| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
២. មោឡិយផគ្គុនសុត្តវណ្ណនា
2. Moḷiyaphaggunasuttavaṇṇanā
១២. ទុតិយេ សម្ភវេសីនំ វា អនុគ្គហាយាតិ ឥមស្មិំយេវ ឋានេ ភគវា ទេសនំ និដ្ឋាបេសិ។ កស្មា? ទិដ្ឋិគតិកស្ស និសិន្នត្តា។ តស្សញ្ហិ បរិសតិ មោឡិយផគ្គុនោ នាម ភិក្ខុ ទិដ្ឋិគតិកោ និសិន្នោ។ អថ សត្ថា ចិន្តេសិ – ‘‘អយំ ឧដ្ឋហិត្វា មំ បញ្ហំ បុច្ឆិស្សតិ, អថស្សាហំ វិស្សជ្ជេស្សាមី’’តិ បុច្ឆាយ ឱកាសទានត្ថំ ទេសនំ និដ្ឋាបេសិ។ មោឡិយផគ្គុនោតិ មោឡីតិ ចូឡា វុច្ចតិ។ យថាហ –
12. Dutiye sambhavesīnaṃ vā anuggahāyāti imasmiṃyeva ṭhāne bhagavā desanaṃ niṭṭhāpesi. Kasmā? Diṭṭhigatikassa nisinnattā. Tassañhi parisati moḷiyaphagguno nāma bhikkhu diṭṭhigatiko nisinno. Atha satthā cintesi – ‘‘ayaṃ uṭṭhahitvā maṃ pañhaṃ pucchissati, athassāhaṃ vissajjessāmī’’ti pucchāya okāsadānatthaṃ desanaṃ niṭṭhāpesi. Moḷiyaphaggunoti moḷīti cūḷā vuccati. Yathāha –
‘‘ឆេត្វាន មោឡិំ វរគន្ធវាសិតំ
‘‘Chetvāna moḷiṃ varagandhavāsitaṃ
វេហាយសំ ឧក្ខិបិ សក្យបុង្គវោ;
Vehāyasaṃ ukkhipi sakyapuṅgavo;
រតនចង្កោដវរេន វាសវោ,
Ratanacaṅkoṭavarena vāsavo,
សហស្សនេត្តោ សិរសា បដិគ្គហី’’តិ។
Sahassanetto sirasā paṭiggahī’’ti.
សា តស្ស គិហិកាលេ មហន្តា អហោសិ។ តេនស្ស ‘‘មោឡិយផគ្គុនោ’’តិ សង្ខា ឧទបាទិ។ បព្ពជិតម្បិ នំ តេនេវ នាមេន សញ្ជានន្តិ។ ឯតទវោចាតិ ទេសនានុសន្ធិំ ឃដេន្តោ ឯតំ ‘‘កោ នុ ខោ, ភន្តេ, វិញ្ញាណាហារំ អាហារេតី’’តិ វចនំ អវោច។ តស្សត្ថោ – ភន្តេ, កោ នាម សោ, យោ ឯតំ វិញ្ញាណាហារំ ខាទតិ វា ភុញ្ជតិ វាតិ?
Sā tassa gihikāle mahantā ahosi. Tenassa ‘‘moḷiyaphagguno’’ti saṅkhā udapādi. Pabbajitampi naṃ teneva nāmena sañjānanti. Etadavocāti desanānusandhiṃ ghaṭento etaṃ ‘‘ko nu kho, bhante, viññāṇāhāraṃ āhāretī’’ti vacanaṃ avoca. Tassattho – bhante, ko nāma so, yo etaṃ viññāṇāhāraṃ khādati vā bhuñjati vāti?
