| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[១៥៩] ៩. មោរជាតកវណ្ណនា
[159] 9. Morajātakavaṇṇanā
ឧទេតយំ ចក្ខុមា ឯករាជាតិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ ឯកំ ឧក្កណ្ឋិតភិក្ខុំ អារព្ភ កថេសិ។ សោ ហិ ភិក្ខុ ភិក្ខូហិ សត្ថុ សន្តិកំ នីតោ ‘‘សច្ចំ កិរ, ត្វំ ភិក្ខុ, ឧក្កណ្ឋិតោ’’តិ វុត្តេ ‘‘សច្ចំ, ភន្តេ’’តិ វត្វា ‘‘កិំ ទិស្វា’’តិ វុត្តេ ‘‘ឯកំ អលង្កតបដិយត្តសរីរំ មាតុគាមំ ឱលោកេត្វា’’តិ អាហ។ អថ នំ សត្ថា ‘‘ភិក្ខុ មាតុគាមោ នាម កស្មា តុម្ហាទិសានំ ចិត្តំ នាលុឡេស្សតិ, បោរាណកបណ្ឌិតានម្បិ ហិ មាតុគាមស្ស សទ្ទំ សុត្វា សត្ត វស្សសតានិ អសមុទាចិណ្ណកិលេសា ឱកាសំ លភិត្វា ខណេនេវ សមុទាចរិំសុ។ វិសុទ្ធាបិ សត្តា សំកិលិស្សន្តិ, ឧត្តមយសសមង្គិនោបិ អាយសក្យំ បាបុណន្តិ, បគេវ អបរិសុទ្ធា’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។
Udetayaṃcakkhumā ekarājāti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ ukkaṇṭhitabhikkhuṃ ārabbha kathesi. So hi bhikkhu bhikkhūhi satthu santikaṃ nīto ‘‘saccaṃ kira, tvaṃ bhikkhu, ukkaṇṭhito’’ti vutte ‘‘saccaṃ, bhante’’ti vatvā ‘‘kiṃ disvā’’ti vutte ‘‘ekaṃ alaṅkatapaṭiyattasarīraṃ mātugāmaṃ oloketvā’’ti āha. Atha naṃ satthā ‘‘bhikkhu mātugāmo nāma kasmā tumhādisānaṃ cittaṃ nāluḷessati, porāṇakapaṇḍitānampi hi mātugāmassa saddaṃ sutvā satta vassasatāni asamudāciṇṇakilesā okāsaṃ labhitvā khaṇeneva samudācariṃsu. Visuddhāpi sattā saṃkilissanti, uttamayasasamaṅginopi āyasakyaṃ pāpuṇanti, pageva aparisuddhā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ មោរយោនិយំ បដិសន្ធិំ គហេត្វា អណ្ឌកាលេបិ កណិការមកុឡវណ្ណអណ្ឌកោសោ ហុត្វា អណ្ឌំ ភិន្ទិត្វា និក្ខន្តោ សុវណ្ណវណ្ណោ អហោសិ ទស្សនីយោ បាសាទិកោ បក្ខានំ អន្តរេ សុរត្តរាជិវិរាជិតោ, សោ អត្តនោ ជីវិតំ រក្ខន្តោ តិស្សោ បព្ពតរាជិយោ អតិក្កម្ម ចតុត្ថាយ បព្ពតរាជិយា ឯកស្មិំ ទណ្ឌកហិរញ្ញបព្ពតតលេ វាសំ កប្បេសិ។ សោ បភាតាយ រត្តិយា បព្ពតមត្ថកេ និសិន្នោ សូរិយំ ឧគ្គច្ឆន្តំ ឱលោកេត្វា អត្តនោ គោចរភូមិយំ រក្ខាវរណត្ថាយ ព្រហ្មមន្តំ ពន្ធន្តោ ‘‘ឧទេតយ’’ន្តិអាទិមាហ។
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto morayoniyaṃ paṭisandhiṃ gahetvā aṇḍakālepi kaṇikāramakuḷavaṇṇaaṇḍakoso hutvā aṇḍaṃ bhinditvā nikkhanto suvaṇṇavaṇṇo ahosi dassanīyo pāsādiko pakkhānaṃ antare surattarājivirājito, so attano jīvitaṃ rakkhanto tisso pabbatarājiyo atikkamma catutthāya pabbatarājiyā ekasmiṃ daṇḍakahiraññapabbatatale vāsaṃ kappesi. So pabhātāya rattiyā pabbatamatthake nisinno sūriyaṃ uggacchantaṃ oloketvā attano gocarabhūmiyaṃ rakkhāvaraṇatthāya brahmamantaṃ bandhanto ‘‘udetaya’’ntiādimāha.
