Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
൧൨. മുദിതത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ
12. Muditattheragāthāvaṇṇanā
പബ്ബജിന്തിആദികാ ആയസ്മതോ മുദിതത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയമ്പി പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ തത്ഥ തത്ഥ ഭവേ പുഞ്ഞാനി ഉപചിനന്തോ വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ കാലേ കുലഗേഹേ നിബ്ബത്തിത്വാ വിഞ്ഞുതം പത്തോ ഏകദിവസം സത്ഥാരം ദിസ്വാ പസന്നമാനസോ ഏകം മഞ്ചമദാസി. സോ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ കോസലരട്ഠേ ഗഹപതികുലേ നിബ്ബത്തിത്വാ മുദിതോതി ലദ്ധനാമോ വിഞ്ഞുതം പാപുണി. തേന ച സമയേന തം കുലം രഞ്ഞാ കേനചിദേവ കരണീയേന പലിബുദ്ധം അഹോസി. മുദിതോ രാജഭയാഭീതോ പലായിത്വാ അരഞ്ഞം പവിട്ഠോ അഞ്ഞതരസ്സ ഖീണാസവത്ഥേരസ്സ വസനട്ഠാനം ഉപഗച്ഛി. ഥേരോ തസ്സ ഭീതഭാവം ഞത്വാ ‘‘മാ ഭായീ’’തി സമസ്സാസേസി. സോ ‘‘കിത്തകേന നു ഖോ, ഭന്തേ, കാലേന ഇദം മേ ഭയം വൂപസമേസ്സതീ’’തി പുച്ഛിത്വാ ‘‘സത്തട്ഠമാസേ അതിക്കമിത്വാ’’തി വുത്തേ – ‘‘ഏത്തകം കാലം അധിവാസേതും ന സക്കോമി, പബ്ബജിസ്സാമഹം, ഭന്തേ, പബ്ബാജേഥ മ’’ന്തി ജീവിതരക്ഖണത്ഥം പബ്ബജ്ജം യാചി. ഥേരോ തം പബ്ബാജേസി. സോ പബ്ബജിത്വാ സാസനേ പടിലദ്ധസദ്ധോ ഭയേ വൂപസന്തേപി സമണധമ്മംയേവ രോചേന്തോ കമ്മട്ഠാനം ഗഹേത്വാ വിപസ്സനായ കമ്മം കരോന്തോ – ‘‘അരഹത്തം അപ്പത്വാ ഇമസ്മാ വസനഗബ്ഭാ ബഹി ന നിക്ഖമിസ്സാമീ’’തിആദിനാ പടിഞ്ഞം കത്വാ വിപസ്സനം ഉസ്സുക്കാപേത്വാ അരഹത്തം പാപുണി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൧.൩൬.൩൦-൩൩) –
Pabbajintiādikā āyasmato muditattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto vipassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ satthāraṃ disvā pasannamānaso ekaṃ mañcamadāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kosalaraṭṭhe gahapatikule nibbattitvā muditoti laddhanāmo viññutaṃ pāpuṇi. Tena ca samayena taṃ kulaṃ raññā kenacideva karaṇīyena palibuddhaṃ ahosi. Mudito rājabhayābhīto palāyitvā araññaṃ paviṭṭho aññatarassa khīṇāsavattherassa vasanaṭṭhānaṃ upagacchi. Thero tassa bhītabhāvaṃ ñatvā ‘‘mā bhāyī’’ti samassāsesi. So ‘‘kittakena nu kho, bhante, kālena idaṃ me bhayaṃ vūpasamessatī’’ti pucchitvā ‘‘sattaṭṭhamāse atikkamitvā’’ti vutte – ‘‘ettakaṃ kālaṃ adhivāsetuṃ na sakkomi, pabbajissāmahaṃ, bhante, pabbājetha ma’’nti jīvitarakkhaṇatthaṃ pabbajjaṃ yāci. Thero taṃ pabbājesi. So pabbajitvā sāsane paṭiladdhasaddho bhaye vūpasantepi samaṇadhammaṃyeva rocento kammaṭṭhānaṃ gahetvā vipassanāya kammaṃ karonto – ‘‘arahattaṃ appatvā imasmā vasanagabbhā bahi na nikkhamissāmī’’tiādinā paṭiññaṃ katvā vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.36.30-33) –
‘‘വിപസ്സിനോ ഭഗവതോ, ലോകജേട്ഠസ്സ താദിനോ;
‘‘Vipassino bhagavato, lokajeṭṭhassa tādino;
ഏകം മഞ്ചം മയാ ദിന്നം, പസന്നേന സപാണിനാ.
