| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
២. មោឡិយផគ្គុនសុត្តវណ្ណនា
2. Moḷiyaphaggunasuttavaṇṇanā
១២. ឥមស្មិំយេវ ឋានេតិ ‘‘ចត្តារោមេ ភិក្ខុ…បេ.… អាហារា’’តិ ឯវំ ចត្តារោ អាហារេ សរូបតោ ទស្សេត្វា ‘‘ឥមេ ខោ ភិក្ខវេ…បេ.… អនុគ្គហាយា’’តិ និគមនវសេន ទស្សិតេ ឥមស្មិំយេវ ឋានេ។ ទេសនំ និដ្ឋាបេសិ ចតុអាហារវិភាគទីបកំ ទេសនំ ឧទ្ទេសវសេនេវ និដ្ឋាបេសិ, ឧបរិ អាវជ្ជេត្វា តុណ្ហី និសីទិ។ ទិដ្ឋិគតិកោតិ អត្តទិដ្ឋិវសេន ទិដ្ឋិគតិកោ។ វរគន្ធវាសិតន្តិ សភាវសិទ្ធេន ចន្ទនគន្ធេន ចេវ តទញ្ញនានាគន្ធេន ច បរិភាវិតត្តា វរគន្ធវាសិតំ ។ រតនចង្កោដវរេនាតិ រតនមយេន ឧត្តមចង្កោដកេន។ ទេសនានុសន្ធិំ ឃដេន្តោតិ យថាទេសិតាយ ទេសនាយ អនុសន្ធិំ ឃដេន្តោ, យថា ឧបរិទេសនា វទ្ធេយ្យ, ឯវំ ឧស្សាហំ ករោន្តោ។ វិញ្ញាណាហារំ អាហារេតីតិ តស្ស អាហារណកិរិយាយ វុត្តបុច្ឆាយ តំ ទិដ្ឋិគតំ ឧប្បាដេន្តោ ‘‘យោ ឯតំ…បេ.… ភុញ្ជតិ វា’’តិ អាហ។
12.Imasmiṃyeva ṭhāneti ‘‘cattārome bhikkhu…pe… āhārā’’ti evaṃ cattāro āhāre sarūpato dassetvā ‘‘ime kho bhikkhave…pe… anuggahāyā’’ti nigamanavasena dassite imasmiṃyeva ṭhāne. Desanaṃ niṭṭhāpesi catuāhāravibhāgadīpakaṃ desanaṃ uddesavaseneva niṭṭhāpesi, upari āvajjetvā tuṇhī nisīdi. Diṭṭhigatikoti attadiṭṭhivasena diṭṭhigatiko. Varagandhavāsitanti sabhāvasiddhena candanagandhena ceva tadaññanānāgandhena ca paribhāvitattā varagandhavāsitaṃ . Ratanacaṅkoṭavarenāti ratanamayena uttamacaṅkoṭakena. Desanānusandhiṃ ghaṭentoti yathādesitāya desanāya anusandhiṃ ghaṭento, yathā uparidesanā vaddheyya, evaṃ ussāhaṃ karonto. Viññāṇāhāraṃ āhāretīti tassa āhāraṇakiriyāya vuttapucchāya taṃ diṭṭhigataṃ uppāṭento ‘‘yo etaṃ…pe… bhuñjati vā’’ti āha.
