| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪೇತವತ್ಥು-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Petavatthu-aṭṭhakathā |
೭. ಮಿಗಲುದ್ದಕಪೇತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
7. Migaluddakapetavatthuvaṇṇanā
ನರನಾರಿಪುರಕ್ಖತೋ ಯುವಾತಿ ಇದಂ ಭಗವತಿ ವೇಳುವನೇ ವಿಹರನ್ತೇ ಮಿಗಲುದ್ದಕಪೇತಂ ಆರಬ್ಭ ವುತ್ತಂ। ರಾಜಗಹೇ ಕಿರ ಅಞ್ಞತರೋ ಲುದ್ದಕೋ ರತ್ತಿನ್ದಿವಂ ಮಿಗೇ ವಧಿತ್ವಾ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ। ತಸ್ಸೇಕೋ ಉಪಾಸಕೋ ಮಿತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ, ಸೋ ತಂ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ಪಾಪತೋ ನಿವತ್ತೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ‘‘ಏಹಿ, ಸಮ್ಮ, ರತ್ತಿಯಂ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ವಿರಮಾಹೀ’’ತಿ ರತ್ತಿಯಂ ಪುಞ್ಞೇ ಸಮಾದಪೇಸಿ। ಸೋ ರತ್ತಿಯಂ ವಿರಮಿತ್ವಾ ದಿವಾ ಏವ ಪಾಣಾತಿಪಾತಂ ಕರೋತಿ।
Naranāripurakkhatoyuvāti idaṃ bhagavati veḷuvane viharante migaluddakapetaṃ ārabbha vuttaṃ. Rājagahe kira aññataro luddako rattindivaṃ mige vadhitvā jīvikaṃ kappesi. Tasseko upāsako mitto ahosi, so taṃ sabbakālaṃ pāpato nivattetuṃ asakkonto ‘‘ehi, samma, rattiyaṃ pāṇātipātā viramāhī’’ti rattiyaṃ puññe samādapesi. So rattiyaṃ viramitvā divā eva pāṇātipātaṃ karoti.
ಸೋ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ರಾಜಗಹಸಮೀಪೇ ವೇಮಾನಿಕಪೇತೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ, ದಿವಸಭಾಗಂ ಮಹಾದುಕ್ಖಂ ಅನುಭವಿತ್ವಾ ರತ್ತಿಯಂ ಪಞ್ಚಹಿ ಕಾಮಗುಣೇಹಿ ಸಮಪ್ಪಿತಾ ಸಮಙ್ಗೀಭೂತೋ ಪರಿಚಾರೇಸಿ। ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಆಯಸ್ಮಾ ನಾರದೋ –
So aparena samayena kālaṃ katvā rājagahasamīpe vemānikapeto hutvā nibbatto, divasabhāgaṃ mahādukkhaṃ anubhavitvā rattiyaṃ pañcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgībhūto paricāresi. Taṃ disvā āyasmā nārado –
೪೭೮.
478.
‘‘ನರನಾರಿಪುರಕ್ಖತೋ ಯುವಾ, ರಜನೀಯೇಹಿ ಕಾಮಗುಣೇಹಿ ಸೋಭಸಿ।
‘‘Naranāripurakkhato yuvā, rajanīyehi kāmaguṇehi sobhasi;
ದಿವಸಂ ಅನುಭೋಸಿ ಕಾರಣಂ, ಕಿಮಕಾಸಿ ಪುರಿಮಾಯ ಜಾತಿಯಾ’’ತಿ॥ –
Divasaṃ anubhosi kāraṇaṃ, kimakāsi purimāya jātiyā’’ti. –
