| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya |
៧. មោគ្គល្លានសុត្តំ
7. Moggallānasuttaṃ
៤១៦. អថ ខោ វច្ឆគោត្តោ បរិព្ពាជកោ យេនាយស្មា មហាមោគ្គល្លានោ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា អាយស្មតា មហាមោគ្គល្លានេន សទ្ធិំ សម្មោទិ។ សម្មោទនីយំ កថំ សារណីយំ វីតិសារេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ វច្ឆគោត្តោ បរិព្ពាជកោ អាយស្មន្តំ មហាមោគ្គល្លានំ ឯតទវោច –
416. Atha kho vacchagotto paribbājako yenāyasmā mahāmoggallāno tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā mahāmoggallānena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho vacchagotto paribbājako āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ etadavoca –
‘‘កិំ នុ ខោ, ភោ មោគ្គល្លាន, សស្សតោ លោកោ’’តិ? ‘‘អព្យាកតំ ខោ ឯតំ, វច្ឆ, ភគវតា – ‘សស្សតោ លោកោ’’’តិ។ ‘‘កិំ បន, ភោ មោគ្គល្លាន, អសស្សតោ លោកោ’’តិ? ‘‘ឯតម្បិ ខោ, វច្ឆ, អព្យាកតំ ភគវតា – ‘អសស្សតោ លោកោ’’’តិ។ ‘‘កិំ នុ ខោ, ភោ មោគ្គល្លាន, អន្តវា លោកោ’’តិ? ‘‘អព្យាកតំ ខោ ឯតំ, វច្ឆ, ភគវតា – ‘អន្តវា លោកោ’’’តិ។ ‘‘កិំ បន, ភោ មោគ្គល្លាន, អនន្តវា លោកោ’’តិ? ‘‘ឯតម្បិ ខោ, វច្ឆ, អព្យាកតំ ភគវតា – ‘អនន្តវា លោកោ’’’តិ។ ‘‘កិំ នុ ខោ, ភោ មោគ្គល្លាន, តំ ជីវំ តំ សរីរ’’ន្តិ? ‘‘អព្យាកតំ ខោ ឯតំ, វច្ឆ, ភគវតា – ‘តំ ជីវំ តំ សរីរ’’’ន្តិ។ ‘‘កិំ បន, ភោ មោគ្គល្លាន, អញ្ញំ ជីវំ អញ្ញំ សរីរ’’ន្តិ? ‘‘ឯតម្បិ ខោ, វច្ឆ, អព្យាកតំ ភគវតា – ‘អញ្ញំ ជីវំ អញ្ញំ សរីរ’’’ន្តិ។ ‘‘កិំ នុ ខោ, ភោ មោគ្គល្លាន, ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា’’តិ? ‘‘អព្យាកតំ ខោ ឯតំ, វច្ឆ, ភគវតា – ‘ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា’’’តិ។ ‘‘កិំ បន, ភោ មោគ្គល្លាន, ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា’’តិ? ‘‘ឯតម្បិ ខោ, វច្ឆ, អព្យាកតំ ភគវតា – ‘ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា’’’តិ។ ‘‘កិំ នុ ខោ, ភោ មោគ្គល្លាន, ហោតិ ច ន ច ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា’’តិ? ‘‘អព្យាកតំ ខោ ឯតំ, វច្ឆ, ភគវតា – ‘ហោតិ ច ន ច ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា’’’តិ។ ‘‘កិំ បន, ភោ មោគ្គល្លាន, នេវ ហោតិ ន ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា’’តិ? ‘‘ឯតម្បិ ខោ, វច្ឆ, អព្យាកតំ ភគវតា – ‘នេវ ហោតិ ន ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា’’’តិ។
‘‘Kiṃ nu kho, bho moggallāna, sassato loko’’ti? ‘‘Abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, bhagavatā – ‘sassato loko’’’ti. ‘‘Kiṃ pana, bho moggallāna, asassato loko’’ti? ‘‘Etampi kho, vaccha, abyākataṃ bhagavatā – ‘asassato loko’’’ti. ‘‘Kiṃ nu kho, bho moggallāna, antavā loko’’ti? ‘‘Abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, bhagavatā – ‘antavā loko’’’ti. ‘‘Kiṃ pana, bho moggallāna, anantavā loko’’ti? ‘‘Etampi kho, vaccha, abyākataṃ bhagavatā – ‘anantavā loko’’’ti. ‘‘Kiṃ nu kho, bho moggallāna, taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti? ‘‘Abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, bhagavatā – ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’’nti. ‘‘Kiṃ pana, bho moggallāna, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti? ‘‘Etampi kho, vaccha, abyākataṃ bhagavatā – ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’’nti. ‘‘Kiṃ nu kho, bho moggallāna, hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti? ‘‘Abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, bhagavatā – ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’’ti. ‘‘Kiṃ pana, bho moggallāna, na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti? ‘‘Etampi kho, vaccha, abyākataṃ bhagavatā – ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’’ti. ‘‘Kiṃ nu kho, bho moggallāna, hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti? ‘‘Abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, bhagavatā – ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’’ti. ‘‘Kiṃ pana, bho moggallāna, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti? ‘‘Etampi kho, vaccha, abyākataṃ bhagavatā – ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’’ti.
