Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[൨൬൨] ൨. മുദുപാണിജാതകവണ്ണനാ
[262] 2. Mudupāṇijātakavaṇṇanā
പാണി ചേ മുദുകോ ചസ്സാതി ഇദം സത്ഥാ ജേതവനേ വിഹരന്തോ ഏകം ഉക്കണ്ഠിതഭിക്ഖും ആരബ്ഭ കഥേസി. തഞ്ഹി സത്ഥാ ധമ്മസഭം ആനീതം ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഭിക്ഖു, ഉക്കണ്ഠിതോസീ’’തി പുച്ഛിത്വാ ‘‘സച്ചം, ഭന്തേ’’തി വുത്തേ ‘‘ഭിക്ഖു, ഇത്ഥിയോ നാമേതാ കിലേസവസേന ഗമനതോ അരക്ഖിയാ, പോരാണകപണ്ഡിതാപി അത്തനോ ധീതരം രക്ഖിതും നാസക്ഖിംസു, പിതരാ ഹത്ഥേ ഗഹേത്വാ ഠിതാവ പിതരം അജാനാപേത്വാ കിലേസവസേന പുരിസേന സദ്ധിം പലായീ’’തി വത്വാ അതീതം ആഹരി.
Pāṇi ce muduko cassāti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ ukkaṇṭhitabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Tañhi satthā dhammasabhaṃ ānītaṃ ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, bhikkhu, ukkaṇṭhitosī’’ti pucchitvā ‘‘saccaṃ, bhante’’ti vutte ‘‘bhikkhu, itthiyo nāmetā kilesavasena gamanato arakkhiyā, porāṇakapaṇḍitāpi attano dhītaraṃ rakkhituṃ nāsakkhiṃsu, pitarā hatthe gahetvā ṭhitāva pitaraṃ ajānāpetvā kilesavasena purisena saddhiṃ palāyī’’ti vatvā atītaṃ āhari.
അതീതേ ബാരാണസിയം ബ്രഹ്മദത്തേ രജ്ജം കാരേന്തേ ബോധിസത്തോ തസ്സ അഗ്ഗമഹേസിയാ കുച്ഛിമ്ഹി നിബ്ബത്തിത്വാ വയപ്പത്തോ തക്കസിലായം സബ്ബസിപ്പാനി ഉഗ്ഗണ്ഹിത്വാ പിതു അച്ചയേന രജ്ജേ പതിട്ഠായ ധമ്മേന രജ്ജം കാരേസി. സോ ധീതരഞ്ച ഭാഗിനേയ്യഞ്ച ദ്വേപി അന്തോനിവേസനേ പോസേന്തോ ഏകദിവസം അമച്ചേഹി സദ്ധിം നിസിന്നോ ‘‘മമച്ചയേന മയ്ഹം ഭാഗിനേയ്യോ രാജാ ഭവിസ്സതി, ധീതാപി മേ തസ്സ അഗ്ഗമഹേസീ ഭവിസ്സതീ’’തി വത്വാ അപരഭാഗേ ഭാഗിനേയ്യസ്സ വയപ്പത്തകാലേ പുന അമച്ചേഹി സദ്ധിം നിസിന്നോ ‘‘മയ്ഹം ഭാഗിനേയ്യസ്സ അഞ്ഞസ്സ രഞ്ഞോ ധീതരം ആനേസ്സാമ, മയ്ഹം ധീതരമ്പി അഞ്ഞസ്മിം രാജകുലേ ദസ്സാമ, ഏവം നോ ഞാതകാ ബഹുതരാ ഭവിസ്സന്തീ’’തി ആഹ. അമച്ചാ സമ്പടിച്ഛിംസു.