ಇಮಾಯ ಗಾಥಾಯ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿ। ತತ್ಥ ನರನಾರಿಪುರಕ್ಖತೋತಿ ಪರಿಚಾರಕಭೂತೇಹಿ ದೇವಪುತ್ತೇಹಿ ದೇವಧೀತಾಹಿ ಚ ಪುರಕ್ಖತೋ ಪಯಿರುಪಾಸಿತೋ। ಯುವಾತಿ ತರುಣೋ। ರಜನೀಯೇಹೀತಿ ಕಮನೀಯೇಹಿ ರಾಗುಪ್ಪತ್ತಿಹೇತುಭೂತೇಹಿ। ಕಾಮಗುಣೇಹೀತಿ ಕಾಮಕೋಟ್ಠಾಸೇಹಿ। ಸೋಭಸೀತಿ ಸಮಙ್ಗಿಭಾವೇನ ವಿರೋಚಸಿ ರತ್ತಿಯನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ದಿವಸಂ ಅನುಭೋಸಿ ಕಾರಣ’’ನ್ತಿ, ದಿವಸಭಾಗೇ ಪನ ನಾನಪ್ಪಕಾರಂ ಕಾರಣಂ ಘಾತನಂ ಪಚ್ಚನುಭವಸಿ। ರಜನೀತಿ ವಾ ರತ್ತೀಸು। ಯೇಹೀತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ಕಿಮಕಾಸಿ ಪುರಿಮಾಯ ಜಾತಿಯಾತಿ ಏವಂ ಸುಖದುಕ್ಖಸಂವತ್ತನಿಯಂ ಕಿಂ ನಾಮ ಕಮ್ಮಂ ಇತೋ ಪುರಿಮಾಯ ಜಾತಿಯಾ ತ್ವಂ ಅಕತ್ಥ, ತಂ ಕಥೇಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ ।
Imāya gāthāya paṭipucchi. Tattha naranāripurakkhatoti paricārakabhūtehi devaputtehi devadhītāhi ca purakkhato payirupāsito. Yuvāti taruṇo. Rajanīyehīti kamanīyehi rāguppattihetubhūtehi. Kāmaguṇehīti kāmakoṭṭhāsehi. Sobhasīti samaṅgibhāvena virocasi rattiyanti adhippāyo. Tenāha ‘‘divasaṃ anubhosi kāraṇa’’nti, divasabhāge pana nānappakāraṃ kāraṇaṃ ghātanaṃ paccanubhavasi. Rajanīti vā rattīsu. Yehīti nipātamattaṃ. Kimakāsi purimāya jātiyāti evaṃ sukhadukkhasaṃvattaniyaṃ kiṃ nāma kammaṃ ito purimāya jātiyā tvaṃ akattha, taṃ kathehīti attho .
ತಂ ಸುತ್ವಾ ಪೇತೋ ಥೇರಸ್ಸ ಅತ್ತನಾ ಕತಕಮ್ಮಂ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತೋ –
Taṃ sutvā peto therassa attanā katakammaṃ ācikkhanto –
೪೭೯.
479.
‘‘ಅಹಂ ರಾಜಗಹೇ ರಮ್ಮೇ, ರಮಣೀಯೇ ಗಿರಿಬ್ಬಜೇ।
‘‘Ahaṃ rājagahe ramme, ramaṇīye giribbaje;
ಮಿಗಲುದ್ದೋ ಪುರೇ ಆಸಿಂ, ಲೋಹಿತಪಾಣಿ ದಾರುಣೋ॥
Migaluddo pure āsiṃ, lohitapāṇi dāruṇo.
೪೮೦.
480.
‘‘ಅವಿರೋಧಕರೇಸು ಪಾಣಿಸು, ಪುಥುಸತ್ತೇಸು ಪದುಟ್ಠಮಾನಸೋ।
‘‘Avirodhakaresu pāṇisu, puthusattesu paduṭṭhamānaso;
ವಿಚರಿಂ ಅತಿದಾರುಣೋ ಸದಾ, ಪರಹಿಂಸಾಯ ರತೋ ಅಸಞ್ಞತೋ॥
Vicariṃ atidāruṇo sadā, parahiṃsāya rato asaññato.
೪೮೧.
481.
‘‘ತಸ್ಸ ಮೇ ಸಹಾಯೋ ಸುಹದಯೋ, ಸದ್ಧೋ ಆಸಿ ಉಪಾಸಕೋ।
‘‘Tassa me sahāyo suhadayo, saddho āsi upāsako;
ಸೋಪಿ ಮಂ ಅನುಕಮ್ಪನ್ತೋ, ನಿವಾರೇಸಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ॥
Sopi maṃ anukampanto, nivāresi punappunaṃ.
೪೮೨.
482.