វិញ្ញាណាហារេ នាម ឥច្ឆិតេ តស្ស ឧបភុញ្ជកេនបិ ភវិតព្ពំ, សោ ‘‘កោ នុ ខោ’’តិ អយំ បុច្ឆាយ អធិប្បាយោ។ ឧតុសមយេតិ គព្ភវុដ្ឋានសមយេ។ សោ ហិ ឧតុសមយស្ស មត្តកសមយត្តា តថា វុត្តោ។ ‘‘ឧទកេន អណ្ឌានិ មា នស្សន្តូ’’តិ មហាសមុទ្ទតោ និក្ខមិត្វា។ គិជ្ឈបោតកា វិយ អាហារសញ្ចេតនាយ តានិ កច្ឆបណ្ឌានិ មនោសញ្ចេតនាហារេន យាបេន្តីតិ អយំ តស្ស ថេរស្ស លទ្ធិ។ កិញ្ចាបិ អយំ លទ្ធីតិ ផស្សមនោសញ្ចេតនាហារេសុ កិញ្ចាបិ ថេរស្ស យុត្តា អយុត្តា វា អយំ លទ្ធិ។ ឥមំ បញ្ហន្តិ ‘‘កោ នុ ខោ, ភន្តេ, វិញ្ញាណាហារំ អាហារេតី’’តិ ឥមំ បញ្ហំ ឯតាយ យថាវុត្តាយ លទ្ធិយា ន បន បុច្ឆតិ, អថ ខោ សត្តុបលទ្ធិយា បុច្ឆតីតិ អធិប្បាយោ។ សោតិ ទិដ្ឋិគតិកោ។ ន និគ្គហេតព្ពោ ឧម្មត្តកសទិសត្តា អធិប្បាយំ អជានិត្វា បុច្ឆាយ កតត្តា។ តេនាហ ‘‘អាហារេតីតិ នាហំ វទាមី’’តិអាទិ។
Viññāṇāhāre nāma icchite tassa upabhuñjakenapi bhavitabbaṃ, so ‘‘ko nu kho’’ti ayaṃ pucchāya adhippāyo. Utusamayeti gabbhavuṭṭhānasamaye. So hi utusamayassa mattakasamayattā tathā vutto. ‘‘Udakena aṇḍāni mā nassantū’’ti mahāsamuddato nikkhamitvā. Gijjhapotakā viya āhārasañcetanāya tāni kacchapaṇḍāni manosañcetanāhārena yāpentīti ayaṃ tassa therassa laddhi. Kiñcāpi ayaṃ laddhīti phassamanosañcetanāhāresu kiñcāpi therassa yuttā ayuttā vā ayaṃ laddhi. Imaṃ pañhanti ‘‘ko nu kho, bhante, viññāṇāhāraṃ āhāretī’’ti imaṃ pañhaṃ etāya yathāvuttāya laddhiyā na pana pucchati, atha kho sattupaladdhiyā pucchatīti adhippāyo. Soti diṭṭhigatiko. Na niggahetabbo ummattakasadisattā adhippāyaṃ ajānitvā pucchāya katattā. Tenāha ‘‘āhāretīti nāhaṃ vadāmī’’tiādi.
តស្មិំ មយា ឯវំ វុត្តេតិ តស្មិំ វចនេ មយា ‘‘អាហារេតី’’តិ ឯវំ វុត្តេ សតិ។ អយំ បញ្ហោតិ ‘‘កោ នុ ខោ, ភន្តេ, វិញ្ញាណាហារំ អាហារេតី’’តិ អយំ បញ្ហោ យុត្តោ ភវេយ្យ។ ឯវំ បុច្ឆិតេ បញ្ហេតិ សត្តុបលទ្ធិំ អនាទាយ ‘‘កតមស្ស ធម្មស្ស បច្ចយោ’’តិ ឯវំ ធម្មបវត្តវសេនេវ បញ្ហេ បុច្ឆិតេ។ តេនេវ វិញ្ញាណេនាតិ តេនេវ បដិសន្ធិវិញ្ញាណេន សហ ឧប្បន្នំ នាមញ្ច រូបញ្ច អតីតភវេ ទិដ្ឋិគតិកស្ស វសេន អាយតិំ បុនព្ភវាភិនិព្ពត្តីតិ ឥធាធិប្បេតំ។ នាមរូបេ ជាតេ សតីតិ នាមរូបេ និព្ពត្តេ តប្បច្ចយភូតំ ភិន្ទិត្វា សឡាយតនំ ហោតិ។
Tasmiṃ mayā evaṃ vutteti tasmiṃ vacane mayā ‘‘āhāretī’’ti evaṃ vutte sati. Ayaṃ pañhoti ‘‘ko nu kho, bhante, viññāṇāhāraṃ āhāretī’’ti ayaṃ pañho yutto bhaveyya. Evaṃ pucchite pañheti sattupaladdhiṃ anādāya ‘‘katamassa dhammassa paccayo’’ti evaṃ dhammapavattavaseneva pañhe pucchite. Teneva viññāṇenāti teneva paṭisandhiviññāṇena saha uppannaṃ nāmañca rūpañca atītabhave diṭṭhigatikassa vasena āyatiṃ punabbhavābhinibbattīti idhādhippetaṃ. Nāmarūpe jāte satīti nāmarūpe nibbatte tappaccayabhūtaṃ bhinditvā saḷāyatanaṃ hoti.