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto tassa aggamahesiyā kucchimhi nibbattitvā vayappatto takkasilāyaṃ sabbasippāni uggaṇhitvā pitu accayena rajje patiṭṭhāya dhammena rajjaṃ kāresi. So dhītarañca bhāgineyyañca dvepi antonivesane posento ekadivasaṃ amaccehi saddhiṃ nisinno ‘‘mamaccayena mayhaṃ bhāgineyyo rājā bhavissati, dhītāpi me tassa aggamahesī bhavissatī’’ti vatvā aparabhāge bhāgineyyassa vayappattakāle puna amaccehi saddhiṃ nisinno ‘‘mayhaṃ bhāgineyyassa aññassa rañño dhītaraṃ ānessāma, mayhaṃ dhītarampi aññasmiṃ rājakule dassāma, evaṃ no ñātakā bahutarā bhavissantī’’ti āha. Amaccā sampaṭicchiṃsu.
അഥ രാജാ ഭാഗിനേയ്യസ്സ ബഹിഗേഹം ദാപേസി, അന്തോ പവേസനം നിവാരേസി. തേ പന അഞ്ഞമഞ്ഞം പടിബദ്ധചിത്താ അഹേസും. കുമാരോ ‘‘കേന നു ഖോ ഉപായേന രാജധീതരം ബഹി നീഹരാപേയ്യ’’ന്തി ചിന്തേന്തോ ‘‘അത്ഥി ഉപായോ’’തി ധാതിയാ ലഞ്ജം ദത്വാ ‘‘കിം, അയ്യപുത്ത, കിച്ച’’ന്തി വുത്തേ ‘‘അമ്മ, കഥം നു ഖോ രാജധീതരം ബഹി കാതും ഓകാസം ലഭേയ്യാമാ’’തി ആഹ. ‘‘രാജധീതായ സദ്ധിം കഥേത്വാ ജാനിസ്സാമീ’’തി. ‘‘സാധു, അമ്മാ’’തി. സാ ഗന്ത്വാ ‘‘ഏഹി, അമ്മ, സീസേ തേ ഊകാ ഗണ്ഹിസ്സാമീ’’തി തം നീചപീഠകേ നിസീദാപേത്വാ സയം ഉച്ചേ നിസീദിത്വാ തസ്സാ സീസം അത്തനോ ഊരൂസു ഠപേത്വാ ഊകാ ഗണ്ഹയമാനാ രാജധീതായ സീസം നഖേഹി വിജ്ഝി . രാജധീതാ ‘‘നായം അത്തനോ നഖേഹി വിജ്ഝതി, പിതുച്ഛാപുത്തസ്സ മേ കുമാരസ്സ നഖേഹി വിജ്ഝതീ’’തി ഞത്വാ ‘‘അമ്മ, ത്വം കുമാരസ്സ സന്തികം അഗമാസീ’’തി പുച്ഛി. ‘‘ആമ, അമ്മാ’’തി. ‘‘കിം തേന സാസനം കഥിത’’ന്തി? ‘‘തവ ബഹികരണൂപായം പുച്ഛതി, അമ്മാ’’തി. രാജധീതാ ‘‘പണ്ഡിതോ ഹോന്തോ ജാനിസ്സതീ’’തി പഠമം ഗാഥം ബന്ധിത്വാ ‘‘അമ്മ, ഇമം ഉഗ്ഗഹേത്വാ കുമാരസ്സ കഥേഹീ’’തി ആഹ.
Atha rājā bhāgineyyassa bahigehaṃ dāpesi, anto pavesanaṃ nivāresi. Te pana aññamaññaṃ paṭibaddhacittā ahesuṃ. Kumāro ‘‘kena nu kho upāyena rājadhītaraṃ bahi nīharāpeyya’’nti cintento ‘‘atthi upāyo’’ti dhātiyā lañjaṃ datvā ‘‘kiṃ, ayyaputta, kicca’’nti vutte ‘‘amma, kathaṃ nu kho rājadhītaraṃ bahi kātuṃ okāsaṃ labheyyāmā’’ti āha. ‘‘Rājadhītāya saddhiṃ kathetvā jānissāmī’’ti. ‘‘Sādhu, ammā’’ti. Sā gantvā ‘‘ehi, amma, sīse te ūkā gaṇhissāmī’’ti taṃ nīcapīṭhake nisīdāpetvā sayaṃ ucce nisīditvā tassā sīsaṃ attano ūrūsu ṭhapetvā ūkā gaṇhayamānā rājadhītāya sīsaṃ nakhehi vijjhi . Rājadhītā ‘‘nāyaṃ attano nakhehi vijjhati, pitucchāputtassa me kumārassa nakhehi vijjhatī’’ti ñatvā ‘‘amma, tvaṃ kumārassa santikaṃ agamāsī’’ti pucchi. ‘‘Āma, ammā’’ti. ‘‘Kiṃ tena sāsanaṃ kathita’’nti? ‘‘Tava bahikaraṇūpāyaṃ pucchati, ammā’’ti. Rājadhītā ‘‘paṇḍito honto jānissatī’’ti paṭhamaṃ gāthaṃ bandhitvā ‘‘amma, imaṃ uggahetvā kumārassa kathehī’’ti āha.