១៧.
17.
‘‘ឧទេតយំ ចក្ខុមា ឯករាជា,
‘‘Udetayaṃ cakkhumā ekarājā,
ហរិស្សវណ្ណោ បថវិប្បភាសោ;
Harissavaṇṇo pathavippabhāso;
តំ តំ នមស្សាមិ ហរិស្សវណ្ណំ បថវិប្បភាសំ,
Taṃ taṃ namassāmi harissavaṇṇaṃ pathavippabhāsaṃ,
តយាជ្ជ គុត្តា វិហរេមុ ទិវស’’ន្តិ។
Tayājja guttā viharemu divasa’’nti.
តត្ថ ឧទេតីតិ បាចីនលោកធាតុតោ ឧគ្គច្ឆតិ។ ចក្ខុមាតិ សកលចក្កវាឡវាសីនំ អន្ធការំ វិធមិត្វា ចក្ខុបដិលាភករណេន យំ តេន តេសំ ទិន្នំ ចក្ខុ, តេន ចក្ខុនា ចក្ខុមា។ ឯករាជាតិ សកលចក្កវាឡេ អាលោកករានំ អន្តរេ សេដ្ឋវិសិដ្ឋដ្ឋេន ឯករាជា។ ហរិស្សវណ្ណោតិ ហរិសមានវណ្ណោ, សុវណ្ណវណ្ណោតិ អត្ថោ។ បថវិប្បភាសោតិ បថវិយា បភាសោ។ តំ តំ នមស្សាមីតិ តស្មា តំ ឯវរូបំ ភវន្តំ នមស្សាមិ វន្ទាមិ។ តយាជ្ជ គុត្តា វិហរេមុ ទិវសន្តិ តយា អជ្ជ រក្ខិតា គោបិតា ហុត្វា ឥមំ ទិវសំ ចតុឥរិយាបថវិហារេន សុខំ វិហរេយ្យាម។
Tattha udetīti pācīnalokadhātuto uggacchati. Cakkhumāti sakalacakkavāḷavāsīnaṃ andhakāraṃ vidhamitvā cakkhupaṭilābhakaraṇena yaṃ tena tesaṃ dinnaṃ cakkhu, tena cakkhunā cakkhumā. Ekarājāti sakalacakkavāḷe ālokakarānaṃ antare seṭṭhavisiṭṭhaṭṭhena ekarājā. Harissavaṇṇoti harisamānavaṇṇo, suvaṇṇavaṇṇoti attho. Pathavippabhāsoti pathaviyā pabhāso. Taṃ taṃ namassāmīti tasmā taṃ evarūpaṃ bhavantaṃ namassāmi vandāmi. Tayājja guttā viharemu divasanti tayā ajja rakkhitā gopitā hutvā imaṃ divasaṃ catuiriyāpathavihārena sukhaṃ vihareyyāma.
ឯវំ ពោធិសត្តោ ឥមាយ គាថាយ សូរិយំ នមស្សិត្វា ទុតិយគាថាយ អតីតេ បរិនិព្ពុតេ ពុទ្ធេ ចេវ ពុទ្ធគុណេ ច នមស្សតិ។
Evaṃ bodhisatto imāya gāthāya sūriyaṃ namassitvā dutiyagāthāya atīte parinibbute buddhe ceva buddhaguṇe ca namassati.
‘‘យេ ព្រាហ្មណា វេទគូ សព្ពធម្មេ, តេ មេ នមោ តេ ច មំ បាលយន្តុ;
‘‘Ye brāhmaṇā vedagū sabbadhamme, te me namo te ca maṃ pālayantu;
នមត្ថុ ពុទ្ធានំ នមត្ថុ ពោធិយា, នមោ វិមុត្តានំ នមោ វិមុត្តិយា;
Namatthu buddhānaṃ namatthu bodhiyā, namo vimuttānaṃ namo vimuttiyā;
ឥមំ សោ បរិត្តំ កត្វា, មោរោ ចរតិ ឯសនា’’តិ។
Imaṃ so parittaṃ katvā, moro carati esanā’’ti.