តត្រាយំ បច្ចយវិភាគោ – នាមន្តិ វេទនាទិខន្ធត្តយំ ឥធាធិប្បេតំ, រូបំ បន សត្តសន្តតិបរិយាបន្នំ, និយមតោ ចត្តារិ ភូតានិ ឆ វត្ថូនិ ជីវិតិន្ទ្រិយំ អាហារោ ច។ តត្ថ វិបាកនាមំ បដិសន្ធិក្ខណេ ហទយវត្ថុនោ សហាយោ ហុត្វា ឆដ្ឋស្ស មនាយតនស្ស សហជាតអញ្ញមញ្ញនិស្សយសម្បយុត្តវិបាកអត្ថិអវិគតបច្ចយេហិ សត្តធា បច្ចយោ ហោតិ។ កិញ្ចិ បនេត្ថ ហេតុបច្ចយេន កិញ្ចិ អាហារបច្ចយេនាតិ ឯវំ ឧក្កំសាវកំសោ វេទិតព្ពោ។ ឥតរេសំ បន បញ្ចាយតនានំ ចតុន្នំ មហាភូតានំ សហាយោ ហុត្វា សហជាតនិស្សយវិបាកវិប្បយុត្តអត្ថិអវិគតវសេន ឆធា បច្ចយោ ហោតិ។ កិញ្ចិ បនេត្ថ ហេតុបច្ចយេន កិញ្ចិ អាហារបច្ចយេនាតិ សព្ពំ បុរិមសទិសំ។ បវត្តេ វិបាកនាមំ វិបាកស្ស ឆដ្ឋាយតនស្ស វុត្តនយេន សត្តធា បច្ចយោ ហោតិ, អវិបាកំ បន អវិបាកស្ស ឆដ្ឋស្ស តតោ វិបាកបច្ចយំ អបនេត្វា បច្ចយោ ហោតិ។ ចក្ខាយតនាទីនំ បន បច្ចុប្បន្នំ ចក្ខុបសាទាទិវត្ថុកម្បិ ឥតរម្បិ វិបាកនាមំ បច្ឆាជាតវិប្បយុត្តអត្ថិអវិគតបច្ចយេហិ ចតុធា បច្ចយោ ហោតិ, តថា អវិបាកម្បិ វេទិតព្ពំ។ រូបតោ បន វត្ថុរូបំ បដិសន្ធិយំ ឆដ្ឋស្ស សហជាតអញ្ញមញ្ញនិស្សយវិប្បយុត្តអត្ថិអវិគតបច្ចយេហិ ឆធា បច្ចយោ ហោតិ។ ចត្តារិ បន ភូតានិ ចក្ខាយតនាទីនំ បញ្ចន្នំ សហជាតនិស្សយអត្ថិអវិគតបច្ចយេហិ ចតុធា បច្ចយោ ហោតិ។ រូបជីវិតំ អត្ថិអវិគតិន្ទ្រិយវសេន តិធា បច្ចយោ ហោតីតិ អយញ្ហេត្ថ សង្ខេបោ, វិត្ថារោ បន វិសុទ្ធិមគ្គតោ (វិសុទ្ធិ. ២.៥៩៤) គហេតព្ពោ។
Tatrāyaṃ paccayavibhāgo – nāmanti vedanādikhandhattayaṃ idhādhippetaṃ, rūpaṃ pana sattasantatipariyāpannaṃ, niyamato cattāri bhūtāni cha vatthūni jīvitindriyaṃ āhāro ca. Tattha vipākanāmaṃ paṭisandhikkhaṇe hadayavatthuno sahāyo hutvā chaṭṭhassa manāyatanassa sahajātaaññamaññanissayasampayuttavipākaatthiavigatapaccayehi sattadhā paccayo hoti. Kiñci panettha hetupaccayena kiñci āhārapaccayenāti evaṃ ukkaṃsāvakaṃso veditabbo. Itaresaṃ pana pañcāyatanānaṃ catunnaṃ mahābhūtānaṃ sahāyo hutvā sahajātanissayavipākavippayuttaatthiavigatavasena chadhā paccayo