Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ජාතකපාළි • Jātakapāḷi |
22. මහානිපාතො
22. Mahānipāto
538. මූගපක්ඛජාතකං (1)
538. Mūgapakkhajātakaṃ (1)
1.
1.
‘‘මා පණ්ඩිච්චයං 1 විභාවය, බාලමතො භව සබ්බපාණිනං;
‘‘Mā paṇḍiccayaṃ 2 vibhāvaya, bālamato bhava sabbapāṇinaṃ;
සබ්බො තං ජනො ඔචිනායතු, එවං තව අත්ථො භවිස්සති’’.
Sabbo taṃ jano ocināyatu, evaṃ tava attho bhavissati’’.
2.
2.
‘‘කරොමි තෙ තං වචනං, යං මං භණසි දෙවතෙ;
‘‘Karomi te taṃ vacanaṃ, yaṃ maṃ bhaṇasi devate;
අත්ථකාමාසි මෙ අම්ම, හිතකාමාසි දෙවතෙ’’.
Atthakāmāsi me amma, hitakāmāsi devate’’.
3.
3.
‘‘කිං නු සන්තරමානොව, කාසුං ඛණසි සාරථි;
‘‘Kiṃ nu santaramānova, kāsuṃ khaṇasi sārathi;
පුට්ඨො මෙ සම්ම අක්ඛාහි, කිං කාසුයා කරිස්සසි’’.
Puṭṭho me samma akkhāhi, kiṃ kāsuyā karissasi’’.
4.
4.
‘‘රඤ්ඤො මූගො ච පක්ඛො ච, පුත්තො ජාතො අචෙතසො;
‘‘Rañño mūgo ca pakkho ca, putto jāto acetaso;
සොම්හි රඤ්ඤා සමජ්ඣිට්ඨො, පුත්තං මෙ නිඛණං වනෙ’’.
Somhi raññā samajjhiṭṭho, puttaṃ me nikhaṇaṃ vane’’.
5.
5.
අධම්මං සාරථි කයිරා, මං චෙ ත්වං නිඛණං වනෙ’’.
Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane’’.
6.
6.
අධම්මං සාරථි කයිරා, මං චෙ ත්වං නිඛණං වනෙ’’.
Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane’’.
7.
7.
කො වා ත්වං කස්ස වා පුත්තො, කථං ජානෙමු තං මයං’’.
Ko vā tvaṃ kassa vā putto, kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ’’.
8.
8.
‘‘නම්හි දෙවො න ගන්ධබ්බො, නාපි සක්කො පුරින්දදො;
‘‘Namhi devo na gandhabbo, nāpi sakko purindado;
9.
9.
‘‘තස්ස රඤ්ඤො අහං පුත්තො, යං ත්වං සම්මූපජීවසි 11;
‘‘Tassa rañño ahaṃ putto, yaṃ tvaṃ sammūpajīvasi 12;
අධම්මං සාරථි කයිරා, මං චෙ ත්වං නිඛණං වනෙ.
Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane.
10.
10.
‘‘යස්ස රුක්ඛස්ස ඡායාය, නිසීදෙය්ය සයෙය්ය වා;
‘‘Yassa rukkhassa chāyāya, nisīdeyya sayeyya vā;
න තස්ස සාඛං භඤ්ජෙය්ය, මිත්තදුබ්භො 13 හි පාපකො.
Na tassa sākhaṃ bhañjeyya, mittadubbho 14 hi pāpako.
11.
11.
‘‘යථා රුක්ඛො තථා රාජා, යථා සාඛා තථා අහං;
‘‘Yathā rukkho tathā rājā, yathā sākhā tathā ahaṃ;
යථා ඡායූපගො පොසො, එවං ත්වමසි සාරථි;
Yathā chāyūpago poso, evaṃ tvamasi sārathi;
අධම්මං සාරථි කයිරා, මං චෙ ත්වං නිඛණං වනෙ.
Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane.
12.
12.
බහූ නං උපජීවන්ති, යො මිත්තානං න දුබ්භති.
Bahū naṃ upajīvanti, yo mittānaṃ na dubbhati.
13.
13.
‘‘යං යං ජනපදං යාති, නිගමෙ රාජධානියො;
‘‘Yaṃ yaṃ janapadaṃ yāti, nigame rājadhāniyo;
සබ්බත්ථ පූජිතො හොති, යො මිත්තානං න දුබ්භති.
Sabbattha pūjito hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.
14.
14.
සබ්බෙ අමිත්තෙ තරති, යො මිත්තානං න දුබ්භති.
Sabbe amitte tarati, yo mittānaṃ na dubbhati.
15.
15.
ඤාතීනං උත්තමො හොති, යො මිත්තානං න දුබ්භති.
Ñātīnaṃ uttamo hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.
16.
16.
වණ්ණකිත්තිභතො හොති, යො මිත්තානං න දුබ්භති.
Vaṇṇakittibhato hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.
17.
17.