តត្ថ យេ ព្រាហ្មណាតិ យេ ពាហិតបាបា វិសុទ្ធិព្រាហ្មណា។ វេទគូតិ វេទានំ បារំ គតាតិបិ វេទគូ, វេទេហិ បារំ គតាតិបិ វេទគូ។ ឥធ បន សព្ពេ សង្ខតាសង្ខតធម្មេ វិទិតេ បាកដេ កត្វា គតាតិ វេទគូ។ តេនេវាហ ‘‘សព្ពធម្មេ’’តិ។ សព្ពេ ខន្ធាយតនធាតុធម្មេ សលក្ខណសាមញ្ញលក្ខណវសេន អត្តនោ ញាណស្ស វិទិតេ បាកដេ កត្វា គតា, តិណ្ណំ មារានំ មត្ថកំ មទ្ទិត្វា ទសសហស្សិលោកធាតុំ ឧន្នាទេត្វា ពោធិតលេ សម្មាសម្ពោធិំ បត្វា សំសារំ វា អតិក្កន្តាតិ អត្ថោ។ តេ មេ នមោតិ តេ មម ឥមំ នមក្ការំ បដិច្ឆន្តុ។ តេ ច មំ បាលយន្តូតិ ឯវំ មយា នមស្សិតា ច តេ ភគវន្តោ មំ បាលេន្តុ រក្ខន្តុ គោបេន្តុ។ នមត្ថុ ពុទ្ធានំ នមត្ថុ ពោធិយា, នមោ វិមុត្តានំ នមោ វិមុត្តិយាតិ អយំ មម នមក្ការោ អតីតានំ បរិនិព្ពុតានំ ពុទ្ធានំ អត្ថុ, តេសញ្ញេវ ចតូសុ ច មគ្គេសុ ចតូសុ ផលេសុ ញាណសង្ខាតាយ ពោធិយា អត្ថុ, តថា តេសញ្ញេវ អរហត្តផលវិមុត្តិយា វិមុត្តានំ អត្ថុ, យា ច នេសំ តទង្គវិមុត្តិ វិក្ខម្ភនវិមុត្តិ សមុច្ឆេទវិមុត្តិ បដិប្បស្សទ្ធិវិមុត្តិ និស្សរណវិមុត្តីតិ បញ្ចវិធា វិមុត្តិ, តស្សា នេសំ វិមុត្តិយាបិ អយំ មយ្ហំ នមក្ការោ អត្ថូតិ។ ‘‘ឥមំ សោ បរិត្តំ កត្វា, មោរោ ចរតិ ឯសនា’’តិ ឥទំ បន បទទ្វយំ សត្ថា អភិសម្ពុទ្ធោ ហុត្វា អាហ។ តស្សត្ថោ – ភិក្ខវេ, សោ មោរោ ឥមំ បរិត្តំ ឥមំ រក្ខំ កត្វា អត្តនោ គោចរភូមិយំ បុប្ផផលាទីនំ អត្ថាយ នានប្បការាយ ឯសនាយ ចរតិ។
Tattha ye brāhmaṇāti ye bāhitapāpā visuddhibrāhmaṇā. Vedagūti vedānaṃ pāraṃ gatātipi vedagū, vedehi pāraṃ gatātipi vedagū. Idha pana sabbe saṅkhatāsaṅkhatadhamme vidite pākaṭe katvā gatāti vedagū. Tenevāha ‘‘sabbadhamme’’ti. Sabbe khandhāyatanadhātudhamme salakkhaṇasāmaññalakkhaṇavasena attano ñāṇassa vidite pākaṭe katvā gatā, tiṇṇaṃ mārānaṃ matthakaṃ madditvā dasasahassilokadhātuṃ unnādetvā bodhitale sammāsambodhiṃ patvā saṃsāraṃ vā atikkantāti attho. Te me namoti te mama imaṃ namakkāraṃ paṭicchantu. Te ca maṃ pālayantūti evaṃ mayā namassitā ca te bhagavanto maṃ pālentu rakkhantu gopentu. Namatthu buddhānaṃ namatthu bodhiyā, namo vimuttānaṃ namo vimuttiyāti ayaṃ mama namakkāro atītānaṃ parinibbutānaṃ buddhānaṃ atthu, tesaññeva catūsu ca maggesu catūsu phalesu ñāṇasaṅkhātāya bodhiyā atthu, tathā tesaññeva arahattaphalavimuttiyā vimuttānaṃ atthu, yā ca nesaṃ tadaṅgavimutti vikkhambhanavimutti samucchedavimutti paṭippassaddhivimutti nissaraṇavimuttīti pañcavidhā vimutti, tassā nesaṃ vimuttiyāpi ayaṃ mayhaṃ namakkāro atthūti. ‘‘Imaṃ so parittaṃ katvā, moro carati esanā’’ti idaṃ pana padadvayaṃ satthā abhisambuddho hutvā āha. Tassattho – bhikkhave, so moro imaṃ parittaṃ imaṃ rakkhaṃ katvā attano gocarabhūmiyaṃ pupphaphalādīnaṃ atthāya nānappakārāya esanāya carati.