൩൪.
34.
‘‘പാണി ചേ മുദുകോ ചസ്സ, നാഗോ ചസ്സ സുകാരിതോ;
‘‘Pāṇi ce muduko cassa, nāgo cassa sukārito;
അന്ധകാരോ ച വസ്സേയ്യ, അഥ നൂന തദാ സിയാ’’തി.
Andhakāro ca vasseyya, atha nūna tadā siyā’’ti.
സാ തം ഉഗ്ഗണ്ഹിത്വാ കുമാരസ്സ സന്തികം ഗന്ത്വാ ‘‘അമ്മ, രാജധീതാ കിമാഹാ’’തി വുത്തേ ‘‘അയ്യപുത്ത, അഞ്ഞം കിഞ്ചി അവത്വാ ഇമം ഗാഥം പഹിണീ’’തി തം ഗാഥം ഉദാഹാസി. കുമാരോ ച തസ്സത്ഥം ഞത്വാ ‘‘ഗച്ഛ, അമ്മാ’’തി തം ഉയ്യോജേസി.
Sā taṃ uggaṇhitvā kumārassa santikaṃ gantvā ‘‘amma, rājadhītā kimāhā’’ti vutte ‘‘ayyaputta, aññaṃ kiñci avatvā imaṃ gāthaṃ pahiṇī’’ti taṃ gāthaṃ udāhāsi. Kumāro ca tassatthaṃ ñatvā ‘‘gaccha, ammā’’ti taṃ uyyojesi.
ഗാഥായത്ഥോ – സചേ തേ ഏകിസ്സാ ചൂളുപട്ഠാകായ മമ ഹത്ഥോ വിയ ഹത്ഥോ മുദു അസ്സ, യദി ച തേ ആനേഞ്ജകാരണം സുകാരിതോ ഏകോ ഹത്ഥീ അസ്സ, യദി ച തം ദിവസം ചതുരങ്ഗസമന്നാഗതോ അതിവിയ ബഹലോ അന്ധകാരോ അസ്സ, ദേവോ ച വസ്സേയ്യ. അഥ നൂന തദാ സിയാതി താദിസേ കാലേ ഇമേ ചത്താരോ പച്ചയേ ആഗമ്മ ഏകംസേന തേ മനോരഥസ്സ മത്ഥകഗമനം സിയാതി.
Gāthāyattho – sace te ekissā cūḷupaṭṭhākāya mama hattho viya hattho mudu assa, yadi ca te āneñjakāraṇaṃ sukārito eko hatthī assa, yadi ca taṃ divasaṃ caturaṅgasamannāgato ativiya bahalo andhakāro assa, devo ca vasseyya. Atha nūna tadā siyāti tādise kāle ime cattāro paccaye āgamma ekaṃsena te manorathassa matthakagamanaṃ siyāti.
കുമാരോ ഏതമത്ഥം തഥതോ ഞത്വാ ഏകം അഭിരൂപം മുദുഹത്ഥം ചൂളുപട്ഠാകം സജ്ജം കത്വാ മങ്ഗലഹത്ഥിഗോപകസ്സ ലഞ്ജം ദത്വാ ഹത്ഥിം ആനേഞ്ജകാരണം കാരേത്വാ കാലം ആഗമേന്തോ അച്ഛി.