‘‘පූජකො ලභතෙ පූජං, වන්දකො පටිවන්දනං;
‘‘Pūjako labhate pūjaṃ, vandako paṭivandanaṃ;
යසො කිත්තිඤ්ච පප්පොති, යො මිත්තානං න දුබ්භති.
Yaso kittiñca pappoti, yo mittānaṃ na dubbhati.
18.
18.
‘‘අග්ගි යථා පජ්ජලති, දෙවතාව විරොචති;
‘‘Aggi yathā pajjalati, devatāva virocati;
සිරියා අජහිතො හොති, යො මිත්තානං න දුබ්භති.
Siriyā ajahito hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.
19.
19.
‘‘ගාවො තස්ස පජායන්ති, ඛෙත්තෙ වුත්තං විරූහති;
‘‘Gāvo tassa pajāyanti, khette vuttaṃ virūhati;
වුත්තානං ඵලමස්නාති, යො මිත්තානං න දුබ්භති.
Vuttānaṃ phalamasnāti, yo mittānaṃ na dubbhati.
20.
20.
‘‘දරිතො පබ්බතාතො වා, රුක්ඛතො පතිතො නරො;
‘‘Darito pabbatāto vā, rukkhato patito naro;
චුතො පතිට්ඨං ලභති, යො මිත්තානං න දුබ්භති.
Cuto patiṭṭhaṃ labhati, yo mittānaṃ na dubbhati.
21.
21.
‘‘විරූළ්හමූලසන්තානං, නිග්රොධමිව මාලුතො;
‘‘Virūḷhamūlasantānaṃ, nigrodhamiva māluto;
අමිත්තා නප්පසාහන්ති, යො මිත්තානං න දුබ්භති’’.
Amittā nappasāhanti, yo mittānaṃ na dubbhati’’.
22.
22.
‘‘එහි තං පටිනෙස්සාමි, රාජපුත්ත සකං ඝරං;
‘‘Ehi taṃ paṭinessāmi, rājaputta sakaṃ gharaṃ;
රජ්ජං කාරෙහි භද්දන්තෙ, කිං අරඤ්ඤෙ කරිස්සසි’’.
Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.
23.
23.
යං මෙ අධම්මචරියාය, රජ්ජං ලබ්භෙථ සාරථි’’.
Yaṃ me adhammacariyāya, rajjaṃ labbhetha sārathi’’.
24.
24.
පිතා මාතා ච මෙ දජ්ජුං, රාජපුත්ත තයී ගතෙ.
Pitā mātā ca me dajjuṃ, rājaputta tayī gate.
25.
25.
‘‘ඔරොධා ච කුමාරා ච, වෙසියානා ච බ්රාහ්මණා;
‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;
තෙපි අත්තමනා දජ්ජුං, රාජපුත්ත තයී ගතෙ.
Tepi attamanā dajjuṃ, rājaputta tayī gate.
26.
26.
27.
27.
උපායනානි මෙ දජ්ජුං, රාජපුත්ත තයී ගතෙ’’.
Upāyanāni me dajjuṃ, rājaputta tayī gate’’.
28.
28.
‘‘පිතු මාතු චහං චත්තො, රට්ඨස්ස නිගමස්ස ච;
‘‘Pitu mātu cahaṃ catto, raṭṭhassa nigamassa ca;
අථො සබ්බකුමාරානං, නත්ථි මය්හං සකං ඝරං.
Atho sabbakumārānaṃ, natthi mayhaṃ sakaṃ gharaṃ.
29.
29.
‘‘අනුඤ්ඤාතො අහං මත්යා, සඤ්චත්තො පිතරා මහං;
‘‘Anuññāto ahaṃ matyā, sañcatto pitarā mahaṃ;
එකොරඤ්ඤෙ පබ්බජිතො, න කාමෙ අභිපත්ථයෙ.
Ekoraññe pabbajito, na kāme abhipatthaye.
30.
30.
‘‘අපි අතරමානානං, ඵලාසාව සමිජ්ඣති;
‘‘Api ataramānānaṃ, phalāsāva samijjhati;
විපක්කබ්රහ්මචරියොස්මි, එවං ජානාහි සාරථි.
Vipakkabrahmacariyosmi, evaṃ jānāhi sārathi.
31.
31.
‘‘අපි අතරමානානං, සම්මදත්ථො විපච්චති;
‘‘Api ataramānānaṃ, sammadattho vipaccati;
විපක්කබ්රහ්මචරියොස්මි, නික්ඛන්තො අකුතොභයො’’.
Vipakkabrahmacariyosmi, nikkhanto akutobhayo’’.
32.
32.
කස්මා පිතු ච මාතුච්ච, සන්තිකෙ න භණී තදා’’.
Kasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇī tadā’’.
33.
33.
34.
34.
‘‘පුරිමං සරාමහං ජාතිං, යත්ථ රජ්ජමකාරයිං;
‘‘Purimaṃ sarāmahaṃ jātiṃ, yattha rajjamakārayiṃ;
කාරයිත්වා තහිං රජ්ජං, පාපත්ථං නිරයං භුසං.
