| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā |
ਮਿਸ੍ਸਕਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤવਣ੍ਣਨਾ
Missakahārasampātavaṇṇanā
ਅਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਇਮਿਨਾਪਿ ਨਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ –
Api cettha hārasampātaniddeso imināpi nayena veditabbo –
‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਮਨੋਸੇਟ੍ਠਾ ਮਨੋਮਯਾ।
‘‘Manopubbaṅgamā dhammā, manoseṭṭhā manomayā;
ਮਨਸਾ ਚੇ ਪਸਨ੍ਨੇਨ, ਭਾਸਤਿ વਾ ਕਰੋਤਿ વਾ।
Manasā ce pasannena, bhāsati vā karoti vā;
ਤਤੋ ਨਂ ਸੁਖਮਨ੍વੇਤਿ, ਛਾਯਾવ ਅਨਪਾਯਿਨੀ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੨)।
Tato naṃ sukhamanveti, chāyāva anapāyinī’’ti. (dha. pa. 2);
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਦੇਸਨਾਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ? ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਮਨੋਤਿ ਖਨ੍ਧવવਤ੍ਥਾਨੇਨ વਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਦੇਸੇਤਿ। ਆਯਤਨવવਤ੍ਥਾਨੇਨ ਮਨਾਯਤਨਂ , ਧਾਤੁવવਤ੍ਥਾਨੇਨ વਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਂ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯવવਤ੍ਥਾਨੇਨ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ। ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ? ਛ ਧਮ੍ਮਾ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ, ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ, ਸਾਧਿਪਤਿਕਾਨਂ ਅਧਿਪਤਿ, ਸਬ੍ਬਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ। ਅਪਿ ਚ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਮਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਯਥਾ ਬਲਗ੍ਗਸ੍ਸ ਰਾਜਾ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ, ਏવਮੇવਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਮਨੋ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ। ਤਤ੍ਥ ਤਿવਿਧੇਨ ਮਨੋ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਛਨ੍ਦੇਨ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਛਨ੍ਦੇਨ ਅવਿਹਿਂਸਾਛਨ੍ਦੇਨ। ਤਤ੍ਥ ਅਲੋਭਸ੍ਸ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਛਨ੍ਦੇਨ ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ, ਅਦੋਸਸ੍ਸ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਛਨ੍ਦੇਨ ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ, ਅਮੋਹਸ੍ਸ ਅવਿਹਿਂਸਾਛਨ੍ਦੇਨ ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ।
Tattha katamo desanāhārasampāto? Manopubbaṅgamā dhammāti manoti khandhavavatthānena viññāṇakkhandhaṃ deseti. Āyatanavavatthānena manāyatanaṃ , dhātuvavatthānena viññāṇadhātuṃ, indriyavavatthānena manindriyaṃ. Katame dhammā pubbaṅgamā? Cha dhammā pubbaṅgamā, kusalānaṃ kusalamūlāni, akusalānaṃ akusalamūlāni, sādhipatikānaṃ adhipati, sabbacittuppādānaṃ indriyāni. Api ca imasmiṃ sutte mano adhippeto. Yathā balaggassa rājā pubbaṅgamo, evamevaṃ dhammānaṃ mano pubbaṅgamo. Tattha tividhena mano pubbaṅgamo nekkhammachandena abyāpādachandena avihiṃsāchandena. Tattha alobhassa nekkhammachandena manopubbaṅgamaṃ, adosassa abyāpādachandena manopubbaṅgamaṃ, amohassa avihiṃsāchandena manopubbaṅgamaṃ.
ਮਨੋਸੇਟ੍ਠਾਤਿ ਮਨੋ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸੇਟ੍ਠਂ વਿਸਿਟ੍ਠਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਪવਰਂ ਮੂਲਂ ਪਮੁਖਂ ਪਾਮੋਕ੍ਖਂ, ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਮਨੋਸੇਟ੍ਠਾ’’ਤਿ। ਮਨੋਮਯਾਤਿ ਮਨੇਨ ਕਤਾ, ਮਨੇਨ ਨਿਮ੍ਮਿਤਾ, ਮਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਮਨੋ ਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਮਨੋਮਯਾ’’ਤਿ। ਤੇ ਪਨ ਧਮ੍ਮਾ ਛਨ੍ਦਸਮੁਦਾਨਿਤਾ ਅਨਾવਿਲਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਫਸ੍ਸਸਮੋਧਾਨਾ વੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ। ਮਨਸਾ ਚੇ ਪਸਨ੍ਨੇਨਾਤਿ ਯਾ ਸਦ੍ਧਾ ਸਦ੍ਦਹਨਾ ਓਕਪ੍ਪਨਾ ਅਭਿਪ੍ਪਸਾਦੋ। ਇਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਸਾਦੇਨ ਉਪੇਤੋ ਸਮੁਪੇਤੋ ਉਪਗਤੋ ਸਮੁਪਗਤੋ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪਸਨ੍ਨੇਨਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ । ਭਾਸਤਿ વਾਤਿ વਚੀਕਮ੍ਮਂ। ਕਰੋਤਿ વਾਤਿ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ। ਇਤਿ ਦਸਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ।
Manoseṭṭhāti mano tesaṃ dhammānaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ uttamaṃ pavaraṃ mūlaṃ pamukhaṃ pāmokkhaṃ, tena vuccati ‘‘manoseṭṭhā’’ti. Manomayāti manena katā, manena nimmitā, manena nibbattā, mano tesaṃ paccayo, tena vuccati ‘‘manomayā’’ti. Te pana dhammā chandasamudānitā anāvilasaṅkappasamuṭṭhānā phassasamodhānā vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho. Manasā ce pasannenāti yā saddhā saddahanā okappanā abhippasādo. Iti iminā pasādena upeto samupeto upagato samupagato sampanno samannāgato, tena vuccati ‘‘pasannenā’’ti idaṃ manokammaṃ . Bhāsati vāti vacīkammaṃ. Karoti vāti kāyakammaṃ. Iti dasakusalakammapathā dassitā.
ਤਤੋਤਿ ਦਸવਿਧਸ੍ਸ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਉਪਚਿਤਤ੍ਤਾ। ਨਨ੍ਤਿ ਯੋ ਸੋ ਕਤਪੁਞ੍ਞੋ ਕਤਕੁਸਲੋ ਕਤਭੀਰੁਤ੍ਤਾਣੋ, ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ। ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਦੁવਿਧਂ ਸੁਖਂ ਕਾਯਿਕਂ ਚੇਤਸਿਕਞ੍ਚ। ਅਨ੍વੇਤੀਤਿ ਅਨੁਗਚ੍ਛਤਿ।
Tatoti dasavidhassa kusalakammassa katattā upacitattā. Nanti yo so katapuñño katakusalo katabhīruttāṇo, taṃ puggalaṃ. Sukhanti duvidhaṃ sukhaṃ kāyikaṃ cetasikañca. Anvetīti anugacchati.
ਇਧਸ੍ਸੁ ਪੁਰਿਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾਨੁਸਯੋ ਸਂਯੋਜਨਿਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾਦਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਸਂਯੋਜਨਿਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾਦਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਯਥਾਦਿਟ੍ਠਂ ਯਥਾਸੁਤਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭવਂ ਪਤ੍ਥੇਤਿ। ਇਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਚ ਭવਤਣ੍ਹਾ ਚ ਅਨੁਬਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਯਥਾਦਿਟ੍ਠਂ ਯਥਾਸੁਤਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭવਂ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤੋ ਪਸਾਦਨੀਯવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤਿ ਸਦ੍ਦਹਤਿ ਓਕਪ੍ਪੇਤਿ। ਸੋ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਤਿવਿਧਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯવਤ੍ਥੁਂ ਅਨੁਤਿਟ੍ਠਤਿ ਦਾਨਮਯਂ ਸੀਲਮਯਂ ਭਾવਨਾਮਯਂ ਕਾਯੇਨ વਾਚਾਯ ਮਨਸਾ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ વਿਪਾਕਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਉਪਪਜ੍ਜੇ વਾ ਅਪਰਾਪਰੇ વਾ ਪਰਿਯਾਯੇ। ਇਤਿ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਅવਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣਂ, વਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪਂ, ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਸੁਖવੇਦਨੀਯੋ ਫਸ੍ਸੋ, ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ વੇਦਨਾਤਿ ਏવਂ ਸਨ੍ਤਂ ਤਂ ਸੁਖਮਨ੍વੇਤਿ। ਤਸ੍ਸੇવਂ વੇਦਨਾਯ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਮਾਨਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਤਣ੍ਹਾ। ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨਂ…ਪੇ॰… ਸਮੁਦਯੋ ਹੋਤੀਤਿ।
Idhassu puriso appahīnānusayo saṃyojaniyesu dhammesu assādaṃ anupassati, so saṃyojaniyesu dhammesu assādaṃ anupassanto yathādiṭṭhaṃ yathāsutaṃ sampattibhavaṃ pattheti. Iccassa avijjā ca bhavataṇhā ca anubaddhā honti, so yathādiṭṭhaṃ yathāsutaṃ sampattibhavaṃ patthento pasādanīyavatthusmiṃ cittaṃ pasādeti saddahati okappeti. So pasannacitto tividhaṃ puññakiriyavatthuṃ anutiṭṭhati dānamayaṃ sīlamayaṃ bhāvanāmayaṃ kāyena vācāya manasā. So tassa vipākaṃ paccanubhoti diṭṭheva dhamme upapajje vā aparāpare vā pariyāye. Iti kho panassa avijjāpaccayā saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā sukhavedanīyo phasso, phassapaccayā vedanāti evaṃ santaṃ taṃ sukhamanveti. Tassevaṃ vedanāya aparāparaṃ parivattamānāya uppajjati taṇhā. Taṇhāpaccayā upādānaṃ…pe… samudayo hotīti.
ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਮਨੋ, ਯੇ ਚ ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਯਞ੍ਚ ਸੁਖਂ, ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ, ਤੇ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ। ਤੇਸਂ ਪੁਰਿਮਕਾਰਣਭੂਤਾ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਭવਤਣ੍ਹਾ ਚ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ। ਤੇਸਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਪਹਾਨਾਯ ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ। ਯੇਨ ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ, ਯੇਨ ਪਜਹਤਿ, ਅਯਂ ਮਗ੍ਗੋ। ਯਤ੍ਥ ਚ ਮਗ੍ਗੋ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਅਯਂ ਨਿਰੋਧੋ। ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਏવਂ ਆਯਤਨਧਾਤੁਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮੁਖੇਨਾਪਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਮੁਦਯੇਨ ਅਸ੍ਸਾਦੋ, ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਆਦੀਨવੋ, ਮਗ੍ਗਨਿਰੋਧੇਹਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ, ਸੁਖਸ੍ਸ ਅਨ੍વਯੋ ਫਲਂ, ਮਨਸਾ ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਕਾਯવਚੀਸਮੀਹਾ ਉਪਾਯੋ, ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੁਖਕਾਮੇਨ ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਮਨਸਾ વਚੀਕਮ੍ਮਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਪવਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਭਗવਤੋ ਆਣਤ੍ਤਿ। ਅਯਂ ਦੇਸਨਾਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ।
Tattha yaṃ mano, ye ca manopubbaṅgamā dhammā, yañca sukhaṃ, ime vuccanti pañcakkhandhā, te dukkhasaccaṃ. Tesaṃ purimakāraṇabhūtā avijjā bhavataṇhā ca samudayasaccaṃ. Tesaṃ pariññāya pahānāya bhagavā dhammaṃ deseti, dukkhassa pariññāya samudayassa pahānāya. Yena parijānāti, yena pajahati, ayaṃ maggo. Yattha ca maggo pavattati, ayaṃ nirodho. Imāni cattāri saccāni evaṃ āyatanadhātuindriyamukhenāpi niddhāretabbāni. Tattha samudayena assādo, dukkhena ādīnavo, magganirodhehi nissaraṇaṃ, sukhassa anvayo phalaṃ, manasā pasannena kāyavacīsamīhā upāyo, manopubbaṅgamattā dhammānaṃ attano sukhakāmena pasannena manasā vacīkammaṃ kāyakammañca pavattetabbanti ayaṃ bhagavato āṇatti. Ayaṃ desanāhārasampāto.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ વਿਚਯਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ? ਮਨਨਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣવਿਜਾਨਨਤੋ ਮਨੋ। ਮਨਨਲਕ੍ਖਣੇ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਆਧਿਪਚ੍ਚਕਰਣਤੋ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਈਹਾਭਾવਤੋ ਨਿਸ੍ਸਤ੍ਤਨਿਜ੍ਜੀવਟ੍ਠੇਨ ਧਮ੍ਮਾ। ਗਾਮੇਸੁ ਗਾਮਣਿ વਿਯ ਪਧਾਨਟ੍ਠੇਨ ਮਨੋ ਸੇਟ੍ਠੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਮਨੋਸੇਟ੍ਠਾ। ਸਹਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯਭੂਤੇਨ ਮਨਸਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਤਿ ਮਨੋਮਯਾ। ਅਕਾਲੁਸ੍ਸਿਯਤੋ, ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਓਕਪ੍ਪਨਤੋ ਚ ਪਸਨ੍ਨੇਨ વਚੀવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿવਿਪ੍ਫਾਰਤੋ ਤਥਾ ਸਾਦਿਯਨਤੋ ਚ ਭਾਸਤਿ। ਚੋਪਨਕਾਯવਿਪ੍ਫਾਰਤੋ ਤਥਾ ਸਾਦਿਯਨਤੋ ਚ ਕਰੋਤਿ। ਤਥਾ ਪਸੁਤਤ੍ਤਾ ਅਨਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਚ ‘‘ਤਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੁਖਨਤੋ ਸਾਤਭਾવਤੋ ਇਟ੍ਠਭਾવਤੋ ਚ ‘‘ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਤੂਪਚਿਤਤ੍ਤਾ ਅવਿਪਕ੍ਕવਿਪਾਕਤ੍ਤਾ ਚ ‘‘ਅਨ੍વੇਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਾਰਣਾਯਤ੍ਤવੁਤ੍ਤਿਤੋ ਅਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿਤੋ ਚ ‘‘ਛਾਯਾવ ਅਨਪਾਯਿਨੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਯਂ ਅਨੁਪਦવਿਚਯਤੋ વਿਚਯਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ।
Tattha katamo vicayahārasampāto? Mananato ārammaṇavijānanato mano. Mananalakkhaṇe sampayuttesu ādhipaccakaraṇato pubbaṅgamo īhābhāvato nissattanijjīvaṭṭhena dhammā. Gāmesu gāmaṇi viya padhānaṭṭhena mano seṭṭho etesanti manoseṭṭhā. Sahajātādipaccayabhūtena manasā nibbattāti manomayā. Akālussiyato, ārammaṇassa okappanato ca pasannena vacīviññattivipphārato tathā sādiyanato ca bhāsati. Copanakāyavipphārato tathā sādiyanato ca karoti. Tathā pasutattā anaññattā ca ‘‘tato’’ti vuttaṃ. Sukhanato sātabhāvato iṭṭhabhāvato ca ‘‘sukha’’nti vuttaṃ. Katūpacitattā avipakkavipākattā ca ‘‘anvetī’’ti vuttaṃ. Kāraṇāyattavuttito asaṅkantito ca ‘‘chāyāva anapāyinī’’ti vuttaṃ. Ayaṃ anupadavicayato vicayahārasampāto.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਯੁਤ੍ਤਿਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ? ਮਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਧਿਪਚ੍ਚਯੋਗਤੋ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਾ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਤਤੋ ਏવ ਤੇਸਂ ਮਨਸ੍ਸ ਅਨੁવਤ੍ਤਨਤੋ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਮਨੋਸੇਟ੍ਠਤਾ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਸਹਜਾਤਾਦਿਪਚ੍ਚਯવਸੇਨ ਮਨਸਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਮਨੋਮਯਤਾ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਮਨਸਾ ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਕਾਯવਚੀਕਮ੍ਮਾਨਂ ਕੁਸਲਭਾવੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਯੇਨ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਂ ਉਪਚਿਤਂ, ਤਂ ਛਾਯਾ વਿਯ ਸੁਖਂ ਅਨ੍વੇਤੀਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਅਯਂ ਯੁਤ੍ਤਿਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ।
Tattha katamo yuttihārasampāto? Manassa dhammānaṃ ādhipaccayogato pubbaṅgamatā yujjati. Tato eva tesaṃ manassa anuvattanato dhammānaṃ manoseṭṭhatā yujjati. Sahajātādipaccayavasena manasā nibbattattā dhammānaṃ manomayatā yujjati. Manasā pasannena samuṭṭhānānaṃ kāyavacīkammānaṃ kusalabhāvo yujjati. Yena kusalakammaṃ upacitaṃ, taṃ chāyā viya sukhaṃ anvetīti yujjati. Ayaṃ yuttihārasampāto.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਪਦਟ੍ਠਾਨੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ? ਮਨੋ ਮਨੋਪવਿਚਾਰਾਨਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ। ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ। ‘‘ਭਾਸਤੀ’’ਤਿ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ, ‘‘ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਤੇ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ। ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ। ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿਯਾ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ। ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ। ‘‘ਮਨਸਾ ਪਸਨ੍ਨੇਨਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਸਾਦੋ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਤਂ ਸੀਲਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ। ਸੀਲਂ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ। ਸਮਾਧਿ ਪਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਯਾવ વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਅਯਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ।
Tattha katamo padaṭṭhāno hārasampāto? Mano manopavicārānaṃ padaṭṭhānaṃ. Manopubbaṅgamā dhammā sabbassa kusalapakkhassa padaṭṭhānaṃ. ‘‘Bhāsatī’’ti sammāvācā, ‘‘karotī’’ti sammākammanto, te sammāājīvassa padaṭṭhānaṃ. Sammāājīvo sammāvāyāmassa padaṭṭhānaṃ. Sammāvāyāmo sammāsatiyā padaṭṭhānaṃ. Sammāsati sammāsamādhissa padaṭṭhānaṃ. ‘‘Manasā pasannenā’’ti ettha pasādo saddhindriyaṃ, taṃ sīlassa padaṭṭhānaṃ. Sīlaṃ samādhissa padaṭṭhānaṃ. Samādhi paññāyāti yāva vimuttiñāṇadassanā yojetabbaṃ. Ayaṃ padaṭṭhānahārasampāto.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਲਕ੍ਖਣੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ? ‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਾવਚਨੇਨ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਛਨ੍ਦਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਾਪਿ વੀਰਿਯਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਾਪਿ વੀਮਂਸਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਾਪਿ વੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਆਧਿਪਤੇਯ੍ਯਲਕ੍ਖਣੇਨ ਛਨ੍ਦਾਦੀਨਂ ਮਨਸਾ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ। ਤਥਾ ਨੇਸਂ ਸਦ੍ਧਾਦਿਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤਾਪਿ વੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਲਕ੍ਖਣੇਨ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਮਨਸਾ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ। ‘‘ਮਨਸਾ ਚੇ ਪਸਨ੍ਨੇਨਾ’’ਤਿ ਯਥਾ ਮਨਸ੍ਸ ਪਸਾਦਸਮਨ੍ਨਾਗਮੋ ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਕਾਯવਚੀਕਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨવਜ੍ਜਭਾવਲਕ੍ਖਣਂ। ਏવਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿਆਦਿਸਮਨ੍ਨਾਗਮੋਪਿ ਨੇਸਂ ਅਨવਜ੍ਜਭਾવਲਕ੍ਖਣਂ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਸਮੁਟ੍ਠਾਨਭਾવੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ। ‘‘ਸੁਖਮਨ੍વੇਤੀ’’ਤਿ ਸੁਖਾਨੁਗਮਨવਚਨੇਨ ਸੁਖਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾਨਂ ਮਨਾਪਿਯਰੂਪਾਦੀਨਂ ਅਨੁਗਮੋ વੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਤਾਯ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾਤਿ। ਅਯਂ ਲਕ੍ਖਣਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ।