ឯវំ ទិវសំ ចរិត្វា សាយំ បព្ពតមត្ថកេ និសីទិត្វា អត្ថង្គតំ សូរិយំ ឱលោកេន្តោ ពុទ្ធគុណេ អាវជ្ជេត្វា និវាសដ្ឋានេ រក្ខាវរណត្ថាយ បុន ព្រហ្មមន្តំ ពន្ធន្តោ ‘‘អបេតយ’’ន្តិអាទិមាហ។
Evaṃ divasaṃ caritvā sāyaṃ pabbatamatthake nisīditvā atthaṅgataṃ sūriyaṃ olokento buddhaguṇe āvajjetvā nivāsaṭṭhāne rakkhāvaraṇatthāya puna brahmamantaṃ bandhanto ‘‘apetaya’’ntiādimāha.
១៨.
18.
‘‘អបេតយំ ចក្ខុមា ឯករាជា, ហរិស្សវណ្ណោ បថវិប្បភាសោ;
‘‘Apetayaṃ cakkhumā ekarājā, harissavaṇṇo pathavippabhāso;
តំ តំ នមស្សាមិ ហរិស្សវណ្ណំ បថវិប្បភាសំ, តយាជ្ជ គុត្តា វិហរេមុ រត្តិំ។
Taṃ taṃ namassāmi harissavaṇṇaṃ pathavippabhāsaṃ, tayājja guttā viharemu rattiṃ.
‘‘យេ ព្រាហ្មណា វេទគូ សព្ពធម្មេ, តេ មេ នមោ តេ ច មំ បាលយន្តុ;
‘‘Ye brāhmaṇā vedagū sabbadhamme, te me namo te ca maṃ pālayantu;
នមត្ថុ ពុទ្ធានំ នមត្ថុ ពោធិយា, នមោ វិមុត្តានំ នមោ វិមុត្តិយា;
Namatthu buddhānaṃ namatthu bodhiyā, namo vimuttānaṃ namo vimuttiyā;
ឥមំ សោ បរិត្តំ កត្វា, មោរោ វាសមកប្បយី’’តិ។
Imaṃ so parittaṃ katvā, moro vāsamakappayī’’ti.
តត្ថ អបេតីតិ អបយាតិ អត្ថំ គច្ឆតិ។ ឥមំ សោ បរិត្តំ កត្វា, មោរោ វាសមកប្បយីតិ ឥទម្បិ អភិសម្ពុទ្ធោ ហុត្វា អាហ។ តស្សត្ថោ – ភិក្ខវេ , សោ មោរោ ឥមំ បរិត្តំ ឥមំ រក្ខំ កត្វា អត្តនោ និវាសដ្ឋានេ វាសំ កប្បយិត្ថ, តស្ស រត្តិំ វា ទិវា វា ឥមស្ស បរិត្តស្សានុភាវេន នេវ ភយំ, ន លោមហំសោ អហោសិ។
Tattha apetīti apayāti atthaṃ gacchati. Imaṃ so parittaṃ katvā, moro vāsamakappayīti idampi abhisambuddho hutvā āha. Tassattho – bhikkhave , so moro imaṃ parittaṃ imaṃ rakkhaṃ katvā attano nivāsaṭṭhāne vāsaṃ kappayittha, tassa rattiṃ vā divā vā imassa parittassānubhāvena neva bhayaṃ, na lomahaṃso ahosi.