Kārayitvā tahiṃ rajjaṃ, pāpatthaṃ nirayaṃ bhusaṃ.
35.
35.
‘‘වීසතිඤ්චෙව වස්සානි, තහිං රජ්ජමකාරයිං;
‘‘Vīsatiñceva vassāni, tahiṃ rajjamakārayiṃ;
36.
36.
‘‘තස්ස රජ්ජස්සහං භීතො, මා මං රජ්ජාභිසෙචයුං 47;
‘‘Tassa rajjassahaṃ bhīto, mā maṃ rajjābhisecayuṃ 48;
තස්මා පිතු ච මාතුච්ච, සන්තිකෙ න භණිං තදා.
Tasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇiṃ tadā.
37.
37.
‘‘උච්ඡඞ්ගෙ මං නිසාදෙත්වා, පිතා අත්ථානුසාසති;
‘‘Ucchaṅge maṃ nisādetvā, pitā atthānusāsati;
38.
38.
අමූගො මූගවණ්ණෙන, අපක්ඛො පක්ඛසම්මතො;
Amūgo mūgavaṇṇena, apakkho pakkhasammato;
සකෙ මුත්තකරීසස්මිං, අච්ඡාහං සම්පරිප්ලුතො.
Sake muttakarīsasmiṃ, acchāhaṃ samparipluto.
39.
39.
‘‘කසිරඤ්ච පරිත්තඤ්ච, තඤ්ච දුක්ඛෙන සංයුතං;
‘‘Kasirañca parittañca, tañca dukkhena saṃyutaṃ;
40.
40.
‘‘පඤ්ඤාය ච අලාභෙන, ධම්මස්ස ච අදස්සනා;
‘‘Paññāya ca alābhena, dhammassa ca adassanā;
41.
41.
‘‘අපි අතරමානානං, ඵලාසාව සමිජ්ඣති;
‘‘Api ataramānānaṃ, phalāsāva samijjhati;
විපක්කබ්රහ්මචරියොස්මි, එවං ජානාහි සාරථි.
Vipakkabrahmacariyosmi, evaṃ jānāhi sārathi.
42.
42.
‘‘අපි අතරමානානං, සම්මදත්ථො විපච්චති;
‘‘Api ataramānānaṃ, sammadattho vipaccati;
විපක්කබ්රහ්මචරියොස්මි, නික්ඛන්තො අකුතොභයො’’.
Vipakkabrahmacariyosmi, nikkhanto akutobhayo’’.
43.
43.
‘‘අහම්පි පබ්බජිස්සාමි, රාජපුත්ත තවන්තිකෙ;
‘‘Ahampi pabbajissāmi, rājaputta tavantike;
අව්හායස්සු 59 මං භද්දන්තෙ, පබ්බජ්ජා මම රුච්චති’’.
Avhāyassu 60 maṃ bhaddante, pabbajjā mama ruccati’’.
44.
44.
‘‘රථං නිය්යාදයිත්වාන, අනණො එහි සාරථි;
‘‘Rathaṃ niyyādayitvāna, anaṇo ehi sārathi;
අනණස්ස හි පබ්බජ්ජා, එතං ඉසීහි වණ්ණිතං’’.
Anaṇassa hi pabbajjā, etaṃ isīhi vaṇṇitaṃ’’.
45.
45.
‘‘යදෙව ත්යාහං වචනං, අකරං භද්දමත්ථු තෙ;
‘‘Yadeva tyāhaṃ vacanaṃ, akaraṃ bhaddamatthu te;
තදෙව මෙ ත්වං වචනං, යාචිතො කත්තුමරහසි.
Tadeva me tvaṃ vacanaṃ, yācito kattumarahasi.
46.
46.
‘‘ඉධෙව තාව අච්ඡස්සු, යාව රාජානමානයෙ;
‘‘Idheva tāva acchassu, yāva rājānamānaye;
අප්පෙව තෙ පිතා දිස්වා, පතීතො සුමනො සියා’’.
Appeva te pitā disvā, patīto sumano siyā’’.
47.
47.
‘‘කරොමි තෙතං වචනං, යං මං භණසි සාරථි;
‘‘Karomi tetaṃ vacanaṃ, yaṃ maṃ bhaṇasi sārathi;
අහම්පි දට්ඨුකාමොස්මි, පිතරං මෙ ඉධාගතං.
Ahampi daṭṭhukāmosmi, pitaraṃ me idhāgataṃ.
48.
48.
‘‘එහි සම්ම නිවත්තස්සු, කුසලං වජ්ජාසි ඤාතිනං;
‘‘Ehi samma nivattassu, kusalaṃ vajjāsi ñātinaṃ;
මාතරං පිතරං මය්හං, වුත්තො වජ්ජාසි වන්දනං’’.
Mātaraṃ pitaraṃ mayhaṃ, vutto vajjāsi vandanaṃ’’.
49.
49.
