| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
२. मोळियफग्गुनसुत्तं
2. Moḷiyaphaggunasuttaṃ
१२. सावत्थियं विहरति…पे॰… ‘‘चत्तारोमे , भिक्खवे, आहारा भूतानं वा सत्तानं ठितिया सम्भवेसीनं वा अनुग्गहाय। कतमे चत्तारो? कबळीकारो आहारो – ओळारिको वा सुखुमो वा, फस्सो दुतियो, मनोसञ्चेतना ततिया, विञ्ञाणं चतुत्थं। इमे खो, भिक्खवे, चत्तारो आहारा भूतानं वा सत्तानं ठितिया सम्भवेसीनं वा अनुग्गहाया’’ति।
12. Sāvatthiyaṃ viharati…pe… ‘‘cattārome , bhikkhave, āhārā bhūtānaṃ vā sattānaṃ ṭhitiyā sambhavesīnaṃ vā anuggahāya. Katame cattāro? Kabaḷīkāro āhāro – oḷāriko vā sukhumo vā, phasso dutiyo, manosañcetanā tatiyā, viññāṇaṃ catutthaṃ. Ime kho, bhikkhave, cattāro āhārā bhūtānaṃ vā sattānaṃ ṭhitiyā sambhavesīnaṃ vā anuggahāyā’’ti.
एवं वुत्ते, आयस्मा मोळियफग्गुनो भगवन्तं एतदवोच – ‘‘को नु खो, भन्ते, विञ्ञाणाहारं आहारेती’’ति? ‘‘नो कल्लो पञ्हो’’ति भगवा अवोच – ‘‘‘आहारेती’ति अहं न वदामि। ‘आहारेती’ति चाहं वदेय्यं, तत्रस्स कल्लो पञ्हो – ‘को नु खो, भन्ते, आहारेती’ति ? एवं चाहं न वदामि। एवं मं अवदन्तं यो एवं पुच्छेय्य – ‘किस्स नु खो, भन्ते, विञ्ञाणाहारो’ति, एस कल्लो पञ्हो। तत्र कल्लं वेय्याकरणं – ‘विञ्ञाणाहारो आयतिं पुनब्भवाभिनिब्बत्तिया पच्चयो, तस्मिं भूते सति सळायतनं, सळायतनपच्चया फस्सो’’’ति।
Evaṃ vutte, āyasmā moḷiyaphagguno bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko nu kho, bhante, viññāṇāhāraṃ āhāretī’’ti? ‘‘No kallo pañho’’ti bhagavā avoca – ‘‘‘āhāretī’ti ahaṃ na vadāmi. ‘Āhāretī’ti cāhaṃ vadeyyaṃ, tatrassa kallo pañho – ‘ko nu kho, bhante, āhāretī’ti ? Evaṃ cāhaṃ na vadāmi. Evaṃ maṃ avadantaṃ yo evaṃ puccheyya – ‘kissa nu kho, bhante, viññāṇāhāro’ti, esa kallo pañho. Tatra kallaṃ veyyākaraṇaṃ – ‘viññāṇāhāro āyatiṃ punabbhavābhinibbattiyā paccayo, tasmiṃ bhūte sati saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso’’’ti.
‘‘को नु खो, भन्ते, फुसती’’ति? ‘‘नो कल्लो पञ्हो’’ति भगवा अवोच – ‘‘‘फुसती’ति अहं न वदामि। ‘फुसती’ति चाहं वदेय्यं, तत्रस्स कल्लो पञ्हो – ‘को नु खो, भन्ते, फुसती’ति? एवं चाहं न वदामि। एवं मं अवदन्तं यो एवं पुच्छेय्य – ‘किंपच्चया नु खो, भन्ते, फस्सो’ति, एस कल्लो पञ्हो। तत्र कल्लं वेय्याकरणं – ‘सळायतनपच्चया फस्सो, फस्सपच्चया वेदना’’’ति।
‘‘Ko nu kho, bhante, phusatī’’ti? ‘‘No kallo pañho’’ti bhagavā avoca – ‘‘‘phusatī’ti ahaṃ na vadāmi. ‘Phusatī’ti cāhaṃ vadeyyaṃ, tatrassa kallo pañho – ‘ko nu kho, bhante, phusatī’ti? Evaṃ cāhaṃ na vadāmi. Evaṃ maṃ avadantaṃ yo evaṃ puccheyya – ‘kiṃpaccayā nu kho, bhante, phasso’ti, esa kallo pañho. Tatra kallaṃ veyyākaraṇaṃ – ‘saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā’’’ti.
