Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[៣៦៩] ៩. មិត្តវិន្ទកជាតកវណ្ណនា
[369] 9. Mittavindakajātakavaṇṇanā
ក្យាហំ ទេវានមករន្តិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ ឯកំ ទុព្ពចភិក្ខុំ អារព្ភ កថេសិ។ វត្ថុ មហាមិត្តវិន្ទកជាតកេ (ជា. ១.៥.១០០ អាទយោ) អាវិ ភវិស្សតិ។ អយំ បន មិត្តវិន្ទកោ សមុទ្ទេ ខិត្តោ អត្រិច្ឆោ ហុត្វា បុរតោ គន្ត្វា នេរយិកសត្តានំ បច្ចនដ្ឋានំ ឧស្សទនិរយំ ទិស្វា ‘‘ឯកំ នគរ’’ន្តិ សញ្ញាយ បវិសិត្វា ខុរចក្កំ អស្សាទេសិ។ តទា ពោធិសត្តោ ទេវបុត្តោ ហុត្វា ឧស្សទនិរយចារិកំ ចរតិ។ សោ តំ ទិស្វា បុច្ឆន្តោ បឋមំ គាថមាហ –
Kyāhaṃdevānamakaranti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ dubbacabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Vatthu mahāmittavindakajātake (jā. 1.5.100 ādayo) āvi bhavissati. Ayaṃ pana mittavindako samudde khitto atriccho hutvā purato gantvā nerayikasattānaṃ paccanaṭṭhānaṃ ussadanirayaṃ disvā ‘‘ekaṃ nagara’’nti saññāya pavisitvā khuracakkaṃ assādesi. Tadā bodhisatto devaputto hutvā ussadanirayacārikaṃ carati. So taṃ disvā pucchanto paṭhamaṃ gāthamāha –
១០០.
100.
‘‘ក្យាហំ ទេវានមករំ, កិំ បាបំ បកតំ មយា;
‘‘Kyāhaṃ devānamakaraṃ, kiṃ pāpaṃ pakataṃ mayā;
យំ មេ សិរស្មិំ ឱហច្ច, ចក្កំ ភមតិ មត្ថកេ’’តិ។
Yaṃ me sirasmiṃ ohacca, cakkaṃ bhamati matthake’’ti.
តត្ថ ក្យាហំ ទេវានមករន្តិ សាមិ ទេវបុត្ត, កិំ នាម អហំ ទេវានំ អករិំ, កិំ មំ ទេវា បោថេន្តីតិ។ កិំ បាបំ បកតំ មយាតិ ទុក្ខមហន្តតាយ វេទនាប្បត្តោ អត្តនា កតំ បាបំ អសល្លក្ខេន្តោ ឯវមាហ។ យំ មេតិ យេន បាបេន មម សិរស្មិំ ឱហច្ច ឱហនិត្វា ឥទំ ខុរចក្កំ មម មត្ថកេ ភមតិ, តំ កិំ នាមាតិ?
Tattha kyāhaṃ devānamakaranti sāmi devaputta, kiṃ nāma ahaṃ devānaṃ akariṃ, kiṃ maṃ devā pothentīti. Kiṃ pāpaṃ pakataṃ mayāti dukkhamahantatāya vedanāppatto attanā kataṃ pāpaṃ asallakkhento evamāha. Yaṃ meti yena pāpena mama sirasmiṃ ohacca ohanitvā idaṃ khuracakkaṃ mama matthake bhamati, taṃ kiṃ nāmāti?
តំ សុត្វា ពោធិសត្តោ ទុតិយំ គាថមាហ –
Taṃ sutvā bodhisatto dutiyaṃ gāthamāha –
១០១.
101.
‘‘អតិក្កម្ម រមណកំ, សទាមត្តញ្ច ទូភកំ;
‘‘Atikkamma ramaṇakaṃ, sadāmattañca dūbhakaṃ;
ព្រហ្មត្តរញ្ច បាសាទំ, កេនត្ថេន ឥធាគតោ’’តិ។
Brahmattarañca pāsādaṃ, kenatthena idhāgato’’ti.
តត្ថ រមណកន្តិ ផលិកបាសាទំ។ សទាមត្តន្តិ រជតបាសាទំ។ ទូភកន្តិ មណិបាសាទំ។ ព្រហ្មត្តរញ្ច បាសាទន្តិ សុវណ្ណបាសាទញ្ច។ កេនត្ថេនាតិ ត្វំ ឯតេសុ រមណកាទីសុ ចតស្សោ អដ្ឋ សោឡស ទ្វត្តិំសាតិ ឯតា ទេវធីតរោ បហាយ តេ បាសាទេ អតិក្កមិត្វា កេន ការណេន ឥធ អាគតោតិ។
Tattha ramaṇakanti phalikapāsādaṃ. Sadāmattanti rajatapāsādaṃ. Dūbhakanti maṇipāsādaṃ. Brahmattarañca pāsādanti suvaṇṇapāsādañca. Kenatthenāti tvaṃ etesu ramaṇakādīsu catasso aṭṭha soḷasa dvattiṃsāti etā devadhītaro pahāya te pāsāde atikkamitvā kena kāraṇena idha āgatoti.
