| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
२. मिगसालासुत्तवण्णना
2. Migasālāsuttavaṇṇanā
४४. दुतिये कथं कथं नामाति केन केन कारणेन। अञ्ञेय्योति आजानितब्बो। यत्र हि नामाति यस्मिं नाम धम्मे। समसमगतिकाति समभावेनेव समगतिका। भविस्सन्तीति जाता। सकदागामिपत्तो तुसितं कायं उपपन्नोति सकदागामिपुग्गलो हुत्वा तुसितभवनेयेव निब्बत्तो। कथं कथं नामाति केन केन नु खो कारणेन, किं नु खो जानित्वा देसितो, उदाहु अजानित्वाति। थेरो कारणं अजानन्तो एवं खो पनेतं भगिनि भगवता ब्याकतन्ति आह।
44. Dutiye kathaṃ kathaṃ nāmāti kena kena kāraṇena. Aññeyyoti ājānitabbo. Yatra hi nāmāti yasmiṃ nāma dhamme. Samasamagatikāti samabhāveneva samagatikā. Bhavissantīti jātā. Sakadāgāmipatto tusitaṃ kāyaṃ upapannoti sakadāgāmipuggalo hutvā tusitabhavaneyeva nibbatto. Kathaṃ kathaṃ nāmāti kena kena nu kho kāraṇena, kiṃ nu kho jānitvā desito, udāhu ajānitvāti. Thero kāraṇaṃ ajānanto evaṃ kho panetaṃ bhagini bhagavatā byākatanti āha.
अम्मका अम्मकपञ्ञाति इत्थी हुत्वा इत्थिसञ्ञाय एव समन्नागता। के च पुरिसपुग्गलपरोपरियञाणेति एत्थ पुरिसपुग्गलपरोपरियञाणं वुच्चति पुरिसपुग्गलानं तिक्खमुदुवसेन इन्द्रियपरोपरियञाणं। तस्मा का च बाला मिगसाला, के च पुरिसपुग्गलानं इन्द्रियपरोपरियञाणे अप्पटिहतविसया सम्मासम्बुद्धा, उभयमेतं दूरे सुविदूरेति अयमेत्थ सङ्खेपो।
Ammakā ammakapaññāti itthī hutvā itthisaññāya eva samannāgatā. Ke ca purisapuggalaparopariyañāṇeti ettha purisapuggalaparopariyañāṇaṃ vuccati purisapuggalānaṃ tikkhamuduvasena indriyaparopariyañāṇaṃ. Tasmā kā ca bālā migasālā, ke ca purisapuggalānaṃ indriyaparopariyañāṇe appaṭihatavisayā sammāsambuddhā, ubhayametaṃ dūre suvidūreti ayamettha saṅkhepo.
इदानि मिगसालाय अत्तनो दूरभावं दस्सेन्तो छयिमे, आनन्दातिआदिमाह। सोरतो होतीति पापतो सुट्ठु ओरतो विरतो होति। सुरतोतिपि पाठो। अभिनन्दन्ति सब्रह्मचारी एकत्तवासेनाति तेन सद्धिं एकतोवासेन सब्रह्मचारी अभिनन्दन्ति तुस्सन्ति। एकन्तवासेनातिपि पाठो, सततवासेनाति अत्थो। सवनेनपि अकतं होतीति सोतब्बयुत्तकं असुतं होति। बाहुसच्चेनपि अकतं होतीति एत्थ बाहुसच्चं वुच्चति वीरियं, वीरियेन कत्तब्बयुत्तकं अकतं होतीति अत्थो। दिट्ठियापि अप्पटिविद्धं होतीति दिट्ठिया पटिविज्झितब्बं अप्पटिविद्धं होति। सामायिकम्पि विमुत्तिं न लभतीति कालानुकालं धम्मस्सवनं निस्साय पीतिपामोज्जं न लभति। हानगामीयेव होतीति परिहानिमेव गच्छति।
Idāni migasālāya attano dūrabhāvaṃ dassento chayime, ānandātiādimāha. Sorato hotīti pāpato suṭṭhu orato virato hoti. Suratotipi pāṭho. Abhinandanti sabrahmacārī ekattavāsenāti tena saddhiṃ ekatovāsena sabrahmacārī abhinandanti tussanti. Ekantavāsenātipi pāṭho, satatavāsenāti attho. Savanenapi akataṃ hotīti sotabbayuttakaṃ asutaṃ hoti. Bāhusaccenapi akataṃ hotīti ettha bāhusaccaṃ vuccati vīriyaṃ, vīriyena kattabbayuttakaṃ akataṃ hotīti attho. Diṭṭhiyāpi appaṭividdhaṃ hotīti diṭṭhiyā paṭivijjhitabbaṃ appaṭividdhaṃ hoti. Sāmāyikampi vimuttiṃ na labhatīti kālānukālaṃ dhammassavanaṃ nissāya pītipāmojjaṃ na labhati. Hānagāmīyeva hotīti parihānimeva gacchati.