កស្មា បនាយំ ឥតរេ តយោ អាហារេ អបុច្ឆិត្វា ឥមមេវ បុច្ឆតីតិ? ជានាមីតិ លទ្ធិយា។ សោ ហិ មហន្តេ បិណ្ឌេ កត្វាវ កពឡីការាហារំ ភុញ្ជន្តេ បស្សតិ, តេនស្ស តំ ជានាមីតិ លទ្ធិ។ តិត្តិរវដ្ដកមោរកុក្កុដាទយោ បន មាតុសម្ផស្សេន យាបេន្តេ ទិស្វា ‘‘ឯតេ ផស្សាហារេន យាបេន្តី’’តិ តស្ស លទ្ធិ។ កច្ឆបា បន អត្តនោ ឧតុសមយេ មហាសមុទ្ទតោ និក្ខមិត្វា សមុទ្ទតីរេ វាលិកន្តរេ អណ្ឌានិ ឋបេត្វា វាលិកាយ បដិច្ឆាទេត្វា មហាសមុទ្ទមេវ ឱតរន្តិ។ តានិ មាតុអនុស្សរណវសេន ន បូតីនិ ហោន្តិ។ តានិ មនោសញ្ចេតនាហារេន យាបេន្តីតិ តស្ស លទ្ធិ។ កិញ្ចាបិ ថេរស្ស អយំ លទ្ធិ, ន បន ឯតាយ លទ្ធិយា ឥមំ បញ្ហំ បុច្ឆតិ ។ ទិដ្ឋិគតិកោ ហិ ឧម្មត្តកសទិសោ។ យថា ឧម្មត្តកោ បច្ឆិំ គហេត្វា អន្តរវីថិំ ឱតិណ្ណោ គោមយម្បិ បាសាណម្បិ គូថម្បិ ខជ្ជខណ្ឌម្បិ តំ តំ មនាបម្បិ អមនាបម្បិ គហេត្វា បច្ឆិយំ បក្ខិបតិ។ ឯវមេវ ទិដ្ឋិគតិកោ យុត្តម្បិ អយុត្តម្បិ បុច្ឆតិ។ សោ ‘‘កស្មា ឥមំ បុច្ឆសី’’តិ ន និគ្គហេតព្ពោ, បុច្ឆិតបុច្ឆិតដ្ឋានេ បន គហណមេវ និសេធេតព្ពំ។ តេនេវ នំ ភគវា ‘‘កស្មា ឯវំ បុច្ឆសី’’តិ អវត្វា គហិតគាហមេវ តស្ស មោចេតុំ នោ កល្លោ បញ្ហោតិអាទិមាហ។
Kasmā panāyaṃ itare tayo āhāre apucchitvā imameva pucchatīti? Jānāmīti laddhiyā. So hi mahante piṇḍe katvāva kabaḷīkārāhāraṃ bhuñjante passati, tenassa taṃ jānāmīti laddhi. Tittiravaṭṭakamorakukkuṭādayo pana mātusamphassena yāpente disvā ‘‘ete phassāhārena yāpentī’’ti tassa laddhi. Kacchapā pana attano utusamaye mahāsamuddato nikkhamitvā samuddatīre vālikantare aṇḍāni ṭhapetvā vālikāya paṭicchādetvā mahāsamuddameva otaranti. Tāni mātuanussaraṇavasena na pūtīni honti. Tāni manosañcetanāhārena yāpentīti tassa laddhi. Kiñcāpi therassa ayaṃ laddhi, na pana etāya laddhiyā imaṃ pañhaṃ pucchati . Diṭṭhigatiko hi ummattakasadiso. Yathā ummattako pacchiṃ gahetvā antaravīthiṃ otiṇṇo gomayampi pāsāṇampi gūthampi khajjakhaṇḍampi taṃ taṃ manāpampi amanāpampi gahetvā pacchiyaṃ pakkhipati. Evameva diṭṭhigatiko yuttampi ayuttampi pucchati. So ‘‘kasmā imaṃ pucchasī’’ti na niggahetabbo, pucchitapucchitaṭṭhāne pana gahaṇameva nisedhetabbaṃ. Teneva naṃ bhagavā ‘‘kasmā evaṃ pucchasī’’ti avatvā gahitagāhameva tassa mocetuṃ no kallo pañhotiādimāha.
តត្ថ នោ កល្លោតិ អយុត្តោ។ អាហារេតីតិ អហំ ន វទាមីតិ អហំ កោចិ សត្តោ វា បុគ្គលោ វា អាហារេតីតិ ន វទាមិ។ អាហារេតីតិ ចាហំ វទេយ្យន្តិ យទិ អហំ អាហារេតីតិ វទេយ្យំ។ តត្រស្ស កល្លោ បញ្ហោតិ តស្មិំ មយា ឯវំ វុត្តេ អយំ បញ្ហោ យុត្តោ ភវេយ្យ។ កិស្ស នុ ខោ, ភន្តេ, វិញ្ញាណាហារោតិ, ភន្តេ, អយំ វិញ្ញាណាហារោ កតមស្ស ធម្មស្ស បច្ចយោតិ អត្ថោ។ តត្រ កល្លំ វេយ្យាករណន្តិ តស្មិំ ឯវំ បុច្ឆិតេ បញ្ហេ ឥមំ វេយ្យាករណំ យុត្តំ ‘‘វិញ្ញាណាហារោ អាយតិំ បុនព្ភវាភិនិព្ពត្តិយា បច្ចយោ’’តិ។ ឯត្ថ ច វិញ្ញាណាហារោតិ បដិសន្ធិចិត្តំ។ អាយតិំ បុនព្ភវាភិនិព្ពត្តីតិ តេនេវ វិញ្ញាណេន សហុប្បន្ននាមរូបំ។ តស្មិំ ភូតេ សតិ សឡាយតនន្តិ តស្មិំ បុនព្ភវាភិនិព្ពត្តិសង្ខាតេ នាមរូបេ ជាតេ សតិ សឡាយតនំ ហោតីតិ អត្ថោ។
Tattha no kalloti ayutto. Āhāretīti ahaṃ na vadāmīti ahaṃ koci satto vā puggalo vā āhāretīti na vadāmi. Āhāretīti cāhaṃ vadeyyanti yadi ahaṃ āhāretīti vadeyyaṃ. Tatrassa kallo pañhoti tasmiṃ mayā evaṃ vutte ayaṃ pañho yutto bhaveyya. Kissa nu kho, bhante, viññāṇāhāroti, bhante, ayaṃ viññāṇāhāro katamassa dhammassa paccayoti attho. Tatra kallaṃ veyyākaraṇanti tasmiṃ evaṃ pucchite pañhe imaṃ veyyākaraṇaṃ yuttaṃ ‘‘viññāṇāhāro āyatiṃ punabbhavābhinibbattiyā paccayo’’ti. Ettha ca viññāṇāhāroti paṭisandhicittaṃ. Āyatiṃ punabbhavābhinibbattīti teneva viññāṇena sahuppannanāmarūpaṃ. Tasmiṃ bhūte sati saḷāyatananti tasmiṃ punabbhavābhinibbattisaṅkhāte nāmarūpe jāte sati saḷāyatanaṃ hotīti attho.
