| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
३. मिच्छत्तवग्गवण्णना
3. Micchattavaggavaṇṇanā
२१-३०. मिच्छासभावन्ति अयाथावसभावं अनिय्यानिकसभावं। सम्मासभावन्ति याथावसभावं निय्यानिकसभावं। मिच्छापटिपत्ताधिकरणहेतूति एत्थ अधि-सद्दो अनत्थकोति आह – ‘‘मिच्छापटिपत्तिकरणहेतू’’ति। ञायति पटिविद्धवसेन निब्बानं गच्छतीति ञायो। सो एव तंसमङ्गीनं वट्टदुक्खपाततो धारणट्ठेन धम्मोति आह – ‘‘ञायं धम्मन्ति अरियमग्गधम्म’’न्ति। ञाणस्स मिच्छासभावो नाम नत्थीति विञ्ञाणमेवेत्थ पच्चवेक्खणवसेन पवत्तं ञाण-सद्देन वुच्चतीति आह ‘‘मिच्छाविञ्ञाणो’’ति। मिच्छापच्चवेक्खणोति किञ्चि पापं कत्वा ‘‘अहो मया कतं सुकत’’न्ति एवं पवत्तो मिच्छापच्चवेक्खणो। गोसीलगोवतादिपूरणं मुत्तीति एवं गण्हतो मिच्छाविमुत्ति नाम। मिच्छापटिपदादीहि विवट्टन्ति एवं वट्टविवट्टं कथितं। पुग्गलो पुच्छितोति निगमितो च ‘‘अयं वुच्चति, भिक्खवे, असप्पुरिसो’’तिआदिना। किञ्चापि ‘‘मिच्छादिट्ठिको होती’’तिआदिना पुग्गलोव निद्दिट्ठो, तथापि पुग्गलसीसेनायं धम्मदेसनाति आह ‘‘धम्मो विभत्तो’’ति। तेनेवाह ‘‘धम्मेन पुग्गलो दस्सितो’’ति। धम्मेनाति मिच्छादिट्ठिआदिकेन धम्मेन। कल्याणपुथुज्जनतो पट्ठाय सब्बसो सप्पुरिसा नाम, खीणासवो सप्पुरिसतरो। सुप्पवत्तनियोति सुखेन पवत्तेतुं सक्कुणेय्यो। धावतीति गच्छति। पच्चयुप्पन्नेन उपेच्च निस्सितब्बतो उपनिसा, पच्चयो, एकस्स स-कारस्स लोपं कत्वा वाति आह – ‘‘सउपनिसं सपच्चय’’न्ति। परिकरणतो परिक्खारो, परिवारोति आह – ‘‘सपरिक्खारं सपरिवार’’न्ति। सहजातवसेन उपनिस्सयवसेन च सपच्चयता किच्चसाधने निप्फादने सहायभावूपगमने च सपरिवारता दट्ठब्बा।
21-30.Micchāsabhāvanti ayāthāvasabhāvaṃ aniyyānikasabhāvaṃ. Sammāsabhāvanti yāthāvasabhāvaṃ niyyānikasabhāvaṃ. Micchāpaṭipattādhikaraṇahetūti ettha adhi-saddo anatthakoti āha – ‘‘micchāpaṭipattikaraṇahetū’’ti. Ñāyati paṭividdhavasena nibbānaṃ gacchatīti ñāyo. So eva taṃsamaṅgīnaṃ vaṭṭadukkhapātato dhāraṇaṭṭhena dhammoti āha – ‘‘ñāyaṃ dhammanti ariyamaggadhamma’’nti. Ñāṇassa micchāsabhāvo nāma natthīti viññāṇamevettha paccavekkhaṇavasena pavattaṃ ñāṇa-saddena vuccatīti āha ‘‘micchāviññāṇo’’ti. Micchāpaccavekkhaṇoti kiñci pāpaṃ katvā ‘‘aho mayā kataṃ sukata’’nti evaṃ pavatto micchāpaccavekkhaṇo. Gosīlagovatādipūraṇaṃ muttīti evaṃ gaṇhato micchāvimutti nāma. Micchāpaṭipadādīhi vivaṭṭanti evaṃ vaṭṭavivaṭṭaṃ kathitaṃ. Puggalo pucchitoti nigamito ca ‘‘ayaṃ vuccati, bhikkhave, asappuriso’’tiādinā. Kiñcāpi ‘‘micchādiṭṭhiko hotī’’tiādinā puggalova niddiṭṭho, tathāpi puggalasīsenāyaṃ dhammadesanāti āha ‘‘dhammo vibhatto’’ti. Tenevāha ‘‘dhammena puggalo dassito’’ti. Dhammenāti micchādiṭṭhiādikena dhammena. Kalyāṇaputhujjanato paṭṭhāya sabbaso sappurisā nāma, khīṇāsavo sappurisataro. Suppavattaniyoti sukhena pavattetuṃ sakkuṇeyyo. Dhāvatīti gacchati. Paccayuppannena upecca nissitabbato upanisā, paccayo, ekassa sa-kārassa lopaṃ katvā vāti āha – ‘‘saupanisaṃ sapaccaya’’nti. Parikaraṇato parikkhāro, parivāroti āha – ‘‘saparikkhāraṃ saparivāra’’nti. Sahajātavasena upanissayavasena ca sapaccayatā kiccasādhane nipphādane sahāyabhāvūpagamane ca saparivāratā daṭṭhabbā.
मिच्छत्तवग्गवण्णना निट्ठिता।
Micchattavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya
१. मिच्छत्तसुत्तं • 1. Micchattasuttaṃ
२. अकुसलधम्मसुत्तं • 2. Akusaladhammasuttaṃ
३. पठमपटिपदासुत्तं • 3. Paṭhamapaṭipadāsuttaṃ
४. दुतियपटिपदासुत्तं • 4. Dutiyapaṭipadāsuttaṃ
५. पठमअसप्पुरिससुत्तं • 5. Paṭhamaasappurisasuttaṃ
६. दुतियअसप्पुरिससुत्तं • 6. Dutiyaasappurisasuttaṃ
७. कुम्भसुत्तं • 7. Kumbhasuttaṃ
८. समाधिसुत्तं • 8. Samādhisuttaṃ
९. वेदनासुत्तं • 9. Vedanāsuttaṃ
१०. उत्तियसुत्तं • 10. Uttiyasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ३. मिच्छत्तवग्गवण्णना • 3. Micchattavaggavaṇṇanā