‘‘កោ នុ ខោ, ភោ មោគ្គល្លាន, ហេតុ កោ បច្ចយោ, យេន អញ្ញតិត្ថិយានំ បរិព្ពាជកានំ ឯវំ បុដ្ឋានំ ឯវំ វេយ្យាករណំ ហោតិ – សស្សតោ លោកោតិ វា, អសស្សតោ លោកោតិ វា, អន្តវា លោកោតិ វា, អនន្តវា លោកោតិ វា, តំ ជីវំ តំ សរីរន្តិ វា, អញ្ញំ ជីវំ អញ្ញំ សរីរន្តិ វា, ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណាតិ វា, ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណាតិ វា, ហោតិ ច ន ច ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណាតិ វា, នេវ ហោតិ ន ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណាតិ វា? កោ បន, ភោ មោគ្គល្លាន, ហេតុ កោ បច្ចយោ, យេន សមណស្ស គោតមស្ស ឯវំ បុដ្ឋស្ស ន ឯវំ វេយ្យាករណំ ហោតិ – សស្សតោ លោកោតិបិ, អសស្សតោ លោកោតិបិ, អន្តវា លោកោតិបិ, អនន្តវា លោកោតិបិ, តំ ជីវំ តំ សរីរន្តិបិ, អញ្ញំ ជីវំ អញ្ញំ សរីរន្តិបិ, ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណាតិបិ, ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណាតិបិ, ហោតិ ច ន ច ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណាតិបិ, នេវ ហោតិ ន ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណាតិបី’’តិ?
‘‘Ko nu kho, bho moggallāna, hetu ko paccayo, yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ puṭṭhānaṃ evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti – sassato lokoti vā, asassato lokoti vā, antavā lokoti vā, anantavā lokoti vā, taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti vā, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti vā, hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā? Ko pana, bho moggallāna, hetu ko paccayo, yena samaṇassa gotamassa evaṃ puṭṭhassa na evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti – sassato lokotipi, asassato lokotipi, antavā lokotipi, anantavā lokotipi, taṃ jīvaṃ taṃ sarīrantipi, aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīrantipi, hoti tathāgato paraṃ maraṇātipi, na hoti tathāgato paraṃ maraṇātipi, hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇātipi, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇātipī’’ti?
‘‘អញ្ញតិត្ថិយា ខោ, វច្ឆ, បរិព្ពាជកា ចក្ខុំ ‘ឯតំ មម, ឯសោហមស្មិ, ឯសោ មេ អត្តា’តិ សមនុបស្សន្តិ…បេ.… ជិវ្ហំ ‘ឯតំ មម, ឯសោហមស្មិ, ឯសោ មេ អត្តា’តិ សមនុបស្សន្តិ…បេ.… មនំ ‘ឯតំ មម, ឯសោហមស្មិ, ឯសោ មេ អត្តា’តិ សមនុបស្សន្តិ។ តស្មា អញ្ញតិត្ថិយានំ បរិព្ពាជកានំ ឯវំ បុដ្ឋានំ ឯវំ វេយ្យាករណំ ហោតិ – សស្សតោ លោកោតិ វា…បេ.… នេវ ហោតិ ន ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណាតិ វា។ តថាគតោ ច ខោ, វច្ឆ, អរហំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ ចក្ខុំ ‘នេតំ មម, នេសោហមស្មិ, ន មេសោ អត្តា’តិ សមនុបស្សតិ…បេ.… ជិវ្ហំ ‘នេតំ មម, នេសោហមស្មិ, ន មេសោ អត្តា’តិ សមនុបស្សតិ…បេ.… មនំ ‘នេតំ មម, នេសោហមស្មិ, ន មេសោ អត្តា’តិ សមនុបស្សតិ។ តស្មា តថាគតស្ស ឯវំ បុដ្ឋស្ស ន ឯវំ វេយ្យាករណំ ហោតិ – សស្សតោ លោកោតិបិ…បេ.… នេវ ហោតិ ន ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណាតិបី’’តិ។
‘‘Aññatitthiyā kho, vaccha, paribbājakā cakkhuṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassanti…pe… jivhaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassanti…pe… manaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassanti. Tasmā aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ puṭṭhānaṃ evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti – sassato lokoti vā…pe… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā. Tathāgato ca kho, vaccha, arahaṃ sammāsambuddho cakkhuṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati…pe… jivhaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati…pe… manaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati. Tasmā tathāgatassa evaṃ puṭṭhassa na evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti – sassato lokotipi…pe… neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇātipī’’ti.