තස්ස පාදෙ ගහෙත්වාන, කත්වා ච නං පදක්ඛිණං;
Tassa pāde gahetvāna, katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ;
සාරථි රථමාරුය්හ, රාජද්වාරං උපාගමි.
Sārathi rathamāruyha, rājadvāraṃ upāgami.
50.
50.
‘‘සුඤ්ඤං මාතා රථං දිස්වා, එකං සාරථිමාගතං;
‘‘Suññaṃ mātā rathaṃ disvā, ekaṃ sārathimāgataṃ;
අස්සුපුණ්ණෙහි නෙත්තෙහි, රොදන්තී නං උදික්ඛති.
Assupuṇṇehi nettehi, rodantī naṃ udikkhati.
51.
51.
‘‘අයං සො සාරථි එති, නිහන්ත්වා මම අත්රජං;
‘‘Ayaṃ so sārathi eti, nihantvā mama atrajaṃ;
නිහතො නූන මෙ පුත්තො, පථබ්යා භූමිවඩ්ඪනො.
Nihato nūna me putto, pathabyā bhūmivaḍḍhano.
52.
52.
‘‘අමිත්තා නූන නන්දන්ති, පතීතා නූන වෙරිනො;
‘‘Amittā nūna nandanti, patītā nūna verino;
ආගතං සාරථිං දිස්වා, නිහන්ත්වා මම අත්රජං.
Āgataṃ sārathiṃ disvā, nihantvā mama atrajaṃ.
53.
53.
‘‘සුඤ්ඤං මාතා රථං දිස්වා, එකං සාරථිමාගතං;
‘‘Suññaṃ mātā rathaṃ disvā, ekaṃ sārathimāgataṃ;
අස්සුපුණ්ණෙහි නෙත්තෙහි, රොදන්තී පරිපුච්ඡි නං 61.
Assupuṇṇehi nettehi, rodantī paripucchi naṃ 62.
54.
54.
‘‘කින්නු මූගො කිං නු පක්ඛො, කින්නු සො විලපී තදා;
‘‘Kinnu mūgo kiṃ nu pakkho, kinnu so vilapī tadā;
නිහඤ්ඤමානො භූමියා, තං මෙ අක්ඛාහි සාරථි.
Nihaññamāno bhūmiyā, taṃ me akkhāhi sārathi.
55.
55.
‘‘කථං හත්ථෙහි පාදෙහි, මූගපක්ඛො විවජ්ජයි;
‘‘Kathaṃ hatthehi pādehi, mūgapakkho vivajjayi;
නිහඤ්ඤමානො භූමියා, තං මෙ අක්ඛාහි පුච්ඡිතො’’.
Nihaññamāno bhūmiyā, taṃ me akkhāhi pucchito’’.
56.
56.
‘‘අක්ඛෙය්යං 63 තෙ අහං අය්යෙ, දජ්ජාසි අභයං මම;
‘‘Akkheyyaṃ 64 te ahaṃ ayye, dajjāsi abhayaṃ mama;
යං මෙ සුතං වා දිට්ඨං වා, රාජපුත්තස්ස සන්තිකෙ’’.
Yaṃ me sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, rājaputtassa santike’’.
57.
57.
‘‘අභයං සම්ම තෙ දම්මි, අභීතො භණ සාරථි;
‘‘Abhayaṃ samma te dammi, abhīto bhaṇa sārathi;
යං තෙ සුතං වා දිට්ඨං වා, රාජපුත්තස්ස සන්තිකෙ’’.
Yaṃ te sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, rājaputtassa santike’’.
58.
58.
‘‘න සො මූගො න සො පක්ඛො, විසට්ඨවචනො ච සො;
‘‘Na so mūgo na so pakkho, visaṭṭhavacano ca so;
59.
59.
‘‘පුරිමං සරති සො ජාතිං, යත්ථ රජ්ජමකාරයි;
‘‘Purimaṃ sarati so jātiṃ, yattha rajjamakārayi;
කාරයිත්වා තහිං රජ්ජං, පාපත්ථ නිරයං භුසං.
Kārayitvā tahiṃ rajjaṃ, pāpattha nirayaṃ bhusaṃ.
60.
60.
‘‘වීසතිඤ්චෙව වස්සානි, තහිං රජ්ජමකාරයි;
‘‘Vīsatiñceva vassāni, tahiṃ rajjamakārayi;
අසීතිවස්සසහස්සානි, නිරයම්හි අපච්චි සො.
Asītivassasahassāni, nirayamhi apacci so.
61.
61.
‘‘තස්ස රජ්ජස්ස සො භීතො, මා මං රජ්ජාභිසෙචයුං;
‘‘Tassa rajjassa so bhīto, mā maṃ rajjābhisecayuṃ;
තස්මා පිතු ච මාතුච්ච, සන්තිකෙ න භණී තදා.
Tasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇī tadā.
62.
62.
‘‘අඞ්ගපච්චඞ්ගසම්පන්නො, ආරොහපරිණාහවා;
‘‘Aṅgapaccaṅgasampanno, ārohapariṇāhavā;
විසට්ඨවචනො පඤ්ඤො, මග්ගෙ සග්ගස්ස තිට්ඨති.