សឡាយតនបច្ចយា ផស្សោតិ ឥធាបិ ភគវា ឧត្តរិ បញ្ហស្ស ឱកាសំ ទេន្តោ ទេសនំ និដ្ឋាបេសិ។ ទិដ្ឋិគតិកោ ហិ នវបុច្ឆំ ឧប្បាទេតុំ ន សក្កោតិ, និទ្ទិដ្ឋំ និទ្ទិដ្ឋំយេវ បន គណ្ហិត្វា បុច្ឆតិ, តេនស្ស ភគវា ឱកាសំ អទាសិ។ អត្ថោ បនស្ស សព្ពបទេសុ វុត្តនយេនេវ គហេតព្ពោ។ ‘‘កោ នុ ខោ, ភន្តេ, ភវតី’’តិ កស្មា ន បុច្ឆតិ? ទិដ្ឋិគតិកស្ស ហិ សត្តោ នាម ភូតោ និព្ពត្តោយេវាតិ លទ្ធិ, តស្មា អត្តនោ លទ្ធិវិរុទ្ធំ ឥទន្តិ ន បុច្ឆតិ។ អបិច ឥទប្បច្ចយា ឥទំ ឥទប្បច្ចយា ឥទន្តិ ពហូសុ ឋានេសុ កថិតត្តា សញ្ញត្តិំ ឧបគតោ, តេនាបិ ន បុច្ឆតិ។ សត្ថាបិ ‘‘ឥមស្ស ពហុំ បុច្ឆន្តស្សាបិ តិត្តិ នត្ថិ, តុច្ឆបុច្ឆមេវ បុច្ឆតី’’តិ ឥតោ បដ្ឋាយ ទេសនំ ឯកាពទ្ធំ កត្វា ទេសេសិ។ ឆន្នំ ត្វេវាតិ យតោ បដ្ឋាយ ទេសនារុឡ្ហំ, តមេវ គហេត្វា ទេសនំ វិវដ្ដេន្តោ ឯវមាហ។ ឥមស្មិំ បន សុត្តេ វិញ្ញាណនាមរូបានំ អន្តរេ ឯកោ សន្ធិ, វេទនាតណ្ហានំ អន្តរេ ឯកោ, ភវជាតីនំ អន្តរេ ឯកោតិ។ ទុតិយំ។
Saḷāyatanapaccayāphassoti idhāpi bhagavā uttari pañhassa okāsaṃ dento desanaṃ niṭṭhāpesi. Diṭṭhigatiko hi navapucchaṃ uppādetuṃ na sakkoti, niddiṭṭhaṃ niddiṭṭhaṃyeva pana gaṇhitvā pucchati, tenassa bhagavā okāsaṃ adāsi. Attho panassa sabbapadesu vuttanayeneva gahetabbo. ‘‘Ko nu kho, bhante, bhavatī’’ti kasmā na pucchati? Diṭṭhigatikassa hi satto nāma bhūto nibbattoyevāti laddhi, tasmā attano laddhiviruddhaṃ idanti na pucchati. Apica idappaccayā idaṃ idappaccayā idanti bahūsu ṭhānesu kathitattā saññattiṃ upagato, tenāpi na pucchati. Satthāpi ‘‘imassa bahuṃ pucchantassāpi titti natthi, tucchapucchameva pucchatī’’ti ito paṭṭhāya desanaṃ ekābaddhaṃ katvā desesi. Channaṃ tvevāti yato paṭṭhāya desanāruḷhaṃ, tameva gahetvā desanaṃ vivaṭṭento evamāha. Imasmiṃ pana sutte viññāṇanāmarūpānaṃ antare eko sandhi, vedanātaṇhānaṃ antare eko, bhavajātīnaṃ antare ekoti. Dutiyaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ២. មោឡិយផគ្គុនសុត្តំ • 2. Moḷiyaphaggunasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ២. មោឡិយផគ្គុនសុត្តវណ្ណនា • 2. Moḷiyaphaggunasuttavaṇṇanā