hoti. Kiñci panettha hetupaccayena kiñci āhārapaccayenāti sabbaṃ purimasadisaṃ. Pavatte vipākanāmaṃ vipākassa chaṭṭhāyatanassa vuttanayena sattadhā paccayo hoti, avipākaṃ pana avipākassa chaṭṭhassa tato vipākapaccayaṃ apanetvā paccayo hoti. Cakkhāyatanādīnaṃ pana paccuppannaṃ cakkhupasādādivatthukampi itarampi vipākanāmaṃ pacchājātavippayuttaatthiavigatapaccayehi catudhā paccayo hoti, tathā avipākampi veditabbaṃ. Rūpato pana vatthurūpaṃ paṭisandhiyaṃ chaṭṭhassa sahajātaaññamaññanissayavippayuttaatthiavigatapaccayehi chadhā paccayo hoti. Cattāri pana bhūtāni cakkhāyatanādīnaṃ pañcannaṃ sahajātanissayaatthiavigatapaccayehi catudhā paccayo hoti. Rūpajīvitaṃ atthiavigatindriyavasena tidhā paccayo hotīti ayañhettha saṅkhepo, vitthāro pana visuddhimaggato (visuddhi. 2.594) gahetabbo.
បញ្ហស្ស ឱកាសំ ទេន្តោតិ ‘‘កោ នុ ខោ, ភន្តេ, ផុសតី’’តិ ឥមស្ស ទិដ្ឋិគតិកបញ្ហស្ស ឱកាសំ ទេន្តោ។ តតោ វិវេចេតុកាមោតិ អធិប្បាយោ។ សព្ពបទេសូតិ ទិដ្ឋិគតិកេន ភគវតា ច វុត្តបទេសុ។ សត្តោតិ អត្តា។ សោ បន ឧច្ឆេទវាទិនោបិ យាវ ន ឧច្ឆិជ្ជតិ, តាវ អត្ថេវាតិ លទ្ធិ, បគេវ សស្សតវាទិនោ។ ភូតោតិ វិជ្ជមានោ។ និប្ផត្តោតិ និប្ផន្នោ។ ន តស្ស ទានិ និប្ផាទេតព្ពំ កិញ្ចិ អត្ថីតិ លទ្ធិ។ ឥទប្បច្ចយា ឥទន្តិ ឥមស្មា វិញ្ញាណាហារបច្ចយា ឥទំ នាមរូបំ។ បុន ឥទប្បច្ចយា ឥទន្តិ ឥមស្មា នាមរូបបច្ចយា ឥទំ សឡាយតនន្តិ ឯវំ ពហូសុ ឋានេសុ ភគវតា កថិតត្តា យថា បច្ចយតោ និព្ពត្តំ សង្ខារមត្តមិទន្តិ សញ្ញត្តិំ ឧបគតោ។ តេនាបីតិ សញ្ញត្តុបគតេនាបិ។ ឯកាពទ្ធំ កត្វាតិ យថា បុច្ឆាយ អវសរោ ន ហោតិ, តថា ឯកាពទ្ធំ កត្វា។ ទេសនារុឡ្ហន្តិ យតោ សឡាយតនបទតោ បដ្ឋាយ ‘‘សឡាយតនបច្ចយា ផស្សោ’’តិអាទិនា ទេសនា បដិច្ចសមុប្បាទវីថិំ អារុឡ្ហមេវ។ តមេវាតិ សឡាយតនបទមេវ គហេត្វា។ វិវជ្ជេន្តោតិ វិវដ្ដេន្តោ។ ឯវមាហាតិ ‘‘ឆន្នំត្វេវា’’តិអាទិអាការេន ឯវំ ទេសិតេ, ‘‘វិនេយ្យជនោ បដិវិជ្ឈតី’’តិ ឯវមាហ។ វិញ្ញាណាហារោ អាយតិំ បុនព្ភវាភិនិព្ពត្តិយាតិ ឯវំ បុរិមភវតោ អាយតិភវស្ស បច្ចយវសេន មូលការណវសេន ច ទេសិតត្តា ‘‘វិញ្ញាណនាមរូបានំ អន្តរេ ឯកោ សន្ធី’’តិ វុត្តំ។ តទមិនា វិញ្ញាណគ្គហណេន អភិសង្ខារវិញ្ញាណស្សាបិ គហណំ កតន្តិ ទដ្ឋព្ពំ។
