮) ਏવਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ ਆਗਤੋ ਆਚਾਰੋ ਚੇવ ਯਥਾਕ੍ਕਮੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ ਕਾਰਣਭੂਤਸ੍ਸ ਆਜੀવਹੇਤੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਂ ਅਭੂਤਾਰੋਚਨਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਅਞ੍ਞਾਪਦੇਸਭੂਤਾਰੋਚਨਪਣੀਤਭੋਜਨવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਭੋਜਨવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸੂਪੋਦਨવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਂ વੀਤਿਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਚ ਕੁਹਨਲਪਨਨੇਮਿਤ੍ਤਿਕਤਾ ਨਿਪ੍ਪੇਸਿਕਤਾ ਲਾਭੇਨ ਲਾਭਂ ਨਿਜਿਗੀਸਨਤਾਤਿ ਏવਮਾਦੀਨਞ੍ਚ ਪਾਪਧਮ੍ਮਾਨਂ વਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀવવਿਰਤਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਆਜੀવਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲਞ੍ਚ। ਤਸ੍ਸਾ ਪਨ ਕਸ੍ਸਚਿ ਇਧ ਦਸ੍ਸਨਂ ਯਥਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਰਦ੍ਧਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਯ, ਚਤੁਰਾਰਕ੍ਖવਿਪਸ੍ਸਨਾવਸੇਨ ਆਗਤਾਨਂ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਨਞ੍ਚ ਉਪਕਾਰਕਧਮ੍ਮਪਰਿਦੀਪਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ਏવਮੀਦਿਸਂ વਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਦਾਰੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਦਾਰੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ‘‘ਦਦੇ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਂ। ਚੁਣ੍ਣਂ ਸਿਰੀਸਚੁਣ੍ਣਾਦਿਨਹਾਨਿਯਚੁਣ੍ਣਂ। ਨ੍ਹਾਨਮੁਖੋਦਕਨ੍ਤਿ ਨ੍ਹਾਨਞ੍ਚ ਮੁਖਞ੍ਚ, ਤਸ੍ਸ ਉਦਕਨ੍ਤਿ ਸਮਾਸੋ। ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਣ੍ਣਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਕੁਲਸਙ੍ਗਹਾਤਿ ਕੁਲਸਙ੍ਗਹਕਰਣੇਨ।
209. Āgamma jīvanti etenāti ājīvo, ko so? Paccayapariyesanavāyāmo. Micchāya ājīvo, tassa vivajjanā micchājīvavivajjanā. Sā panāyaṃ atthato ‘‘idha bhikkhu pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno’’ti (vibha. 508) evaṃ pātimokkhasaṃvarasampattiyā paṭipattidassanavasena āgato ācāro ceva yathākkamena pārājikasaṅghādisesathullaccayapācittiyapāṭidesanīyadubbhāsitadukkaṭānaṃ kāraṇabhūtassa ājīvahetupaññattānaṃ abhūtārocanasañcarittaaññāpadesabhūtārocanapaṇītabhojanaviññatti bhikkhunibhojanaviññattisūpodanaviññattisikkhāpadānaṃ vītikkamassa ca kuhanalapananemittikatā nippesikatā lābhena lābhaṃ nijigīsanatāti evamādīnañca pāpadhammānaṃ vasena pavattaṃ micchājīvaviratisaṅkhātaṃ ājīvapārisuddhisīlañca. Tassā pana kassaci idha dassanaṃ yathā dassetumāraddhaṃ pātimokkhasaṃvarasaṅkhātāya adhisīlasikkhāya, caturārakkhavipassanāvasena āgatānaṃ adhicittaadhipaññāsaṅkhātānaṃ dvinnaṃ sikkhānañca upakārakadhammaparidīpanatthanti daṭṭhabbaṃ, evamīdisaṃ viññeyyaṃ, taṃ dasseti ‘‘dāru’’ntiādinā. Tattha ‘‘dāru’’ntiādīni ‘‘dade’’ti etassa pattikammaṃ. Cuṇṇaṃ sirīsacuṇṇādinahāniyacuṇṇaṃ. Nhānamukhodakanti nhānañca mukhañca, tassa udakanti samāso. Ādi-saddena paṇṇādiṃ saṅgaṇhāti. Kulasaṅgahāti kulasaṅgahakaraṇena.