តតោ មិត្តវិន្ទកោ តតិយំ គាថមាហ –
Tato mittavindako tatiyaṃ gāthamāha –
១០២.
102.
‘‘ឥតោ ពហុតរា ភោគា, អត្រ មញ្ញេ ភវិស្សរេ;
‘‘Ito bahutarā bhogā, atra maññe bhavissare;
ឥតិ ឯតាយ សញ្ញាយ, បស្ស មំ ព្យសនំ គត’’ន្តិ។
Iti etāya saññāya, passa maṃ byasanaṃ gata’’nti.
តត្ថ ឥតោ ពហុតរាតិ ឥមេសុ ចតូសុ បាសាទេសុ ភោគេហិ អតិរេកតរា ភវិស្សន្តិ។
Tattha ito bahutarāti imesu catūsu pāsādesu bhogehi atirekatarā bhavissanti.
តតោ ពោធិសត្តោ សេសគាថា អភាសិ –
Tato bodhisatto sesagāthā abhāsi –
១០៣.
103.
‘‘ចតុព្ភិ អដ្ឋជ្ឈគមា, អដ្ឋាហិបិ ច សោឡស;
‘‘Catubbhi aṭṭhajjhagamā, aṭṭhāhipi ca soḷasa;
សោឡសាហិ ច ពាត្តិំស, អត្រិច្ឆំ ចក្កមាសទោ;
Soḷasāhi ca bāttiṃsa, atricchaṃ cakkamāsado;
ឥច្ឆាហតស្ស បោសស្ស, ចក្កំ ភមតិ មត្ថកេ។
Icchāhatassa posassa, cakkaṃ bhamati matthake.
១០៤.
104.
‘‘ឧបរិវិសាលា ទុប្បូរា, ឥច្ឆា វិសដគាមិនី;
‘‘Uparivisālā duppūrā, icchā visaṭagāminī;
យេ ច តំ អនុគិជ្ឈន្តិ, តេ ហោន្តិ ចក្កធារិនោ’’តិ។
Ye ca taṃ anugijjhanti, te honti cakkadhārino’’ti.
តត្ថ ឧបរិវិសាលាតិ មិត្តវិន្ទក តណ្ហា នាមេសា អាសេវិយមានា ឧបរិវិសាលា ហោតិ បត្ថដា, មហាសមុទ្ទោ វិយ ទុប្បូរា, រូបាទីសុ អារម្មណេសុ តំ តំ អារម្មណំ ឥច្ឆមានាយ ឥច្ឆាយ បត្ថដាយ វិសដគាមិនី, តស្មា យេ បុរិសា តំ ឯវរូបំ តណ្ហំ អនុគិជ្ឈន្តិ, បុនប្បុនំ គិទ្ធា ហុត្វា គណ្ហន្តិ។ តេ ហោន្តិ ចក្កធារិនោតិ តេ ឯតំ ខុរចក្កំ ធារេន្តីតិ វទតិ។
Tattha uparivisālāti mittavindaka taṇhā nāmesā āseviyamānā uparivisālā hoti patthaṭā, mahāsamuddo viya duppūrā, rūpādīsu ārammaṇesu taṃ taṃ ārammaṇaṃ icchamānāya icchāya patthaṭāya visaṭagāminī, tasmā ye purisā taṃ evarūpaṃ taṇhaṃ anugijjhanti, punappunaṃ giddhā hutvā gaṇhanti. Te honti cakkadhārinoti te etaṃ khuracakkaṃ dhārentīti vadati.
មិត្តវិន្ទកំ បន កថេន្តមេវ និបិសមានំ តំ ខុរចក្កំ ភស្សិ, តេន សោ បុន កថេតុំ នាសក្ខិ។ ទេវបុត្តោ អត្តនោ ទេវដ្ឋានមេវ គតោ។
Mittavindakaṃ pana kathentameva nipisamānaṃ taṃ khuracakkaṃ bhassi, tena so puna kathetuṃ nāsakkhi. Devaputto attano devaṭṭhānameva gato.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា មិត្តវិន្ទកោ ទុព្ពចភិក្ខុ អហោសិ, ទេវបុត្តោ បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā mittavindako dubbacabhikkhu ahosi, devaputto pana ahameva ahosi’’nti.
មិត្តវិន្ទកជាតកវណ្ណនា នវមា។
Mittavindakajātakavaṇṇanā navamā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ៣៦៩. មិត្តវិន្ទកជាតកំ • 369. Mittavindakajātakaṃ