អថ ខោ វច្ឆគោត្តោ បរិព្ពាជកោ ឧដ្ឋាយាសនា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវតា សទ្ធិំ សម្មោទិ។ សម្មោទនីយំ កថំ សារណីយំ វីតិសារេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ វច្ឆគោត្តោ បរិព្ពាជកោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘កិំ នុ ខោ, ភោ គោតម, សស្សតោ លោកោ’’តិ? អព្យាកតំ ខោ ឯតំ, វច្ឆ, មយា – ‘សស្សតោ លោកោ’តិ…បេ.…។ ‘‘កិំ បន, ភោ គោតម, នេវ ហោតិ ន ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា’’តិ? ‘‘ឯតម្បិ ខោ, វច្ឆ, អព្យាកតំ មយា – ‘នេវ ហោតិ ន ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា’’’តិ។
Atha kho vacchagotto paribbājako uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho vacchagotto paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu kho, bho gotama, sassato loko’’ti? Abyākataṃ kho etaṃ, vaccha, mayā – ‘sassato loko’ti…pe…. ‘‘Kiṃ pana, bho gotama, neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti? ‘‘Etampi kho, vaccha, abyākataṃ mayā – ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’’ti.
‘‘កោ នុ ខោ, ភោ គោតម, ហេតុ កោ បច្ចយោ, យេន អញ្ញតិត្ថិយានំ បរិព្ពាជកានំ ឯវំ បុដ្ឋានំ ឯវំ វេយ្យាករណំ ហោតិ – ‘សស្សតោ លោកោ’តិ វា…បេ.… ‘នេវ ហោតិ ន ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា’តិ វា? កោ បន, ភោ គោតម, ហេតុ កោ បច្ចយោ, យេន ភោតោ គោតមស្ស ឯវំ បុដ្ឋស្ស ន ឯវំ វេយ្យាករណំ ហោតិ – ‘សស្សតោ លោកោ’តិបិ…បេ.… ‘នេវ ហោតិ ន ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា’តិបី’’តិ?
‘‘Ko nu kho, bho gotama, hetu ko paccayo, yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ puṭṭhānaṃ evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti – ‘sassato loko’ti vā…pe… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā? Ko pana, bho gotama, hetu ko paccayo, yena bhoto gotamassa evaṃ puṭṭhassa na evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti – ‘sassato loko’tipi…pe… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’tipī’’ti?