‘‘‘ಮಾಕಾಸಿ ಪಾಪಕಂ ಕಮ್ಮಂ, ಮಾ ತಾತ ದುಗ್ಗತಿಂ ಅಗಾ।
‘‘‘Mākāsi pāpakaṃ kammaṃ, mā tāta duggatiṃ agā;
ಸಚೇ ಇಚ್ಛಸಿ ಪೇಚ್ಚ ಸುಖಂ, ವಿರಮ ಪಾಣವಧಾ ಅಸಂಯಮಾ॥
Sace icchasi pecca sukhaṃ, virama pāṇavadhā asaṃyamā.
೪೮೩.
483.
‘‘ತಸ್ಸಾಹಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ, ಸುಖಕಾಮಸ್ಸ ಹಿತಾನುಕಮ್ಪಿನೋ।
‘‘Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, sukhakāmassa hitānukampino;
ನಾಕಾಸಿಂ ಸಕಲಾನುಸಾಸನಿಂ, ಚಿರಪಾಪಾಭಿರತೋ ಅಬುದ್ಧಿಮಾ॥
Nākāsiṃ sakalānusāsaniṃ, cirapāpābhirato abuddhimā.
೪೮೪.
484.
‘‘ಸೋ ಮಂ ಪುನ ಭೂರಿಸುಮೇಧಸೋ, ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ಸಂಯಮೇ ನಿವೇಸಯಿ।
‘‘So maṃ puna bhūrisumedhaso, anukampāya saṃyame nivesayi;
ಸಚೇ ದಿವಾ ಹನಸಿ ಪಾಣಿನೋ, ಅಥ ತೇ ರತ್ತಿಂ ಭವತು ಸಂಯಮೋ॥
Sace divā hanasi pāṇino, atha te rattiṃ bhavatu saṃyamo.
೪೮೫.
485.
‘‘ಸ್ವಾಹಂ ದಿವಾ ಹನಿತ್ವಾ ಪಾಣಿನೋ, ವಿರತೋ ರತ್ತಿಮಹೋಸಿ ಸಞ್ಞತೋ।
‘‘Svāhaṃ divā hanitvā pāṇino, virato rattimahosi saññato;
ರತ್ತಾಹಂ ಪರಿಚಾರೇಮಿ, ದಿವಾ ಖಜ್ಜಾಮಿ ದುಗ್ಗತೋ॥
Rattāhaṃ paricāremi, divā khajjāmi duggato.
೪೮೬.
486.
‘‘ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಕುಸಲಸ್ಸ, ಅನುಭೋಮಿ ರತ್ತಿಂ ಅಮಾನುಸಿಂ।
‘‘Tassa kammassa kusalassa, anubhomi rattiṃ amānusiṃ;
ದಿವಾ ಪಟಿಹತಾವ ಕುಕ್ಕುರಾ, ಉಪಧಾವನ್ತಿ ಸಮನ್ತಾ ಖಾದಿತುಂ॥
Divā paṭihatāva kukkurā, upadhāvanti samantā khādituṃ.
೪೮೭.
487.
‘‘ಯೇ ಚ ತೇ ಸತತಾನುಯೋಗಿನೋ, ಧುವಂ ಪಯುತ್ತಾ ಸುಗತಸ್ಸ ಸಾಸನೇ।
‘‘Ye ca te satatānuyogino, dhuvaṃ payuttā sugatassa sāsane;
ಮಞ್ಞಾಮಿ ತೇ ಅಮತಮೇವ ಕೇವಲಂ, ಅಧಿಗಚ್ಛನ್ತಿ ಪದಂ ಅಸಙ್ಖತ’’ನ್ತಿ॥ –
Maññāmi te amatameva kevalaṃ, adhigacchanti padaṃ asaṅkhata’’nti. –
ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಿ।
Imā gāthā abhāsi.
೪೭೯-೮೦. ತತ್ಥ ಲುದ್ದೋತಿ ದಾರುಣೋ। ಲೋಹಿತಪಾಣೀತಿ ಅಭಿಣ್ಹಂ ಪಾಣಘಾತೇನ ಲೋಹಿತಮಕ್ಖಿತಪಾಣೀ। ದಾರುಣೋತಿ ಖರೋ, ಸತ್ತಾನಂ ಹಿಂಸನಕೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅವಿರೋಧಕರೇಸೂತಿ ಕೇನಚಿ ವಿರೋಧಂ ಅಕರೋನ್ತೇಸು ಮಿಗಸಕುಣಾದೀಸು।
479-80. Tattha luddoti dāruṇo. Lohitapāṇīti abhiṇhaṃ pāṇaghātena lohitamakkhitapāṇī. Dāruṇoti kharo, sattānaṃ hiṃsanakoti attho. Avirodhakaresūti kenaci virodhaṃ akarontesu migasakuṇādīsu.