Tattha katamo lakkhaṇo hārasampāto? ‘‘Manopubbaṅgamā dhammā’’ti manopubbaṅgamatāvacanena dhammānaṃ chandapubbaṅgamatāpi vīriyapubbaṅgamatāpi vīmaṃsāpubbaṅgamatāpi vuttā hoti ādhipateyyalakkhaṇena chandādīnaṃ manasā ekalakkhaṇattā. Tathā nesaṃ saddhādipubbaṅgamatāpi vuttā hoti indriyalakkhaṇena saddhādīnaṃ manasā ekalakkhaṇattā. ‘‘Manasā ce pasannenā’’ti yathā manassa pasādasamannāgamo taṃsamuṭṭhānānaṃ kāyavacīkammānaṃ anavajjabhāvalakkhaṇaṃ. Evaṃ cittassa satiādisamannāgamopi nesaṃ anavajjabhāvalakkhaṇaṃ yonisomanasikārasamuṭṭhānabhāvena ekalakkhaṇattā. ‘‘Sukhamanvetī’’ti sukhānugamanavacanena sukhassa paccayabhūtānaṃ manāpiyarūpādīnaṃ anugamo vutto hoti tesampi kammapaccayatāya ekalakkhaṇattāti. Ayaṃ lakkhaṇahārasampāto.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਚਤੁਬ੍ਯੂਹੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ? ‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ‘‘ਮਨੋ’’ਤਿਆਦੀਨਂ ਪਦਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਚਨਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਦਤ੍ਥਨਿਦ੍ਦੇਸવਸੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਦਤ੍ਥੋ ਚ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋવ। ਯੇ ਸੁਖੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕਾ, ਤੇਹਿ ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਮਨਸਾ ਕਾਯવਚੀਮਨੋਕਮ੍ਮਾਨਿ ਪવਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਭਗવਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯਾਯ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਹੁਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਤੇਸਂ ਸਮ੍ਮਾ ਉਪਨੇਤਾਰੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਨਿਦਾਨਂ। ‘‘ਛਦ੍વਾਰਾਧਿਪਤੀ ਰਾਜਾ (ਧ॰ ਪ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੧੮੧ ਏਰਕਪਤ੍ਤਨਾਗਰਾਜવਤ੍ਥੁ), ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਿਨੋ ਧਮ੍ਮਾ (ਧ॰ ਸ॰ ਦੁਕਮਾਤਿਕਾ ੬੨; ੧੨੦੫-੧੨੦੬), ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਧਮ੍ਮਸ੍ਸ, ਸਬ੍ਬੇવ વਸਮਨ੍વਗੂ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੬੨) ਏવਮਾਦਿਸਮਾਨਯਨੇਨ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਸਂਸਨ੍ਦਨਾ ਦੇਸਨਾਨੁਸਨ੍ਧਿ। ਪਦਾਨੁਸਨ੍ਧਿਯੋ ਪਨ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾવਾਤਿ। ਅਯਂ ਚਤੁਬ੍ਯੂਹੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ।
Tattha katamo catubyūho hārasampāto? ‘‘Manopubbaṅgamā’’tiādīsu ‘‘mano’’tiādīnaṃ padānaṃ nibbacanaṃ niruttaṃ, taṃ padatthaniddesavasena veditabbaṃ. Padattho ca vuttanayena suviññeyyova. Ye sukhena atthikā, tehi pasannena manasā kāyavacīmanokammāni pavattetabbānīti ayamettha bhagavato adhippāyo. Puññakiriyāya aññesampi pubbaṅgamā hutvā tattha tesaṃ sammā upanetāro imissā desanāya nidānaṃ. ‘‘Chadvārādhipatī rājā (dha. pa. aṭṭha. 2.181 erakapattanāgarājavatthu), cittānuparivattino dhammā (dha. sa. dukamātikā 62; 1205-1206), cittassa ekadhammassa, sabbeva vasamanvagū’’ti (saṃ. ni. 1.62) evamādisamānayanena imissā desanāya saṃsandanā desanānusandhi. Padānusandhiyo pana suviññeyyāvāti. Ayaṃ catubyūho hārasampāto.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਆવਟ੍ਟੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ? ‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਯਾਨਿ ਤੀਣਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਾਨਂ ਹੇਤੁ। ਯੇ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਾ, ਅਯਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ। ਯਂ ਮਨੋਸਹਜਨਾਮਰੂਪਂ, ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ। ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਪੁਰਿਮਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਭવਤਣ੍ਹਾ, ਅਯਂ ਸਮੁਦਯੋ। ਯਤ੍ਥ ਤੇਸਂ ਪਹਾਨਂ, ਅਯਂ ਨਿਰੋਧੋਤਿ ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ। ਅਯਂ ਆવਟ੍ਟੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ।
Tattha katamo āvaṭṭo hārasampāto? ‘‘Manopubbaṅgamā dhammā’’ti tattha yāni tīṇi kusalamūlāni, tāni aṭṭhannaṃ sammattānaṃ hetu. Ye sammattā, ayaṃ aṭṭhaṅgiko maggo. Yaṃ manosahajanāmarūpaṃ, idaṃ dukkhaṃ. Asamucchinnā purimanipphannā avijjā bhavataṇhā, ayaṃ samudayo. Yattha tesaṃ pahānaṃ, ayaṃ nirodhoti imāni cattāri saccāni. Ayaṃ āvaṭṭo hārasampāto.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ વਿਭਤ੍ਤਿਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ? ‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਮਨਸਾ ਚੇ ਪਸਨ੍ਨੇਨ, ਤਤੋ ਨਂ ਸੁਖਮਨ੍વੇਤੀ’’ਤਿ ਨਯਿਦਂ ਯਥਾਰੁਤવਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਹਿ ਸਮਣੋ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਿਮ੍ਹਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੇ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨੇ ਸਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤਿ, ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਚ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਭੂਤਗੁਣਾਭਿਤ੍ਥવਨવਸੇਨ ਭਾਸਤਿ વਾ ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ વਾਸ੍ਸ ਯਂ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਨਂ ਸੁਖਮਨ੍વੇਤਿ। ਦੁਕ੍ਖਮੇવ ਪਨ ਤਂ ਤਤੋ ਚਕ੍ਕਂવ વਹਤੋ ਪਦਮਨ੍વੇਤਿ। ਇਤਿ ਹਿ ਇਦਂ વਿਭਜ੍ਜਬ੍ਯਾਕਰਣੀਯਂ। ਯਂ ਮਨਸਾ ਚੇ ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਭਾਸਤਿ વਾ ਕਰੋਤਿ વਾ, ਤਞ੍ਚੇ વਚੀਕਮ੍ਮਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਸੁਖવੇਦਨੀਯਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਗਤੇਹਿ ਸੁਖવੇਦਨੀਯਂ ਮਿਚ੍ਛਾਗਤੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨੀਯਨ੍ਤਿ। ਕਥਂ ਪਨਾਯਂ ਪਸਾਦੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ? ਨਾਯਂ ਪਸਾਦੋ, ਪਸਾਦਪਤਿਰੂਪਕੋ ਪਨ ਮਿਚ੍ਛਾਧਿਮੋਕ੍ਖੋਤਿ વਦਾਮਿ। ਅਯਂ વਿਭਤ੍ਤਿਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ।
Tattha katamo vibhattihārasampāto? ‘‘Manopubbaṅgamā dhammā, manasā ce pasannena, tato naṃ sukhamanvetī’’ti nayidaṃ yathārutavasena gahetabbaṃ. Yo hi samaṇo vā brāhmaṇo vā pāṇātipātimhi micchādiṭṭhike micchāpaṭipanne sakaṃ cittaṃ pasādeti, pasannena ca cittena abhūtaguṇābhitthavanavasena bhāsati vā nipaccakāraṃ vāssa yaṃ karoti, na tato naṃ sukhamanveti. Dukkhameva pana taṃ tato cakkaṃva vahato padamanveti. Iti hi idaṃ vibhajjabyākaraṇīyaṃ. Yaṃ manasā ce pasannena bhāsati vā karoti vā, tañce vacīkammaṃ kāyakammañca sukhavedanīyanti. Taṃ kissa hetu? Sammattagatehi sukhavedanīyaṃ micchāgatehi dukkhavedanīyanti. Kathaṃ panāyaṃ pasādo daṭṭhabbo? Nāyaṃ pasādo, pasādapatirūpako pana micchādhimokkhoti vadāmi. Ayaṃ vibhattihārasampāto.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਪਰਿવਤ੍ਤਨੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ? ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਤਿਆਦਿ। ਯਂ ਮਨਸਾ ਪਦੁਟ੍ਠੇਨ ਭਾਸਤਿ વਾ ਕਰੋਤਿ વਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਨੁਗਾਮੀ। ਇਦਞ੍ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਏਤਸ੍ਸ ਉਜੁਪਟਿਪਕ੍ਖੋ। ਅਯਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਨੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ।
Tattha katamo parivattano hārasampāto? Manopubbaṅgamātiādi. Yaṃ manasā paduṭṭhena bhāsati vā karoti vā dukkhassānugāmī. Idañhi suttaṃ etassa ujupaṭipakkho. Ayaṃ parivattano hārasampāto.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ વੇવਚਨੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ? ‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ’’ਤਿ ਮਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਨਾਯਤਨਂ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਤਿ ਪਰਿਯਾਯવਚਨਂ। ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਪੁਰੇਚਾਰਿਨੋ ਪੁਰੇਗਾਮਿਨੋਤਿ ਪਰਿਯਾਯવਚਨਂ। ਧਮ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਾ ਸਭਾવਾਤਿ ਪਰਿਯਾਯવਚਨਂ। ਸੇਟ੍ਠਂ ਪਧਾਨਂ ਪવਰਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਯવਚਨਂ। ਮਨੋਮਯਾ ਮਨੋਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਮਨੋਸਮ੍ਭੂਤਾਤਿ ਪਰਿਯਾਯવਚਨਂ। ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤੇਨ ਓਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਪਰਿਯਾਯવਚਨਂ। ਸੁਖਂ ਸਾਤਂ વੇਦਯਿਤਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਯવਚਨਂ। ਅਨ੍વੇਤਿ ਅਨੁਗਚ੍ਛਤਿ ਅਨੁਬਨ੍ਧਤੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯવਚਨਂ। ਅਯਂ વੇવਚਨੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ।
Tattha katamo vevacano hārasampāto? ‘‘Manopubbaṅgamā’’ti mano cittaṃ manāyatanaṃ manindriyaṃ manoviññāṇaṃ manoviññāṇadhātūti pariyāyavacanaṃ. Pubbaṅgamā purecārino puregāminoti pariyāyavacanaṃ. Dhammā attā sabhāvāti pariyāyavacanaṃ. Seṭṭhaṃ padhānaṃ pavaranti pariyāyavacanaṃ. Manomayā manonibbattā manosambhūtāti pariyāyavacanaṃ. Pasannena saddahantena okappentenāti pariyāyavacanaṃ. Sukhaṃ sātaṃ vedayitanti pariyāyavacanaṃ. Anveti anugacchati anubandhatīti pariyāyavacanaṃ. Ayaṃ vevacano hārasampāto.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ? ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਤਿ ਅਯਂ ਮਨਸੋ ਕਿਚ੍ਚਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਸਭਾવਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਮਨੋਸੇਟ੍ਠਾਤਿ ਪਧਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਮਨੋਮਯਾਤਿ ਸਹਜਾਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਪਸਨ੍ਨੇਨਾਤਿ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਸ੍ਸ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਭਾਸਤਿ વਾ ਕਰੋਤਿ વਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਨਿਕ੍ਖੇਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਤਤੋ ਨਂ ਸੁਖਮਨ੍વੇਤੀਤਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਫਲਾਨੁਬਨ੍ਧਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅવਿਨਾਸਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ। ਅਯਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ।
