Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ൪. മോഘരാജത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ

    4. Mogharājattheragāthāvaṇṇanā

    ഛവിപാപക ചിത്തഭദ്ദകാതി ആയസ്മതോ മോഘരാജത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയമ്പി പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ പദുമുത്തരസ്സ ഭഗവതോ കാലേ കുലഗേഹേ നിബ്ബത്തിത്വാ വിഞ്ഞുതം പത്തോ ഏകദിവസം സത്ഥു സന്തികേ ധമ്മം സുണന്തോ സത്ഥാരം ഏകം ഭിക്ഖും ലൂഖചീവരധരാനം അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപേന്തം ദിസ്വാ തം ഠാനന്തരം ആകങ്ഖന്തോ പണിധാനം കത്വാ തത്ഥ തത്ഥ ഭവേ പുഞ്ഞാനി കരോന്തോ അത്ഥദസ്സിസ്സ ഭഗവതോ കാലേ ബ്രാഹ്മണകുലേ നിബ്ബത്തിത്വാ ബ്രാഹ്മണാനം വിജ്ജാസിപ്പേസു നിപ്ഫത്തിം ഗതോ ബ്രാഹ്മണമാണവേ വിജ്ജാസിപ്പാനി സിക്ഖാപേന്തോ ഏകദിവസം അത്ഥദസ്സിം ഭഗവന്തം ഭിക്ഖുസങ്ഘപരിവുതം ഗച്ഛന്തം ദിസ്വാ പസന്നമാനസോ പഞ്ചപതിട്ഠിതേന വന്ദിത്വാ സിരസി അഞ്ജലിം കത്വാ ‘‘യാവതാ രൂപിനോ സത്താ’’തിആദിനാ ഛഹി ഗാഥാഹി അഭിത്ഥവിത്വാ ഭാജനം പൂരേത്വാ മധും ഉപനാമേസി. സത്ഥാ മധും പടിഗ്ഗഹേത്വാ അനുമോദനം അകാസി.

    Chavipāpakacittabhaddakāti āyasmato mogharājattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ satthu santike dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ lūkhacīvaradharānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā taṃ ṭhānantaraṃ ākaṅkhanto paṇidhānaṃ katvā tattha tattha bhave puññāni karonto atthadassissa bhagavato kāle brāhmaṇakule nibbattitvā brāhmaṇānaṃ vijjāsippesu nipphattiṃ gato brāhmaṇamāṇave vijjāsippāni sikkhāpento ekadivasaṃ atthadassiṃ bhagavantaṃ bhikkhusaṅghaparivutaṃ gacchantaṃ disvā pasannamānaso pañcapatiṭṭhitena vanditvā sirasi añjaliṃ katvā ‘‘yāvatā rūpino sattā’’tiādinā chahi gāthāhi abhitthavitvā bhājanaṃ pūretvā madhuṃ upanāmesi. Satthā madhuṃ paṭiggahetvā anumodanaṃ akāsi.

    സോ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ കസ്സപസ്സ ഭഗവതോ കാലേ കട്ഠവാഹനസ്സ നാമ രഞ്ഞോ അമച്ചോ ഹുത്വാ തേന സത്ഥു ആനയനത്ഥം പുരിസസഹസ്സേന പേസിതോ സത്ഥു സന്തികം ഗന്ത്വാ ധമ്മം സുത്വാ പടിലദ്ധസദ്ധോ പബ്ബജിത്വാ വീസതിവസ്സസഹസ്സാനി സമണധമ്മം കത്വാ തതോ ചുതോ ഏകം ബുദ്ധന്തരം സുഗതീസുയേവ പരിവത്തേന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ ബ്രാഹ്മണകുലേ നിബ്ബത്തിത്വാ മോഘരാജാതി ലദ്ധനാമോ ബാവരീബ്രാഹ്മണസ്സ സന്തികേ ഉഗ്ഗഹിതസിപ്പോ സംവേഗജാതോ താപസപബ്ബജ്ജം പബ്ബജിത്വാ താപസസഹസ്സപരിവാരോ അജിതാദീഹി സദ്ധിം സത്ഥു സന്തികം പേസിതോ തേസം പന്നരസമോ ഹുത്വാ പഞ്ഹേ പുച്ഛിത്വാ പഞ്ഹവിസ്സജ്ജനപരിയോസാനേ അരഹത്തം പാപുണി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൧.൪.൬൪-൮൩) –