Kumāro etamatthaṃ tathato ñatvā ekaṃ abhirūpaṃ muduhatthaṃ cūḷupaṭṭhākaṃ sajjaṃ katvā maṅgalahatthigopakassa lañjaṃ datvā hatthiṃ āneñjakāraṇaṃ kāretvā kālaṃ āgamento acchi.
അഥേകസ്മിം കാളപക്ഖുപോസഥദിവസേ മജ്ഝിമയാമസമനന്തരേ ഘനകാളമേഘോ വസ്സി. സോ ‘‘അയം ദാനി രാജധീതായ വുത്തദിവസോ’’തി വാരണം അഭിരുഹിത്വാ മുദുഹത്ഥകം ചൂളുപട്ഠാകം ഹത്ഥിപിട്ഠേ നിസീദാപേത്വാ ഗന്ത്വാ രാജനിവേസനസ്സ ആകാസങ്ഗണാഭിമുഖേ ഠാനേ ഹത്ഥിം മഹാഭിത്തിയം അല്ലീയാപേത്വാ വാതപാനസമീപേ തേമേന്തോ അട്ഠാസി. രാജാപി ധീതരം രക്ഖന്തോ അഞ്ഞത്ഥ സയിതും ന ദേതി, അത്തനോ സന്തികേ ചൂളസയനേ സയാപേതി. സാപി ‘‘അജ്ജ കുമാരോ ആഗമിസ്സതീ’’തി ഞത്വാ നിദ്ദം അനോക്കമിത്വാവ നിപന്നാ ‘‘താത ന്ഹായിതുകാമാമ്ഹീ’’തി ആഹ. രാജാ ‘‘ഏഹി, അമ്മാ’’തി തം ഹത്ഥേ ഗഹേത്വാ വാതപാനസമീപം നേത്വാ ‘‘ന്ഹായാഹി, അമ്മാ’’തി ഉക്ഖിപിത്വാ വാതപാനസ്സ ബഹിപസ്സേ പമുഖേ ഠപേത്വാ ഏകസ്മിം ഹത്ഥേ ഗഹേത്വാ അട്ഠാസി. സാ ന്ഹായമാനാവ കുമാരസ്സ ഹത്ഥം പസാരേസി, സോ തസ്സാ ഹത്ഥതോ ആഭരണാനി ഓമുഞ്ചിത്വാ ഉപട്ഠാകായ ഹത്ഥേ പിളന്ധിത്വാ തം ഉക്ഖിപിത്വാ രാജധീതരം നിസ്സായ പമുഖേ ഠപേസി . സാ തസ്സാ ഹത്ഥം ഗഹേത്വാ പിതു ഹത്ഥേ ഠപേസി, സോ തസ്സാ ഹത്ഥം ഗഹേത്വാ ധീതു ഹത്ഥം മുഞ്ചി, സാ ഇതരസ്മാപി ഹത്ഥാ ആഭരണാനി ഓമുഞ്ചിത്വാ തസ്സാ ദുതിയഹത്ഥേ പിളന്ധിത്വാ പിതു ഹത്ഥേ ഠപേത്വാ കുമാരേന സദ്ധിം അഗമാസി. രാജാ ‘‘ധീതായേവ മേ’’തി സഞ്ഞായ തം ദാരികം ന്ഹാനപരിയോസാനേ സിരിഗബ്ഭേ സയാപേത്വാ ദ്വാരം പിധായ ലഞ്ഛേത്വാ ആരക്ഖം ദത്വാ അത്തനോ സയനം ഗന്ത്വാ നിപജ്ജി.