Ekaṃ mañcaṃ mayā dinnaṃ, pasannena sapāṇinā.
‘‘ഹത്ഥിയാനം അസ്സയാനം, ദിബ്ബയാനം സമജ്ഝഗം;
‘‘Hatthiyānaṃ assayānaṃ, dibbayānaṃ samajjhagaṃ;
തേന മഞ്ചകദാനേന, പത്തോമ്ഹി ആസവക്ഖയം.
Tena mañcakadānena, pattomhi āsavakkhayaṃ.
‘‘ഏകനവുതിതോ കപ്പേ, യം മഞ്ചമദദിം തദാ;
‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ mañcamadadiṃ tadā;
ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി, മഞ്ചദാനസ്സിദം ഫലം.
Duggatiṃ nābhijānāmi, mañcadānassidaṃ phalaṃ.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
അരഹത്തം പന പത്വാ വിമുത്തിസുഖം പടിസംവേദേന്തോ സഹായഭിക്ഖൂഹി അധിഗതം പുച്ഛിതോ അത്തനോ പടിപന്നാകാരം കഥേന്തോ –
Arahattaṃ pana patvā vimuttisukhaṃ paṭisaṃvedento sahāyabhikkhūhi adhigataṃ pucchito attano paṭipannākāraṃ kathento –
൩൧൧.
311.
‘‘പബ്ബജിം ജീവികത്ഥോഹം, ലദ്ധാന ഉപസമ്പദം;
‘‘Pabbajiṃ jīvikatthohaṃ, laddhāna upasampadaṃ;
തതോ സദ്ധം പടിലഭിം, ദള്ഹവീരിയോ പരക്കമിം.
Tato saddhaṃ paṭilabhiṃ, daḷhavīriyo parakkamiṃ.
൩൧൨.
312.
‘‘കാമം ഭിജ്ജതുയം കായോ, മംസപേസീ വിസീയരും;
‘‘Kāmaṃ bhijjatuyaṃ kāyo, maṃsapesī visīyaruṃ;
ഉഭോ ജണ്ണുകസന്ധീഹി, ജങ്ഘായോ പപതന്തു മേ.
Ubho jaṇṇukasandhīhi, jaṅghāyo papatantu me.
൩൧൩.
313.
‘‘നാസിസ്സം ന പിവിസ്സാമി, വിഹാരാ ച ന നിക്ഖമേ;
‘‘Nāsissaṃ na pivissāmi, vihārā ca na nikkhame;
നപി പസ്സം നിപാതേസ്സം, തണ്ഹാസല്ലേ അനൂഹതേ.
Napi passaṃ nipātessaṃ, taṇhāsalle anūhate.
൩൧൪.
314.
‘‘തസ്സ മേവം വിഹരതോ, പസ്സ വീരിയപരക്കമം;
‘‘Tassa mevaṃ viharato, passa vīriyaparakkamaṃ;
തിസ്സോ വിജ്ജാ അനുപ്പത്താ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി. –
Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti. –
ചതസ്സോ ഗാഥാ അഭാസി.
Catasso gāthā abhāsi.
തത്ഥ ജീവികത്ഥോതി ജീവികായ അത്ഥികോ ജീവികപ്പയോജനോ. ‘‘ഏത്ഥ പബ്ബജിത്വാ നിബ്ഭയോ സുഖേന അകിലമന്തോ ജീവിസ്സാമീ’’തി ഏവം ജീവികത്ഥായ പബ്ബജിന്തി അത്ഥോ. ലദ്ധാന ഉപസമ്പദന്തി പഠമം സാമണേരപബ്ബജ്ജായം ഠിതോ ഞത്തിചതുത്ഥേന കമ്മേന ഉപസമ്പദം ലഭിത്വാ. തതോ സദ്ധം പടിലഭിന്തി തതോ ഉപസമ്പന്നകാലതോ പട്ഠായ കല്യാണമിത്തേ സേവന്തോ ദ്വേ മാതികാ, തിസ്സോ അനുമോദനാ, ഏകച്ചം സുത്തം, സമഥകമ്മട്ഠാനം, വിപസ്സനാവിധിഞ്ച ഉഗ്ഗണ്ഹന്തോ ബുദ്ധാദീനം മഹാനുഭാവതം ദിസ്വാ – ‘‘സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ഭഗവാ, സ്വാക്ഖാതോ ധമ്മോ, സുപ്പടിപന്നോ സങ്ഘോ’’തി രതനത്തയേ സദ്ധം പടിലഭിം. ദള്ഹവീരിയോ പരക്കമിന്തി ഏവം പടിലദ്ധസദ്ധോ ഹുത്വാ വിപസ്സനായ കമ്മം കരോന്തോ നചിരസ്സേവ സച്ചപടിവേധായ ദള്ഹവീരിയോ ഥിരവീരിയോ ഹുത്വാ പരക്കമിം, അകുസലാനം ധമ്മാനം പഹാനായ കുസലാനം ധമ്മാനം ഉപസമ്പദായ സമ്മദേവ പദഹിം.