    So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto kassapassa bhagavato kāle kaṭṭhavāhanassa nāma rañño amacco hutvā tena satthu ānayanatthaṃ purisasahassena pesito satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vīsativassasahassāni samaṇadhammaṃ katvā tato cuto ekaṃ buddhantaraṃ sugatīsuyeva parivattento imasmiṃ buddhuppāde brāhmaṇakule nibbattitvā mogharājāti laddhanāmo bāvarībrāhmaṇassa santike uggahitasippo saṃvegajāto tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā tāpasasahassaparivāro ajitādīhi saddhiṃ satthu santikaṃ pesito tesaṃ pannarasamo hutvā pañhe pucchitvā pañhavissajjanapariyosāne arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.4.64-83) –

    ‘‘അത്ഥദസ്സീ തു ഭഗവാ, സയമ്ഭൂ അപരാജിതോ;

    ‘‘Atthadassī tu bhagavā, sayambhū aparājito;

    ഭിക്ഖുസങ്ഘപരിബ്യൂള്ഹോ, രഥിയം പടിപജ്ജഥ.

    Bhikkhusaṅghaparibyūḷho, rathiyaṃ paṭipajjatha.

    ‘‘സിസ്സേഹി സമ്പരിവുതോ, ഘരമ്ഹാ അഭിനിക്ഖമിം;

    ‘‘Sissehi samparivuto, gharamhā abhinikkhamiṃ;

    നിക്ഖമിത്വാനഹം തത്ഥ, അദ്ദസം ലോകനായകം.

    Nikkhamitvānahaṃ tattha, addasaṃ lokanāyakaṃ.

    ‘‘അഭിവാദിയ സമ്ബുദ്ധം, സിരേ കത്വാന അഞ്ജലിം;

    ‘‘Abhivādiya sambuddhaṃ, sire katvāna añjaliṃ;

    സകം ചിത്തം പസാദേത്വാ, സന്ഥവിം ലോകനായകം.

    Sakaṃ cittaṃ pasādetvā, santhaviṃ lokanāyakaṃ.

    ‘‘യാവതാ രൂപിനോ സത്താ, അരൂപീ വാ അസഞ്ഞിനോ;

    ‘‘Yāvatā rūpino sattā, arūpī vā asaññino;

    സബ്ബേ തേ തവ ഞാണമ്ഹി, അന്തോ ഹോന്തി സമോഗധാ.

    Sabbe te tava ñāṇamhi, anto honti samogadhā.

    ‘‘സുഖുമച്ഛികജാലേന, ഉദകം യോ പരിക്ഖിപേ;

    ‘‘Sukhumacchikajālena, udakaṃ yo parikkhipe;

    യേ കേചി ഉദകേ പാണാ, അന്തോജാലേ ഭവന്തി തേ.

    Ye keci udake pāṇā, antojāle bhavanti te.

    ‘‘യേസഞ്ച ചേതനാ അത്ഥി, രൂപിനോ ച അരൂപിനോ;

    ‘‘Yesañca cetanā atthi, rūpino ca arūpino;

    സബ്ബേ തേ തവ ഞാണമ്ഹി, അന്തോ ഹോന്തി സമോഗധാ.

    Sabbe te tava ñāṇamhi, anto honti samogadhā.

    ‘‘സമുദ്ധരസിമം ലോകം, അന്ധകാരസമാകുലം;

    ‘‘Samuddharasimaṃ lokaṃ, andhakārasamākulaṃ;

    തവ ധമ്മം സുണിത്വാന, കങ്ഖാസോതം തരന്തി തേ.

    Tava dhammaṃ suṇitvāna, kaṅkhāsotaṃ taranti te.

    ‘‘അവിജ്ജാനിവുതേ ലോകേ, അന്ധകാരേന ഓത്ഥടേ;

    ‘‘Avijjānivute loke, andhakārena otthaṭe;

    തവ ഞാണമ്ഹി ജോതന്തേ, അന്ധകാരാ പധംസിതാ.

    Tava ñāṇamhi jotante, andhakārā padhaṃsitā.