Athekasmiṃ kāḷapakkhuposathadivase majjhimayāmasamanantare ghanakāḷamegho vassi. So ‘‘ayaṃ dāni rājadhītāya vuttadivaso’’ti vāraṇaṃ abhiruhitvā muduhatthakaṃ cūḷupaṭṭhākaṃ hatthipiṭṭhe nisīdāpetvā gantvā rājanivesanassa ākāsaṅgaṇābhimukhe ṭhāne hatthiṃ mahābhittiyaṃ allīyāpetvā vātapānasamīpe temento aṭṭhāsi. Rājāpi dhītaraṃ rakkhanto aññattha sayituṃ na deti, attano santike cūḷasayane sayāpeti. Sāpi ‘‘ajja kumāro āgamissatī’’ti ñatvā niddaṃ anokkamitvāva nipannā ‘‘tāta nhāyitukāmāmhī’’ti āha. Rājā ‘‘ehi, ammā’’ti taṃ hatthe gahetvā vātapānasamīpaṃ netvā ‘‘nhāyāhi, ammā’’ti ukkhipitvā vātapānassa bahipasse pamukhe ṭhapetvā ekasmiṃ hatthe gahetvā aṭṭhāsi. Sā nhāyamānāva kumārassa hatthaṃ pasāresi, so tassā hatthato ābharaṇāni omuñcitvā upaṭṭhākāya hatthe piḷandhitvā taṃ ukkhipitvā rājadhītaraṃ nissāya pamukhe ṭhapesi . Sā tassā hatthaṃ gahetvā pitu hatthe ṭhapesi, so tassā hatthaṃ gahetvā dhītu hatthaṃ muñci, sā itarasmāpi hatthā ābharaṇāni omuñcitvā tassā dutiyahatthe piḷandhitvā pitu hatthe ṭhapetvā kumārena saddhiṃ agamāsi. Rājā ‘‘dhītāyeva me’’ti saññāya taṃ dārikaṃ nhānapariyosāne sirigabbhe sayāpetvā dvāraṃ pidhāya lañchetvā ārakkhaṃ datvā attano sayanaṃ gantvā nipajji.
സോ പഭാതായ രത്തിയാ ദ്വാരം വിവരിത്വാ തം ദാരികം ദിസ്വാ ‘‘കിമേത’’ന്തി പുച്ഛി. സാ തസ്സാ കുമാരേന സദ്ധിം ഗതഭാവം കഥേസി. രാജാ വിപ്പടിസാരീ ഹുത്വാ ‘‘ഹത്ഥേ ഗഹേത്വാ ചരന്തേനപി മാതുഗാമം രക്ഖിതും ന സക്കാ, ഏവം അരക്ഖിയാ നാമിത്ഥിയോ’’തി ചിന്തേത്വാ ഇതരാ ദ്വേ ഗാഥാ അവോച –
So pabhātāya rattiyā dvāraṃ vivaritvā taṃ dārikaṃ disvā ‘‘kimeta’’nti pucchi. Sā tassā kumārena saddhiṃ gatabhāvaṃ kathesi. Rājā vippaṭisārī hutvā ‘‘hatthe gahetvā carantenapi mātugāmaṃ rakkhituṃ na sakkā, evaṃ arakkhiyā nāmitthiyo’’ti cintetvā itarā dve gāthā avoca –
൩൫.
35.
‘‘അനലാ മുദുസമ്ഭാസാ, ദുപ്പൂരാ താ നദീസമാ;
‘‘Analā mudusambhāsā, duppūrā tā nadīsamā;
സീദന്തി നം വിദിത്വാന, ആരകാ പരിവജ്ജയേ.
Sīdanti naṃ viditvāna, ārakā parivajjaye.
൩൬.
36.
‘‘യം ഏതാ ഉപസേവന്തി, ഛന്ദസാ വാ ധനേന വാ;
‘‘Yaṃ etā upasevanti, chandasā vā dhanena vā;
ജാതവേദോവ സം ഠാനം, ഖിപ്പം അനുദഹന്തി ന’’ന്തി.
Jātavedova saṃ ṭhānaṃ, khippaṃ anudahanti na’’nti.
