Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi |
൩. മോഹനസിക്ഖാപദം
3. Mohanasikkhāpadaṃ
൪൪൪. തതിയേ അനുസദ്ദോ പടിപാടിഅത്ഥം അന്തോകത്വാ വിച്ഛത്ഥവാചകോതി ആഹ ‘‘അനുപടിപാടിയാ അദ്ധമാസേ അദ്ധമാസേ’’തി. സോതി പാതിമോക്ഖോ. ഉപോസഥേ ഉപോസഥേ ഉദ്ദിസിതബ്ബന്തി അനുപോസഥികം. ഏത്ഥാപി ഹി അനുസദ്ദോ വിച്ഛത്ഥവാചകോ. സോതി പാതിമോക്ഖോ. ഉദ്ദിസിയമാനോ നാമ ഹോതീതി യോജനാ. ‘‘തസ്മിം അനാചാരേ’’തി പദേന ‘‘തത്ഥാ’’തി പദസ്സത്ഥം ദസ്സേതി. ‘‘യം ആപത്തി’’ന്തി പദേന യംസദ്ദസ്സ വിസയം ദസ്സേതി. യഥാധമ്മോതി ഏത്ഥ ധമ്മസദ്ദേന ധമ്മോ ച വിനയോ ച അധിപ്പേതോതി ആഹ ‘‘ധമ്മോ ച വിനയോ ചാ’’തി. യഥാതി യേനാകാരേന. സാധുസദ്ദോ സുന്ദരത്ഥോ, കസദ്ദോ പദപൂരണോതി ആഹ ‘‘സുട്ഠൂ’’തി. അട്ഠിന്തി ച ‘‘കത്വാ’’തി ച ദ്വേ പദാനി ദട്ഠബ്ബാനി. ‘‘അട്ഠികത്വാ’’തി വാ ഏകം പദം. തത്ഥ പുബ്ബനയേ അത്ഥോ യസ്സത്ഥീതി അട്ഠി ത്ഥകാരസ്സ ട്ഠകാരം കത്വാ, തം അട്ഠിം. കത്വാതി ത്വാപച്ചയന്തഉത്തരപദേന സമാസോ ന ഹോതി. അട്ഠികഭാവന്തി ഏത്ഥ ഇകസദ്ദേന ‘‘അട്ഠീ’’തി ഏത്ഥ ഈപച്ചയം ദസ്സേതി. ‘‘ഭാവ’’ന്തിപദേന ഭാവപച്ചയേന വിനാ ഭാവത്ഥസ്സ ഞാപേതബ്ബതം ദസ്സേതി. അത്ഥോ പനേവം ദട്ഠബ്ബോ – അട്ഠിഭാവം കത്വാതി. പച്ഛിമനയേ അത്ഥോ യസ്സത്ഥീതി അട്ഠികോ പുരിമനയേനേവ ത്ഥകാരസ്സ ട്ഠകാരം കത്വാ. അത്ഥയിതബ്ബോ ഇച്ഛിതബ്ബോതി വാ അട്ഠികോ, അട്ഠികഇതി നാമസദ്ദതോ ത്വാപച്ചയോ കാതബ്ബോ. ‘‘അട്ഠികത്വാ’’തി ഇദം പദം കിരിയാവിസേസനം. കിരിയാവിസേസനേ വത്തമാനേ കരധാതു വാ ഭൂധാതു വാ യോജേതബ്ബാതി ദസ്സേഭും വുത്തം ‘‘കത്വാ ഹുത്വാ’’തി. തം സബ്ബം ദസ്സേന്തോ ആഹ ‘‘അട്ഠികത്വാതി അട്ഠികഭാവം കത്വാ, അട്ഠികോ ഹുത്വാ’’തി. തതിയം.
444. Tatiye anusaddo paṭipāṭiatthaṃ antokatvā vicchatthavācakoti āha ‘‘anupaṭipāṭiyā addhamāse addhamāse’’ti. Soti pātimokkho. Uposathe uposathe uddisitabbanti anuposathikaṃ. Etthāpi hi anusaddo vicchatthavācako. Soti pātimokkho. Uddisiyamāno nāma hotīti yojanā. ‘‘Tasmiṃ anācāre’’ti padena ‘‘tatthā’’ti padassatthaṃ dasseti. ‘‘Yaṃ āpatti’’nti padena yaṃsaddassa visayaṃ dasseti. Yathādhammoti ettha dhammasaddena dhammo ca vinayo ca adhippetoti āha ‘‘dhammo ca vinayo cā’’ti. Yathāti yenākārena. Sādhusaddo sundarattho, kasaddo padapūraṇoti āha ‘‘suṭṭhū’’ti. Aṭṭhinti ca ‘‘katvā’’ti ca dve padāni daṭṭhabbāni. ‘‘Aṭṭhikatvā’’ti vā ekaṃ padaṃ. Tattha pubbanaye attho yassatthīti aṭṭhi tthakārassa ṭṭhakāraṃ katvā, taṃ aṭṭhiṃ. Katvāti tvāpaccayantauttarapadena samāso na hoti. Aṭṭhikabhāvanti ettha ikasaddena ‘‘aṭṭhī’’ti ettha īpaccayaṃ dasseti. ‘‘Bhāva’’ntipadena bhāvapaccayena vinā bhāvatthassa ñāpetabbataṃ dasseti. Attho panevaṃ daṭṭhabbo – aṭṭhibhāvaṃ katvāti. Pacchimanaye attho yassatthīti aṭṭhiko purimanayeneva tthakārassa ṭṭhakāraṃ katvā. Atthayitabbo icchitabboti vā aṭṭhiko, aṭṭhikaiti nāmasaddato tvāpaccayo kātabbo. ‘‘Aṭṭhikatvā’’ti idaṃ padaṃ kiriyāvisesanaṃ. Kiriyāvisesane vattamāne karadhātu vā bhūdhātu vā yojetabbāti dassebhuṃ vuttaṃ ‘‘katvā hutvā’’ti. Taṃ sabbaṃ dassento āha ‘‘aṭṭhikatvāti aṭṭhikabhāvaṃ katvā, aṭṭhiko hutvā’’ti. Tatiyaṃ.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവിഭങ്ഗ • Mahāvibhaṅga / ൮. സഹധമ്മികവഗ്ഗോ • 8. Sahadhammikavaggo
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവിഭങ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ൩. മോഹനസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 3. Mohanasikkhāpadavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ൩. മോഹനസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 3. Mohanasikkhāpadavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / ൩. മോഹനസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 3. Mohanasikkhāpadavaṇṇanā