੨੧੦. ਪਰਿਭਟਤਿ ਪਰੇਸਂ ਦਾਰਕੇ ਪਰਿਹਰਤੀਤਿ ਪਰਿਭਟੋ, ਪਰਿਭਟਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਪਾਰਿਭਟਕੋ, ਸਕਤ੍ਥੇ ਤਮੇવ ਪਾਰਿਭਟਕਤਾ। ਅਲਙ੍ਕਰਣਾਦਿਨਾ ਕੁਲਦਾਰਕਪਰਿਹਰਣਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ। ਮੁਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸੂਪੋ ਮੁਗ੍ਗਸੂਪੋ, ਸੋਯੇવ ਮੁਗ੍ਗਸੁਪ੍ਪੋ। ਯਥਾ ਮੁਗ੍ਗਸੂਪੇ ਪਚ੍ਚਮਾਨੇ ਕੋਚਿਦੇવ ਮੁਗ੍ਗੋ ਨ ਪਚ੍ਚਤਿ, ਅવਸੇਸਾ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਯਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਚਨੇ ਕਿਞ੍ਚਿਦੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਹੋਤਿ, ਸੇਸਂ ਅਲਿਕਂ, ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮੁਗ੍ਗਸੂਪਸਦਿਸਤਾਯ ਉਪਚਾਰੇਨ ‘‘ਮੁਗ੍ਗਸੁਪ੍ਪੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਭਾવੋ ਮੁਗ੍ਗਸੁਪ੍ਪਤਾ । ਸਚ੍ਚਾਲਿਕੇਨ ਜੀવਿਤਕਪ੍ਪਨਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਘਰવਤ੍ਥੁਆਦਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਨੀ વਿਜ੍ਜਾ વਤ੍ਥੁવਿਜ੍ਜਾ। ਪਾਰਿਭਟਕਤਾ ਚਾਤਿਆਦਿਨਾ ਦ੍વਨ੍ਦੋ ਨਪੁਂਸਕਤ੍ਤਾਭਾવੇ ਪਾਰਿ…ਪੇ॰… વਿਜ੍ਜਾ, ਤਾਯ। ਰਸ੍ਸੋ ਪਨ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧવਸੇਨ, ਤਥਾ ਦੀਘੋ। ਪਹਿਣਾਨਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਮ੍ਮੇ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਨਿਯੁਞ੍ਜਨਂ ਪਹੇਣਂ। ਆਦਰੇਨ ਦੂਤੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਮ੍ਮਂ ਦੂਤਕਮ੍ਮਂ। ਪਿਸਨਂ ਪੇਸਨਂ, ਜਙ੍ਘਾਯ ਪਾਦੇਨ ਪੇਸਨਂ ਜਙ੍ਘਪੇਸਨਂ, ਤਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਜਙ੍ਘਪੇਸਨਿਯਂ। ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਗਿਹੀਨਂ ਗਾਮਨ੍ਤਰਦੇਸਨ੍ਤਰਾਦੀਸੁ ਸਾਸਨਪਟਿਸਾਸਨਹਰਣਸ੍ਸੇਤਮਧਿવਚਨਂ।
210. Paribhaṭati paresaṃ dārake pariharatīti paribhaṭo, paribhaṭassa kammaṃ pāribhaṭako, sakatthe tameva pāribhaṭakatā. Alaṅkaraṇādinā kuladārakapariharaṇassetaṃ nāmaṃ. Muggassa sūpo muggasūpo, soyeva muggasuppo. Yathā muggasūpe paccamāne kocideva muggo na paccati, avasesā paccanti, evaṃ yassa puggalassa vacane kiñcideva saccaṃ hoti, sesaṃ alikaṃ, ayaṃ puggalo muggasūpasadisatāya upacārena ‘‘muggasuppo’’ti vuccati, tassa bhāvo muggasuppatā . Saccālikena jīvitakappanassetaṃ adhivacanaṃ. Gharavatthuādisambandhinī vijjā vatthuvijjā. Pāribhaṭakatā cātiādinā dvando napuṃsakattābhāve pāri…pe… vijjā, tāya. Rasso pana gāthābandhavasena, tathā dīgho. Pahiṇānaṃ tasmiṃ tasmiṃ kamme tesaṃ tesaṃ niyuñjanaṃ paheṇaṃ. Ādarena dūtena kāretabbaṃ yaṃ kiñci kammaṃ dūtakammaṃ. Pisanaṃ pesanaṃ, jaṅghāya pādena pesanaṃ jaṅghapesanaṃ, tamassa atthīti jaṅghapesaniyaṃ. Tesaṃ tesaṃ gihīnaṃ gāmantaradesantarādīsu sāsanapaṭisāsanaharaṇassetamadhivacanaṃ.
