| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
මුචලින්‌දකථා
Mucalindakathā
5. අකාලමෙඝොති අසම්‌පත්‌තෙ වස්‌සකාලෙ උප්‌පන්‌නමෙඝො. අයං පන ගිම්‌හානං පච්‌ඡිමෙ මාසෙ උදපාදි. සත්‌තාහවද්‌දලිකාති තස්‌මිං උප්‌පන්‌නෙ සත්‌තාහං අවිච්‌ඡින්‌නවුට්‌ඨිකා අහොසි. සීතවාතදුද්‌දිනීති සා ච පන සත්‌තාහවද්‌දලිකා උදකඵුසිතසම්‌මිස්‌සෙන සීතවාතෙන සමන්‌තා පරිබ්‌භමන්‌තෙන දූසිතදිවසත්‌තා සීතවාතදුද්‌දිනී නාම අහොසි. අථ ඛො මුචලින්‌දො නාගරාජාති තස්‌සෙව මුචලින්‌දරුක්‌ඛස්‌ස සමීපෙ පොක්‌ඛරණියා නිබ්‌බත්‌තො මහානුභාවො නාගරාජා. සත්‌තක්‌ඛත්‌තුං භොගෙහි පරික්‌ඛිපිත්‌වාති එවං භොගෙහි පරික්‌ඛිපිත්‌වා උපරිමුද්‌ධනි මහන්‌තං ඵණං කරිත්‌වාව ඨිතෙ; තස්‌මිං තස්‌ස පරික්‌ඛෙපබ්‌භන්‌තරං ලොහපාසාදෙ භණ්‌ඩාගාරගබ්‌භප්‌පමාණං අහොසි, තස්‌මා භගවා නිවාතෙ පිහිතද්‌වාරවාතපානෙ කූටාගාරෙ නිසින්‌නො විය ජාතො. මා භගවන්‌තං සීතන්‌තිආදි තස්‌ස තථා කරිත්‌වා ඨානකාරණපරිදීපනං. සො හි ‘‘මා භගවන්‌තං සීතං බාධයිත්‌ථ, මා උණ්‌හං, මා ඩංසාදිසම්‌ඵස්‌සො බාධයිත්‌ථා’’ති තථා කරිත්‌වා අට්‌ඨාසි. තත්‌ථ කිඤ්‌චාපි සත්‌තාහවද්‌දලිකාය උණ්‌හමෙව නත්‌ථි, සචෙ පන අන්‌තරන්‌තරා මෙඝො විගච්‌ඡෙය්‍ය උණ්‌හං භවෙය්‍ය , තම්‌පි නං මා බාධයිත්‌ථාති එවං තස්‌ස චින්‌තෙතුං යුත්‌තං. විද්‌ධන්‌ති උබ්‌බිද්‌ධං; මෙඝවිගමෙන දූරීභූතන්‌ති අත්‌ථො. විගතවලාහකන්‌ති අපගතමෙඝං. දෙවන්‌ති ආකාසං. සකවණ්‌ණන්‌ති අත්‌තනො රූපං.
5.Akālameghoti asampatte vassakāle uppannamegho. Ayaṃ pana gimhānaṃ pacchime māse udapādi. Sattāhavaddalikāti tasmiṃ uppanne sattāhaṃ avicchinnavuṭṭhikā ahosi. Sītavātaduddinīti sā ca pana sattāhavaddalikā udakaphusitasammissena sītavātena samantā paribbhamantena dūsitadivasattā sītavātaduddinī nāma ahosi. Atha kho mucalindo nāgarājāti tasseva mucalindarukkhassa samīpe pokkharaṇiyā nibbatto mahānubhāvo nāgarājā. Sattakkhattuṃ bhogehi parikkhipitvāti evaṃ bhogehi parikkhipitvā uparimuddhani mahantaṃ phaṇaṃ karitvāva ṭhite; tasmiṃ tassa parikkhepabbhantaraṃ lohapāsāde bhaṇḍāgāragabbhappamāṇaṃ ahosi, tasmā bhagavā nivāte pihitadvāravātapāne kūṭāgāre nisinno viya jāto. Mā bhagavantaṃ sītantiādi tassa tathā karitvā ṭhānakāraṇaparidīpanaṃ. So hi ‘‘mā bhagavantaṃ sītaṃ bādhayittha, mā uṇhaṃ, mā ḍaṃsādisamphasso bādhayitthā’’ti tathā karitvā aṭṭhāsi. Tattha kiñcāpi sattāhavaddalikāya uṇhameva natthi, sace pana antarantarā megho vigaccheyya uṇhaṃ bhaveyya , tampi naṃ mā bādhayitthāti evaṃ tassa cintetuṃ yuttaṃ. Viddhanti ubbiddhaṃ; meghavigamena dūrībhūtanti attho. Vigatavalāhakanti apagatameghaṃ. Devanti ākāsaṃ. Sakavaṇṇanti attano rūpaṃ.