‘‘អញ្ញតិត្ថិយា ខោ, វច្ឆ, បរិព្ពាជកា ចក្ខុំ ‘ឯតំ មម, ឯសោហមស្មិ , ឯសោ មេ អត្តា’តិ សមនុបស្សន្តិ…បេ.… ជិវ្ហំ ‘ឯតំ មម, ឯសោហមស្មិ, ឯសោ មេ អត្តា’តិ សមនុបស្សន្តិ…បេ.… មនំ ‘ឯតំ មម, ឯសោហមស្មិ, ឯសោ មេ អត្តា’តិ សមនុបស្សន្តិ។ តស្មា អញ្ញតិត្ថិយានំ បរិព្ពាជកានំ ឯវំ បុដ្ឋានំ ឯវំ វេយ្យាករណំ ហោតិ – ‘សស្សតោ លោកោ’តិ វា…បេ.… ‘នេវ ហោតិ ន ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា’តិ វា។ តថាគតោ ច ខោ, វច្ឆ, អរហំ សម្មាសម្ពុទ្ធោ ចក្ខុំ ‘នេតំ មម, នេសោហមស្មិ, ន មេសោ អត្តា’តិ សមនុបស្សតិ…បេ.… ជិវ្ហំ ‘នេតំ មម, នេសោហមស្មិ, ន មេសោ អត្តា’តិ សមនុបស្សតិ…បេ.… មនំ ‘នេតំ មម, នេសោហមស្មិ, ន មេសោ អត្តា’តិ សមនុបស្សតិ។ តស្មា តថាគតស្ស ឯវំ បុដ្ឋស្ស ន ឯវំ វេយ្យាករណំ ហោតិ – ‘សស្សតោ លោកោ’តិបិ, ‘អសស្សតោ លោកោ’តិបិ, ‘អន្តវា លោកោ’តិបិ, ‘អនន្តវា លោកោ’តិបិ, ‘តំ ជីវំ តំ សរីរ’ន្តិបិ, ‘អញ្ញំ ជីវំ អញ្ញំ សរីរ’ន្តិបិ, ‘ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា’តិបិ, ‘ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា’តិបិ, ‘ហោតិ ច ន ច ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា’តិបិ, ‘នេវ ហោតិ ន ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា’តិបី’’តិ។
‘‘Aññatitthiyā kho, vaccha, paribbājakā cakkhuṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi , eso me attā’ti samanupassanti…pe… jivhaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassanti…pe… manaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassanti. Tasmā aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ puṭṭhānaṃ evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti – ‘sassato loko’ti vā…pe… ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti vā. Tathāgato ca kho, vaccha, arahaṃ sammāsambuddho cakkhuṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati…pe… jivhaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati…pe… manaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati. Tasmā tathāgatassa evaṃ puṭṭhassa na evaṃ veyyākaraṇaṃ hoti – ‘sassato loko’tipi, ‘asassato loko’tipi, ‘antavā loko’tipi, ‘anantavā loko’tipi, ‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’ntipi, ‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’ntipi, ‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’tipi, ‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’tipi, ‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’tipi, ‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’tipī’’ti.
‘‘អច្ឆរិយំ, ភោ គោតម, អព្ភុតំ, ភោ គោតម! យត្រ ហិ នាម សត្ថុ ច 1 សាវកស្ស ច អត្ថេន អត្ថោ ព្យញ្ជនេន ព្យញ្ជនំ សំសន្ទិស្សតិ សមេស្សតិ ន វិរោធយិស្សតិ, យទិទំ អគ្គបទស្មិំ។ ឥទានាហំ, ភោ គោតម, សមណំ មហាមោគ្គល្លានំ ឧបសង្កមិត្វា ឯតមត្ថំ អបុច្ឆិំ។ សមណោបិ មេ មោគ្គល្លានោ ឯតេហិ បទេហិ ឯតេហិ ព្យញ្ជនេហិ តមត្ថំ ព្យាកាសិ, សេយ្យថាបិ ភវំ គោតមោ។ អច្ឆរិយំ, ភោ គោតម, អព្ភុតំ, ភោ គោតម ! យត្រ ហិ នាម សត្ថុ ច សាវកស្ស ច អត្ថេន អត្ថោ ព្យញ្ជនេន ព្យញ្ជនំ សំសន្ទិស្សតិ សមេស្សតិ ន វិរោធយិស្សតិ, យទិទំ អគ្គបទស្មិ’’ន្តិ។ សត្តមំ។
‘‘Acchariyaṃ, bho gotama, abbhutaṃ, bho gotama! Yatra hi nāma satthu ca 2 sāvakassa ca atthena attho byañjanena byañjanaṃ saṃsandissati samessati na virodhayissati, yadidaṃ aggapadasmiṃ. Idānāhaṃ, bho gotama, samaṇaṃ mahāmoggallānaṃ upasaṅkamitvā etamatthaṃ apucchiṃ. Samaṇopi me moggallāno etehi padehi etehi byañjanehi tamatthaṃ byākāsi, seyyathāpi bhavaṃ gotamo. Acchariyaṃ, bho gotama, abbhutaṃ, bho gotama ! Yatra hi nāma satthu ca sāvakassa ca atthena attho byañjanena byañjanaṃ saṃsandissati samessati na virodhayissati, yadidaṃ aggapadasmi’’nti. Sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៣-៨. បឋមសារិបុត្តកោដ្ឋិកសុត្តាទិវណ្ណនា • 3-8. Paṭhamasāriputtakoṭṭhikasuttādivaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៣-៨. បឋមសារិបុត្តកោដ្ឋិកសុត្តាទិវណ្ណនា • 3-8. Paṭhamasāriputtakoṭṭhikasuttādivaṇṇanā