Tattha jīvikatthoti jīvikāya atthiko jīvikappayojano. ‘‘Ettha pabbajitvā nibbhayo sukhena akilamanto jīvissāmī’’ti evaṃ jīvikatthāya pabbajinti attho. Laddhāna upasampadanti paṭhamaṃ sāmaṇerapabbajjāyaṃ ṭhito ñatticatutthena kammena upasampadaṃ labhitvā. Tato saddhaṃ paṭilabhinti tato upasampannakālato paṭṭhāya kalyāṇamitte sevanto dve mātikā, tisso anumodanā, ekaccaṃ suttaṃ, samathakammaṭṭhānaṃ, vipassanāvidhiñca uggaṇhanto buddhādīnaṃ mahānubhāvataṃ disvā – ‘‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto dhammo, suppaṭipanno saṅgho’’ti ratanattaye saddhaṃ paṭilabhiṃ. Daḷhavīriyo parakkaminti evaṃ paṭiladdhasaddho hutvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva saccapaṭivedhāya daḷhavīriyo thiravīriyo hutvā parakkamiṃ, akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya sammadeva padahiṃ.
യഥാ പന പരക്കമിം, തം ദസ്സേതും ‘‘കാമ’’ന്തിആദി വുത്തം. തത്ഥ കാമന്തി യഥാകാമം ഏകംസതോ വാ ഭിജ്ജതു. അയം കായോതി അയം മമ പൂതികായോ, ഇമിനാ വീരിയപതാപേന ഭിജ്ജതി ചേ, ഭിജ്ജതു ഛിന്നഭിന്നം ഹോതു. മംസപേസീ വിസീയരുന്തി ഇമിനാ ദള്ഹപരക്കമേന ഇമസ്മാ കായാ മംസപേസിയോ വിസീയന്തി ചേ, വിസീയന്തു ഇതോ ചിതോ വിദ്ധംസന്തു. ഉഭോ ജണ്ണുകസന്ധീഹി, ജങ്ഘായോ പപതന്തു മേതി ഉഭോഹി ജണ്ണുകസന്ധീഹി സഹ മമ ഉഭോ ജങ്ഘായോ സത്ഥിയോ ഊരുബന്ധതോ ഭിജ്ജിത്വാ ഭൂമിയം പപതന്തു. ‘‘മ’’ന്തിപി പാഠോ, സോ ഏവത്ഥോ. സേസം ഹേട്ഠാ വുത്തനയമേവ.
Yathā pana parakkamiṃ, taṃ dassetuṃ ‘‘kāma’’ntiādi vuttaṃ. Tattha kāmanti yathākāmaṃ ekaṃsato vā bhijjatu. Ayaṃ kāyoti ayaṃ mama pūtikāyo, iminā vīriyapatāpena bhijjati ce, bhijjatu chinnabhinnaṃ hotu. Maṃsapesī visīyarunti iminā daḷhaparakkamena imasmā kāyā maṃsapesiyo visīyanti ce, visīyantu ito cito viddhaṃsantu. Ubho jaṇṇukasandhīhi, jaṅghāyo papatantu meti ubhohi jaṇṇukasandhīhi saha mama ubho jaṅghāyo satthiyo ūrubandhato bhijjitvā bhūmiyaṃ papatantu. ‘‘Ma’’ntipi pāṭho, so evattho. Sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva.
മുദിതത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Muditattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
ചതുക്കനിപാതവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Catukkanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൧൨. മുദിതത്ഥേരഗാഥാ • 12. Muditattheragāthā