पमाणिकाति पुग्गलेसु पमाणग्गाहका। पमिनन्तीति पमेतुं तुलेतुं आरभन्ति। एको हीनोति एको गुणेहि हीनो। एको पणीतोति एको गुणेहि पणीतो। तं हीति तं पमाणकरणं।
Pamāṇikāti puggalesu pamāṇaggāhakā. Paminantīti pametuṃ tuletuṃ ārabhanti. Eko hīnoti eko guṇehi hīno. Eko paṇītoti eko guṇehi paṇīto. Taṃ hīti taṃ pamāṇakaraṇaṃ.
अभिक्कन्ततरोति सुन्दरतरो। पणीततरोति उत्तमतरो। धम्मसोतो निब्बहतीति सूरं हुत्वा पवत्तमानविपस्सनाञाणं निब्बहति, अरियभूमिं सम्पापेति। तदन्तरं को जानेय्याति तं अन्तरं तं कारणं अञ्ञत्र तथागतेन को जानेय्याति अत्थो।
Abhikkantataroti sundarataro. Paṇītataroti uttamataro. Dhammasoto nibbahatīti sūraṃ hutvā pavattamānavipassanāñāṇaṃ nibbahati, ariyabhūmiṃ sampāpeti. Tadantaraṃ ko jāneyyāti taṃ antaraṃ taṃ kāraṇaṃ aññatra tathāgatena ko jāneyyāti attho.
कोधमानोति कोधो च मानो च। लोभधम्माति लोभोयेव। वचीसङ्खाराति आलापसल्लापवसेन वचनानेव। यो वा पनस्स मादिसोति यो वा पन अञ्ञोपि मया सदिसो सम्मासम्बुद्धोयेव अस्स, सो पुग्गलेसु पमाणं गण्हेय्याति अत्थो। खञ्ञतीति गुणखणनं पापुणाति। इमे खो, आनन्द, छ पुग्गलाति द्वे सोरता, द्वे अधिगतकोधमानलोभधम्मा, द्वे अधिगतकोधमानवचीसङ्खाराति इमे छ पुग्गला। गतिन्ति ञाणगतिं। एकङ्गहीनाति एकेकेन गुणङ्गेन हीना। पूरणो सीलेन विसेसी अहोसि, इसिदत्तो पञ्ञाय। पूरणस्स सीलं इसिदत्तस्स पञ्ञाठाने ठितं, इसिदत्तस्स पञ्ञा पूरणस्स सीलट्ठाने ठिताति।
Kodhamānoti kodho ca māno ca. Lobhadhammāti lobhoyeva. Vacīsaṅkhārāti ālāpasallāpavasena vacanāneva. Yo vā panassa mādisoti yo vā pana aññopi mayā sadiso sammāsambuddhoyeva assa, so puggalesu pamāṇaṃ gaṇheyyāti attho. Khaññatīti guṇakhaṇanaṃ pāpuṇāti. Ime kho, ānanda, cha puggalāti dve soratā, dve adhigatakodhamānalobhadhammā, dve adhigatakodhamānavacīsaṅkhārāti ime cha puggalā. Gatinti ñāṇagatiṃ. Ekaṅgahīnāti ekekena guṇaṅgena hīnā. Pūraṇo sīlena visesī ahosi, isidatto paññāya. Pūraṇassa sīlaṃ isidattassa paññāṭhāne ṭhitaṃ, isidattassa paññā pūraṇassa sīlaṭṭhāne ṭhitāti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / २. मिगसालासुत्तं • 2. Migasālāsuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / २. मिगसालासुत्तवण्णना • 2. Migasālāsuttavaṇṇanā