೪೮೨-೮೩. ಅಸಂಯಮಾತಿ ಅಸಂವರಾ ದುಸ್ಸೀಲ್ಯಾ। ಸಕಲಾನುಸಾಸನಿನ್ತಿ ಸಬ್ಬಂ ಅನುಸಾಸನಿಂ, ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ಪಾಣಾತಿಪಾತತೋ ಪಟಿವಿರತಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚಿರಪಾಪಾಭಿರತೋತಿ ಚಿರಕಾಲಂ ಪಾಪೇ ಅಭಿರತೋ।
482-83.Asaṃyamāti asaṃvarā dussīlyā. Sakalānusāsaninti sabbaṃ anusāsaniṃ, sabbakālaṃ pāṇātipātato paṭiviratinti attho. Cirapāpābhiratoti cirakālaṃ pāpe abhirato.
೪೮೪. ಸಂಯಮೇತಿ ಸುಚರಿತೇ। ನಿವೇಸಯೀಹಿ ನಿವೇಸೇಸಿ। ಸಚೇ ದಿವಾ ಹನಸಿ ಪಾಣಿನೋ, ಅಥ ತೇ ರತ್ತಿಂ ಭವತು ಸಂಯಮೋತಿ ನಿವೇಸಿತಾಕಾರದಸ್ಸನಂ। ಸೋ ಕಿರ ಸಲ್ಲಪಾಸಸಜ್ಜನಾದಿನಾ ರತ್ತಿಯಮ್ಪಿ ಪಾಣವಧಂ ಅನುಯುತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ।
484.Saṃyameti sucarite. Nivesayīhi nivesesi. Sace divā hanasi pāṇino, atha te rattiṃ bhavatu saṃyamoti nivesitākāradassanaṃ. So kira sallapāsasajjanādinā rattiyampi pāṇavadhaṃ anuyutto ahosi.
೪೮೫. ದಿವಾ ಖಜ್ಜಾಮಿ ದುಗ್ಗತೋತಿ ಇದಾನಿ ದುಗ್ಗತಿಂ ಗತೋ ಮಹಾದುಕ್ಖಪ್ಪತ್ತೋ ದಿವಸಭಾಗೇ ಖಾದಿಯಾಮಿ। ತಸ್ಸ ಕಿರ ದಿವಾ ಸುನಖೇಹಿ ಮಿಗಾನಂ ಖಾದಾಪಿತತ್ತಾ ಕಮ್ಮಸರಿಕ್ಖಕಂ ಫಲಂ ಹೋತಿ, ದಿವಸಭಾಗೇ ಮಹನ್ತಾ ಸುನಖಾ ಉಪಧಾವಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಿಸಙ್ಘಾತಮತ್ತಾವಸೇಸಂ ಸರೀರಂ ಕರೋನ್ತಿ। ರತ್ತಿಯಾ ಪನ ಉಪಗತಾಯ ತಂ ಪಾಕತಿಕಮೇವ ಹೋತಿ, ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ –
485.Divā khajjāmi duggatoti idāni duggatiṃ gato mahādukkhappatto divasabhāge khādiyāmi. Tassa kira divā sunakhehi migānaṃ khādāpitattā kammasarikkhakaṃ phalaṃ hoti, divasabhāge mahantā sunakhā upadhāvitvā aṭṭhisaṅghātamattāvasesaṃ sarīraṃ karonti. Rattiyā pana upagatāya taṃ pākatikameva hoti, dibbasampattiṃ anubhavati. Tena vuttaṃ –
೪೮೬.
486.
‘‘ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಕುಸಲಸ್ಸ, ಅನುಭೋಮಿ ರತ್ತಿಂ ಅಮಾನುಸಿಂ।
‘‘Tassa kammassa kusalassa, anubhomi rattiṃ amānusiṃ;
ದಿವಾ ಪಟಿಹತಾವ ಕುಕ್ಕುರಾ, ಉಪಧಾವನ್ತಿ ಸಮನ್ತಾ ಖಾದಿತು’’ನ್ತಿ॥
Divā paṭihatāva kukkurā, upadhāvanti samantā khāditu’’nti.
