| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๓. โมหนสิกฺขาปทํ
3. Mohanasikkhāpadaṃ
๔๔๔. ตติเย อนุสโทฺท ปฎิปาฎิอตฺถํ อโนฺตกตฺวา วิจฺฉตฺถวาจโกติ อาห ‘‘อนุปฎิปาฎิยา อทฺธมาเส อทฺธมาเส’’ติฯ โสติ ปาติโมโกฺขฯ อุโปสเถ อุโปสเถ อุทฺทิสิตพฺพนฺติ อนุโปสถิกํฯ เอตฺถาปิ หิ อนุสโทฺท วิจฺฉตฺถวาจโกฯ โสติ ปาติโมโกฺขฯ อุทฺทิสิยมาโน นาม โหตีติ โยชนาฯ ‘‘ตสฺมิํ อนาจาเร’’ติ ปเทน ‘‘ตตฺถา’’ติ ปทสฺสตฺถํ ทเสฺสติฯ ‘‘ยํ อาปตฺติ’’นฺติ ปเทน ยํสทฺทสฺส วิสยํ ทเสฺสติฯ ยถาธโมฺมติ เอตฺถ ธมฺมสเทฺทน ธโมฺม จ วินโย จ อธิเปฺปโตติ อาห ‘‘ธโมฺม จ วินโย จา’’ติฯ ยถาติ เยนากาเรนฯ สาธุสโทฺท สุนฺทรโตฺถ, กสโทฺท ปทปูรโณติ อาห ‘‘สุฎฺฐู’’ติฯ อฎฺฐินฺติ จ ‘‘กตฺวา’’ติ จ เทฺว ปทานิ ทฎฺฐพฺพานิฯ ‘‘อฎฺฐิกตฺวา’’ติ วา เอกํ ปทํฯ ตตฺถ ปุพฺพนเย อโตฺถ ยสฺสตฺถีติ อฎฺฐิ ตฺถการสฺส ฎฺฐการํ กตฺวา, ตํ อฎฺฐิํฯ กตฺวาติ ตฺวาปจฺจยนฺตอุตฺตรปเทน สมาโส น โหติฯ อฎฺฐิกภาวนฺติ เอตฺถ อิกสเทฺทน ‘‘อฎฺฐี’’ติ เอตฺถ อีปจฺจยํ ทเสฺสติฯ ‘‘ภาว’’นฺติปเทน ภาวปจฺจเยน วินา ภาวตฺถสฺส ญาเปตพฺพตํ ทเสฺสติฯ อโตฺถ ปเนวํ ทฎฺฐโพฺพ – อฎฺฐิภาวํ กตฺวาติฯ ปจฺฉิมนเย อโตฺถ ยสฺสตฺถีติ อฎฺฐิโก ปุริมนเยเนว ตฺถการสฺส ฎฺฐการํ กตฺวาฯ อตฺถยิตโพฺพ อิจฺฉิตโพฺพติ วา อฎฺฐิโก, อฎฺฐิกอิติ นามสทฺทโต ตฺวาปจฺจโย กาตโพฺพฯ ‘‘อฎฺฐิกตฺวา’’ติ อิทํ ปทํ กิริยาวิเสสนํฯ กิริยาวิเสสเน วตฺตมาเน กรธาตุ วา ภูธาตุ วา โยเชตพฺพาติ ทเสฺสภุํ วุตฺตํ ‘‘กตฺวา หุตฺวา’’ติฯ ตํ สพฺพํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อฎฺฐิกตฺวาติ อฎฺฐิกภาวํ กตฺวา, อฎฺฐิโก หุตฺวา’’ติฯ ตติยํฯ
444. Tatiye anusaddo paṭipāṭiatthaṃ antokatvā vicchatthavācakoti āha ‘‘anupaṭipāṭiyā addhamāse addhamāse’’ti. Soti pātimokkho. Uposathe uposathe uddisitabbanti anuposathikaṃ. Etthāpi hi anusaddo vicchatthavācako. Soti pātimokkho. Uddisiyamāno nāma hotīti yojanā. ‘‘Tasmiṃ anācāre’’ti padena ‘‘tatthā’’ti padassatthaṃ dasseti. ‘‘Yaṃ āpatti’’nti padena yaṃsaddassa visayaṃ dasseti. Yathādhammoti ettha dhammasaddena dhammo ca vinayo ca adhippetoti āha ‘‘dhammo ca vinayo cā’’ti. Yathāti yenākārena. Sādhusaddo sundarattho, kasaddo padapūraṇoti āha ‘‘suṭṭhū’’ti. Aṭṭhinti ca ‘‘katvā’’ti ca dve padāni daṭṭhabbāni. ‘‘Aṭṭhikatvā’’ti vā ekaṃ padaṃ. Tattha pubbanaye attho yassatthīti aṭṭhi tthakārassa ṭṭhakāraṃ katvā, taṃ aṭṭhiṃ. Katvāti tvāpaccayantauttarapadena samāso na hoti. Aṭṭhikabhāvanti ettha ikasaddena ‘‘aṭṭhī’’ti ettha īpaccayaṃ dasseti. ‘‘Bhāva’’ntipadena bhāvapaccayena vinā bhāvatthassa ñāpetabbataṃ dasseti. Attho panevaṃ daṭṭhabbo – aṭṭhibhāvaṃ katvāti. Pacchimanaye attho yassatthīti aṭṭhiko purimanayeneva tthakārassa ṭṭhakāraṃ katvā. Atthayitabbo icchitabboti vā aṭṭhiko, aṭṭhikaiti nāmasaddato tvāpaccayo kātabbo. ‘‘Aṭṭhikatvā’’ti idaṃ padaṃ kiriyāvisesanaṃ. Kiriyāvisesane vattamāne karadhātu vā bhūdhātu vā yojetabbāti dassebhuṃ vuttaṃ ‘‘katvā hutvā’’ti. Taṃ sabbaṃ dassento āha ‘‘aṭṭhikatvāti aṭṭhikabhāvaṃ katvā, aṭṭhiko hutvā’’ti. Tatiyaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๘. สหธมฺมิกวโคฺค • 8. Sahadhammikavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๓. โมหนสิกฺขาปทวณฺณนา • 3. Mohanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๓. โมหนสิกฺขาปทวณฺณนา • 3. Mohanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๓. โมหนสิกฺขาปทวณฺณนา • 3. Mohanasikkhāpadavaṇṇanā