Tattha katamo paññattihārasampāto? Manopubbaṅgamāti ayaṃ manaso kiccapaññatti. Dhammāti sabhāvapaññatti, kusalakammapathapaññatti. Manoseṭṭhāti padhānapaññatti. Manomayāti sahajātapaññatti. Pasannenāti saddhindriyena samannāgatapaññatti, assaddhiyassa paṭikkhepapaññatti. Bhāsati vā karoti vāti sammāvācāsammākammantānaṃ nikkhepapaññatti. Tato naṃ sukhamanvetīti kammassa phalānubandhapaññatti, kammassa avināsapaññattīti. Ayaṃ paññattihārasampāto.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਓਤਰਣੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ? ਮਨੋਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ। ਧਮ੍ਮਾਤਿ વੇਦਨਾਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧਾ। ਭਾਸਤਿ વਾ ਕਰੋਤਿ વਾਤਿ ਕਾਯવਚੀવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ। ਤਾਸਂ ਨਿਸ੍ਸਯਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਭੂਤਾਤਿ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਅਯਂ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਓਤਰਣੋ। ਮਨੋਤਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰવਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਮਨੋਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅવਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਗਹਿਤਾਤਿ। ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣਂ…ਪੇ॰… ਸਮੁਦਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੇਨ ਓਤਰਣੋਤਿ। ਅਯਂ ਓਤਰਣੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ।
Tattha katamo otaraṇo hārasampāto? Manoti viññāṇakkhandho. Dhammāti vedanāsaññāsaṅkhārakkhandhā. Bhāsati vā karoti vāti kāyavacīviññattiyo. Tāsaṃ nissayā cattāro mahābhūtāti rūpakkhandhoti ayaṃ khandhehi otaraṇo. Manoti abhisaṅkhāraviññāṇanti manoggahaṇena avijjāpaccayā saṅkhārā gahitāti. Saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ…pe… samudayo hotīti ayaṃ paṭiccasamuppādena otaraṇoti. Ayaṃ otaraṇo hārasampāto.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਸੋਧਨੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ? ਮਨੋਤਿ ਆਰਮ੍ਭੋ ਨੇવ ਪਦਸੁਦ੍ਧਿ, ਨ ਆਰਮ੍ਭਸੁਦ੍ਧਿ। ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਤਿ ਪਦਸੁਦ੍ਧਿ, ਨ ਆਰਮ੍ਭਸੁਦ੍ਧਿ। ਤਥਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਯਾવ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਪਦਸੁਦ੍ਧਿ, ਨ ਆਰਮ੍ਭਸੁਦ੍ਧਿ। ਸੁਖਮਨ੍વੇਤੀਤਿ ਪਨ ਪਦਸੁਦ੍ਧਿ ਚੇવ ਆਰਮ੍ਭਸੁਦ੍ਧਿ ਚਾਤਿ। ਅਯਂ ਸੋਧਨੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ।
Tattha katamo sodhano hārasampāto? Manoti ārambho neva padasuddhi, na ārambhasuddhi. Manopubbaṅgamāti padasuddhi, na ārambhasuddhi. Tathā dhammāti yāva sukhanti padasuddhi, na ārambhasuddhi. Sukhamanvetīti pana padasuddhi ceva ārambhasuddhi cāti. Ayaṃ sodhano hārasampāto.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ? ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਮਨੋਸੇਟ੍ਠਾ ਮਨੋਮਯਾਤਿ ਏਕਤ੍ਤਤਾ। ਮਨਸਾ ਚੇ ਪਸਨ੍ਨੇਨਾਤਿ વੇਮਤ੍ਤਤਾ, ਤਥਾ ਮਨਸਾ ਚੇ ਪਸਨ੍ਨੇਨਾਤਿ ਏਕਤ੍ਤਤਾ। ਭਾਸਤਿ વਾ ਕਰੋਤਿ વਾਤਿ વੇਮਤ੍ਤਤਾ, ਤਥਾ ਮਨਸਾ ਚੇ ਪਸਨ੍ਨੇਨਾਤਿ ਏਕਤ੍ਤਤਾ। ਸੋ ਪਸਾਦੋ ਦੁવਿਧੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਞ੍ਚ ਬ੍ਯਾਪਾਦવਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਤੋ, ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਓਕਪ੍ਪਨਤੋ। ਤਥਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭવਹੇਤੁਭੂਤੋਪਿ વਡ੍ਢਿਹੇਤੁਭੂਤੋવਾਤਿ ਅਯਂ વੇਮਤ੍ਤਤਾ। ਤਯਿਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਦ੍વੀਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ ਹੇਤੁਨਾ ਚ ਯੋ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ, વਿਪਾਕੇਨ ਚ ਯੋ ਸੁਖવੇਦਨੀਯੋਤਿ। ਅਯਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ।
Tattha katamo adhiṭṭhāno hārasampāto? Manopubbaṅgamā dhammā, manoseṭṭhā manomayāti ekattatā. Manasā ce pasannenāti vemattatā, tathā manasā ce pasannenāti ekattatā. Bhāsati vā karoti vāti vemattatā, tathā manasā ce pasannenāti ekattatā. So pasādo duvidho ajjhattañca byāpādavikkhambhanato, bahiddhā ca okappanato. Tathā sampattibhavahetubhūtopi vaḍḍhihetubhūtovāti ayaṃ vemattatā. Tayidaṃ suttaṃ dvīhi ākārehi adhiṭṭhātabbaṃ hetunā ca yo pasannamānaso, vipākena ca yo sukhavedanīyoti. Ayaṃ adhiṭṭhāno hārasampāto.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ? ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਨੋਤਿ ਕੁਸਲવਿਞ੍ਞਾਣਂ। ਤਸ੍ਸ ਚ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਲੋਭੋ ਅਦੋਸੋ ਅਮੋਹੋਤਿ ਤਯੋ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਹੇਤੂ, ਞਾਣવਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਲੋਭੋ ਅਦੋਸੋਤਿ ਦ੍વੇ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਹੇਤੂ। ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅવਿਸੇਸੇਨ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਹੇਤੁ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਚਕ੍ਕਾਨਿ ਪਚ੍ਚਯੋ। ਤਥਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਦਾਨਾਦਿવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਾਦਯੋ ਪਚ੍ਚਯੋ। ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਚੇਤ੍ਥ વੇਦਨਾਦੀਨਂ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਾਦਯੋ। ਤਥਾ ਤਯੋ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ, વੇਦਨਾਦਯੋ ਪਸਾਦਸ੍ਸ, ਸਦ੍ਧੇਯ੍ਯવਤ੍ਥੁਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ વਿਪਾਕਸੁਖਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ। ਅਯਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ।
Tattha katamo parikkhāro hārasampāto? Manopubbaṅgamāti ettha manoti kusalaviññāṇaṃ. Tassa ca ñāṇasampayuttassa alobho adoso amohoti tayo sampayuttā hetū, ñāṇavippayuttassa alobho adosoti dve sampayuttā hetū. Sabbesaṃ avisesena yonisomanasikāro hetu, cattāri sampatticakkāni paccayo. Tathā saddhammassavanaṃ, tassa ca dānādivasena pavattamānassa deyyadhammādayo paccayo. Dhammāti cettha vedanādīnaṃ iṭṭhārammaṇādayo. Tathā tayo viññāṇassa, vedanādayo pasādassa, saddheyyavatthukusalābhisaṅkhāro vipākasukhassa paccayoti. Ayaṃ parikkhāro hārasampāto.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਸਮਾਰੋਪਨੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ? ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਮਨੋਤਿ ਪੁਞ੍ਞਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਤਿવਿਧਂ – ਦਾਨਮਯਂ, ਸੀਲਮਯਂ, ਭਾવਨਾਮਯਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਦਾਨਮਯਸ੍ਸ ਅਲੋਭੋ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਸੀਲਮਯਸ੍ਸ ਅਦੋਸੋ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ਭਾવਨਾਮਯਸ੍ਸ ਅਮੋਹੋ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ। ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅਭਿਪ੍ਪਸਾਦੋ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ, ‘‘ਸਦ੍ਧਾਜਾਤੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਪਯਿਰੁਪਾਸਤੀ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੮੩) ਸੁਤ੍ਤਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਖਸ੍ਸ ਇਟ੍ਠવਿਪਾਕਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ। ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ। ਯੋਨਿਸੋ ਹਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾવੇਤਿ, ਸੋ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਾਪਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾਯ ਛਨ੍ਦਂ ਜਨੇਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ…ਪੇ॰… ਪਦਹਤਿ। ਤਸ੍ਸੇવਂ ਚਤੂਸੁ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨੇਸੁ ਭਾવਿਯਮਾਨੇਸੁ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਯਾવ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਯਂ ਭਾવਨਾਯ ਸਮਾਰੋਪਨਾ। ਸਤਿ ਚ ਭਾવਨਾਯ ਪਹਾਨਞ੍ਚ ਸਿਦ੍ਧਮੇવਾਤਿ। ਅਯਂ ਸਮਾਰੋਪਨੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ।
Tattha katamo samāropano hārasampāto? Manopubbaṅgamā dhammāti manoti puññacittaṃ, taṃ tividhaṃ – dānamayaṃ, sīlamayaṃ, bhāvanāmayanti. Tattha dānamayassa alobho padaṭṭhānaṃ, sīlamayassa adoso padaṭṭhānaṃ, bhāvanāmayassa amoho padaṭṭhānaṃ. Sabbesaṃ abhippasādo padaṭṭhānaṃ, ‘‘saddhājāto upasaṅkamati, upasaṅkamanto payirupāsatī’’ti (ma. ni. 2.183) suttaṃ vitthāretabbaṃ. Kusalacittaṃ sukhassa iṭṭhavipākassa padaṭṭhānaṃ. Yonisomanasikāro kusalacittassa padaṭṭhānaṃ. Yoniso hi manasi karonto kusalacittaṃ adhiṭṭhāti kusalacittaṃ bhāveti, so anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti, uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ…pe… padahati. Tassevaṃ catūsu sammappadhānesu bhāviyamānesu cattāro satipaṭṭhānā yāva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvanāpāripūriṃ gacchatīti ayaṃ bhāvanāya samāropanā. Sati ca bhāvanāya pahānañca siddhamevāti. Ayaṃ samāropano hārasampāto.