អថេកោ ពារាណសិយា អវិទូរេ នេសាទគាមវាសី នេសាទោ ហិមវន្តបទេសេ វិចរន្តោ តស្មិំ ទណ្ឌកហិរញ្ញបព្ពតមត្ថកេ និសិន្នំ ពោធិសត្តំ ទិស្វា អាគន្ត្វា បុត្តស្ស អារោចេសិ។ អថេកទិវសំ ខេមា នាម ពារាណសិរញ្ញោ ទេវី សុបិនេន សុវណ្ណវណ្ណំ មោរំ ធម្មំ ទេសេន្តំ ទិស្វា បពុទ្ធកាលេ រញ្ញោ អារោចេសិ – ‘‘អហំ, ទេវ, សុវណ្ណវណ្ណស្ស មោរស្ស ធម្មំ សោតុកាមា’’តិ។ រាជា អមច្ចេ បុច្ឆិ។ អមច្ចា ‘‘ព្រាហ្មណា ជានិស្សន្តី’’តិ អាហំសុ។ ព្រាហ្មណា តំ សុត្វា ‘‘សុវណ្ណវណ្ណា មោរា នាម ហោន្តី’’តិ វត្វា ‘‘កត្ថ ហោន្តី’’តិ វុត្តេ ‘‘នេសាទា ជានិស្សន្តី’’តិ អាហំសុ។ រាជា នេសាទេ សន្និបាតេត្វា បុច្ឆិ។ អថ សោ នេសាទបុត្តោ ‘‘អាម, មហារាជ, ទណ្ឌកហិរញ្ញបព្ពតោ នាម អត្ថិ, តត្ថ សុវណ្ណវណ្ណោ មោរោ វសតី’’តិ អាហ។ ‘‘តេន ហិ តំ មោរំ អមារេត្វា ពន្ធិត្វាវ អានេហី’’តិ។ នេសាទោ គន្ត្វា តស្ស គោចរភូមិយំ បាសេ ឱឌ្ឌេសិ។ មោរេន អក្កន្តដ្ឋានេបិ បាសោ ន សញ្ចរតិ។ នេសាទោ គណ្ហិតុំ អសក្កោន្តោ សត្ត វស្សានិ វិចរិត្វា តត្ថេវ កាលមកាសិ។ ខេមាបិ ទេវី បត្ថិតំ អលភមានា កាលមកាសិ។
Atheko bārāṇasiyā avidūre nesādagāmavāsī nesādo himavantapadese vicaranto tasmiṃ daṇḍakahiraññapabbatamatthake nisinnaṃ bodhisattaṃ disvā āgantvā puttassa ārocesi. Athekadivasaṃ khemā nāma bārāṇasirañño devī supinena suvaṇṇavaṇṇaṃ moraṃ dhammaṃ desentaṃ disvā pabuddhakāle rañño ārocesi – ‘‘ahaṃ, deva, suvaṇṇavaṇṇassa morassa dhammaṃ sotukāmā’’ti. Rājā amacce pucchi. Amaccā ‘‘brāhmaṇā jānissantī’’ti āhaṃsu. Brāhmaṇā taṃ sutvā ‘‘suvaṇṇavaṇṇā morā nāma hontī’’ti vatvā ‘‘kattha hontī’’ti vutte ‘‘nesādā jānissantī’’ti āhaṃsu. Rājā nesāde sannipātetvā pucchi. Atha so nesādaputto ‘‘āma, mahārāja, daṇḍakahiraññapabbato nāma atthi, tattha suvaṇṇavaṇṇo moro vasatī’’ti āha. ‘‘Tena hi taṃ moraṃ amāretvā bandhitvāva ānehī’’ti. Nesādo gantvā tassa gocarabhūmiyaṃ pāse oḍḍesi. Morena akkantaṭṭhānepi pāso na sañcarati. Nesādo gaṇhituṃ asakkonto satta vassāni vicaritvā tattheva kālamakāsi. Khemāpi devī patthitaṃ alabhamānā kālamakāsi.