‘‘को नु खो, भन्ते, वेदयती’’ति 1? ‘‘नो कल्लो पञ्हो’’ति भगवा अवोच – ‘‘‘वेदयती’ति अहं न वदामि। ‘वेदयती’ति चाहं वदेय्यं, तत्रस्स कल्लो पञ्हो – ‘को नु खो, भन्ते, वेदयती’ति? एवं चाहं न वदामि। एवं मं अवदन्तं यो एवं पुच्छेय्य – ‘किंपच्चया नु खो, भन्ते, वेदना’ति, एस कल्लो पञ्हो। तत्र कल्लं वेय्याकरणं – ‘फस्सपच्चया वेदना, वेदनापच्चया तण्हा’’’ति।
‘‘Ko nu kho, bhante, vedayatī’’ti 2? ‘‘No kallo pañho’’ti bhagavā avoca – ‘‘‘vedayatī’ti ahaṃ na vadāmi. ‘Vedayatī’ti cāhaṃ vadeyyaṃ, tatrassa kallo pañho – ‘ko nu kho, bhante, vedayatī’ti? Evaṃ cāhaṃ na vadāmi. Evaṃ maṃ avadantaṃ yo evaṃ puccheyya – ‘kiṃpaccayā nu kho, bhante, vedanā’ti, esa kallo pañho. Tatra kallaṃ veyyākaraṇaṃ – ‘phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā’’’ti.
‘‘को नु खो, भन्ते, तसती’’ति 3? ‘‘नो कल्लो पञ्हो’’ति भगवा अवोच – ‘‘‘तसती’ति अहं न वदामि । ‘तसती’ति चाहं वदेय्यं, तत्रस्स कल्लो पञ्हो – ‘को नु खो, भन्ते, तसती’ति? एवं चाहं न वदामि। एवं मं अवदन्तं यो एवं पुच्छेय्य – ‘किंपच्चया नु खो, भन्ते, तण्हा’ति, एस कल्लो पञ्हो। तत्र कल्लं वेय्याकरणं – ‘वेदनापच्चया तण्हा, तण्हापच्चया उपादान’’’न्ति।
‘‘Ko nu kho, bhante, tasatī’’ti 4? ‘‘No kallo pañho’’ti bhagavā avoca – ‘‘‘tasatī’ti ahaṃ na vadāmi . ‘Tasatī’ti cāhaṃ vadeyyaṃ, tatrassa kallo pañho – ‘ko nu kho, bhante, tasatī’ti? Evaṃ cāhaṃ na vadāmi. Evaṃ maṃ avadantaṃ yo evaṃ puccheyya – ‘kiṃpaccayā nu kho, bhante, taṇhā’ti, esa kallo pañho. Tatra kallaṃ veyyākaraṇaṃ – ‘vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādāna’’’nti.
‘‘को नु खो, भन्ते, उपादियती’’ति? ‘‘नो कल्लो पञ्हो’’ति भगवा अवोच – ‘‘‘उपादियती’ति अहं न वदामि। ‘उपादियती’ति चाहं वदेय्यं, तत्रस्स कल्लो पञ्हो – ‘को नु खो, भन्ते, उपादियती’ति? एवं चाहं न वदामि। एवं मं अवदन्तं यो एवं पुच्छेय्य – ‘किंपच्चया नु खो, भन्ते, उपादान’न्ति, एस कल्लो पञ्हो। तत्र कल्लं वेय्याकरणं – ‘तण्हापच्चया उपादानं; उपादानपच्चया भवो’ति…पे॰… एवमेतस्स केवलस्स दुक्खक्खन्धस्स समुदयो होति।
‘‘Ko nu kho, bhante, upādiyatī’’ti? ‘‘No kallo pañho’’ti bhagavā avoca – ‘‘‘upādiyatī’ti ahaṃ na vadāmi. ‘Upādiyatī’ti cāhaṃ vadeyyaṃ, tatrassa kallo pañho – ‘ko nu kho, bhante, upādiyatī’ti? Evaṃ cāhaṃ na vadāmi. Evaṃ maṃ avadantaṃ yo evaṃ puccheyya – ‘kiṃpaccayā nu kho, bhante, upādāna’nti, esa kallo pañho. Tatra kallaṃ veyyākaraṇaṃ – ‘taṇhāpaccayā upādānaṃ; upādānapaccayā bhavo’ti…pe… evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
‘‘छन्नं त्वेव, फग्गुन, फस्सायतनानं असेसविरागनिरोधा फस्सनिरोधो; फस्सनिरोधा वेदनानिरोधो; वेदनानिरोधा तण्हानिरोधो; तण्हानिरोधा उपादाननिरोधो; उपादाननिरोधा भवनिरोधो; भवनिरोधा जातिनिरोधो; जातिनिरोधा जरामरणं सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासा निरुज्झन्ति। एवमेतस्स केवलस्स दुक्खक्खन्धस्स निरोधो होती’’ति। दुतियं।
‘‘Channaṃ tveva, phagguna, phassāyatanānaṃ asesavirāganirodhā phassanirodho; phassanirodhā vedanānirodho; vedanānirodhā taṇhānirodho; taṇhānirodhā upādānanirodho; upādānanirodhā bhavanirodho; bhavanirodhā jātinirodho; jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotī’’ti. Dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / २. मोळियफग्गुनसुत्तवण्णना • 2. Moḷiyaphaggunasuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / २. मोळियफग्गुनसुत्तवण्णना • 2. Moḷiyaphaggunasuttavaṇṇanā