ਤਥਾ –
Tathā –
‘‘ਦਦਤੋ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢਤਿ, ਸਂਯਮਤੋ વੇਰਂ ਨ ਚੀਯਤਿ।
‘‘Dadato puññaṃ pavaḍḍhati, saṃyamato veraṃ na cīyati;
ਕੁਸਲੋ ਚ ਜਹਾਤਿ ਪਾਪਕਂ, ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ’’ਤਿ॥ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੯੭; ਉਦਾ॰ ੭੫; ਪੇਟਕੋ॰ ੧੬)।
Kusalo ca jahāti pāpakaṃ, rāgadosamohakkhayā sa nibbuto’’ti. (dī. ni. 2.197; udā. 75; peṭako. 16);
ਤਤ੍ਥ ਦਦਤੋ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢਤੀਤਿ ਦਾਨਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯવਤ੍ਥੁ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਂਯਮਤੋ વੇਰਂ ਨ ਚੀਯਤੀਤਿ ਸੀਲਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯવਤ੍ਥੁ વੁਤ੍ਤਂ। ਕੁਸਲੋ ਚ ਜਹਾਤਿ ਪਾਪਕਨ੍ਤਿ ਲੋਭਸ੍ਸ ਚ ਦੋਸਸ੍ਸ ਚ ਮੋਹਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਮਾਹ। ਤੇਨ ਭਾવਨਾਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯવਤ੍ਥੁ વੁਤ੍ਤਂ। ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਮਾਹ।
Tattha dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti dānamayaṃ puññakiriyavatthu vuttaṃ. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti sīlamayaṃ puññakiriyavatthu vuttaṃ. Kusalo ca jahāti pāpakanti lobhassa ca dosassa ca mohassa ca pahānamāha. Tena bhāvanāmayaṃ puññakiriyavatthu vuttaṃ. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti anupādāparinibbānamāha.
ਦਦਤੋ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢਤੀਤਿ ਅਲੋਭੋ ਕੁਸਲਮੂਲਂ। ਸਂਯਮਤੋ વੇਰਂ ਨ ਚੀਯਤੀਤਿ ਅਦੋਸੋ ਕੁਸਲਮੂਲਂ। ਕੁਸਲੋ ਚ ਜਹਾਤਿ ਪਾਪਕਨ੍ਤਿ ਅਮੋਹੋ ਕੁਸਲਮੂਲਂ। ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਤੇਸਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ વੁਤ੍ਤਂ।
Dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti alobho kusalamūlaṃ. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti adoso kusalamūlaṃ. Kusalo ca jahāti pāpakanti amoho kusalamūlaṃ. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti tesaṃ nissaraṇaṃ vuttaṃ.
ਦਦਤੋ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢਤੀਤਿ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ। ਸਂਯਮਤੋ વੇਰਂ ਨ ਚੀਯਤੀਤਿ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ। ਕੁਸਲੋ ਚ ਜਹਾਤਿ ਪਾਪਕਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ વਿਮੁਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ। ਦਾਨੇਨ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹਾਨਂ, ਸੀਲੇਨ ਮਜ੍ਝਿਮਾਨਂ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਖੁਮਾਨਂ। ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਕਤਾવੀਭੂਮਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti sīlakkhandhassa padaṭṭhānaṃ. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti samādhikkhandhassa padaṭṭhānaṃ. Kusalo ca jahāti pāpakanti paññākkhandhassa vimuttikkhandhassa padaṭṭhānaṃ. Dānena oḷārikānaṃ kilesānaṃ pahānaṃ, sīlena majjhimānaṃ, paññāya sukhumānaṃ. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti katāvībhūmiṃ dasseti.
ਦਦਤੋ ਪੁਞ੍ਞਂ…ਪੇ॰… ਜਹਾਤਿ ਪਾਪਕਨ੍ਤਿ ਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਅਗ੍ਗਫਲਂ વੁਤ੍ਤਂ।
Dadato puññaṃ…pe… jahāti pāpakanti sekkhabhūmi dassitā. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti aggaphalaṃ vuttaṃ.
ਤਥਾ ਦਦਤੋ ਪੁਞ੍ਞਂ…ਪੇ॰… ਨ ਚੀਯਤੀਤਿ ਲੋਕਿਯਕੁਸਲਮੂਲਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਕੁਸਲੋ ਚ ਜਹਾਤਿ ਪਾਪਕਨ੍ਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲਮੂਲਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਕੁਸਲਮੂਲਸ੍ਸ ਫਲਂ વੁਤ੍ਤਂ।
Tathā dadato puññaṃ…pe… na cīyatīti lokiyakusalamūlaṃ vuttaṃ. Kusalo ca jahāti pāpakanti lokuttarakusalamūlaṃ vuttaṃ. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti lokuttarassa kusalamūlassa phalaṃ vuttaṃ.
ਦਦਤੋ…ਪੇ॰… ਨ ਚੀਯਤੀਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਭੂਮਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। ਕੁਸਲੋ ਚ ਜਹਾਤਿ ਪਾਪਕਨ੍ਤਿ ਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਅਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ।
Dadato…pe… na cīyatīti puthujjanabhūmi dassitā. Kusalo ca jahāti pāpakanti sekkhabhūmi dassitā. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti asekkhabhūmi dassitā.
ਦਦਤੋ …ਪੇ॰… ਨ ਚੀਯਤੀਤਿ ਸਗ੍ਗਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ વੁਤ੍ਤਾ। ਕੁਸਲੋ ਚ ਜਹਾਤਿ ਪਾਪਕਨ੍ਤਿ ਸੇਕ੍ਖવਿਮੁਤ੍ਤਿ। ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਅਸੇਕ੍ਖવਿਮੁਤ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ।
Dadato …pe… na cīyatīti saggagāminī paṭipadā vuttā. Kusalo ca jahāti pāpakanti sekkhavimutti. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti asekkhavimutti vuttā.
ਦਦਤੋ…ਪੇ॰… ਨ ਚੀਯਤੀਤਿ ਦਾਨਕਥਂ ਸੀਲਕਥਂ ਸਗ੍ਗਕਥਂ ਲੋਕਿਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਦੇਸਨਮਾਹ। ਕੁਸਲੋ ਚ ਜਹਾਤਿ ਪਾਪਕਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ ਆਦੀਨવਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਾਮੁਕ੍ਕਂਸਿਕਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਮਾਹ। ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਦੇਸਨਾਯ ਫਲਮਾਹ।
Dadato…pe… na cīyatīti dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ lokiyānaṃ dhammānaṃ desanamāha. Kusalo ca jahāti pāpakanti loke ādīnavānupassanāya saddhiṃ sāmukkaṃsikaṃ dhammadesanamāha. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti tassā desanāya phalamāha.
ਦਦਤੋ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਦਾਨਂ ਆਮਿਸਦਾਨਞ੍ਚ વਦਤਿ। ਸਂਯਮਤੋ વੇਰਂ ਨ ਚੀਯਤੀਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ વੇਰਮਣਿਯਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਭਯਦਾਨਂ વਦਤਿ। ਏવਂ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਤੇਨ ਚ ਸੀਲਸਂਯਮੇਨ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਂਯਮੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਮਥੋ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਏવਂ ਸੋ ਸਮਥੇ ਠਿਤੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾਕੋਸਲ੍ਲਯੋਗਤੋ ਕੁਸਲੋ ਚ ਜਹਾਤਿ ਪਾਪਕਂ ਰਾਗਂ ਜਹਾਤਿ, ਦੋਸਂ ਜਹਾਤਿ, ਮੋਹਂ ਜਹਾਤਿ, ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਪਾਪਕੇ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਜਹਾਤਿ। ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਚ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਦ੍વੇਪਿ વਿਮੁਤ੍ਤਿਯੋ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਯਂ ਸੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੋ।
Dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti dhammadānaṃ āmisadānañca vadati. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti pāṇātipātā veramaṇiyā sattānaṃ abhayadānaṃ vadati. Evaṃ sabbānipi sikkhāpadāni vitthāretabbāni. Tena ca sīlasaṃyamena sīle patiṭṭhito cittaṃ saṃyameti, tassa samatho pāripūriṃ gacchati. Evaṃ so samathe ṭhito vipassanākosallayogato kusalo ca jahāti pāpakaṃ rāgaṃ jahāti, dosaṃ jahāti, mohaṃ jahāti, ariyamaggena sabbepi pāpake akusale dhamme jahāti. Evaṃ paṭipanno ca rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti rāgādīnaṃ parikkhayā dvepi vimuttiyo adhigacchatīti ayaṃ suttaniddeso.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਦੇਸਨਾਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ? ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਕਿਂ ਦੇਸਿਤਂ? ਦ੍વੇ ਸੁਗਤਿਯੋ ਦੇવਾ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਚ, ਦਿਬ੍ਬਾ ਚ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ, ਮਾਨੁਸਕਾ ਚ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ, ਦਿਬ੍ਬਾ ਚ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ, ਮਾਨੁਸਕਾ ਚ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ। ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾવੇਨ ਪੁਰਿਮਪੁਰਿਮਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾ ਤਣ੍ਹਾ ਸਮੁਦਯੋ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ। ਤਯਿਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਚ ਆਦੀਨવੋ ਚ। ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮੇਹਿ ਦ੍વੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ‘‘ਦਦਤੋ…ਪੇ॰… ਨ ਚੀਯਤੀ’’ਤਿ। ਕੁਸਲੋ ਚ ਜਹਾਤਿ ਪਾਪਕਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਦ੍વੇ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯੋ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਾ ਚ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾ ਚ। ਇਦਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ। ਫਲਾਦੀਨਿ ਪਨ ਯਥਾਰਹਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ। ਅਯਂ ਦੇਸਨਾਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ।
Tattha katamo desanāhārasampāto? Imasmiṃ sutte kiṃ desitaṃ? Dve sugatiyo devā ca manussā ca, dibbā ca pañca kāmaguṇā, mānusakā ca pañca kāmaguṇā, dibbā ca pañcupādānakkhandhā, mānusakā ca pañcupādānakkhandhā. Idaṃ vuccati dukkhaṃ ariyasaccaṃ. Tassa kāraṇabhāvena purimapurimanipphannā taṇhā samudayo ariyasaccaṃ. Tayidaṃ vuccati assādo ca ādīnavo ca. Sabbassa purimehi dvīhi padehi niddeso ‘‘dadato…pe… na cīyatī’’ti. Kusalo ca jahāti pāpakanti maggo vutto. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti dve nibbānadhātuyo saupādisesā ca anupādisesā ca. Idaṃ nissaraṇaṃ. Phalādīni pana yathārahaṃ veditabbānīti. Ayaṃ desanāhārasampāto.