    ‘‘തുവം ചക്ഖൂസി സബ്ബേസം, മഹാതമപനൂദനോ;

    ‘‘Tuvaṃ cakkhūsi sabbesaṃ, mahātamapanūdano;

    തവ ധമ്മം സുണിത്വാന, നിബ്ബായതി ബഹുജ്ജനോ.

    Tava dhammaṃ suṇitvāna, nibbāyati bahujjano.

    ‘‘പുടകം പൂരയിത്വാന, മധുഖുദ്ദമനേളകം;

    ‘‘Puṭakaṃ pūrayitvāna, madhukhuddamaneḷakaṃ;

    ഉഭോ ഹത്ഥേഹി പഗ്ഗയ്ഹ, ഉപനേസിം മഹേസിനോ.

    Ubho hatthehi paggayha, upanesiṃ mahesino.

    ‘‘പടിഗ്ഗണ്ഹി മഹാവീരോ, സഹത്ഥേന മഹാ ഇസി;

    ‘‘Paṭiggaṇhi mahāvīro, sahatthena mahā isi;

    ഭുഞ്ജിത്വാ തഞ്ച സബ്ബഞ്ഞൂ, വേഹാസം നഭമുഗ്ഗമി.

    Bhuñjitvā tañca sabbaññū, vehāsaṃ nabhamuggami.

    ‘‘അന്തലിക്ഖേ ഠിതോ സത്ഥാ, അത്ഥദസ്സീ നരാസഭോ;

    ‘‘Antalikkhe ṭhito satthā, atthadassī narāsabho;

    മമ ചിത്തം പസാദേന്തോ, ഇമാ ഗാഥാ അഭാസഥ.

    Mama cittaṃ pasādento, imā gāthā abhāsatha.

    ‘‘യേനിദം ഥവിതം ഞാണം, ബുദ്ധസേട്ഠോ ച ഥോമിതോ;

    ‘‘Yenidaṃ thavitaṃ ñāṇaṃ, buddhaseṭṭho ca thomito;

    തേന ചിത്തപ്പസാദേന, ദുഗ്ഗതിം സോ ന ഗച്ഛതി.

    Tena cittappasādena, duggatiṃ so na gacchati.

    ‘‘ചതുദ്ദസഞ്ച ഖത്തും സോ, ദേവരജ്ജം കരിസ്സതി;

    ‘‘Catuddasañca khattuṃ so, devarajjaṃ karissati;

    പഥബ്യാ രജ്ജം അട്ഠസതം, വസുധം ആവസിസ്സതി.

    Pathabyā rajjaṃ aṭṭhasataṃ, vasudhaṃ āvasissati.

    ‘‘പഞ്ചേവ സതക്ഖത്തുഞ്ച, ചക്കവത്തീ ഭവിസ്സതി;

    ‘‘Pañceva satakkhattuñca, cakkavattī bhavissati;

    പദേസരജ്ജം അസങ്ഖേയ്യം, മഹിയാ കാരയിസ്സതി.

    Padesarajjaṃ asaṅkheyyaṃ, mahiyā kārayissati.

    ‘‘അജ്ഝായകോ മന്തധരോ, തിണ്ണം വേദാന പാരഗൂ;

    ‘‘Ajjhāyako mantadharo, tiṇṇaṃ vedāna pāragū;

    ഗോതമസ്സ ഭഗവതോ, സാസനേ പബ്ബജിസ്സതി.

    Gotamassa bhagavato, sāsane pabbajissati.

    ‘‘ഗമ്ഭീരം നിപുണം അത്ഥം, ഞാണേന വിചിനിസ്സതി;

    ‘‘Gambhīraṃ nipuṇaṃ atthaṃ, ñāṇena vicinissati;

    മോഘരാജാതി നാമേന, ഹേസ്സതി സത്ഥു സാവകോ.

    Mogharājāti nāmena, hessati satthu sāvako.

    ‘‘തീഹി വിജ്ജാഹി സമ്പന്നം, കതകിച്ചമനാസവം;

    ‘‘Tīhi vijjāhi sampannaṃ, katakiccamanāsavaṃ;

    ഗോതമോ സത്ഥവാഹഗ്ഗോ, ഏതദഗ്ഗേ ഠപേസ്സതി.

    Gotamo satthavāhaggo, etadagge ṭhapessati.