Visaṭṭhavacano pañño, magge saggassa tiṭṭhati.
63.
63.
‘‘සචෙ ත්වං දට්ඨුකාමාසි, රාජපුත්තං 67 තවත්රජං;
‘‘Sace tvaṃ daṭṭhukāmāsi, rājaputtaṃ 68 tavatrajaṃ;
එහි තං පාපයිස්සාමි, යත්ථ සම්මති තෙමියො’’.
Ehi taṃ pāpayissāmi, yattha sammati temiyo’’.
64.
64.
‘‘යොජයන්තු රථෙ අස්සෙ, කච්ඡං නාගාන 69 බන්ධථ;
‘‘Yojayantu rathe asse, kacchaṃ nāgāna 70 bandhatha;
65.
65.
‘‘වාදන්තු 73 භෙරී සන්නද්ධා, වග්ගූ වාදන්තු දුන්දුභී;
‘‘Vādantu 74 bherī sannaddhā, vaggū vādantu dundubhī;
66.
66.
‘‘ඔරොධා ච කුමාරා ච, වෙසියානා ච බ්රාහ්මණා;
‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;
ඛිප්පං යානානි යොජෙන්තු, ගච්ඡං පුත්තනිවෙදකො 77.
Khippaṃ yānāni yojentu, gacchaṃ puttanivedako 78.
67.
67.
‘‘හත්ථාරොහා අනීකට්ඨා, රථිකා පත්තිකාරකා;
‘‘Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;
ඛිප්පං යානානි යොජෙන්තු, ගච්ඡං පුත්තනිවෙදකො 79.
Khippaṃ yānāni yojentu, gacchaṃ puttanivedako 80.
68.
68.
‘‘සමාගතා ජානපදා, නෙගමා ච සමාගතා;
‘‘Samāgatā jānapadā, negamā ca samāgatā;
ඛිප්පං යානානි යොජෙන්තු, ගච්ඡං පුත්තනිවෙදකො’’ 81.
Khippaṃ yānāni yojentu, gacchaṃ puttanivedako’’ 82.
69.
69.
‘‘අස්සෙ ච සාරථී යුත්තෙ, සින්ධවෙ සීඝවාහනෙ;
‘‘Asse ca sārathī yutte, sindhave sīghavāhane;
රාජද්වාරං උපාගච්ඡුං, යුත්තා දෙව ඉමෙ හයා’’.
Rājadvāraṃ upāgacchuṃ, yuttā deva ime hayā’’.
70.
70.
‘‘ථූලා ජවෙන හායන්ති, කිසා හායන්ති ථාමුනා;
‘‘Thūlā javena hāyanti, kisā hāyanti thāmunā;
කිසෙ ථූලෙ විවජ්ජෙත්වා, සංසට්ඨා යොජිතා හයා’’.
Kise thūle vivajjetvā, saṃsaṭṭhā yojitā hayā’’.
71.
71.
‘‘තතො රාජා තරමානො, යුත්තමාරුය්හ සන්දනං;
‘‘Tato rājā taramāno, yuttamāruyha sandanaṃ;
72.
72.
‘‘වාලබීජනිමුණ්හීසං, ඛග්ගං ඡත්තඤ්ච පණ්ඩරං;
‘‘Vālabījanimuṇhīsaṃ, khaggaṃ chattañca paṇḍaraṃ;
73.
73.
ඛිප්පමෙව උපාගච්ඡි, යත්ථ සම්මති තෙමියො.
Khippameva upāgacchi, yattha sammati temiyo.
74.
74.
‘‘තඤ්ච දිස්වාන ආයන්තං, ජලන්තමිව තෙජසා;
‘‘Tañca disvāna āyantaṃ, jalantamiva tejasā;
75.
75.
‘‘කච්චි නු තාත කුසලං, කච්චි තාත අනාමයං;
‘‘Kacci nu tāta kusalaṃ, kacci tāta anāmayaṃ;
76.
76.
‘‘කුසලඤ්චෙව මෙ පුත්ත, අථො පුත්ත අනාමයං;
‘‘Kusalañceva me putta, atho putta anāmayaṃ;
සබ්බා ච රාජකඤ්ඤායො, අරොගා තුය්හ මාතරො’’.
Sabbā ca rājakaññāyo, arogā tuyha mātaro’’.
77.
77.
කච්චි සච්චෙ ච ධම්මෙ ච, දානෙ තෙ රමතෙ මනො’’.
Kacci sacce ca dhamme ca, dāne te ramate mano’’.
78.
78.
‘‘අමජ්ජපො අහං පුත්ත, අථො මෙ සුරමප්පියං;
‘‘Amajjapo ahaṃ putta, atho me suramappiyaṃ;
අථො සච්චෙ ච ධම්මෙ ච, දානෙ මෙ රමතෙ මනො’’.
Atho sacce ca dhamme ca, dāne me ramate mano’’.
79.
79.