រាជា ‘‘មោរំ មេ និស្សាយ ទេវី កាលកតា’’តិ កុជ្ឈិត្វា ‘‘ហិមវន្តបទេសេ ទណ្ឌកហិរញ្ញបព្ពតោ នាម អត្ថិ, តត្ថ សុវណ្ណវណ្ណោ មោរោ វសតិ, យេ តស្ស មំសំ ខាទន្តិ, តេ អជរា អមរា ហោន្តី’’តិ អក្ខរំ សុវណ្ណបដ្ដេ លិខាបេត្វា សុវណ្ណបដ្ដំ មញ្ជូសាយ និក្ខិបាបេសិ។ តស្មិំ កាលកតេ អញ្ញោ រាជា រជ្ជំ បត្វា សុវណ្ណបដ្ដំ វាចេត្វា ‘‘អជរោ អមរោ ភវិស្សាមី’’តិ អញ្ញំ នេសាទំ បេសេសិ។ សោបិ គន្ត្វា ពោធិសត្តំ គហេតុំ អសក្កោន្តោ តត្ថេវ កាលមកាសិ។ ឯតេនេវ និយាមេន ឆ រាជបរិវដ្ដា គតា។ អថ សត្តមោ រាជា រជ្ជំ បត្វា ឯកំ នេសាទំ បហិណិ។ សោ គន្ត្វា ពោធិសត្តេន អក្កន្តដ្ឋានេបិ បាសស្ស អសញ្ចរណភាវំ, អត្តនោ បរិត្តំ កត្វា គោចរភូមិគមនភាវញ្ចស្ស ញត្វា បច្ចន្តំ ឱតរិត្វា ឯកំ មោរិំ គហេត្វា យថា ហត្ថតាឡសទ្ទេន នច្ចតិ, អច្ឆរាសទ្ទេន ច វស្សតិ, ឯវំ សិក្ខាបេត្វា តំ អាទាយ គន្ត្វា មោរេន បរិត្តេ អកតេ បាតោយេវ បាសយដ្ឋិយោ រោបេត្វា បាសេ ឱឌ្ឌេត្វា មោរិំ វស្សាបេសិ។ មោរោ វិសភាគំ មាតុគាមសទ្ទំ សុត្វា កិលេសាតុរោ ហុត្វា បរិត្តំ កាតុំ អសក្កុណិត្វា គន្ត្វា បាសេ ពជ្ឈិ។ អថ នំ នេសាទោ គហេត្វា គន្ត្វា ពារាណសិរញ្ញោ អទាសិ។
Rājā ‘‘moraṃ me nissāya devī kālakatā’’ti kujjhitvā ‘‘himavantapadese daṇḍakahiraññapabbato nāma atthi, tattha suvaṇṇavaṇṇo moro vasati, ye tassa maṃsaṃ khādanti, te ajarā amarā hontī’’ti akkharaṃ suvaṇṇapaṭṭe likhāpetvā suvaṇṇapaṭṭaṃ mañjūsāya nikkhipāpesi. Tasmiṃ kālakate añño rājā rajjaṃ patvā suvaṇṇapaṭṭaṃ vācetvā ‘‘ajaro amaro bhavissāmī’’ti aññaṃ nesādaṃ pesesi. Sopi gantvā bodhisattaṃ gahetuṃ asakkonto tattheva kālamakāsi. Eteneva niyāmena cha rājaparivaṭṭā gatā. Atha sattamo rājā rajjaṃ patvā ekaṃ nesādaṃ pahiṇi. So gantvā bodhisattena akkantaṭṭhānepi pāsassa asañcaraṇabhāvaṃ, attano parittaṃ katvā gocarabhūmigamanabhāvañcassa ñatvā paccantaṃ otaritvā ekaṃ moriṃ gahetvā yathā hatthatāḷasaddena naccati, accharāsaddena ca vassati, evaṃ sikkhāpetvā taṃ ādāya gantvā morena paritte akate pātoyeva pāsayaṭṭhiyo ropetvā pāse oḍḍetvā moriṃ vassāpesi. Moro visabhāgaṃ mātugāmasaddaṃ sutvā kilesāturo hutvā parittaṃ kātuṃ asakkuṇitvā gantvā pāse bajjhi. Atha naṃ nesādo gahetvā gantvā bārāṇasirañño adāsi.
