Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ឥតិវុត្តក-អដ្ឋកថា • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
៣. មោហសុត្តវណ្ណនា
3. Mohasuttavaṇṇanā
៣. តតិយេ មោហន្តិ អញ្ញាណំ។ តញ្ហិ ទុក្ខេ អញ្ញាណំ, ទុក្ខសមុទយេ អញ្ញាណំ, ទុក្ខនិរោធេ អញ្ញាណំ, ទុក្ខនិរោធគាមិនិយា បដិបទាយ អញ្ញាណន្តិអាទិនា នយេន វិភាគេន អនេកប្បភេទម្បិ មុយ្ហន្តិ។ តេន សយំ វា មុយ្ហតិ មុយ្ហនមត្តមេវ វា តន្តិ មោហោតិ វុច្ចតិ។ សោ ចិត្តស្ស អន្ធភាវលក្ខណោ, អញ្ញាណលក្ខណោ វា, អសម្បដិវេធរសោ, អារម្មណសភាវច្ឆាទនរសោ វា, អសម្មាប្បដិបត្តិបច្ចុបដ្ឋានោ, អន្ធការបច្ចុបដ្ឋានោ វា, អយោនិសោមនសិការបទដ្ឋានោ, សព្ពាកុសលានំ មូលន្តិ ទដ្ឋព្ពោ។ ឥធាបិ បជហថាតិ បទស្ស –
3. Tatiye mohanti aññāṇaṃ. Tañhi dukkhe aññāṇaṃ, dukkhasamudaye aññāṇaṃ, dukkhanirodhe aññāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇantiādinā nayena vibhāgena anekappabhedampi muyhanti. Tena sayaṃ vā muyhati muyhanamattameva vā tanti mohoti vuccati. So cittassa andhabhāvalakkhaṇo, aññāṇalakkhaṇo vā, asampaṭivedharaso, ārammaṇasabhāvacchādanaraso vā, asammāppaṭipattipaccupaṭṭhāno, andhakārapaccupaṭṭhāno vā, ayonisomanasikārapadaṭṭhāno, sabbākusalānaṃ mūlanti daṭṭhabbo. Idhāpi pajahathāti padassa –
‘‘មូឡ្ហោ អត្ថំ ន ជានាតិ, មូឡ្ហោ ធម្មំ ន បស្សតិ;
‘‘Mūḷho atthaṃ na jānāti, mūḷho dhammaṃ na passati;
អន្ធតមំ តទា ហោតិ, យំ មោហោ សហតេ នរំ’’។ (ឥតិវុ. ៨៨);
Andhatamaṃ tadā hoti, yaṃ moho sahate naraṃ’’. (itivu. 88);
‘‘អនត្ថជននោ មោហោ…បេ.…។ (ឥតិវុ. ៨៨);
‘‘Anatthajanano moho…pe…. (itivu. 88);
‘‘អវិជ្ជា, ភិក្ខវេ, បុព្ពង្គមា អកុសលានំ ធម្មានំ សមាបត្តិយា’’ (ឥតិវុ. ៤០);
‘‘Avijjā, bhikkhave, pubbaṅgamā akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā’’ (itivu. 40);
‘‘មោហសម្ពន្ធនោ លោកោ, ភព្ពរូបោវ ទិស្សតិ’’; (ឧទា. ៧០);
‘‘Mohasambandhano loko, bhabbarūpova dissati’’; (Udā. 70);
‘‘មោហោ និទានំ កម្មានំ សមុទយាយ’’ (អ. និ. ៣.៣៤);
‘‘Moho nidānaṃ kammānaṃ samudayāya’’ (a. ni. 3.34);
‘‘មូឡ្ហោ ខោ, ព្រាហ្មណ, មោហេន អភិភូតោ បរិយាទិន្នចិត្តោ ទិដ្ឋធម្មិកម្បិ ភយំ វេរំ បសវតិ, សម្បរាយិកម្បិ ភយំ វេរំ បសវតី’’តិ ច –
‘‘Mūḷho kho, brāhmaṇa, mohena abhibhūto pariyādinnacitto diṭṭhadhammikampi bhayaṃ veraṃ pasavati, samparāyikampi bhayaṃ veraṃ pasavatī’’ti ca –
អាទិនា នយេន ‘‘យោ កោចិ ធម្មោ កាមច្ឆន្ទាទិសំកិលេសធម្មេហិ និព្ពត្តេតព្ពោ, អត្ថតោ សព្ពោ សោ មោហហេតុកោ’’តិ ច មោហេ អាទីនវំ តប្បដិបក្ខតោ មោហប្បហានេ អានិសំសញ្ច បច្ចវេក្ខិត្វា កាមច្ឆន្ទាទិប្បហានក្កមេនេវ បុព្ពភាគេ តទង្គាទិវសេន មោហំ បជហន្តា តតិយមគ្គេន យថាវុត្តលោភទោសេកដ្ឋំ មោហំ សមុច្ឆេទវសេន បជហថាតិ អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ។ អនាគាមិមគ្គវជ្ឈោ ឯវ ហិ មោហោ ឥធាធិប្បេតោតិ។ មូឡ្ហាសេតិ កុសលាកុសលសាវជ្ជានវជ្ជាទិភេទេ អត្តនោ ហិតាហិតេ សម្មូឡ្ហា។ សេសំ វុត្តនយមេវ។
Ādinā nayena ‘‘yo koci dhammo kāmacchandādisaṃkilesadhammehi nibbattetabbo, atthato sabbo so mohahetuko’’ti ca mohe ādīnavaṃ tappaṭipakkhato mohappahāne ānisaṃsañca paccavekkhitvā kāmacchandādippahānakkameneva pubbabhāge tadaṅgādivasena mohaṃ pajahantā tatiyamaggena yathāvuttalobhadosekaṭṭhaṃ mohaṃ samucchedavasena pajahathāti attho daṭṭhabbo. Anāgāmimaggavajjho eva hi moho idhādhippetoti. Mūḷhāseti kusalākusalasāvajjānavajjādibhede attano hitāhite sammūḷhā. Sesaṃ vuttanayameva.
តតិយសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Tatiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ឥតិវុត្តកបាឡិ • Itivuttakapāḷi / ៣. មោហសុត្តំ • 3. Mohasuttaṃ