| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ชาตก-อฎฺฐกถา • Jātaka-aṭṭhakathā |
[๑๐๔] ๔. มิตฺตวินฺทกชาตกวณฺณนา
[104] 4. Mittavindakajātakavaṇṇanā
จตุพฺภิ อฎฺฐชฺฌคมาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรโนฺต เอกํ ทุพฺพจภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิฯ วตฺถุ เหฎฺฐา มิตฺตวินฺทกชาตเก วุตฺตนเยน วิตฺถาเรตพฺพํฯ อิทํ ปน ชาตกํ กสฺสปพุทฺธกาลิกํฯ ตสฺมิญฺหิ กาเล อุรจกฺกํ อุกฺขิปิตฺวา นิรเย ปจฺจมาโน เอโก เนรยิกสโตฺต ‘‘ภเนฺต, กิํ นุ โข ปาปกมฺมํ อกาสิ’’นฺติ โพธิสตฺตํ ปุจฺฉิฯ โพธิสโตฺต ‘‘ตยา อิทญฺจิทญฺจ ปาปกมฺมํ กต’’นฺติ วตฺวา อิมํ คาถมาห –
Catubbhi aṭṭhajjhagamāti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ dubbacabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Vatthu heṭṭhā mittavindakajātake vuttanayena vitthāretabbaṃ. Idaṃ pana jātakaṃ kassapabuddhakālikaṃ. Tasmiñhi kāle uracakkaṃ ukkhipitvā niraye paccamāno eko nerayikasatto ‘‘bhante, kiṃ nu kho pāpakammaṃ akāsi’’nti bodhisattaṃ pucchi. Bodhisatto ‘‘tayā idañcidañca pāpakammaṃ kata’’nti vatvā imaṃ gāthamāha –
๑๐๔.
104.
‘‘จตุพฺภิ อฎฺฐชฺฌคมา, อฎฺฐาหิปิ จ โสฬส;
‘‘Catubbhi aṭṭhajjhagamā, aṭṭhāhipi ca soḷasa;
โสฬสาหิ จ พาตฺติํส, อตฺริจฺฉํ จกฺกมาสโท;
Soḷasāhi ca bāttiṃsa, atricchaṃ cakkamāsado;
อิจฺฉาหตสฺส โปสสฺส, จกฺกํ ภมติ มตฺถเก’’ติฯ
Icchāhatassa posassa, cakkaṃ bhamati matthake’’ti.
ตตฺถ จตุพฺภิ อฎฺฐชฺฌคมาติ สมุทฺทนฺตเร จตโสฺส วิมานเปติโย ลภิตฺวา ตาหิ อสนฺตุโฎฺฐ อตฺริจฺฉตาย ปรโต คนฺตฺวา อปรา อฎฺฐ อธิคโตสีติ อโตฺถฯ เสสปททฺวเยปิ เอเสว นโยฯ อตฺริจฺฉํ จกฺกมาสโทติ เอวํ สกลาเภน อสนฺตุโฎฺฐ อตฺร อตฺร อิจฺฉโนฺต ปรโต ปรโต ลาภํ ปเตฺถโนฺต อิทานิ จกฺกมาสโท อิทํ อุรจกฺกํ ปโตฺตสิฯ ตสฺส เต เอวํ อิจฺฉาหตสฺส โปสสฺส ตณฺหาย หตสฺส อุปหตสฺส ตว จกฺกํ ภมติ มตฺถเกฯ ปาสาณจกฺกํ, อยจกฺกนฺติ อิเมสุ ทฺวีสุ ขุรธารํ อยจกฺกํ ตสฺส มตฺถเก ปุนปฺปุนํ ปตนวเสน ภมนฺตํ ทิสฺวา เอวมาหฯ วตฺวา จ ปน อตฺตโน เทวโลกเมว คโตฯ โสปิ เนรยิกสโตฺต อตฺตโน ปาเป ขีเณ ยถากมฺมํ คโตฯ
Tattha catubbhi aṭṭhajjhagamāti samuddantare catasso vimānapetiyo labhitvā tāhi asantuṭṭho atricchatāya parato gantvā aparā aṭṭha adhigatosīti attho. Sesapadadvayepi eseva nayo. Atricchaṃ cakkamāsadoti evaṃ sakalābhena asantuṭṭho atra atra icchanto parato parato lābhaṃ patthento idāni cakkamāsado idaṃ uracakkaṃ pattosi. Tassa te evaṃ icchāhatassa posassa taṇhāya hatassa upahatassa tava cakkaṃ bhamati matthake. Pāsāṇacakkaṃ, ayacakkanti imesu dvīsu khuradhāraṃ ayacakkaṃ tassa matthake punappunaṃ patanavasena bhamantaṃ disvā evamāha. Vatvā ca pana attano devalokameva gato. Sopi nerayikasatto attano pāpe khīṇe yathākammaṃ gato.
สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ – ‘‘ตทา มิตฺตวินฺทโก ทุพฺพจภิกฺขุ อโหสิ, เทวปุโตฺต ปน อหเมว อโหสิ’’นฺติฯ
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā mittavindako dubbacabhikkhu ahosi, devaputto pana ahameva ahosi’’nti.
มิตฺตวินฺทกชาตกวณฺณนา จตุตฺถาฯ
Mittavindakajātakavaṇṇanā catutthā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / ชาตกปาฬิ • Jātakapāḷi / ๑๐๔. มิตฺตวินฺทกชาตกํ • 104. Mittavindakajātakaṃ
