Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පාචිත්යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi |
3. මොහනසික්ඛාපදං
3. Mohanasikkhāpadaṃ
444. තතියෙ අනුසද්දො පටිපාටිඅත්ථං අන්තොකත්වා විච්ඡත්ථවාචකොති ආහ ‘‘අනුපටිපාටියා අද්ධමාසෙ අද්ධමාසෙ’’ති. සොති පාතිමොක්ඛො. උපොසථෙ උපොසථෙ උද්දිසිතබ්බන්ති අනුපොසථිකං. එත්ථාපි හි අනුසද්දො විච්ඡත්ථවාචකො. සොති පාතිමොක්ඛො. උද්දිසියමානො නාම හොතීති යොජනා. ‘‘තස්මිං අනාචාරෙ’’ති පදෙන ‘‘තත්ථා’’ති පදස්සත්ථං දස්සෙති. ‘‘යං ආපත්ති’’න්ති පදෙන යංසද්දස්ස විසයං දස්සෙති. යථාධම්මොති එත්ථ ධම්මසද්දෙන ධම්මො ච විනයො ච අධිප්පෙතොති ආහ ‘‘ධම්මො ච විනයො චා’’ති. යථාති යෙනාකාරෙන. සාධුසද්දො සුන්දරත්ථො, කසද්දො පදපූරණොති ආහ ‘‘සුට්ඨූ’’ති. අට්ඨින්ති ච ‘‘කත්වා’’ති ච ද්වෙ පදානි දට්ඨබ්බානි. ‘‘අට්ඨිකත්වා’’ති වා එකං පදං. තත්ථ පුබ්බනයෙ අත්ථො යස්සත්ථීති අට්ඨි ත්ථකාරස්ස ට්ඨකාරං කත්වා, තං අට්ඨිං. කත්වාති ත්වාපච්චයන්තඋත්තරපදෙන සමාසො න හොති. අට්ඨිකභාවන්ති එත්ථ ඉකසද්දෙන ‘‘අට්ඨී’’ති එත්ථ ඊපච්චයං දස්සෙති. ‘‘භාව’’න්තිපදෙන භාවපච්චයෙන විනා භාවත්ථස්ස ඤාපෙතබ්බතං දස්සෙති. අත්ථො පනෙවං දට්ඨබ්බො – අට්ඨිභාවං කත්වාති. පච්ඡිමනයෙ අත්ථො යස්සත්ථීති අට්ඨිකො පුරිමනයෙනෙව ත්ථකාරස්ස ට්ඨකාරං කත්වා. අත්ථයිතබ්බො ඉච්ඡිතබ්බොති වා අට්ඨිකො, අට්ඨිකඉති නාමසද්දතො ත්වාපච්චයො කාතබ්බො. ‘‘අට්ඨිකත්වා’’ති ඉදං පදං කිරියාවිසෙසනං. කිරියාවිසෙසනෙ වත්තමානෙ කරධාතු වා භූධාතු වා යොජෙතබ්බාති දස්සෙභුං වුත්තං ‘‘කත්වා හුත්වා’’ති. තං සබ්බං දස්සෙන්තො ආහ ‘‘අට්ඨිකත්වාති අට්ඨිකභාවං කත්වා, අට්ඨිකො හුත්වා’’ති. තතියං.
444. Tatiye anusaddo paṭipāṭiatthaṃ antokatvā vicchatthavācakoti āha ‘‘anupaṭipāṭiyā addhamāse addhamāse’’ti. Soti pātimokkho. Uposathe uposathe uddisitabbanti anuposathikaṃ. Etthāpi hi anusaddo vicchatthavācako. Soti pātimokkho. Uddisiyamāno nāma hotīti yojanā. ‘‘Tasmiṃ anācāre’’ti padena ‘‘tatthā’’ti padassatthaṃ dasseti. ‘‘Yaṃ āpatti’’nti padena yaṃsaddassa visayaṃ dasseti. Yathādhammoti ettha dhammasaddena dhammo ca vinayo ca adhippetoti āha ‘‘dhammo ca vinayo cā’’ti. Yathāti yenākārena. Sādhusaddo sundarattho, kasaddo padapūraṇoti āha ‘‘suṭṭhū’’ti. Aṭṭhinti ca ‘‘katvā’’ti ca dve padāni daṭṭhabbāni. ‘‘Aṭṭhikatvā’’ti vā ekaṃ padaṃ. Tattha pubbanaye attho yassatthīti aṭṭhi tthakārassa ṭṭhakāraṃ katvā, taṃ aṭṭhiṃ. Katvāti tvāpaccayantauttarapadena samāso na hoti. Aṭṭhikabhāvanti ettha ikasaddena ‘‘aṭṭhī’’ti ettha īpaccayaṃ dasseti. ‘‘Bhāva’’ntipadena bhāvapaccayena vinā bhāvatthassa ñāpetabbataṃ dasseti. Attho panevaṃ daṭṭhabbo – aṭṭhibhāvaṃ katvāti. Pacchimanaye attho yassatthīti aṭṭhiko purimanayeneva tthakārassa ṭṭhakāraṃ katvā. Atthayitabbo icchitabboti vā aṭṭhiko, aṭṭhikaiti nāmasaddato tvāpaccayo kātabbo. ‘‘Aṭṭhikatvā’’ti idaṃ padaṃ kiriyāvisesanaṃ. Kiriyāvisesane vattamāne karadhātu vā bhūdhātu vā yojetabbāti dassebhuṃ vuttaṃ ‘‘katvā hutvā’’ti. Taṃ sabbaṃ dassento āha ‘‘aṭṭhikatvāti aṭṭhikabhāvaṃ katvā, aṭṭhiko hutvā’’ti. Tatiyaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්ග • Mahāvibhaṅga / 8. සහධම්මිකවග්ගො • 8. Sahadhammikavaggo
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්ග-අට්ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 3. මොහනසික්ඛාපදවණ්ණනා • 3. Mohanasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 3. මොහනසික්ඛාපදවණ්ණනා • 3. Mohanasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 3. මොහනසික්ඛාපදවණ්ණනා • 3. Mohanasikkhāpadavaṇṇanā