തത്ഥ അനലാ മുദുസമ്ഭാസാതി മുദുവചനേനപി അസക്കുണേയ്യാ, നേവ സക്കാ സണ്ഹവാചായ സങ്ഗണ്ഹിതുന്തി അത്ഥോ. പുരിസേഹി വാ ഏതാസം ന അലന്തി അനലാ. മുദുസമ്ഭാസാതി ഹദയേ ഥദ്ധേപി സമ്ഭാസാവ മുദു ഏതാസന്തി മുദുസമ്ഭാസാ. ദുപ്പൂരാ താ നദീസമാതി യഥാ നദീ ആഗതാഗതസ്സ ഉദകസ്സ സന്ദനതോ ഉദകേന ദുപ്പൂരാ, ഏവം അനുഭൂതാനുഭൂതേഹി മേഥുനാദീഹി അപരിതുസ്സനതോ ദുപ്പൂരാ. തേന വുത്തം –
Tattha analā mudusambhāsāti muduvacanenapi asakkuṇeyyā, neva sakkā saṇhavācāya saṅgaṇhitunti attho. Purisehi vā etāsaṃ na alanti analā. Mudusambhāsāti hadaye thaddhepi sambhāsāva mudu etāsanti mudusambhāsā. Duppūrā tā nadīsamāti yathā nadī āgatāgatassa udakassa sandanato udakena duppūrā, evaṃ anubhūtānubhūtehi methunādīhi aparitussanato duppūrā. Tena vuttaṃ –
‘‘തിണ്ണം, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മാനം അതിത്തോ അപ്പടിവാനോ മാതുഗാമോ കാലം കരോതി. കതമേസം തിണ്ണം? മേഥുനസമാപത്തിയാ ച വിജായനസ്സ ച അലങ്കാരസ്സ ച. ഇമേസം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, തിണ്ണം ധമ്മാനം അതിത്തോ അപ്പടിവാനോ മാതുഗാമോ കാലം കരോതീ’’തി.
‘‘Tiṇṇaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ atitto appaṭivāno mātugāmo kālaṃ karoti. Katamesaṃ tiṇṇaṃ? Methunasamāpattiyā ca vijāyanassa ca alaṅkārassa ca. Imesaṃ kho, bhikkhave, tiṇṇaṃ dhammānaṃ atitto appaṭivāno mātugāmo kālaṃ karotī’’ti.
സീദന്തീതി അട്ഠസു മഹാനിരയേസു സോളസസു ഉസ്സദനിരയേസു നിമുജ്ജന്തി. നന്തി നിപാതമത്തം . വിദിത്വാനാതി ഏവം ജാനിത്വാ. ആരകാ പരിവജ്ജയേതി ‘‘ഏതാ ഇത്ഥിയോ നാമ മേഥുനധമ്മാദീഹി അതിത്താ കാലം കത്വാ ഏതേസു നിരയേസു സീദന്തി, ഏതാ ഏവം അത്തനാ സീദമാനാ കസ്സഞ്ഞസ്സ സുഖായ ഭവിസ്സന്തീ’’തി ഏവം ഞത്വാ പണ്ഡിതോ പുരിസോ ദൂരതോവ താ പരിവജ്ജയേതി ദീപേതി. ഛന്ദസാ വാ ധനേന വാതി അത്തനോ വാ ഛന്ദേന രുചിയാ പേമേന, ഭതിവസേന ലദ്ധധനേന വാ യം പുരിസം ഏതാ ഇത്ഥിയോ ഉപസേവന്തി ഭജന്തി. ജാതവേദോതി അഗ്ഗി. സോ ഹി ജാതമത്തോവ വേദിയതി, വിദിതോ പാകടോ ഹോതീതി ജാതവേദോ. സോ യഥാ അത്തനോ ഠാനം കാരണം ഓകാസം അനുദഹതി, ഏവമേതാപി യം ഉപസേവന്തി, തം പുരിസം ധനയസസീലപഞ്ഞാസമന്നാഗതമ്പി തേസം സബ്ബേസം ധനാദീനം വിനാസനതോ പുന തായ സമ്പത്തിയാ അഭബ്ബുപ്പത്തികം കുരുമാനാ ഖിപ്പം അനുദഹന്തി ഝാപേന്തി. വുത്തമ്പി ചേതം –
Sīdantīti aṭṭhasu mahānirayesu soḷasasu ussadanirayesu nimujjanti. Nanti nipātamattaṃ . Viditvānāti evaṃ jānitvā. Ārakā parivajjayeti ‘‘etā itthiyo nāma methunadhammādīhi atittā kālaṃ katvā etesu nirayesu sīdanti, etā evaṃ attanā sīdamānā kassaññassa sukhāya bhavissantī’’ti evaṃ ñatvā paṇḍito puriso dūratova tā parivajjayeti dīpeti. Chandasā vā dhanena vāti attano vā chandena ruciyā pemena, bhativasena laddhadhanena vā yaṃ purisaṃ etā itthiyo upasevanti bhajanti. Jātavedoti aggi. So hi jātamattova vediyati, vidito pākaṭo hotīti jātavedo. So yathā attano ṭhānaṃ kāraṇaṃ okāsaṃ anudahati, evametāpi yaṃ upasevanti, taṃ purisaṃ dhanayasasīlapaññāsamannāgatampi tesaṃ sabbesaṃ dhanādīnaṃ vināsanato puna tāya sampattiyā abhabbuppattikaṃ kurumānā khippaṃ anudahanti jhāpenti. Vuttampi cetaṃ –
‘‘ബലവന്തോ ദുബ്ബലാ ഹോന്തി, ഥാമവന്തോപി ഹായരേ;
‘‘Balavanto dubbalā honti, thāmavantopi hāyare;
ചക്ഖുമാ അന്ധകാ ഹോന്തി, മാതുഗാമവസം ഗതാ.