‘‘කච්චි අරොගං යොග්ගං තෙ, කච්චි වහති වාහනං;
‘‘Kacci arogaṃ yoggaṃ te, kacci vahati vāhanaṃ;
කච්චි තෙ බ්යාධයො නත්ථි, සරීරස්සුපතාපනා’’.
Kacci te byādhayo natthi, sarīrassupatāpanā’’.
80.
80.
‘‘අථො අරොගං යොග්ගං මෙ, අථො වහති වාහනං;
‘‘Atho arogaṃ yoggaṃ me, atho vahati vāhanaṃ;
81.
81.
‘‘කච්චි අන්තා ච තෙ ඵීතා, මජ්ඣෙ ච බහලා තව;
‘‘Kacci antā ca te phītā, majjhe ca bahalā tava;
කොට්ඨාගාරඤ්ච කොසඤ්ච, කච්චි තෙ පටිසන්ථතං’’ 97.
Koṭṭhāgārañca kosañca, kacci te paṭisanthataṃ’’ 98.
82.
82.
‘‘අථො අන්තා ච මෙ ඵීතා, මජ්ඣෙ ච බහලා මම;
‘‘Atho antā ca me phītā, majjhe ca bahalā mama;
කොට්ඨාගාරඤ්ච කොසඤ්ච, සබ්බං මෙ පටිසන්ථතං’’.
Koṭṭhāgārañca kosañca, sabbaṃ me paṭisanthataṃ’’.
83.
83.
‘‘ස්වාගතං තෙ මහාරාජ, අථො තෙ අදුරාගතං;
‘‘Svāgataṃ te mahārāja, atho te adurāgataṃ;
පතිට්ඨපෙන්තු 99 පල්ලඞ්කං, යත්ථ රාජා නිසක්කති’’.
Patiṭṭhapentu 100 pallaṅkaṃ, yattha rājā nisakkati’’.
84.
84.
85.
85.
‘‘ඉදම්පි පණ්ණකං මය්හං, රන්ධං රාජ අලොණකං;
‘‘Idampi paṇṇakaṃ mayhaṃ, randhaṃ rāja aloṇakaṃ;
86.
86.
‘‘න චාහං 107 පණ්ණං භුඤ්ජාමි, න හෙතං මය්හ භොජනං;
‘‘Na cāhaṃ 108 paṇṇaṃ bhuñjāmi, na hetaṃ mayha bhojanaṃ;
සාලීනං ඔදනං භුඤ්ජෙ, සුචිං මංසූපසෙචනං’’.
Sālīnaṃ odanaṃ bhuñje, suciṃ maṃsūpasecanaṃ’’.
87.
87.
‘‘අච්ඡෙරකං මං පටිභාති, එකකම්පි රහොගතං;
‘‘Accherakaṃ maṃ paṭibhāti, ekakampi rahogataṃ;
එදිසං භුඤ්ජමානානං, කෙන වණ්ණො පසීදති’’.
Edisaṃ bhuñjamānānaṃ, kena vaṇṇo pasīdati’’.
88.
88.
‘‘එකො රාජ නිපජ්ජාමි, නියතෙ පණ්ණසන්ථරෙ;
‘‘Eko rāja nipajjāmi, niyate paṇṇasanthare;
තාය මෙ එකසෙය්යාය, රාජ වණ්ණො පසීදති.
Tāya me ekaseyyāya, rāja vaṇṇo pasīdati.
89.
89.
‘‘න ච නෙත්තිංසබන්ධා 109 මෙ, රාජරක්ඛා උපට්ඨිතා;
‘‘Na ca nettiṃsabandhā 110 me, rājarakkhā upaṭṭhitā;
තාය මෙ සුඛසෙය්යාය, රාජ වණ්ණො පසීදති.
Tāya me sukhaseyyāya, rāja vaṇṇo pasīdati.
90.
90.
පච්චුප්පන්නෙන යාපෙමි, තෙන වණ්ණො පසීදති.
Paccuppannena yāpemi, tena vaṇṇo pasīdati.
91.
91.
‘‘අනාගතප්පජප්පාය, අතීතස්සානුසොචනා;
‘‘Anāgatappajappāya, atītassānusocanā;
එතෙන බාලා සුස්සන්ති, නළොව හරිතො ලුතො’’.
Etena bālā sussanti, naḷova harito luto’’.
92.
92.
‘‘හත්ථානීකං රථානීකං, අස්සෙ පත්තී ච වම්මිනො;
‘‘Hatthānīkaṃ rathānīkaṃ, asse pattī ca vammino;
නිවෙසනානි රම්මානි, අහං පුත්ත දදාමි තෙ.
Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.
93.
93.
‘‘ඉත්ථාගාරම්පි තෙ දම්මි, සබ්බාලඞ්කාරභූසිතං;
‘‘Itthāgārampi te dammi, sabbālaṅkārabhūsitaṃ;
තා පුත්ත පටිපජ්ජස්සු 113, ත්වං නො රාජා භවිස්සසි.