រាជា តស្ស រូបសម្បត្តិំ ទិស្វា តុដ្ឋមានសោ អាសនំ ទាបេសិ។ ពោធិសត្តោ បញ្ញត្តាសនេ និសីទិត្វា ‘‘មហារាជ, កស្មា មំ គណ្ហាបេសី’’តិ បុច្ឆិ។ ‘‘យេ កិរ តវ មំសំ ខាទន្តិ, តេ អជរា អមរា ហោន្តិ, ស្វាហំ តវ មំសំ ខាទិត្វា អជរោ អមរោ ហោតុកាមោ តំ គណ្ហាបេសិ’’ន្តិ។ ‘‘មហារាជ, មម តាវ មំសំ ខាទន្តា អជរា អមរា ហោន្តុ, អហំ បន មរិស្សាមី’’តិ ? ‘‘អាម, មរិស្សសី’’តិ។ ‘‘មយិ មរន្តេ បន មម មំសមេវ ខាទិត្វា កិន្តិ កត្វា ន មរិស្សន្តី’’តិ? ‘‘ត្វំ សុវណ្ណវណ្ណោ, តស្មា កិរ តវ មំសំ ខាទកា អជរា អមរា ភវិស្សន្តី’’តិ។ ‘‘មហារាជ, អហំ បន ន អការណា សុវណ្ណវណ្ណោ ជាតោ, បុព្ពេ បនាហំ ឥមស្មិំយេវ នគរេ ចក្កវត្តី រាជា ហុត្វា សយម្បិ បញ្ច សីលានិ រក្ខិំ, សកលចក្កវាឡវាសិនោបិ រក្ខាបេសិំ, ស្វាហំ កាលំ ករិត្វា តាវតិំសភវនេ និព្ពត្តោ, តត្ថ យាវតាយុកំ ឋត្វា តតោ ចុតោ អញ្ញស្ស អកុសលស្ស និស្សន្ទេន មោរយោនិយំ និព្ពត្តិត្វាបិ បោរាណសីលានុភាវេន សុវណ្ណវណ្ណោ ជាតោ’’តិ។ ‘‘‘ត្វំ ចក្កវត្តី រាជា ហុត្វា សីលំ រក្ខិត្វា សីលផលេន សុវណ្ណវណ្ណោ ជាតោ’តិ កថមិទំ អម្ហេហិ សទ្ធាតព្ពំ។ អត្ថិ នោ កោចិ សក្ខី’’តិ ? ‘‘អត្ថិ, មហារាជា’’តិ។ ‘‘កោ នាមា’’តិ? ‘‘មហារាជ, អហំ ចក្កវត្តិកាលេ រតនមយេ រថេ និសីទិត្វា អាកាសេ វិចរិំ, សោ មេ រថោ មង្គលបោក្ខរណិយា អន្តោភូមិយំ និទហាបិតោ, តំ មង្គលបោក្ខរណិតោ ឧក្ខិបាបេហិ, សោ មេ សក្ខិ ភវិស្សតី’’តិ។
Rājā tassa rūpasampattiṃ disvā tuṭṭhamānaso āsanaṃ dāpesi. Bodhisatto paññattāsane nisīditvā ‘‘mahārāja, kasmā maṃ gaṇhāpesī’’ti pucchi. ‘‘Ye kira tava maṃsaṃ khādanti, te ajarā amarā honti, svāhaṃ tava maṃsaṃ khāditvā ajaro amaro hotukāmo taṃ gaṇhāpesi’’nti. ‘‘Mahārāja, mama tāva maṃsaṃ khādantā ajarā amarā hontu, ahaṃ pana marissāmī’’ti ? ‘‘Āma, marissasī’’ti. ‘‘Mayi marante pana mama maṃsameva khāditvā kinti katvā na marissantī’’ti? ‘‘Tvaṃ suvaṇṇavaṇṇo, tasmā kira tava maṃsaṃ khādakā ajarā amarā bhavissantī’’ti. ‘‘Mahārāja, ahaṃ pana na akāraṇā suvaṇṇavaṇṇo jāto, pubbe panāhaṃ imasmiṃyeva nagare cakkavattī rājā hutvā sayampi pañca sīlāni rakkhiṃ, sakalacakkavāḷavāsinopi rakkhāpesiṃ, svāhaṃ kālaṃ karitvā tāvatiṃsabhavane nibbatto, tattha yāvatāyukaṃ ṭhatvā tato cuto aññassa akusalassa nissandena morayoniyaṃ nibbattitvāpi porāṇasīlānubhāvena suvaṇṇavaṇṇo jāto’’ti. ‘‘‘Tvaṃ cakkavattī rājā hutvā sīlaṃ rakkhitvā sīlaphalena suvaṇṇavaṇṇo jāto’ti kathamidaṃ amhehi saddhātabbaṃ. Atthi no koci sakkhī’’ti ? ‘‘Atthi, mahārājā’’ti. ‘‘Ko nāmā’’ti? ‘‘Mahārāja, ahaṃ cakkavattikāle ratanamaye rathe nisīditvā ākāse vicariṃ, so me ratho maṅgalapokkharaṇiyā antobhūmiyaṃ nidahāpito, taṃ maṅgalapokkharaṇito ukkhipāpehi, so me sakkhi bhavissatī’’ti.
