Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మహావగ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
ముచలిన్దకథా
Mucalindakathā
౫. అకాలమేఘోతి అసమ్పత్తే వస్సకాలే ఉప్పన్నమేఘో. అయం పన గిమ్హానం పచ్ఛిమే మాసే ఉదపాది. సత్తాహవద్దలికాతి తస్మిం ఉప్పన్నే సత్తాహం అవిచ్ఛిన్నవుట్ఠికా అహోసి. సీతవాతదుద్దినీతి సా చ పన సత్తాహవద్దలికా ఉదకఫుసితసమ్మిస్సేన సీతవాతేన సమన్తా పరిబ్భమన్తేన దూసితదివసత్తా సీతవాతదుద్దినీ నామ అహోసి. అథ ఖో ముచలిన్దో నాగరాజాతి తస్సేవ ముచలిన్దరుక్ఖస్స సమీపే పోక్ఖరణియా నిబ్బత్తో మహానుభావో నాగరాజా. సత్తక్ఖత్తుం భోగేహి పరిక్ఖిపిత్వాతి ఏవం భోగేహి పరిక్ఖిపిత్వా ఉపరిముద్ధని మహన్తం ఫణం కరిత్వావ ఠితే; తస్మిం తస్స పరిక్ఖేపబ్భన్తరం లోహపాసాదే భణ్డాగారగబ్భప్పమాణం అహోసి, తస్మా భగవా నివాతే పిహితద్వారవాతపానే కూటాగారే నిసిన్నో వియ జాతో. మా భగవన్తం సీతన్తిఆది తస్స తథా కరిత్వా ఠానకారణపరిదీపనం. సో హి ‘‘మా భగవన్తం సీతం బాధయిత్థ, మా ఉణ్హం, మా డంసాదిసమ్ఫస్సో బాధయిత్థా’’తి తథా కరిత్వా అట్ఠాసి. తత్థ కిఞ్చాపి సత్తాహవద్దలికాయ ఉణ్హమేవ నత్థి, సచే పన అన్తరన్తరా మేఘో విగచ్ఛేయ్య ఉణ్హం భవేయ్య , తమ్పి నం మా బాధయిత్థాతి ఏవం తస్స చిన్తేతుం యుత్తం. విద్ధన్తి ఉబ్బిద్ధం; మేఘవిగమేన దూరీభూతన్తి అత్థో. విగతవలాహకన్తి అపగతమేఘం. దేవన్తి ఆకాసం. సకవణ్ణన్తి అత్తనో రూపం.
5.Akālameghoti asampatte vassakāle uppannamegho. Ayaṃ pana gimhānaṃ pacchime māse udapādi. Sattāhavaddalikāti tasmiṃ uppanne sattāhaṃ avicchinnavuṭṭhikā ahosi. Sītavātaduddinīti sā ca pana sattāhavaddalikā udakaphusitasammissena sītavātena samantā paribbhamantena dūsitadivasattā sītavātaduddinī nāma ahosi. Atha kho mucalindo nāgarājāti tasseva mucalindarukkhassa samīpe pokkharaṇiyā nibbatto mahānubhāvo nāgarājā. Sattakkhattuṃ bhogehi parikkhipitvāti evaṃ bhogehi parikkhipitvā uparimuddhani mahantaṃ phaṇaṃ karitvāva ṭhite; tasmiṃ tassa parikkhepabbhantaraṃ lohapāsāde bhaṇḍāgāragabbhappamāṇaṃ ahosi, tasmā bhagavā nivāte pihitadvāravātapāne kūṭāgāre nisinno viya jāto. Mā bhagavantaṃ sītantiādi tassa tathā karitvā ṭhānakāraṇaparidīpanaṃ. So hi ‘‘mā bhagavantaṃ sītaṃ bādhayittha, mā uṇhaṃ, mā ḍaṃsādisamphasso bādhayitthā’’ti tathā karitvā aṭṭhāsi. Tattha kiñcāpi sattāhavaddalikāya uṇhameva natthi, sace pana antarantarā megho vigaccheyya uṇhaṃ bhaveyya , tampi naṃ mā bādhayitthāti evaṃ tassa cintetuṃ yuttaṃ. Viddhanti ubbiddhaṃ; meghavigamena dūrībhūtanti attho. Vigatavalāhakanti apagatameghaṃ. Devanti ākāsaṃ. Sakavaṇṇanti attano rūpaṃ.