    ‘‘ഹിത്വാ മാനുസകം യോഗം, ഛേത്വാന ഭവബന്ധനം;

    ‘‘Hitvā mānusakaṃ yogaṃ, chetvāna bhavabandhanaṃ;

    സബ്ബാസവേ പരിഞ്ഞായ, വിഹരാമി അനാസവോ.

    Sabbāsave pariññāya, viharāmi anāsavo.

    ‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    അരഹത്തം പന പത്വാ സത്ഥലൂഖം സുത്തലൂഖം രജനലൂഖന്തി വിസേസേന തിവിധേനപി ലൂഖേന സമന്നാഗതം പംസുകൂലം ധാരേസി. തേന നം സത്ഥാ ലൂഖചീവരധരാനം അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപേസി. അപരഭാഗേ പുരിമകമ്മപ്പച്ചയാ പരിഹാരസ്സ അകരണതോ ഥേരസ്സ സരീരേ ദദ്ദുപീളകാദീനി ഉപ്പജ്ജിത്വാ വഡ്ഢിംസു. സോ ‘‘സേനാസനം ദുസ്സതീ’’തി ഹേമന്തേപി മഗധക്ഖേത്തേസു പലാലസന്ഥാരാനി അത്ഥരിത്വാ സേതി. തം ഏകദിവസം ഉപട്ഠാനം ഉപസങ്കമിത്വാ വന്ദിത്വാ ഏകമന്തം നിസിന്നം സത്ഥാ പടിസന്ഥാരവസേന ‘‘ഛവിപാപകാ’’തിആദിനാ പഠമഗാഥായ പുച്ഛി.

    Arahattaṃ pana patvā satthalūkhaṃ suttalūkhaṃ rajanalūkhanti visesena tividhenapi lūkhena samannāgataṃ paṃsukūlaṃ dhāresi. Tena naṃ satthā lūkhacīvaradharānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi. Aparabhāge purimakammappaccayā parihārassa akaraṇato therassa sarīre daddupīḷakādīni uppajjitvā vaḍḍhiṃsu. So ‘‘senāsanaṃ dussatī’’ti hemantepi magadhakkhettesu palālasanthārāni attharitvā seti. Taṃ ekadivasaṃ upaṭṭhānaṃ upasaṅkamitvā vanditvā ekamantaṃ nisinnaṃ satthā paṭisanthāravasena ‘‘chavipāpakā’’tiādinā paṭhamagāthāya pucchi.

    ൨൦൭. തത്ഥ ഛവിപാപകാതി ദദ്ദുകച്ഛുപീളകാഹി ഭിന്നച്ഛവിഭാവതോ ഹീനച്ഛവിക ദുട്ഠച്ഛവിക . ചിത്തഭദ്ദകാതി അനവസേസകിലേസപ്പഹാനേന ബ്രഹ്മവിഹാരസേവനായ ച ഭദ്ദചിത്ത സുന്ദരചിത്ത. മോഘരാജാതി തസ്സ ആലപനം. സതതം സമാഹിതോതി അഗ്ഗഫലസമാധിനാ നിച്ചകാലം അഭിണ്ഹം സമാഹിതമാനസോ. ഹേമന്തികസീതകാലരത്തിയോതി ഹേമന്തസമയേ സീതകാലരത്തിയോ. അച്ചന്തസംയോഗേ ചേതം ഉപയോഗവചനം. ‘‘ഹേമന്തികാ സീതകാലരത്തിയോ’’തിപി പാളി. തത്ഥ ഹേമന്തികാതി ഹേമന്തോഗധാ ഹേമന്തപരിയാപന്നാതി അത്ഥോ. ഭിക്ഖു ത്വം സീതി ഭിക്ഖു കോ ത്വം അസി, ഏവംഭൂതോ പരേസു തവ സേനാസനം കത്വാ അദേന്തേസു സങ്ഘികഞ്ച സേനാസനം അപവിസന്തോ. കഥം കരിസ്സസീതി യഥാവുത്തേ സീതകാലേ കഥം അത്തഭാവം പവത്തേസീതി സത്ഥാ പുച്ഛി. ഏവം പന പുട്ഠോ ഥേരോ സത്ഥു തമത്ഥം കഥേന്തോ –