සුඛො විවෙකොති නිබ්‌බානසඞ්‌ඛාතො උපධිවිවෙකො සුඛො. තුට්‌ඨස්‌සාති චතුමග්‌ගඤාණසන්‌තොසෙන සන්‌තුට්‌ඨස්‌ස. සුතධම්‌මස්‌සාති පකාසිතධම්‌මස්‌ස. පස්‌සතොති තං විවෙකං යං වා කිඤ්‌චි පස්‌සිතබ්‌බං නාම, තං සබ්‌බං අත්‌තනො වීරියබලාධිගතෙන ඤාණචක්‌ඛුනා පස්‌සන්‌තස්‌ස. අබ්‍යාපජ්‌ජන්‌ති අකුප්‌පනභාවො; එතෙන මෙත්‌තාපුබ්‌බභාගො දස්‌සිතො. පාණභූතෙසු සංයමොති සත්‌තෙසු ච සංයමො; අවිහිංසනභාවො සුඛොති අත්‌ථො. එතෙන කරුණාපුබ්‌බභාගො දස්‌සිතො. සුඛා විරාගතා ලොකෙති වීතරාගතාපි සුඛාති දීපෙති. කාමානං සමතික්‌කමොති යා ‘‘කාමානං සමතික්‌කමො’’ති වුච්‌චති; සා විරාගතාපි සුඛාති අත්‌ථො. එතෙන අනාගාමිමග්‌ගො කථිතො. අස්‌මිමානස්‌ස යො විනයොති ඉමිනා පන අරහත්‌තං කථිතං; අරහත්‌තඤ්‌හි අස්‌මිමානස්‌ස ‘‘පස්‌සද්‌ධිවිනයො’’ති වුච්‌චති. ඉතො පරඤ්‌ච සුඛං නාම නත්‌ථි, තෙනාහ ‘‘එතං වෙ පරමං සුඛ’’න්‌ති.
Sukho vivekoti nibbānasaṅkhāto upadhiviveko sukho. Tuṭṭhassāti catumaggañāṇasantosena santuṭṭhassa. Sutadhammassāti pakāsitadhammassa. Passatoti taṃ vivekaṃ yaṃ vā kiñci passitabbaṃ nāma, taṃ sabbaṃ attano vīriyabalādhigatena ñāṇacakkhunā passantassa. Abyāpajjanti akuppanabhāvo; etena mettāpubbabhāgo dassito. Pāṇabhūtesu saṃyamoti sattesu ca saṃyamo; avihiṃsanabhāvo sukhoti attho. Etena karuṇāpubbabhāgo dassito. Sukhā virāgatā loketi vītarāgatāpi sukhāti dīpeti. Kāmānaṃ samatikkamoti yā ‘‘kāmānaṃ samatikkamo’’ti vuccati; sā virāgatāpi sukhāti attho. Etena anāgāmimaggo kathito. Asmimānassa yo vinayoti iminā pana arahattaṃ kathitaṃ; arahattañhi asmimānassa ‘‘passaddhivinayo’’ti vuccati. Ito parañca sukhaṃ nāma natthi, tenāha ‘‘etaṃ ve paramaṃ sukha’’nti.
මුචලින්‌දකථා නිට්‌ඨිතා.
Mucalindakathā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi / 3. මුචලින්‌දකථා • 3. Mucalindakathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / මුචලින්‌දකථාවණ්‌ණනා • Mucalindakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / මුචලින්‌දකථාවණ්‌ණනා • Mucalindakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / මුචලින්‌දකථාවණ්‌ණනා • Mucalindakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 3. මුචලින්‌දකථා • 3. Mucalindakathā