વਿਚਯੋਤਿ ‘‘ਦਦਤੋ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਠਮੇਨ ਪਦੇਨ ਤਿવਿਧਮ੍ਪਿ ਦਾਨਮਯਂ ਸੀਲਮਯਂ ਭਾવਨਾਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯવਤ੍ਥੁ વੁਤ੍ਤਂ। ਦਸવਿਧਸ੍ਸਪਿ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਤਥਾ ਛਬ੍ਬਿਧਸ੍ਸਪਿ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ। ‘‘ਸਂਯਮਤੋ વੇਰਂ ਨ ਚੀਯਤੀ’’ਤਿ ਦੁਤਿਯੇਨ ਪਦੇਨ ਅવੇਰਾ ਅਸਪਤ੍ਤਾ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਾ ਚ ਪਟਿਪਦਾ વੁਤ੍ਤਾ। ‘‘ਕੁਸਲੋ ਚ ਜਹਾਤਿ ਪਾਪਕ’’ਨ੍ਤਿ ਤਤਿਯੇਨ ਪਦੇਨ ਞਾਣੁਪ੍ਪਾਦੋ ਅਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧੋ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਾ । ‘‘ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ’’ਤਿ ਰਾਗਕ੍ਖਯੇਨ ਰਾਗવਿਰਾਗਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ, ਮੋਹਕ੍ਖਯੇਨ ਅવਿਜ੍ਜਾવਿਰਾਗਾ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾਤਿ। ਅਯਂ વਿਚਯੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ।
Vicayoti ‘‘dadato puññaṃ pavaḍḍhatī’’ti iminā paṭhamena padena tividhampi dānamayaṃ sīlamayaṃ bhāvanāmayaṃ puññakiriyavatthu vuttaṃ. Dasavidhassapi deyyadhammassa pariccāgo vutto. Tathā chabbidhassapi rūpādiārammaṇassa. ‘‘Saṃyamato veraṃ na cīyatī’’ti dutiyena padena averā asapattā abyāpādā ca paṭipadā vuttā. ‘‘Kusalo ca jahāti pāpaka’’nti tatiyena padena ñāṇuppādo aññāṇanirodho sabbopi ariyo aṭṭhaṅgiko maggo sabbepi bodhipakkhiyā dhammā vuttā . ‘‘Rāgadosamohakkhayā sa nibbuto’’ti rāgakkhayena rāgavirāgā cetovimutti, mohakkhayena avijjāvirāgā paññāvimutti vuttāti. Ayaṃ vicayo hārasampāto.
ਯੁਤ੍ਤੀਤਿ ਦਾਨੇ ਠਿਤੋ ਉਭਯਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ ਮਚ੍ਛਰਿਯਪ੍ਪਹਾਨਞ੍ਚ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਨ੍ਦਞ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇਸਾ ਯੁਤ੍ਤਿ। ਸੀਲਸਂਯਮੇ ਠਿਤੋ ਉਭਯਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ ਉਪਚਾਰਸਮਾਧਿਂ ਅਪ੍ਪਨਾਸਮਾਧਿਞ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੇਸਾ ਯੁਤ੍ਤਿ। ਪਾਪਕੇ ਧਮ੍ਮੇ ਪਜਹਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਜਾਨਾਤਿ, ਨਿਰੋਧਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ, ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੇਸਾ ਯੁਤ੍ਤਿ। ਰਾਗਦੋਸਮੋਹੇਸੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣੇਸੁ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੇਸਾ ਯੁਤ੍ਤੀਤਿ। ਅਯਂ ਯੁਤ੍ਤਿਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ।
Yuttīti dāne ṭhito ubhayaṃ paripūreti macchariyappahānañca puññābhisandañcāti atthesā yutti. Sīlasaṃyame ṭhito ubhayaṃ paripūreti upacārasamādhiṃ appanāsamādhiñcāti atthesā yutti. Pāpake dhamme pajahanto dukkhaṃ parijānāti, nirodhaṃ sacchikaroti, maggaṃ bhāvetīti atthesā yutti. Rāgadosamohesu sabbaso parikkhīṇesu anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyatīti atthesā yuttīti. Ayaṃ yuttihārasampāto.
ਪਦਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਦਦਤੋ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢਤੀਤਿ ਚਾਗਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ। ਸਂਯਮਤੋ વੇਰਂ ਨ ਚੀਯਤੀਤਿ ਸਚ੍ਚਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ। ਕੁਸਲੋ ਚ ਜਹਾਤਿ ਪਾਪਕਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ। ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਉਪਸਮਾਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ।
Padaṭṭhānanti dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti cāgādhiṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti saccādhiṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Kusalo ca jahāti pāpakanti paññādhiṭṭhānassa padaṭṭhānaṃ. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti upasamādhiṭṭhānassa padaṭṭhānanti. Ayaṃ padaṭṭhāno hārasampāto.
ਲਕ੍ਖਣੋਤਿ ‘‘ਦਦਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਪੇਯ੍ਯવਜ੍ਜਂ ਅਤ੍ਥਚਰਿਯਂ ਸਮਾਨਤ੍ਤਤਾ ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ ਸਙ੍ਗਹવਤ੍ਥੁਭਾવੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ। ‘‘ਸਂਯਮਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਖਨ੍ਤਿਮੇਤ੍ਤਾਅવਿਹਿਂਸਾਅਨੁਦ੍ਦਯਾਦਯੋ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ વੇਰਾਨੁਪ੍ਪਾਦਨਲਕ੍ਖਣੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ। ‘‘વੇਰਂ ਨ ਚੀਯਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਹਿਰੀਓਤ੍ਤਪ੍ਪਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਤਾਦਯੋ ਦਸ੍ਸਿਤਾ વੇਰਾવਡ੍ਢਨੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ। ਤਥਾ ਅਹਿਰੀਕਾਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪਾਦਯੋ ਅਚੇਤਬ੍ਬਭਾવੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ। ‘‘ਕੁਸਲੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਕੋਸਲ੍ਲਦੀਪਨੇਨ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਯੋ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਮਗ੍ਗਙ੍ਗਾਦਿਭਾવੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ। ‘‘ਜਹਾਤਿ ਪਾਪਕ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਪਰਿਞ੍ਞਾਭਿਸਮਯਾਦਯੋਪਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਅਭਿਸਮਯਲਕ੍ਖਣੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ। ‘‘ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਕ੍ਖਯਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਅવਸਿਟ੍ਠਕਿਲੇਸਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਖਯਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਖੇਪੇਤਬ੍ਬਭਾવੇਨ ਏਕਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾਤਿ ਅਯਂ ਲਕ੍ਖਣੋ।
Lakkhaṇoti ‘‘dadato’’ti etena peyyavajjaṃ atthacariyaṃ samānattatā ca dassitāti veditabbā saṅgahavatthubhāvena ekalakkhaṇattā. ‘‘Saṃyamato’’ti etena khantimettāavihiṃsāanuddayādayo dassitāti veditabbā verānuppādanalakkhaṇena ekalakkhaṇattā. ‘‘Veraṃ na cīyatī’’ti etena hirīottappaappicchatāsantuṭṭhitādayo dassitā verāvaḍḍhanena ekalakkhaṇattā. Tathā ahirīkānottappādayo acetabbabhāvena ekalakkhaṇattā. ‘‘Kusalo’’ti etena kosalladīpanena sammāsaṅkappādayo dassitā maggaṅgādibhāvena ekalakkhaṇattā. ‘‘Jahāti pāpaka’’nti etena pariññābhisamayādayopi dassitā abhisamayalakkhaṇena ekalakkhaṇattā. ‘‘Rāgadosamohakkhayā’’ti etena avasiṭṭhakilesādīnampi khayā dassitā khepetabbabhāvena ekalakkhaṇattāti ayaṃ lakkhaṇo.
ਚਤੁਬ੍ਯੂਹੋਤਿ ਦਦਤੋਤਿ ਗਾਥਾਯਂ ਭਗવਤੋ ਕੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ? ਯੇ ਮਹਾਭੋਗਤਂ ਪਤ੍ਥਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਦਾਲਿਦ੍ਦਿਯਪ੍ਪਹਾਨਾਯ। ਯੇ ਅવੇਰਤਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਪਞ੍ਚ વੇਰਾਨਿ ਪਜਹਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਹਿ ਛਨ੍ਦਕਾਮਾ, ਤੇ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਨਿਬ੍ਬਾਯਿਤੁਕਾਮਾ, ਤੇ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਂ ਪਜਹਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਭਗવਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਏવਂ ਨਿਬ੍ਬਚਨਨਿਦਾਨਸਨ੍ਧਯੋ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ। ਅਯਂ ਚਤੁਬ੍ਯੂਹੋ।
Catubyūhoti dadatoti gāthāyaṃ bhagavato ko adhippāyo? Ye mahābhogataṃ patthayissanti, te dānaṃ dassanti dāliddiyappahānāya. Ye averataṃ icchanti, te pañca verāni pajahissanti. Ye kusaladhammehi chandakāmā, te aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāvessanti. Ye nibbāyitukāmā, te rāgadosamohaṃ pajahissantīti ayamettha bhagavato adhippāyo. Evaṃ nibbacananidānasandhayo vattabbāti. Ayaṃ catubyūho.