Tā putta paṭipajjassu 114, tvaṃ no rājā bhavissasi.
94.
94.
‘‘කුසලා නච්චගීතස්ස, සික්ඛිතා චාතුරිත්ථියො 115;
‘‘Kusalā naccagītassa, sikkhitā cāturitthiyo 116;
කාමෙ තං රමයිස්සන්ති, කිං අරඤ්ඤෙ කරිස්සසි.
Kāme taṃ ramayissanti, kiṃ araññe karissasi.
95.
95.
‘‘පටිරාජූහි තෙ කඤ්ඤා, ආනයිස්සං අලඞ්කතා;
‘‘Paṭirājūhi te kaññā, ānayissaṃ alaṅkatā;
තාසු පුත්තෙ ජනෙත්වාන, අථ පච්ඡා පබ්බජිස්සසි.
Tāsu putte janetvāna, atha pacchā pabbajissasi.
96.
96.
රජ්ජං කාරෙහි භද්දන්තෙ, කිං අරඤ්ඤෙ කරිස්සසි’’.
Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.
97.
97.
‘‘යුවා චරෙ බ්රහ්මචරියං, බ්රහ්මචාරී යුවා සියා;
‘‘Yuvā care brahmacariyaṃ, brahmacārī yuvā siyā;
දහරස්ස හි පබ්බජ්ජා, එතං ඉසීහි වණ්ණිතං.
Daharassa hi pabbajjā, etaṃ isīhi vaṇṇitaṃ.
98.
98.
‘‘යුවා චරෙ බ්රහ්මචරියං, බ්රහ්මචාරී යුවා සියා;
‘‘Yuvā care brahmacariyaṃ, brahmacārī yuvā siyā;
බ්රහ්මචරියං චරිස්සාමි, නාහං රජ්ජෙන මත්ථිකො.
Brahmacariyaṃ carissāmi, nāhaṃ rajjena matthiko.
99.
99.
කිච්ඡාලද්ධං පියං පුත්තං, අප්පත්වාව ජරං මතං.
Kicchāladdhaṃ piyaṃ puttaṃ, appatvāva jaraṃ mataṃ.
100.
100.
‘‘පස්සාමි වොහං දහරිං, කුමාරිං චාරුදස්සනිං;
‘‘Passāmi vohaṃ dahariṃ, kumāriṃ cārudassaniṃ;
101.
101.
‘‘දහරාපි හි මිය්යන්ති, නරා ච අථ නාරියො;
‘‘Daharāpi hi miyyanti, narā ca atha nāriyo;
තත්ථ කො විස්සසෙ පොසො, දහරොම්හීති ජීවිතෙ.
Tattha ko vissase poso, daharomhīti jīvite.
102.
102.
‘‘යස්ස රත්යා විවසානෙ, ආයු අප්පතරං සියා;
‘‘Yassa ratyā vivasāne, āyu appataraṃ siyā;
103.
103.
‘‘නිච්චමබ්භාහතො ලොකො, නිච්චඤ්ච පරිවාරිතො;
‘‘Niccamabbhāhato loko, niccañca parivārito;
අමොඝාසු වජන්තීසු, කිං මං රජ්ජෙභිසිඤ්චසි’’ 127.
Amoghāsu vajantīsu, kiṃ maṃ rajjebhisiñcasi’’ 128.
104.
104.
‘‘කෙන මබ්භාහතො ලොකො, කෙන ච පරිවාරිතො;
‘‘Kena mabbhāhato loko, kena ca parivārito;
කායො අමොඝා ගච්ඡන්ති, තං මෙ අක්ඛාහි පුච්ඡිතො’’.
Kāyo amoghā gacchanti, taṃ me akkhāhi pucchito’’.
105.
105.
‘‘මච්චුනාබ්භාහතො ලොකො, ජරාය පරිවාරිතො;
‘‘Maccunābbhāhato loko, jarāya parivārito;
රත්යො අමොඝා ගච්ඡන්ති, එවං ජානාහි ඛත්තිය.
Ratyo amoghā gacchanti, evaṃ jānāhi khattiya.
106.
106.
අප්පකං හොති වෙතබ්බං, එවං මච්චාන ජීවිතං.
Appakaṃ hoti vetabbaṃ, evaṃ maccāna jīvitaṃ.
107.
107.
එවමායු මනුස්සානං, ගච්ඡං නුපනිවත්තති.
Evamāyu manussānaṃ, gacchaṃ nupanivattati.
108.
108.
‘‘යථා වාරිවහො පූරො, වහෙ රුක්ඛෙපකූලජෙ;
‘‘Yathā vārivaho pūro, vahe rukkhepakūlaje;
එවං ජරාමරණෙන, වුය්හන්තෙ සබ්බපාණිනො’’.
Evaṃ jarāmaraṇena, vuyhante sabbapāṇino’’.
109.
109.
‘‘හත්ථානීකං රථානීකං, අස්සෙ පත්තී ච වම්මිනො;
‘‘Hatthānīkaṃ rathānīkaṃ, asse pattī ca vammino;
නිවෙසනානි රම්මානි, අහං පුත්ත දදාමි තෙ.
Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.
110.
110.
‘‘ඉත්ථාගාරම්පි තෙ දම්මි, සබ්බාලඞ්කාරභූසිතං;
‘‘Itthāgārampi te dammi, sabbālaṅkārabhūsitaṃ;
තා පුත්ත පටිපජ්ජස්සු, ත්වං නො රාජා භවිස්සසි.
Tā putta paṭipajjassu, tvaṃ no rājā bhavissasi.
111.
111.
‘‘කුසලා නච්චගීතස්ස, සික්ඛිතා චාතුරිත්ථියො;
‘‘Kusalā naccagītassa, sikkhitā cāturitthiyo;
කාමෙ තං රමයිස්සන්ති, කිං අරඤ්ඤෙ කරිස්සසි.
Kāme taṃ ramayissanti, kiṃ araññe karissasi.
112.
112.
‘‘පටිරාජූහි තෙ කඤ්ඤා, ආනයිස්සං අලඞ්කතා;
‘‘Paṭirājūhi te kaññā, ānayissaṃ alaṅkatā;
තාසු පුත්තෙ ජනෙත්වාන, අථ පච්ඡා පබ්බජිස්සසි.
Tāsu putte janetvāna, atha pacchā pabbajissasi.
113.
113.
‘‘යුවා ච දහරො චාසි, පඨමුප්පත්තිකො සුසු;
‘‘Yuvā ca daharo cāsi, paṭhamuppattiko susu;
රජ්ජං කාරෙහි භද්දන්තෙ, කිං අරඤ්ඤෙ කරිස්සසි.
Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi.
114.
114.
‘‘කොට්ඨාගාරඤ්ච කොසඤ්ච, වාහනානි බලානි ච;
‘‘Koṭṭhāgārañca kosañca, vāhanāni balāni ca;
නිවෙසනානි රම්මානි, අහං පුත්ත දදාමි තෙ.
Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.
115.
115.
‘‘ගොමණ්ඩලපරිබ්යූළ්හො, දාසිසඞ්ඝපුරක්ඛතො;
‘‘Gomaṇḍalaparibyūḷho, dāsisaṅghapurakkhato;
රජ්ජං කාරෙහි භද්දන්තෙ, කිං අරඤ්ඤෙ කරිස්සසි’’.
Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.
116.
116.
‘‘කිං ධනෙන යං ඛීයෙථ 135, කිං භරියාය මරිස්සති;
‘‘Kiṃ dhanena yaṃ khīyetha 136, kiṃ bhariyāya marissati;
117.
117.
‘‘තත්ථ කා නන්දි කා ඛිඩ්ඩා, කා රති කා ධනෙසනා;
‘‘Tattha kā nandi kā khiḍḍā, kā rati kā dhanesanā;
කිං මෙ පුත්තෙහි දාරෙහි, රාජ මුත්තොස්මි බන්ධනා.
Kiṃ me puttehi dārehi, rāja muttosmi bandhanā.
118.
118.
අන්තකෙනාධිපන්නස්ස, කා රතී කා ධනෙසනා.
Antakenādhipannassa, kā ratī kā dhanesanā.
119.
119.
‘‘ඵලානමිව පක්කානං, නිච්චං පතනතො භයං;
‘‘Phalānamiva pakkānaṃ, niccaṃ patanato bhayaṃ;
එවං ජාතාන මච්චානං, නිච්චං මරණතො භයං.
Evaṃ jātāna maccānaṃ, niccaṃ maraṇato bhayaṃ.
120.
120.
‘‘සායමෙකෙ න දිස්සන්ති, පාතො දිට්ඨා බහූ ජනා;
‘‘Sāyameke na dissanti, pāto diṭṭhā bahū janā;
පාතො එකෙ න දිස්සන්ති, සායං දිට්ඨා බහූ ජනා.
Pāto eke na dissanti, sāyaṃ diṭṭhā bahū janā.
121.
121.
‘‘අජ්ජෙව කිච්චං ආතප්පං, කො ජඤ්ඤා මරණං සුවෙ;
‘‘Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ, ko jaññā maraṇaṃ suve;
122.
122.
‘‘චොරා ධනස්ස පත්ථෙන්ති, රාජමුත්තොස්මි බන්ධනා;
‘‘Corā dhanassa patthenti, rājamuttosmi bandhanā;
එහි රාජ නිවත්තස්සු, නාහං රජ්ජෙන මත්ථිකො’’ති.
Ehi rāja nivattassu, nāhaṃ rajjena matthiko’’ti.
මූගපක්ඛජාතකං පඨමං.
Mūgapakkhajātakaṃ paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්තපිටක (අට්ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ඛුද්දකනිකාය (අට්ඨකථා) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ජාතක-අට්ඨකථා • Jātaka-aṭṭhakathā / [538] 1. මූගපක්ඛජාතකවණ්ණනා • [538] 1. Mūgapakkhajātakavaṇṇanā