సుఖో వివేకోతి నిబ్బానసఙ్ఖాతో ఉపధివివేకో సుఖో. తుట్ఠస్సాతి చతుమగ్గఞాణసన్తోసేన సన్తుట్ఠస్స. సుతధమ్మస్సాతి పకాసితధమ్మస్స. పస్సతోతి తం వివేకం యం వా కిఞ్చి పస్సితబ్బం నామ, తం సబ్బం అత్తనో వీరియబలాధిగతేన ఞాణచక్ఖునా పస్సన్తస్స. అబ్యాపజ్జన్తి అకుప్పనభావో; ఏతేన మేత్తాపుబ్బభాగో దస్సితో. పాణభూతేసు సంయమోతి సత్తేసు చ సంయమో; అవిహింసనభావో సుఖోతి అత్థో. ఏతేన కరుణాపుబ్బభాగో దస్సితో. సుఖా విరాగతా లోకేతి వీతరాగతాపి సుఖాతి దీపేతి. కామానం సమతిక్కమోతి యా ‘‘కామానం సమతిక్కమో’’తి వుచ్చతి; సా విరాగతాపి సుఖాతి అత్థో. ఏతేన అనాగామిమగ్గో కథితో. అస్మిమానస్స యో వినయోతి ఇమినా పన అరహత్తం కథితం; అరహత్తఞ్హి అస్మిమానస్స ‘‘పస్సద్ధివినయో’’తి వుచ్చతి. ఇతో పరఞ్చ సుఖం నామ నత్థి, తేనాహ ‘‘ఏతం వే పరమం సుఖ’’న్తి.
Sukho vivekoti nibbānasaṅkhāto upadhiviveko sukho. Tuṭṭhassāti catumaggañāṇasantosena santuṭṭhassa. Sutadhammassāti pakāsitadhammassa. Passatoti taṃ vivekaṃ yaṃ vā kiñci passitabbaṃ nāma, taṃ sabbaṃ attano vīriyabalādhigatena ñāṇacakkhunā passantassa. Abyāpajjanti akuppanabhāvo; etena mettāpubbabhāgo dassito. Pāṇabhūtesu saṃyamoti sattesu ca saṃyamo; avihiṃsanabhāvo sukhoti attho. Etena karuṇāpubbabhāgo dassito. Sukhā virāgatā loketi vītarāgatāpi sukhāti dīpeti. Kāmānaṃ samatikkamoti yā ‘‘kāmānaṃ samatikkamo’’ti vuccati; sā virāgatāpi sukhāti attho. Etena anāgāmimaggo kathito. Asmimānassa yo vinayoti iminā pana arahattaṃ kathitaṃ; arahattañhi asmimānassa ‘‘passaddhivinayo’’ti vuccati. Ito parañca sukhaṃ nāma natthi, tenāha ‘‘etaṃ ve paramaṃ sukha’’nti.
ముచలిన్దకథా నిట్ఠితా.
Mucalindakathā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావగ్గపాళి • Mahāvaggapāḷi / ౩. ముచలిన్దకథా • 3. Mucalindakathā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ముచలిన్దకథావణ్ణనా • Mucalindakathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / ముచలిన్దకథావణ్ణనా • Mucalindakathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ముచలిన్దకథావణ్ణనా • Mucalindakathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi / ౩. ముచలిన్దకథా • 3. Mucalindakathā