Pañhassa okāsaṃ dentoti ‘‘ko nu kho, bhante, phusatī’’ti imassa diṭṭhigatikapañhassa okāsaṃ dento. Tato vivecetukāmoti adhippāyo. Sabbapadesūti diṭṭhigatikena bhagavatā ca vuttapadesu. Sattoti attā. So pana ucchedavādinopi yāva na ucchijjati, tāva atthevāti laddhi, pageva sassatavādino. Bhūtoti vijjamāno. Nipphattoti nipphanno. Na tassa dāni nipphādetabbaṃ kiñci atthīti laddhi. Idappaccayā idanti imasmā viññāṇāhārapaccayā idaṃ nāmarūpaṃ. Puna idappaccayā idanti imasmā nāmarūpapaccayā idaṃ saḷāyatananti evaṃ bahūsu ṭhānesu bhagavatā kathitattā yathā paccayato nibbattaṃ saṅkhāramattamidanti saññattiṃ upagato. Tenāpīti saññattupagatenāpi. Ekābaddhaṃ katvāti yathā pucchāya avasaro na hoti, tathā ekābaddhaṃ katvā. Desanāruḷhanti yato saḷāyatanapadato paṭṭhāya ‘‘saḷāyatanapaccayā phasso’’tiādinā desanā paṭiccasamuppādavīthiṃ āruḷhameva. Tamevāti saḷāyatanapadameva gahetvā. Vivajjentoti vivaṭṭento. Evamāhāti ‘‘channaṃtvevā’’tiādiākārena evaṃ desite, ‘‘vineyyajano paṭivijjhatī’’ti evamāha. Viññāṇāhāro āyatiṃ punabbhavābhinibbattiyāti evaṃ purimabhavato āyatibhavassa paccayavasena mūlakāraṇavasena ca desitattā ‘‘viññāṇanāmarūpānaṃ antare eko sandhī’’ti vuttaṃ. Tadaminā viññāṇaggahaṇena abhisaṅkhāraviññāṇassāpi gahaṇaṃ katanti daṭṭhabbaṃ.
មោឡិយផគ្គុនសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Moḷiyaphaggunasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ២. មោឡិយផគ្គុនសុត្តំ • 2. Moḷiyaphaggunasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ២. មោឡិយផគ្គុនសុត្តវណ្ណនា • 2. Moḷiyaphaggunasuttavaṇṇanā
