| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya |
੨. ਮੋਲ਼ਿਯਫਗ੍ਗੁਨਸੁਤ੍ਤਂ
2. Moḷiyaphaggunasuttaṃ
੧੨. ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ…ਪੇ॰… ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਹਾਰਾ ਭੂਤਾਨਂ વਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਠਿਤਿਯਾ ਸਮ੍ਭવੇਸੀਨਂ વਾ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ ਆਹਾਰੋ – ਓਲ਼ਾਰਿਕੋ વਾ ਸੁਖੁਮੋ વਾ, ਫਸ੍ਸੋ ਦੁਤਿਯੋ, ਮਨੋਸਞ੍ਚੇਤਨਾ ਤਤਿਯਾ, વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ ਭੂਤਾਨਂ વਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਠਿਤਿਯਾ ਸਮ੍ਭવੇਸੀਨਂ વਾ ਅਨੁਗ੍ਗਹਾਯਾ’’ਤਿ।
12. Sāvatthiyaṃ viharati…pe… ‘‘cattārome , bhikkhave, āhārā bhūtānaṃ vā sattānaṃ ṭhitiyā sambhavesīnaṃ vā anuggahāya. Katame cattāro? Kabaḷīkāro āhāro – oḷāriko vā sukhumo vā, phasso dutiyo, manosañcetanā tatiyā, viññāṇaṃ catutthaṃ. Ime kho, bhikkhave, cattāro āhārā bhūtānaṃ vā sattānaṃ ṭhitiyā sambhavesīnaṃ vā anuggahāyā’’ti.
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਮੋਲ਼ਿਯਫਗ੍ਗੁਨੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, વਿਞ੍ਞਾਣਾਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਕਲ੍ਲੋ ਪਞ੍ਹੋ’’ਤਿ ਭਗવਾ ਅવੋਚ – ‘‘‘ਆਹਾਰੇਤੀ’ਤਿ ਅਹਂ ਨ વਦਾਮਿ। ‘ਆਹਾਰੇਤੀ’ਤਿ ਚਾਹਂ વਦੇਯ੍ਯਂ, ਤਤ੍ਰਸ੍ਸ ਕਲ੍ਲੋ ਪਞ੍ਹੋ – ‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਹਾਰੇਤੀ’ਤਿ ? ਏવਂ ਚਾਹਂ ਨ વਦਾਮਿ। ਏવਂ ਮਂ ਅવਦਨ੍ਤਂ ਯੋ ਏવਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ – ‘ਕਿਸ੍ਸ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, વਿਞ੍ਞਾਣਾਹਾਰੋ’ਤਿ, ਏਸ ਕਲ੍ਲੋ ਪਞ੍ਹੋ। ਤਤ੍ਰ ਕਲ੍ਲਂ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ – ‘વਿਞ੍ਞਾਣਾਹਾਰੋ ਆਯਤਿਂ ਪੁਨਬ੍ਭવਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਭੂਤੇ ਸਤਿ ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ’’’ਤਿ।
Evaṃ vutte, āyasmā moḷiyaphagguno bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko nu kho, bhante, viññāṇāhāraṃ āhāretī’’ti? ‘‘No kallo pañho’’ti bhagavā avoca – ‘‘‘āhāretī’ti ahaṃ na vadāmi. ‘Āhāretī’ti cāhaṃ vadeyyaṃ, tatrassa kallo pañho – ‘ko nu kho, bhante, āhāretī’ti ? Evaṃ cāhaṃ na vadāmi. Evaṃ maṃ avadantaṃ yo evaṃ puccheyya – ‘kissa nu kho, bhante, viññāṇāhāro’ti, esa kallo pañho. Tatra kallaṃ veyyākaraṇaṃ – ‘viññāṇāhāro āyatiṃ punabbhavābhinibbattiyā paccayo, tasmiṃ bhūte sati saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso’’’ti.
‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਫੁਸਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਕਲ੍ਲੋ ਪਞ੍ਹੋ’’ਤਿ ਭਗવਾ ਅવੋਚ – ‘‘‘ਫੁਸਤੀ’ਤਿ ਅਹਂ ਨ વਦਾਮਿ। ‘ਫੁਸਤੀ’ਤਿ ਚਾਹਂ વਦੇਯ੍ਯਂ, ਤਤ੍ਰਸ੍ਸ ਕਲ੍ਲੋ ਪਞ੍ਹੋ – ‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਫੁਸਤੀ’ਤਿ? ਏવਂ ਚਾਹਂ ਨ વਦਾਮਿ। ਏવਂ ਮਂ ਅવਦਨ੍ਤਂ ਯੋ ਏવਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ – ‘ਕਿਂਪਚ੍ਚਯਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਫਸ੍ਸੋ’ਤਿ, ਏਸ ਕਲ੍ਲੋ ਪਞ੍ਹੋ। ਤਤ੍ਰ ਕਲ੍ਲਂ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ – ‘ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ, ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ વੇਦਨਾ’’’ਤਿ।
‘‘Ko nu kho, bhante, phusatī’’ti? ‘‘No kallo pañho’’ti bhagavā avoca – ‘‘‘phusatī’ti ahaṃ na vadāmi. ‘Phusatī’ti cāhaṃ vadeyyaṃ, tatrassa kallo pañho – ‘ko nu kho, bhante, phusatī’ti? Evaṃ cāhaṃ na vadāmi. Evaṃ maṃ avadantaṃ yo evaṃ puccheyya – ‘kiṃpaccayā nu kho, bhante, phasso’ti, esa kallo pañho. Tatra kallaṃ veyyākaraṇaṃ – ‘saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā’’’ti.
‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, વੇਦਯਤੀ’’ਤਿ 1? ‘‘ਨੋ ਕਲ੍ਲੋ ਪਞ੍ਹੋ’’ਤਿ ਭਗવਾ ਅવੋਚ – ‘‘‘વੇਦਯਤੀ’ਤਿ ਅਹਂ ਨ વਦਾਮਿ। ‘વੇਦਯਤੀ’ਤਿ ਚਾਹਂ વਦੇਯ੍ਯਂ, ਤਤ੍ਰਸ੍ਸ ਕਲ੍ਲੋ ਪਞ੍ਹੋ – ‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, વੇਦਯਤੀ’ਤਿ? ਏવਂ ਚਾਹਂ ਨ વਦਾਮਿ। ਏવਂ ਮਂ ਅવਦਨ੍ਤਂ ਯੋ ਏવਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ – ‘ਕਿਂਪਚ੍ਚਯਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, વੇਦਨਾ’ਤਿ, ਏਸ ਕਲ੍ਲੋ ਪਞ੍ਹੋ। ਤਤ੍ਰ ਕਲ੍ਲਂ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ – ‘ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ વੇਦਨਾ, વੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ’’’ਤਿ।
‘‘Ko nu kho, bhante, vedayatī’’ti 2? ‘‘No kallo pañho’’ti bhagavā avoca – ‘‘‘vedayatī’ti ahaṃ na vadāmi. ‘Vedayatī’ti cāhaṃ vadeyyaṃ, tatrassa kallo pañho – ‘ko nu kho, bhante, vedayatī’ti? Evaṃ cāhaṃ na vadāmi. Evaṃ maṃ avadantaṃ yo evaṃ puccheyya – ‘kiṃpaccayā nu kho, bhante, vedanā’ti, esa kallo pañho. Tatra kallaṃ veyyākaraṇaṃ – ‘phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā’’’ti.
‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਸਤੀ’’ਤਿ 3? ‘‘ਨੋ ਕਲ੍ਲੋ ਪਞ੍ਹੋ’’ਤਿ ਭਗવਾ ਅવੋਚ – ‘‘‘ਤਸਤੀ’ਤਿ ਅਹਂ ਨ વਦਾਮਿ । ‘ਤਸਤੀ’ਤਿ ਚਾਹਂ વਦੇਯ੍ਯਂ, ਤਤ੍ਰਸ੍ਸ ਕਲ੍ਲੋ ਪਞ੍ਹੋ – ‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਸਤੀ’ਤਿ? ਏવਂ ਚਾਹਂ ਨ વਦਾਮਿ। ਏવਂ ਮਂ ਅવਦਨ੍ਤਂ ਯੋ ਏવਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ – ‘ਕਿਂਪਚ੍ਚਯਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਣ੍ਹਾ’ਤਿ, ਏਸ ਕਲ੍ਲੋ ਪਞ੍ਹੋ। ਤਤ੍ਰ ਕਲ੍ਲਂ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ – ‘વੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ, ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨ’’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘Ko nu kho, bhante, tasatī’’ti 4? ‘‘No kallo pañho’’ti bhagavā avoca – ‘‘‘tasatī’ti ahaṃ na vadāmi . ‘Tasatī’ti cāhaṃ vadeyyaṃ, tatrassa kallo pañho – ‘ko nu kho, bhante, tasatī’ti? Evaṃ cāhaṃ na vadāmi. Evaṃ maṃ avadantaṃ yo evaṃ puccheyya – ‘kiṃpaccayā nu kho, bhante, taṇhā’ti, esa kallo pañho. Tatra kallaṃ veyyākaraṇaṃ – ‘vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādāna’’’nti.
‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਪਾਦਿਯਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਕਲ੍ਲੋ ਪਞ੍ਹੋ’’ਤਿ ਭਗવਾ ਅવੋਚ – ‘‘‘ਉਪਾਦਿਯਤੀ’ਤਿ ਅਹਂ ਨ વਦਾਮਿ। ‘ਉਪਾਦਿਯਤੀ’ਤਿ ਚਾਹਂ વਦੇਯ੍ਯਂ, ਤਤ੍ਰਸ੍ਸ ਕਲ੍ਲੋ ਪਞ੍ਹੋ – ‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਪਾਦਿਯਤੀ’ਤਿ? ਏવਂ ਚਾਹਂ ਨ વਦਾਮਿ। ਏવਂ ਮਂ ਅવਦਨ੍ਤਂ ਯੋ ਏવਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ – ‘ਕਿਂਪਚ੍ਚਯਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਪਾਦਾਨ’ਨ੍ਤਿ, ਏਸ ਕਲ੍ਲੋ ਪਞ੍ਹੋ। ਤਤ੍ਰ ਕਲ੍ਲਂ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ – ‘ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨਂ; ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭવੋ’ਤਿ…ਪੇ॰… ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇવਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Ko nu kho, bhante, upādiyatī’’ti? ‘‘No kallo pañho’’ti bhagavā avoca – ‘‘‘upādiyatī’ti ahaṃ na vadāmi. ‘Upādiyatī’ti cāhaṃ vadeyyaṃ, tatrassa kallo pañho – ‘ko nu kho, bhante, upādiyatī’ti? Evaṃ cāhaṃ na vadāmi. Evaṃ maṃ avadantaṃ yo evaṃ puccheyya – ‘kiṃpaccayā nu kho, bhante, upādāna’nti, esa kallo pañho. Tatra kallaṃ veyyākaraṇaṃ – ‘taṇhāpaccayā upādānaṃ; upādānapaccayā bhavo’ti…pe… evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
‘‘ਛਨ੍ਨਂ ਤ੍વੇવ, ਫਗ੍ਗੁਨ, ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ ਅਸੇਸવਿਰਾਗਨਿਰੋਧਾ ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧੋ; ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧਾ વੇਦਨਾਨਿਰੋਧੋ; વੇਦਨਾਨਿਰੋਧਾ ਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧੋ; ਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧਾ ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧੋ; ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧਾ ਭવਨਿਰੋਧੋ; ਭવਨਿਰੋਧਾ ਜਾਤਿਨਿਰੋਧੋ; ਜਾਤਿਨਿਰੋਧਾ ਜਰਾਮਰਣਂ ਸੋਕਪਰਿਦੇવਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਕੇવਲਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਦੁਤਿਯਂ।
‘‘Channaṃ tveva, phagguna, phassāyatanānaṃ asesavirāganirodhā phassanirodho; phassanirodhā vedanānirodho; vedanānirodhā taṇhānirodho; taṇhānirodhā upādānanirodho; upādānanirodhā bhavanirodho; bhavanirodhā jātinirodho; jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotī’’ti. Dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੨. ਮੋਲ਼ਿਯਫਗ੍ਗੁਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 2. Moḷiyaphaggunasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੨. ਮੋਲ਼ਿਯਫਗ੍ਗੁਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 2. Moḷiyaphaggunasuttavaṇṇanā