ਆવਟ੍ਟੋਤਿ ਯਞ੍ਚ ਅਦਦਤੋ ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਯਞ੍ਚ ਅਸਂਯਮਤੋ વੇਰਂ, ਯਞ੍ਚ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਪਾਪਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਹਾਨਂ, ਅਯਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਸਮੁਦਯੋ। ਤਸ੍ਸ ਅਲੋਭੇਨ ਚ ਅਦੋਸੇਨ ਚ ਅਮੋਹੇਨ ਚ ਦਾਨਾਦੀਹਿ ਪਹਾਨਂ, ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ। ਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯੋ ਅਟ੍ਠ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਾਨਿ, ਅਯਂ ਮਗ੍ਗੋ। ਯੋ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਾਨਂ ਖਯੋ, ਅਯਂ ਨਿਰੋਧੋਤਿ। ਅਯਂ ਆવਟ੍ਟੋ।
Āvaṭṭoti yañca adadato macchariyaṃ, yañca asaṃyamato veraṃ, yañca akusalassa pāpassa appahānaṃ, ayaṃ paṭipakkhaniddesena samudayo. Tassa alobhena ca adosena ca amohena ca dānādīhi pahānaṃ, imāni tīṇi kusalamūlāni. Tesaṃ paccayo aṭṭha sammattāni, ayaṃ maggo. Yo rāgadosamohānaṃ khayo, ayaṃ nirodhoti. Ayaṃ āvaṭṭo.
વਿਭਤ੍ਤੀਤਿ ਦਦਤੋ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢਤੀਤਿ ਏਕਂਸੇਨ ਯੋ ਭਯਹੇਤੁ ਦੇਤਿ, ਰਾਗਹੇਤੁ ਦੇਤਿ, ਆਮਿਸਕਿਞ੍ਚਿਕ੍ਖਹੇਤੁ ਦੇਤਿ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਂ વਡ੍ਢਤਿ। ਯਞ੍ਚ ਦਣ੍ਡਦਾਨਂ ਸਤ੍ਥਦਾਨਂ ਪਰવਿਹੇਠਨਤ੍ਥਂ ਅਪੁਞ੍ਞਂ ਅਸ੍ਸ ਪવਡ੍ਢਤਿ। ਯਂ ਪਨ ਕੁਸਲੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਨੁਕਮ੍ਪਨ੍ਤੋ વਾ ਅਪਚਾਯਮਾਨੋ વਾ ਅਨ੍ਨਂ ਦੇਤਿ, ਪਾਨਂ વਤ੍ਥਂ ਯਾਨਂ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧવਿਲੇਪਨਂ ਸੇਯ੍ਯਾવਸਥਂ ਪਦੀਪੇਯ੍ਯਂ ਦੇਤਿ, ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ વਾ ਅਭਯਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਹਿਤਜ੍ਝਾਸਯੋ ਨਿਸ੍ਸਰਣਸਞ੍ਞੀ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ। ਸਂਯਮਤੋ વੇਰਂ ਨ ਚੀਯਤੀਤਿ ਏਕਂਸੇਨ ਅਭਯੂਪਰਤਸ੍ਸ ਚੀਯਤਿ, ਕਿਂਕਾਰਣਂ? ਯਂ ਅਸਮਤ੍ਥੋ, ਭਯੂਪਰਤੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਭਾਯਤਿ ‘‘ਮਾ ਮਂ ਰਾਜਾਨੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਂ વਾ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯੁਂ…ਪੇ॰… ਜੀવਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸੂਲੇ ਉਤ੍ਤਾਸੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਸਂਯਮੇਨ ਅવੇਰਂ ਚੀਯਤਿ। ਯੋ ਪਨ ਏવਂ ਸਮਾਨੋ વੇਰਂ ਨ ਚੀਯਤਿ। ਯੋ ਪਨ ਏવਂ ਸਮਾਦਿਯਤਿ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਸ੍ਸ ਪਾਪਕੋ વਿਪਾਕੋ ਦਿਟ੍ਠੇ ਚੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯੇ ਚ, ਏવਂ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ, ਸੋ ਤਤੋ ਆਰਮਤਿ, ਇਮਿਨਾ ਸਂਯਮੇਨ વੇਰਂ ਨ ਚੀਯਤਿ। ਸਂਯਮੋ ਨਾਮ ਸੀਲਂ। ਤਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਚੇਤਨਾ ਸੀਲਂ, ਚੇਤਸਿਕਂ ਸੀਲਂ, ਸਂવਰੋ ਸੀਲਂ, ਅવੀਤਿਕ੍ਕਮੋ ਸੀਲਨ੍ਤਿ। ਕੁਸਲੋ ਚ ਜਹਾਤਿ ਪਾਪਕਨ੍ਤਿ ਪਾਪਪਹਾਯਕਾ ਸਤ੍ਤਤ੍ਤਿਂਸ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ। ਅਯਂ વਿਭਤ੍ਤਿ।
Vibhattīti dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti ekaṃsena yo bhayahetu deti, rāgahetu deti, āmisakiñcikkhahetu deti, na tassa puññaṃ vaḍḍhati. Yañca daṇḍadānaṃ satthadānaṃ paraviheṭhanatthaṃ apuññaṃ assa pavaḍḍhati. Yaṃ pana kusalena cittena anukampanto vā apacāyamāno vā annaṃ deti, pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathaṃ padīpeyyaṃ deti, sabbasattānaṃ vā abhayadānaṃ deti, mettacitto hitajjhāsayo nissaraṇasaññī dhammaṃ deseti. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti ekaṃsena abhayūparatassa cīyati, kiṃkāraṇaṃ? Yaṃ asamattho, bhayūparato diṭṭhadhammikassa bhāyati ‘‘mā maṃ rājāno gahetvā hatthaṃ vā chindeyyuṃ…pe… jīvantampi sūle uttāseyyu’’nti, tena saṃyamena averaṃ cīyati. Yo pana evaṃ samāno veraṃ na cīyati. Yo pana evaṃ samādiyati, pāṇātipātassa pāpako vipāko diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāye ca, evaṃ sabbassa akusalassa, so tato āramati, iminā saṃyamena veraṃ na cīyati. Saṃyamo nāma sīlaṃ. Taṃ catubbidhaṃ cetanā sīlaṃ, cetasikaṃ sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlanti. Kusalo ca jahāti pāpakanti pāpapahāyakā sattattiṃsa bodhipakkhiyā dhammā vattabbāti. Ayaṃ vibhatti.
ਪਰਿવਤ੍ਤਨੋਤਿ ਦਦਤੋ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢਤਿ, ਅਦਦਤੋਪਿ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢਤਿ, ਨ ਦਾਨਮਯਿਕਂ। ਸਂਯਮਤੋ વੇਰਂ ਨ ਚੀਯਤਿ ਅਸਂਯਮਤੋਪਿ વੇਰਂ ਨ ਚੀਯਤਿ, ਯਂ ਦਾਨੇਨ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਬਲੇਨ ਭਾવਨਾਬਲੇਨ। ਕੁਸਲੋ ਚ ਜਹਾਤਿ ਪਾਪਕਂ, ਅਕੁਸਲੋ ਪਨ ਨ ਜਹਾਤਿ। ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਤੇਸਂ ਅਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਨਤ੍ਥਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤੀਤਿ। ਅਯਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਨੋ।
Parivattanoti dadato puññaṃ pavaḍḍhati, adadatopi puññaṃ pavaḍḍhati, na dānamayikaṃ. Saṃyamato veraṃ na cīyati asaṃyamatopi veraṃ na cīyati, yaṃ dānena paṭisaṅkhānabalena bhāvanābalena. Kusalo ca jahāti pāpakaṃ, akusalo pana na jahāti. Rāgadosamohakkhayā sa nibbuto, tesaṃ aparikkhayā natthi nibbutīti. Ayaṃ parivattano.
વੇવਚਨੋਤਿ ਦਦਤੋ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢਤਿ। ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚੀਯਤਿ। ਅਨੁਮੋਦਤੋਪਿ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢਤਿ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਦਤੋਪਿ વੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਕਿਰਿਯਾਯਪਿ। ਸਂਯਮਤੋਤਿ ਸੀਲਸਂવਰਤੋ ਸੋਰਚ੍ਚਤੋ। વੇਰਂ ਨ ਚੀਯਤੀਤਿ ਪਾਪਂ ਨ વਡ੍ਢਤਿ, ਅਕੁਸਲਂ ਨ વਡ੍ਢਤਿ। ਕੁਸਲੋਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਨਿਪੁਣੋ ਮੇਧਾવੀ ਪਰਿਕ੍ਖਕੋ। ਜਹਾਤੀਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ ਸਮੁਗ੍ਘਾਟੇਤਿ। ਅਯਂ વੇવਚਨੋ।
Vevacanoti dadato puññaṃ pavaḍḍhati. Pariccāgato kusalaṃ upacīyati. Anumodatopi puññaṃ pavaḍḍhati cittappasādatopi veyyāvaccakiriyāyapi. Saṃyamatoti sīlasaṃvarato soraccato. Veraṃ na cīyatīti pāpaṃ na vaḍḍhati, akusalaṃ na vaḍḍhati. Kusaloti paṇḍito nipuṇo medhāvī parikkhako. Jahātīti samucchindati samugghāṭeti. Ayaṃ vevacano.
ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਦਦਤੋ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢਤੀਤਿ ਲੋਭਸ੍ਸ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਅਲੋਭਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖੇਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਸਂਯਮਤੋ વੇਰਂ ਨ ਚੀਯਤੀਤਿ ਦੋਸਸ੍ਸ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਅਦੋਸਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖੇਪਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਕੁਸਲੋ ਚ ਜਹਾਤਿ ਪਾਪਕਨ੍ਤਿ ਮੋਹਸ੍ਸ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਅਮੋਹਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਸ੍ਸ ਪਹਾਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਅਲੋਭਾਦੋਸਾਮੋਹਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ। ਅਯਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ।
Paññattīti dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti lobhassa paṭinissaggapaññatti, alobhassa nikkhepapaññatti. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti dosassa vikkhambhanapaññatti, adosassa nikkhepapaññatti. Kusalo ca jahāti pāpakanti mohassa samugghātapaññatti, amohassa bhāvanāpaññatti. Rāgadosamohassa pahānapaññatti, alobhādosāmohassa bhāvanāpaññatti. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti kilesānaṃ paṭippassaddhipaññatti, nibbānassa sacchikiriyapaññattīti. Ayaṃ paññatti.
ਓਤਰਣੋਤਿ ਦਦਤੋ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢਤੀਤਿ ਦਾਨਂ ਨਾਮ ਸਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਓਤਰਣੋ। ਸਂਯਮਤੋ વੇਰਂ ਨ ਚੀਯਤੀਤਿ ਸਂਯਮੋ ਨਾਮ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤਿ ਅਯਂ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਓਤਰਣੋ। ਕੁਸਲੋ ਚ ਜਹਾਤਿ ਪਾਪਕਨ੍ਤਿ ਪਾਪਪ੍ਪਹਾਨਂ ਨਾਮ ਤੀਹਿ વਿਮੋਕ੍ਖੇਹਿ ਹੋਤਿ। ਤੇਸਂ ਉਪਾਯਭੂਤਾਨਿ ਤੀਣਿ વਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖਾਨੀਤਿ ਅਯਂ વਿਮੋਕ੍ਖਮੁਖੇਹਿ ਓਤਰਣੋ। ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ વਿਮੁਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ। ਸੋ ਚ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਞ੍ਚਾਤਿ ਅਯਂ ਧਾਤੂਹਿ ਚ ਆਯਤਨੇਹਿ ਚ ਓਤਰਣੋਤਿ। ਅਯਂ ਓਤਰਣੋ।
Otaraṇoti dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti dānaṃ nāma saddhādīhi indriyehi hotīti ayaṃ indriyehi otaraṇo. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti saṃyamo nāma sīlakkhandhoti ayaṃ khandhehi otaraṇo. Kusalo ca jahāti pāpakanti pāpappahānaṃ nāma tīhi vimokkhehi hoti. Tesaṃ upāyabhūtāni tīṇi vimokkhamukhānīti ayaṃ vimokkhamukhehi otaraṇo. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti vimuttikkhandho. So ca dhammadhātu dhammāyatanañcāti ayaṃ dhātūhi ca āyatanehi ca otaraṇoti. Ayaṃ otaraṇo.
ਸੋਧਨੋਤਿ ਦਦਤੋਤਿਆਦਿਕਾ ਪਦਸੁਦ੍ਧਿ, ਨੋ ਆਰਮ੍ਭਸੁਦ੍ਧਿ। ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਅਯਂ ਪਦਸੁਦ੍ਧਿ ਚ ਆਰਮ੍ਭਸੁਦ੍ਧਿ ਚਾਤਿ। ਅਯਂ ਸੋਧਨੋ।
Sodhanoti dadatotiādikā padasuddhi, no ārambhasuddhi. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti ayaṃ padasuddhi ca ārambhasuddhi cāti. Ayaṃ sodhano.
ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੋਤਿ ਦਦਤੋਤਿ ਅਯਂ ਏਕਤ੍ਤਤਾ, ਚਾਗੋ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗੋ ਧਮ੍ਮਦਾਨਂ ਆਮਿਸਦਾਨਂ ਅਭਯਦਾਨਂ, ਅਟ੍ਠ ਦਾਨਾਨਿ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਅਯਂ વੇਮਤ੍ਤਤਾ। ਸਂਯਮੋਤਿ ਅਯਂ ਏਕਤ੍ਤਤਾ। ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰੋ ਸਤਿਸਂવਰੋਤਿ ਅਯਂ વੇਮਤ੍ਤਤਾ। ਕੁਸਲੋ ਚ ਜਹਾਤਿ ਪਾਪਕਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਏਕਤ੍ਤਤਾ। ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ਪਜਹਤੀਤਿਆਦਿਕਾ ਅਯਂ વੇਮਤ੍ਤਤਾ। ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਅਯਂ ਏਕਤ੍ਤਤਾ। ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੂਤਿ ਅਯਂ વੇਮਤ੍ਤਤਾਤਿ। ਅਯਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੋ।
Adhiṭṭhānoti dadatoti ayaṃ ekattatā, cāgo pariccāgo dhammadānaṃ āmisadānaṃ abhayadānaṃ, aṭṭha dānāni vitthāretabbāni. Ayaṃ vemattatā. Saṃyamoti ayaṃ ekattatā. Pātimokkhasaṃvaro satisaṃvaroti ayaṃ vemattatā. Kusalo ca jahāti pāpakanti ayaṃ ekattatā. Sakkāyadiṭṭhiṃ pajahati vicikicchaṃ pajahatītiādikā ayaṃ vemattatā. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti ayaṃ ekattatā. Saupādisesā nibbānadhātu anupādisesā nibbānadhātūti ayaṃ vemattatāti. Ayaṃ adhiṭṭhāno.
ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋਤਿ ਦਾਨਸ੍ਸ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਪਚ੍ਚਯੋ। ਅਲੋਭੋ ਹੇਤੁ, ਸਂਯਮਸ੍ਸ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਾਦਯੋ ਪਚ੍ਚਯੋ। ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ ਅਦੋਸੋ ਚ ਹੇਤੁ, ਪਾਪਪ੍ਪਹਾਨਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿ ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਦਸ੍ਸਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ। ਤਿਸ੍ਸੋ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਹੇਤੁ, ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਹੇਤੁ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਯੋ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ। ਅਯਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ।
Parikkhāroti dānassa pāmojjaṃ paccayo. Alobho hetu, saṃyamassa hirottappādayo paccayo. Yonisomanasikāro adoso ca hetu, pāpappahānassa samādhi yathābhūtañāṇadassanañca paccayo. Tisso anupassanā hetu, nibbutiyā maggasammādiṭṭhi hetu, sammāsaṅkappādayo paccayoti. Ayaṃ parikkhāro.
ਸਮਾਰੋਪਨੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋਤਿ ਦਦਤੋ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢਤੀਤਿ ਦਾਨਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯવਤ੍ਥੁ, ਤਂ ਸੀਲਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ। ਸਂਯਮਤੋ વੇਰਂ ਨ ਚੀਯਤੀਤਿ ਸੀਲਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯવਤ੍ਥੁ, ਤਂ ਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ। ਸੀਲੇਨ ਹਿ ਝਾਨੇਨਪਿ ਰਾਗਾਦਿਕਿਲੇਸਾ ਨ ਚੀਯਨ੍ਤਿ। ਯੇਪਿਸ੍ਸ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ ਆਸવਾ વਿਘਾਤਪਰਿਲ਼ਾਹਾ, ਤੇਪਿਸ੍ਸ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਕੁਸਲੋ ਚ ਜਹਾਤਿ ਪਾਪਕਨ੍ਤਿ ਪਹਾਨਪਰਿਞ੍ਞਾ, ਤਂ ਭਾવਨਾਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯવਤ੍ਥੁ। ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਕ੍ਖਯਾ ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਰਾਗਸ੍ਸਪਿ ਖਯਾ ਦੋਸਸ੍ਸਪਿ ਖਯਾ ਮੋਹਸ੍ਸਪਿ ਖਯਾ। ਤਤ੍ਥ ਰਾਗੋਤਿ ਯੋ ਰਾਗੋ ਸਾਰਾਗੋ ਚੇਤਸੋ ਸਾਰਜ੍ਜਨਾ ਲੋਭੋ ਲੁਬ੍ਭਨਾ ਲੁਬ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਲੋਭੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ। ਦੋਸੋਤਿ ਯੋ ਦੋਸੋ ਦੁਸ੍ਸਨਾ ਦੁਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਚੇਤਸੋ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਨਾ ਦੋਸੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ। ਮੋਹੋਤਿ ਯਂ ਅਞ੍ਞਾਣਂ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਅਨਭਿਸਮਯੋ ਅਸਮ੍ਬੋਧੋ ਅਪ੍ਪਟਿવੇਧੋ ਦੁਮ੍ਮੇਜ੍ਝਂ ਬਾਲ੍ਯਂ ਅਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਮੋਹੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ। ਇਤਿ ਇਮੇਸਂ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਖਯੋ ਨਿਰੋਧੋ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਯਨਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੂਤਿ। ਅਯਂ ਸਮਾਰੋਪਨੋ ਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤੋ।
Samāropanohārasampātoti dadato puññaṃ pavaḍḍhatīti dānamayaṃ puññakiriyavatthu, taṃ sīlassa padaṭṭhānaṃ. Saṃyamato veraṃ na cīyatīti sīlamayaṃ puññakiriyavatthu, taṃ samādhissa padaṭṭhānaṃ. Sīlena hi jhānenapi rāgādikilesā na cīyanti. Yepissa tappaccayā uppajjeyyuṃ āsavā vighātapariḷāhā, tepissa na honti. Kusalo ca jahāti pāpakanti pahānapariññā, taṃ bhāvanāmayaṃ puññakiriyavatthu. Rāgadosamohakkhayā sa nibbutoti rāgassapi khayā dosassapi khayā mohassapi khayā. Tattha rāgoti yo rāgo sārāgo cetaso sārajjanā lobho lubbhanā lubbhitattaṃ abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Dosoti yo doso dussanā dussitattaṃ byāpādo cetaso byāpajjanā doso akusalamūlaṃ. Mohoti yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ anabhisamayo asambodho appaṭivedho dummejjhaṃ bālyaṃ asampajaññaṃ moho akusalamūlaṃ. Iti imesaṃ rāgādīnaṃ khayo nirodho paṭinissaggo nibbuti nibbāyanā parinibbānaṃ saupādisesā nibbānadhātu anupādisesā nibbānadhātūti. Ayaṃ samāropano hārasampāto.
ਮਿਸ੍ਸਕਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Missakahārasampātavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਟੀਕਾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ਮਿਸ੍ਸਕਹਾਰਸਮ੍ਪਾਤવਣ੍ਣਨਾ • Missakahārasampātavaṇṇanā