ತತ್ಥ ಪಟಿಹತಾತಿ ಪಟಿಹತಚಿತ್ತಾ ಬದ್ಧಾಘಾತಾ ವಿಯ ಹುತ್ವಾ। ಸಮನ್ತಾ ಖಾದಿತುನ್ತಿ ಮಮ ಸರೀರಂ ಸಮನ್ತತೋ ಖಾದಿತುಂ ಉಪಧಾವನ್ತಿ। ಇದಞ್ಚ ನೇಸಂ ಅತಿವಿಯ ಅತ್ತನೋ ಭಯಾವಹಂ ಉಪಗಮನಕಾಲಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ತೇ ಪನ ಉಪಧಾವಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಿಮತ್ತಾವಸೇಸಂ ಸರೀರಂ ಕತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ।
Tattha paṭihatāti paṭihatacittā baddhāghātā viya hutvā. Samantā khāditunti mama sarīraṃ samantato khādituṃ upadhāvanti. Idañca nesaṃ ativiya attano bhayāvahaṃ upagamanakālaṃ gahetvā vuttaṃ. Te pana upadhāvitvā aṭṭhimattāvasesaṃ sarīraṃ katvā gacchanti.
೪೮೭. ಯೇ ಚ ತೇ ಸತತಾನುಯೋಗಿನೋತಿ ಓಸಾನಗಾಥಾಯ ಅಯಂ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ – ಅಹಮ್ಪಿ ನಾಮ ರತ್ತಿಯಂ ಪಾಣವಧಮತ್ತತೋ ವಿರತೋ ಏವರೂಪಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವಾಮಿ। ಯೇ ಪನ ತೇ ಪುರಿಸಾ ಸುಗತಸ್ಸ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸಾಸನೇ ಅಧಿಸೀಲಾದಿಕೇ ಧುವಂ ಪಯುತ್ತಾ ದಳ್ಹಂ ಪಯುತ್ತಾ ಸತತಂ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ಅನುಯೋಗವನ್ತಾ, ತೇ ಪುಞ್ಞವನ್ತೋ ಕೇವಲಂ ಲೋಕಿಯಸುಖೇನ ಅಸಮ್ಮಿಸ್ಸಂ ‘‘ಅಸಙ್ಖತಂ ಪದ’’ನ್ತಿ ಲದ್ಧನಾಮಂ ಅಮತಮೇವ ಅಧಿಗಚ್ಛನ್ತಿ ಮಞ್ಞೇ, ನತ್ಥಿ ತೇಸಂ ತದಧಿಗಮೇ ಕೋಚಿ ವಿಬನ್ಧೋತಿ।
487.Ye ca te satatānuyoginoti osānagāthāya ayaṃ saṅkhepattho – ahampi nāma rattiyaṃ pāṇavadhamattato virato evarūpaṃ sampattiṃ anubhavāmi. Ye pana te purisā sugatassa buddhassa bhagavato sāsane adhisīlādike dhuvaṃ payuttā daḷhaṃ payuttā satataṃ sabbakālaṃ anuyogavantā, te puññavanto kevalaṃ lokiyasukhena asammissaṃ ‘‘asaṅkhataṃ pada’’nti laddhanāmaṃ amatameva adhigacchanti maññe, natthi tesaṃ tadadhigame koci vibandhoti.
ಏವಂ ತೇನ ಪೇತೇನ ವುತ್ತೇ ಥೇರೋ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಸತ್ಥು ಆರೋಚೇಸಿ। ಸತ್ಥಾ ತಮತ್ಥಂ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಂ ಕತ್ವಾ ಸಮ್ಪತ್ತಪರಿಸಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ। ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
Evaṃ tena petena vutte thero taṃ pavattiṃ satthu ārocesi. Satthā tamatthaṃ aṭṭhuppattiṃ katvā sampattaparisāya dhammaṃ desesi. Sabbampi vuttanayameva.
ಮಿಗಲುದ್ದಕಪೇತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Migaluddakapetavatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಪೇತವತ್ಥುಪಾಳಿ • Petavatthupāḷi / ೭. ಮಿಗಲುದ್ದಕಪೇತವತ್ಥು • 7. Migaluddakapetavatthu