Cakkhumā andhakā honti, mātugāmavasaṃ gatā.
‘‘ഗുണവന്തോ നിഗ്ഗുണാ ഹോന്തി, പഞ്ഞവന്തോപി ഹായരേ;
‘‘Guṇavanto nigguṇā honti, paññavantopi hāyare;
പമത്താ ബന്ധനേ സേന്തി, മാതുഗാമവസം ഗതാ.
Pamattā bandhane senti, mātugāmavasaṃ gatā.
‘‘അജ്ഝേനഞ്ച തപം സീലം, സച്ചം ചാഗം സതിം മതിം;
‘‘Ajjhenañca tapaṃ sīlaṃ, saccaṃ cāgaṃ satiṃ matiṃ;
അച്ഛിന്ദന്തി പമത്തസ്സ, പന്ഥദൂഭീവ തക്കരാ.
Acchindanti pamattassa, panthadūbhīva takkarā.
‘‘യസം കിത്തിം ധിതിം സൂരം, ബാഹുസച്ചം പജാനനം;
‘‘Yasaṃ kittiṃ dhitiṃ sūraṃ, bāhusaccaṃ pajānanaṃ;
ഖേപയന്തി പമത്തസ്സ, കട്ഠപുഞ്ജംവ പാവകോ’’തി.
Khepayanti pamattassa, kaṭṭhapuñjaṃva pāvako’’ti.
ഏവം വത്വാ മഹാസത്തോ ‘‘ഭാഗിനേയ്യോപി മയാവ പോസേതബ്ബോ’’തി മഹന്തേന സക്കാരേന ധീതരം തസ്സേവ ദത്വാ തം ഓപരജ്ജേ പതിട്ഠപേസി. സോപി മാതുലസ്സ അച്ചയേന രജ്ജേ പതിട്ഠഹി.
Evaṃ vatvā mahāsatto ‘‘bhāgineyyopi mayāva posetabbo’’ti mahantena sakkārena dhītaraṃ tasseva datvā taṃ oparajje patiṭṭhapesi. Sopi mātulassa accayena rajje patiṭṭhahi.
സത്ഥാ ഇമം ധമ്മദേസേനം ആഹരിത്വാ സച്ചാനി പകാസേത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി, സച്ചപരിയോസാനേ ഉക്കണ്ഠിതഭിക്ഖു സോതാപത്തിഫലേ പതിട്ഠഹി. ‘‘തദാ രാജാ അഹമേവ അഹോസി’’ന്തി.
Satthā imaṃ dhammadesenaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne ukkaṇṭhitabhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi. ‘‘Tadā rājā ahameva ahosi’’nti.
മുദുപാണിജാതകവണ്ണനാ ദുതിയാ.
Mudupāṇijātakavaṇṇanā dutiyā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൨൬൨. മുദുപാണിജാതകം • 262. Mudupāṇijātakaṃ