រាជា ‘‘សាធូ’’តិ បដិស្សុណិត្វា បោក្ខរណិតោ ឧទកំ ហរាបេត្វា រថំ នីហរាបេត្វា ពោធិសត្តស្ស សទ្ទហិ។ ពោធិសត្តោ ‘‘មហារាជ, ឋបេត្វា អមតមហានិព្ពានំ អវសេសា សព្ពេ សង្ខតធម្មា ហុត្វា អភាវិនោ អនិច្ចា ខយវយធម្មាយេវា’’តិ រញ្ញោ ធម្មំ ទេសេត្វា រាជានំ បញ្ចសុ សីលេសុ បតិដ្ឋាបេសិ។ រាជា បសន្នោ ពោធិសត្តំ រជ្ជេន បូជេត្វា មហន្តំ សក្ការំ អកាសិ។ សោ រជ្ជំ តស្សេវ បដិនិយ្យាទេត្វា កតិបាហំ វសិត្វា ‘‘អប្បមត្តោ ហោហិ, មហារាជា’’តិ ឱវទិត្វា អាកាសេ ឧប្បតិត្វា ទណ្ឌកហិរញ្ញបព្ពតមេវ អគមាសិ។ រាជាបិ ពោធិសត្តស្ស ឱវាទេ ឋត្វា ទានាទីនិ បុញ្ញានិ កត្វា យថាកម្មំ គតោ។
Rājā ‘‘sādhū’’ti paṭissuṇitvā pokkharaṇito udakaṃ harāpetvā rathaṃ nīharāpetvā bodhisattassa saddahi. Bodhisatto ‘‘mahārāja, ṭhapetvā amatamahānibbānaṃ avasesā sabbe saṅkhatadhammā hutvā abhāvino aniccā khayavayadhammāyevā’’ti rañño dhammaṃ desetvā rājānaṃ pañcasu sīlesu patiṭṭhāpesi. Rājā pasanno bodhisattaṃ rajjena pūjetvā mahantaṃ sakkāraṃ akāsi. So rajjaṃ tasseva paṭiniyyādetvā katipāhaṃ vasitvā ‘‘appamatto hohi, mahārājā’’ti ovaditvā ākāse uppatitvā daṇḍakahiraññapabbatameva agamāsi. Rājāpi bodhisattassa ovāde ṭhatvā dānādīni puññāni katvā yathākammaṃ gato.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា សច្ចានិ បកាសេត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ, សច្ចបរិយោសានេ ឧក្កណ្ឋិតភិក្ខុ អរហត្តេ បតិដ្ឋហិ។ ‘‘តទា រាជា អានន្ទោ អហោសិ, សុវណ្ណមោរោ បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne ukkaṇṭhitabhikkhu arahatte patiṭṭhahi. ‘‘Tadā rājā ānando ahosi, suvaṇṇamoro pana ahameva ahosi’’nti.
មោរជាតកវណ្ណនា នវមា។
Morajātakavaṇṇanā navamā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ១៥៩. មោរជាតកំ • 159. Morajātakaṃ
