| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
३. मोहनसिक्खापदं
3. Mohanasikkhāpadaṃ
४४४. ततिये अनुसद्दो पटिपाटिअत्थं अन्तोकत्वा विच्छत्थवाचकोति आह ‘‘अनुपटिपाटिया अद्धमासे अद्धमासे’’ति। सोति पातिमोक्खो। उपोसथे उपोसथे उद्दिसितब्बन्ति अनुपोसथिकं। एत्थापि हि अनुसद्दो विच्छत्थवाचको। सोति पातिमोक्खो। उद्दिसियमानो नाम होतीति योजना। ‘‘तस्मिं अनाचारे’’ति पदेन ‘‘तत्था’’ति पदस्सत्थं दस्सेति। ‘‘यं आपत्ति’’न्ति पदेन यंसद्दस्स विसयं दस्सेति। यथाधम्मोति एत्थ धम्मसद्देन धम्मो च विनयो च अधिप्पेतोति आह ‘‘धम्मो च विनयो चा’’ति। यथाति येनाकारेन। साधुसद्दो सुन्दरत्थो, कसद्दो पदपूरणोति आह ‘‘सुट्ठू’’ति। अट्ठिन्ति च ‘‘कत्वा’’ति च द्वे पदानि दट्ठब्बानि। ‘‘अट्ठिकत्वा’’ति वा एकं पदं। तत्थ पुब्बनये अत्थो यस्सत्थीति अट्ठि त्थकारस्स ट्ठकारं कत्वा, तं अट्ठिं। कत्वाति त्वापच्चयन्तउत्तरपदेन समासो न होति। अट्ठिकभावन्ति एत्थ इकसद्देन ‘‘अट्ठी’’ति एत्थ ईपच्चयं दस्सेति। ‘‘भाव’’न्तिपदेन भावपच्चयेन विना भावत्थस्स ञापेतब्बतं दस्सेति। अत्थो पनेवं दट्ठब्बो – अट्ठिभावं कत्वाति। पच्छिमनये अत्थो यस्सत्थीति अट्ठिको पुरिमनयेनेव त्थकारस्स ट्ठकारं कत्वा। अत्थयितब्बो इच्छितब्बोति वा अट्ठिको, अट्ठिकइति नामसद्दतो त्वापच्चयो कातब्बो। ‘‘अट्ठिकत्वा’’ति इदं पदं किरियाविसेसनं। किरियाविसेसने वत्तमाने करधातु वा भूधातु वा योजेतब्बाति दस्सेभुं वुत्तं ‘‘कत्वा हुत्वा’’ति। तं सब्बं दस्सेन्तो आह ‘‘अट्ठिकत्वाति अट्ठिकभावं कत्वा, अट्ठिको हुत्वा’’ति। ततियं।
444. Tatiye anusaddo paṭipāṭiatthaṃ antokatvā vicchatthavācakoti āha ‘‘anupaṭipāṭiyā addhamāse addhamāse’’ti. Soti pātimokkho. Uposathe uposathe uddisitabbanti anuposathikaṃ. Etthāpi hi anusaddo vicchatthavācako. Soti pātimokkho. Uddisiyamāno nāma hotīti yojanā. ‘‘Tasmiṃ anācāre’’ti padena ‘‘tatthā’’ti padassatthaṃ dasseti. ‘‘Yaṃ āpatti’’nti padena yaṃsaddassa visayaṃ dasseti. Yathādhammoti ettha dhammasaddena dhammo ca vinayo ca adhippetoti āha ‘‘dhammo ca vinayo cā’’ti. Yathāti yenākārena. Sādhusaddo sundarattho, kasaddo padapūraṇoti āha ‘‘suṭṭhū’’ti. Aṭṭhinti ca ‘‘katvā’’ti ca dve padāni daṭṭhabbāni. ‘‘Aṭṭhikatvā’’ti vā ekaṃ padaṃ. Tattha pubbanaye attho yassatthīti aṭṭhi tthakārassa ṭṭhakāraṃ katvā, taṃ aṭṭhiṃ. Katvāti tvāpaccayantauttarapadena samāso na hoti. Aṭṭhikabhāvanti ettha ikasaddena ‘‘aṭṭhī’’ti ettha īpaccayaṃ dasseti. ‘‘Bhāva’’ntipadena bhāvapaccayena vinā bhāvatthassa ñāpetabbataṃ dasseti. Attho panevaṃ daṭṭhabbo – aṭṭhibhāvaṃ katvāti. Pacchimanaye attho yassatthīti aṭṭhiko purimanayeneva tthakārassa ṭṭhakāraṃ katvā. Atthayitabbo icchitabboti vā aṭṭhiko, aṭṭhikaiti nāmasaddato tvāpaccayo kātabbo. ‘‘Aṭṭhikatvā’’ti idaṃ padaṃ kiriyāvisesanaṃ. Kiriyāvisesane vattamāne karadhātu vā bhūdhātu vā yojetabbāti dassebhuṃ vuttaṃ ‘‘katvā hutvā’’ti. Taṃ sabbaṃ dassento āha ‘‘aṭṭhikatvāti aṭṭhikabhāvaṃ katvā, aṭṭhiko hutvā’’ti. Tatiyaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / ८. सहधम्मिकवग्गो • 8. Sahadhammikavaggo
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ३. मोहनसिक्खापदवण्णना • 3. Mohanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / ३. मोहनसिक्खापदवण्णना • 3. Mohanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ३. मोहनसिक्खापदवण्णना • 3. Mohanasikkhāpadavaṇṇanā