੨੧੧. ਲਾਭਾਸਾਯ ਲਞ੍ਜਦਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਦਾਨਂ। ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਟਿਕੁਟ੍ਠੇਨ ਬੁਦ੍ਧਗਰਹਿਤੇਨ ਅਙ੍ਗવਿਜ੍ਜਾਨਕ੍ਖਤ੍ਤવਿਜ੍ਜਾਸੁਪਿਨવਿਜ੍ਜਾਭੂਤવਿਜ੍ਜਾਦਿਨਾ ਅਞ੍ਞੇਨ વਾ।
211. Lābhāsāya lañjadānaṃ anuppadānaṃ. Sambuddhappaṭikuṭṭhena buddhagarahitena aṅgavijjānakkhattavijjāsupinavijjābhūtavijjādinā aññena vā.
੨੧੨. ਅਞ੍ਞਾਤਕਾਨਂ ਅਪ੍ਪવਾਰਿਤਾਨਂ વਿਞ੍ਞਾਪਨਂ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਯਾਚਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤੋ ਕਾਯવਚੀਪਯੋਗੋ। ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਟਿਕੁਟ੍ਠੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀવੇਨ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਯੇਸਨਾ ਅਨੇਸਨਾ। ਅਭੂਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨਿ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਉਲ੍ਲਪਨਂ ਕਥਨਂ ਅਭੂਤੁਲ੍ਲਪਨਾ। ਕੁਹਨਾਦੀਹੀਤਿ ਕੁਹਨਾਲਪਨਾਦੀਹਿ। ਤਤ੍ਥ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਿਲੋਕਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਪ੍ਪਟਿਸੇવਨਸਾਮਨ੍ਤਜਪ੍ਪਨਇਰਿਯਾਪਥਸਣ੍ਠਾਪਨવਸੇਨ ਜਨવਿਮ੍ਹਾਪਨਾ ਕੁਹਨਾ। વਿਹਾਰਂ ਆਗਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਮਤ੍ਥਾਯ ਭੋਨ੍ਤੋ ਆਗਤਾ, ਕਿਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ‘‘ਮਯਿ ਰਾਜਾ ਪਸਨ੍ਨੋ, ਅਸੁਕੋ ਚ ਅਸੁਕੋ ਚ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤੋ ਪਸਨ੍ਨੋ’’ਤਿ વਾ ਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਆਲਪਨਾ ਲਪਨਾ। ਖਾਦਨੀਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਖਾਦਨੀਯਂ ਲਭਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਰਣਾਦਿ ਨੇਮਿਤ੍ਤਕਤਾ। ‘‘ਅਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਗਰਹਣਾਨਿ ਚ ‘‘ਏਤਂ ਏਤ੍ਥ ਕਥੇਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ વਾਚਾਯ ਉਕ੍ਖਿਪਨਾਦਿ ਚ ਨਿਪ੍ਪੇਸਿਕਤਾ। ਅਪ੍ਪੇਨ ਲਾਭੇਨ ਬਹੁਕਂ વਞ੍ਚੇਤ੍વਾ ਗਹੇਤੁਂ ਇਚ੍ਛਨਂ ਲਾਭੇਨ ਲਾਭਂ ਨਿਜਿਗੀਸਨਤਾ। ਕੁਲਦੂਸਾਦੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਰੂਪਿਯਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਰੂਪਿਯਸਂવੋਹਾਰਾ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ।
212. Aññātakānaṃ appavāritānaṃ viññāpanaṃ viññatti, yācanavasena pavatto kāyavacīpayogo. Buddhappaṭikuṭṭhena micchājīvena paccayapariyesanā anesanā. Abhūtassa attani avijjamānassa uttarimanussadhammassa ullapanaṃ kathanaṃ abhūtullapanā. Kuhanādīhīti kuhanālapanādīhi. Tattha lābhasakkārasilokasannissitassa paccayappaṭisevanasāmantajappanairiyāpathasaṇṭhāpanavasena janavimhāpanā kuhanā. Vihāraṃ āgate manusse disvā ‘‘kimatthāya bhonto āgatā, kiṃ bhikkhū nimantetu’’nti vā ‘‘mayi rājā pasanno, asuko ca asuko ca rājamahāmatto pasanno’’ti vā ādinā nayena ālapanā lapanā. Khādanīyaṃ gahetvā gacchante disvā ‘‘kiṃ khādanīyaṃ labhitthā’’tiādinā nayena nimittakaraṇādi nemittakatā. ‘‘Assaddho appasanno’’tiādinā nayena garahaṇāni ca ‘‘etaṃ ettha kathethā’’tiādinā nayena vācāya ukkhipanādi ca nippesikatā. Appena lābhena bahukaṃ vañcetvā gahetuṃ icchanaṃ lābhena lābhaṃ nijigīsanatā. Kuladūsādīti ettha ādi-saddena rūpiyappaṭiggahaṇarūpiyasaṃvohārā saṅgayhantīti.
ਮਿਚ੍ਛਾਜੀવવਿવਜ੍ਜਨਾਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Micchājīvavivajjanāniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