    207. Tattha chavipāpakāti daddukacchupīḷakāhi bhinnacchavibhāvato hīnacchavika duṭṭhacchavika . Cittabhaddakāti anavasesakilesappahānena brahmavihārasevanāya ca bhaddacitta sundaracitta. Mogharājāti tassa ālapanaṃ. Satataṃ samāhitoti aggaphalasamādhinā niccakālaṃ abhiṇhaṃ samāhitamānaso. Hemantikasītakālarattiyoti hemantasamaye sītakālarattiyo. Accantasaṃyoge cetaṃ upayogavacanaṃ. ‘‘Hemantikā sītakālarattiyo’’tipi pāḷi. Tattha hemantikāti hemantogadhā hemantapariyāpannāti attho. Bhikkhu tvaṃ sīti bhikkhu ko tvaṃ asi, evaṃbhūto paresu tava senāsanaṃ katvā adentesu saṅghikañca senāsanaṃ apavisanto. Kathaṃ karissasīti yathāvutte sītakāle kathaṃ attabhāvaṃ pavattesīti satthā pucchi. Evaṃ pana puṭṭho thero satthu tamatthaṃ kathento –

    ൨൦൮.

    208.

    ‘‘സമ്പന്നസസ്സാ മഗധാ, കേവലാ ഇതി മേ സുതം;

    ‘‘Sampannasassā magadhā, kevalā iti me sutaṃ;

    പലാലച്ഛന്നകോ സേയ്യം, യഥഞ്ഞേ സുഖജീവിനോ’’തി. – ഗാഥമാഹ;

    Palālacchannako seyyaṃ, yathaññe sukhajīvino’’ti. – gāthamāha;

    തത്ഥ സമ്പന്നസസ്സാതി നിപ്ഫന്നസസ്സാ. മഗധാതി മഗധരട്ഠം വദതി. മഗധാ നാമ ജാനപദിനോ രാജകുമാരാ, തേസം നിവാസോ ഏകോപി ജനപദോ രുള്ഹീവസേന ‘‘മഗധാ’’ത്വേവ ബഹുവചനേന വുച്ചതി. കേവലാതി അനവസേസാ. ഇതി മേ സുതന്തി ഏവം മയാ സുതം. തത്ഥ യോ അദിട്ഠോ പദേസോ, തസ്സ വസേന സുതന്തി വുത്തം. തേന ഏദിസേ കാലേ മഗധേസു യത്ഥ കത്ഥചി മയാ വസിതും സക്കാതി ദസ്സേതി. പലാലച്ഛന്നകോ സേയ്യം, യഥഞ്ഞേ സുഖജീവിനോതി യഥാ അഞ്ഞേ സുഖജീവിനോ ഭിക്ഖൂ സേനാസനസപ്പായം ലദ്ധാ സുന്ദരേഹി അത്ഥരണപാവുരണേഹി സുഖേന സയന്തി, ഏവം അഹമ്പി പലാലസന്ഥാരമേവ ഹേട്ഠാ സന്ഥരിത്വാ ഉപരി തിരിയഞ്ച പലാലച്ഛദനേനേവ ഛാദിതസരീരതായ പലാലച്ഛന്നകോ സേയ്യം സയിം, സേയ്യം കപ്പേസിന്തി അത്തനോ യഥാലാഭസന്തോസം വിഭാവേതി.

    Tattha sampannasassāti nipphannasassā. Magadhāti magadharaṭṭhaṃ vadati. Magadhā nāma jānapadino rājakumārā, tesaṃ nivāso ekopi janapado ruḷhīvasena ‘‘magadhā’’tveva bahuvacanena vuccati. Kevalāti anavasesā. Iti me sutanti evaṃ mayā sutaṃ. Tattha yo adiṭṭho padeso, tassa vasena sutanti vuttaṃ. Tena edise kāle magadhesu yattha katthaci mayā vasituṃ sakkāti dasseti. Palālacchannako seyyaṃ, yathaññe sukhajīvinoti yathā aññe sukhajīvino bhikkhū senāsanasappāyaṃ laddhā sundarehi attharaṇapāvuraṇehi sukhena sayanti, evaṃ ahampi palālasanthārameva heṭṭhā santharitvā upari tiriyañca palālacchadaneneva chāditasarīratāya palālacchannako seyyaṃ sayiṃ, seyyaṃ kappesinti attano yathālābhasantosaṃ vibhāveti.

    മോഘരാജത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Mogharājattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൪. മോഘരാജത്ഥേരഗാഥാ • 4. Mogharājattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact