Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi

    ൨൨. മഹാനിപാതോ

    22. Mahānipāto

    ൫൩൮. മൂഗപക്ഖജാതകം (൧)

    538. Mūgapakkhajātakaṃ (1)

    .

    1.

    ‘‘മാ പണ്ഡിച്ചയം 1 വിഭാവയ, ബാലമതോ ഭവ സബ്ബപാണിനം;

    ‘‘Mā paṇḍiccayaṃ 2 vibhāvaya, bālamato bhava sabbapāṇinaṃ;

    സബ്ബോ തം ജനോ ഓചിനായതു, ഏവം തവ അത്ഥോ ഭവിസ്സതി’’.

    Sabbo taṃ jano ocināyatu, evaṃ tava attho bhavissati’’.

    .

    2.

    ‘‘കരോമി തേ തം വചനം, യം മം ഭണസി ദേവതേ;

    ‘‘Karomi te taṃ vacanaṃ, yaṃ maṃ bhaṇasi devate;

    അത്ഥകാമാസി മേ അമ്മ, ഹിതകാമാസി ദേവതേ’’.

    Atthakāmāsi me amma, hitakāmāsi devate’’.

    .

    3.

    ‘‘കിം നു സന്തരമാനോവ, കാസും ഖണസി സാരഥി;

    ‘‘Kiṃ nu santaramānova, kāsuṃ khaṇasi sārathi;

    പുട്ഠോ മേ സമ്മ അക്ഖാഹി, കിം കാസുയാ കരിസ്സസി’’.

    Puṭṭho me samma akkhāhi, kiṃ kāsuyā karissasi’’.

    .

    4.

    ‘‘രഞ്ഞോ മൂഗോ ച പക്ഖോ ച, പുത്തോ ജാതോ അചേതസോ;

    ‘‘Rañño mūgo ca pakkho ca, putto jāto acetaso;

    സോമ്ഹി രഞ്ഞാ സമജ്ഝിട്ഠോ, പുത്തം മേ നിഖണം വനേ’’.

    Somhi raññā samajjhiṭṭho, puttaṃ me nikhaṇaṃ vane’’.

    .

    5.

    ‘‘ന ബധിരോ ന മൂഗോസ്മി, ന പക്ഖോ ന ച വീകലോ 3;

    ‘‘Na badhiro na mūgosmi, na pakkho na ca vīkalo 4;

    അധമ്മം സാരഥി കയിരാ, മം ചേ ത്വം നിഖണം വനേ’’.

    Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane’’.

    .

    6.

    ‘‘ഊരൂ ബാഹും 5 ച മേ പസ്സ, ഭാസിതഞ്ച സുണോഹി മേ;

    ‘‘Ūrū bāhuṃ 6 ca me passa, bhāsitañca suṇohi me;

    അധമ്മം സാരഥി കയിരാ, മം ചേ ത്വം നിഖണം വനേ’’.

    Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane’’.

    .

    7.

    ‘‘ദേവതാ നുസി ഗന്ധബ്ബോ, അദു 7 സക്കോ പുരിന്ദദോ;

    ‘‘Devatā nusi gandhabbo, adu 8 sakko purindado;

    കോ വാ ത്വം കസ്സ വാ പുത്തോ, കഥം ജാനേമു തം മയം’’.

    Ko vā tvaṃ kassa vā putto, kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ’’.

    .

    8.

    ‘‘നമ്ഹി ദേവോ ന ഗന്ധബ്ബോ, നാപി സക്കോ പുരിന്ദദോ;

    ‘‘Namhi devo na gandhabbo, nāpi sakko purindado;

    കാസിരഞ്ഞോ അഹം പുത്തോ, യം കാസുയാ നിഖഞ്ഞസി 9.

    Kāsirañño ahaṃ putto, yaṃ kāsuyā nikhaññasi 10.

    .

    9.

    ‘‘തസ്സ രഞ്ഞോ അഹം പുത്തോ, യം ത്വം സമ്മൂപജീവസി 11;

    ‘‘Tassa rañño ahaṃ putto, yaṃ tvaṃ sammūpajīvasi 12;

    അധമ്മം സാരഥി കയിരാ, മം ചേ ത്വം നിഖണം വനേ.

    Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane.

    ൧൦.

    10.

    ‘‘യസ്സ രുക്ഖസ്സ ഛായായ, നിസീദേയ്യ സയേയ്യ വാ;

    ‘‘Yassa rukkhassa chāyāya, nisīdeyya sayeyya vā;

    ന തസ്സ സാഖം ഭഞ്ജേയ്യ, മിത്തദുബ്ഭോ 13 ഹി പാപകോ.

    Na tassa sākhaṃ bhañjeyya, mittadubbho 14 hi pāpako.

    ൧൧.

    11.

    ‘‘യഥാ രുക്ഖോ തഥാ രാജാ, യഥാ സാഖാ തഥാ അഹം;

    ‘‘Yathā rukkho tathā rājā, yathā sākhā tathā ahaṃ;

    യഥാ ഛായൂപഗോ പോസോ, ഏവം ത്വമസി സാരഥി;

    Yathā chāyūpago poso, evaṃ tvamasi sārathi;

    അധമ്മം സാരഥി കയിരാ, മം ചേ ത്വം നിഖണം വനേ.

    Adhammaṃ sārathi kayirā, maṃ ce tvaṃ nikhaṇaṃ vane.

    ൧൨.

    12.

    ‘‘പഹൂതഭക്ഖോ 15 ഭവതി, വിപ്പവുട്ഠോ 16 സകം 17 ഘരാ;

    ‘‘Pahūtabhakkho 18 bhavati, vippavuṭṭho 19 sakaṃ 20 gharā;

    ബഹൂ നം ഉപജീവന്തി, യോ മിത്താനം ന ദുബ്ഭതി.

    Bahū naṃ upajīvanti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ൧൩.

    13.

    ‘‘യം യം ജനപദം യാതി, നിഗമേ രാജധാനിയോ;

    ‘‘Yaṃ yaṃ janapadaṃ yāti, nigame rājadhāniyo;

    സബ്ബത്ഥ പൂജിതോ ഹോതി, യോ മിത്താനം ന ദുബ്ഭതി.

    Sabbattha pūjito hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ൧൪.

    14.

    ‘‘നാസ്സ ചോരാ പസാഹന്തി 21, നാതിമഞ്ഞന്തി ഖത്തിയാ 22;

    ‘‘Nāssa corā pasāhanti 23, nātimaññanti khattiyā 24;

    സബ്ബേ അമിത്തേ തരതി, യോ മിത്താനം ന ദുബ്ഭതി.

    Sabbe amitte tarati, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ൧൫.

    15.

    ‘‘അക്കുദ്ധോ സഘരം ഏതി, സഭായം 25 പടിനന്ദിതോ;

    ‘‘Akkuddho sagharaṃ eti, sabhāyaṃ 26 paṭinandito;

    ഞാതീനം ഉത്തമോ ഹോതി, യോ മിത്താനം ന ദുബ്ഭതി.

    Ñātīnaṃ uttamo hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ൧൬.

    16.

    ‘‘സക്കത്വാ സക്കതോ ഹോതി, ഗരു ഹോതി സഗാരവോ 27;

    ‘‘Sakkatvā sakkato hoti, garu hoti sagāravo 28;

    വണ്ണകിത്തിഭതോ ഹോതി, യോ മിത്താനം ന ദുബ്ഭതി.

    Vaṇṇakittibhato hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ൧൭.

    17.

    ‘‘പൂജകോ ലഭതേ പൂജം, വന്ദകോ പടിവന്ദനം;

    ‘‘Pūjako labhate pūjaṃ, vandako paṭivandanaṃ;

    യസോ കിത്തിഞ്ച പപ്പോതി, യോ മിത്താനം ന ദുബ്ഭതി.

    Yaso kittiñca pappoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ൧൮.

    18.

    ‘‘അഗ്ഗി യഥാ പജ്ജലതി, ദേവതാവ വിരോചതി;

    ‘‘Aggi yathā pajjalati, devatāva virocati;

    സിരിയാ അജഹിതോ ഹോതി, യോ മിത്താനം ന ദുബ്ഭതി.

    Siriyā ajahito hoti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ൧൯.

    19.

    ‘‘ഗാവോ തസ്സ പജായന്തി, ഖേത്തേ വുത്തം വിരൂഹതി;

    ‘‘Gāvo tassa pajāyanti, khette vuttaṃ virūhati;

    വുത്താനം ഫലമസ്നാതി, യോ മിത്താനം ന ദുബ്ഭതി.

    Vuttānaṃ phalamasnāti, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ൨൦.

    20.

    ‘‘ദരിതോ പബ്ബതാതോ വാ, രുക്ഖതോ പതിതോ നരോ;

    ‘‘Darito pabbatāto vā, rukkhato patito naro;

    ചുതോ പതിട്ഠം ലഭതി, യോ മിത്താനം ന ദുബ്ഭതി.

    Cuto patiṭṭhaṃ labhati, yo mittānaṃ na dubbhati.

    ൨൧.

    21.

    ‘‘വിരൂള്ഹമൂലസന്താനം, നിഗ്രോധമിവ മാലുതോ;

    ‘‘Virūḷhamūlasantānaṃ, nigrodhamiva māluto;

    അമിത്താ നപ്പസാഹന്തി, യോ മിത്താനം ന ദുബ്ഭതി’’.

    Amittā nappasāhanti, yo mittānaṃ na dubbhati’’.

    ൨൨.

    22.

    ‘‘ഏഹി തം പടിനേസ്സാമി, രാജപുത്ത സകം ഘരം;

    ‘‘Ehi taṃ paṭinessāmi, rājaputta sakaṃ gharaṃ;

    രജ്ജം കാരേഹി ഭദ്ദന്തേ, കിം അരഞ്ഞേ കരിസ്സസി’’.

    Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.

    ൨൩.

    23.

    ‘‘അലം മേ തേന രജ്ജേന, ഞാതകേഹി 29 ധനേന വാ;

    ‘‘Alaṃ me tena rajjena, ñātakehi 30 dhanena vā;

    യം മേ അധമ്മചരിയായ, രജ്ജം ലബ്ഭേഥ സാരഥി’’.

    Yaṃ me adhammacariyāya, rajjaṃ labbhetha sārathi’’.

    ൨൪.

    24.

    ‘‘പുണ്ണപത്തം മം ലാഭേഹി 31, രാജപുത്ത ഇതോ ഗതോ;

    ‘‘Puṇṇapattaṃ maṃ lābhehi 32, rājaputta ito gato;

    പിതാ മാതാ ച മേ ദജ്ജും, രാജപുത്ത തയീ ഗതേ.

    Pitā mātā ca me dajjuṃ, rājaputta tayī gate.

    ൨൫.

    25.

    ‘‘ഓരോധാ ച കുമാരാ ച, വേസിയാനാ ച ബ്രാഹ്മണാ;

    ‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;

    തേപി അത്തമനാ ദജ്ജും, രാജപുത്ത തയീ ഗതേ.

    Tepi attamanā dajjuṃ, rājaputta tayī gate.

    ൨൬.

    26.

    ‘‘ഹത്ഥാരോഹാ 33 അനീകട്ഠാ, രഥികാ പത്തികാരകാ;

    ‘‘Hatthārohā 34 anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;

    തേപി അത്തമനാ ദജ്ജും 35, രാജപുത്ത തയീ ഗതേ.

    Tepi attamanā dajjuṃ 36, rājaputta tayī gate.

    ൨൭.

    27.

    ‘‘ബഹുധഞ്ഞാ ജാനപദാ 37, നേഗമാ ച സമാഗതാ;

    ‘‘Bahudhaññā jānapadā 38, negamā ca samāgatā;

    ഉപായനാനി മേ ദജ്ജും, രാജപുത്ത തയീ ഗതേ’’.

    Upāyanāni me dajjuṃ, rājaputta tayī gate’’.

    ൨൮.

    28.

    ‘‘പിതു മാതു ചഹം ചത്തോ, രട്ഠസ്സ നിഗമസ്സ ച;

    ‘‘Pitu mātu cahaṃ catto, raṭṭhassa nigamassa ca;

    അഥോ സബ്ബകുമാരാനം, നത്ഥി മയ്ഹം സകം ഘരം.

    Atho sabbakumārānaṃ, natthi mayhaṃ sakaṃ gharaṃ.

    ൨൯.

    29.

    ‘‘അനുഞ്ഞാതോ അഹം മത്യാ, സഞ്ചത്തോ പിതരാ മഹം;

    ‘‘Anuññāto ahaṃ matyā, sañcatto pitarā mahaṃ;

    ഏകോരഞ്ഞേ പബ്ബജിതോ, ന കാമേ അഭിപത്ഥയേ.

    Ekoraññe pabbajito, na kāme abhipatthaye.

    ൩൦.

    30.

    ‘‘അപി അതരമാനാനം, ഫലാസാവ സമിജ്ഝതി;

    ‘‘Api ataramānānaṃ, phalāsāva samijjhati;

    വിപക്കബ്രഹ്മചരിയോസ്മി, ഏവം ജാനാഹി സാരഥി.

    Vipakkabrahmacariyosmi, evaṃ jānāhi sārathi.

    ൩൧.

    31.

    ‘‘അപി അതരമാനാനം, സമ്മദത്ഥോ വിപച്ചതി;

    ‘‘Api ataramānānaṃ, sammadattho vipaccati;

    വിപക്കബ്രഹ്മചരിയോസ്മി, നിക്ഖന്തോ അകുതോഭയോ’’.

    Vipakkabrahmacariyosmi, nikkhanto akutobhayo’’.

    ൩൨.

    32.

    ‘‘ഏവം വഗ്ഗുകഥോ സന്തോ, വിസട്ഠവചനോ ചസി 39;

    ‘‘Evaṃ vaggukatho santo, visaṭṭhavacano casi 40;

    കസ്മാ പിതു ച മാതുച്ച, സന്തികേ ന ഭണീ തദാ’’.

    Kasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇī tadā’’.

    ൩൩.

    33.

    ‘‘നാഹം അസന്ധിതാ 41 പക്ഖോ, ന ബധിരോ അസോതതാ;

    ‘‘Nāhaṃ asandhitā 42 pakkho, na badhiro asotatā;

    നാഹം അജിവ്ഹതാ മൂഗോ, മാ മം മൂഗമധാരയി 43.

    Nāhaṃ ajivhatā mūgo, mā maṃ mūgamadhārayi 44.

    ൩൪.

    34.

    ‘‘പുരിമം സരാമഹം ജാതിം, യത്ഥ രജ്ജമകാരയിം;

    ‘‘Purimaṃ sarāmahaṃ jātiṃ, yattha rajjamakārayiṃ;

    കാരയിത്വാ തഹിം രജ്ജം, പാപത്ഥം നിരയം ഭുസം.

    Kārayitvā tahiṃ rajjaṃ, pāpatthaṃ nirayaṃ bhusaṃ.

    ൩൫.

    35.

    ‘‘വീസതിഞ്ചേവ വസ്സാനി, തഹിം രജ്ജമകാരയിം;

    ‘‘Vīsatiñceva vassāni, tahiṃ rajjamakārayiṃ;

    അസീതിവസ്സസഹസ്സാനി, നിരയമ്ഹി അപച്ചിസം 45.

    Asītivassasahassāni, nirayamhi apaccisaṃ 46.

    ൩൬.

    36.

    ‘‘തസ്സ രജ്ജസ്സഹം ഭീതോ, മാ മം രജ്ജാഭിസേചയും 47;

    ‘‘Tassa rajjassahaṃ bhīto, mā maṃ rajjābhisecayuṃ 48;

    തസ്മാ പിതു ച മാതുച്ച, സന്തികേ ന ഭണിം തദാ.

    Tasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇiṃ tadā.

    ൩൭.

    37.

    ‘‘ഉച്ഛങ്ഗേ മം നിസാദേത്വാ, പിതാ അത്ഥാനുസാസതി;

    ‘‘Ucchaṅge maṃ nisādetvā, pitā atthānusāsati;

    ഏകം ഹനഥ ബന്ധഥ, ഏകം ഖാരാപതച്ഛികം 49;

    Ekaṃ hanatha bandhatha, ekaṃ khārāpatacchikaṃ 50;

    ഏകം സൂലസ്മിം ഉപ്പേഥ 51, ഇച്ചസ്സ മനുസാസതി.

    Ekaṃ sūlasmiṃ uppetha 52, iccassa manusāsati.

    ൩൮.

    38.

    ‘‘തായാഹം 53 ഫരുസം സുത്വാ, വാചായോ സമുദീരിതാ;

    ‘‘Tāyāhaṃ 54 pharusaṃ sutvā, vācāyo samudīritā;

    അമൂഗോ മൂഗവണ്ണേന, അപക്ഖോ പക്ഖസമ്മതോ;

    Amūgo mūgavaṇṇena, apakkho pakkhasammato;

    സകേ മുത്തകരീസസ്മിം, അച്ഛാഹം സമ്പരിപ്ലുതോ.

    Sake muttakarīsasmiṃ, acchāhaṃ samparipluto.

    ൩൯.

    39.

    ‘‘കസിരഞ്ച പരിത്തഞ്ച, തഞ്ച ദുക്ഖേന സംയുതം;

    ‘‘Kasirañca parittañca, tañca dukkhena saṃyutaṃ;

    കോമം 55 ജീവിതമാഗമ്മ, വേരം കയിരാഥ കേനചി.

    Komaṃ 56 jīvitamāgamma, veraṃ kayirātha kenaci.

    ൪൦.

    40.

    ‘‘പഞ്ഞായ ച അലാഭേന, ധമ്മസ്സ ച അദസ്സനാ;

    ‘‘Paññāya ca alābhena, dhammassa ca adassanā;

    കോമം 57 ജീവിതമാഗമ്മ, വേരം കയിരാഥ കേനചി.

    Komaṃ 58 jīvitamāgamma, veraṃ kayirātha kenaci.

    ൪൧.

    41.

    ‘‘അപി അതരമാനാനം, ഫലാസാവ സമിജ്ഝതി;

    ‘‘Api ataramānānaṃ, phalāsāva samijjhati;

    വിപക്കബ്രഹ്മചരിയോസ്മി, ഏവം ജാനാഹി സാരഥി.

    Vipakkabrahmacariyosmi, evaṃ jānāhi sārathi.

    ൪൨.

    42.

    ‘‘അപി അതരമാനാനം, സമ്മദത്ഥോ വിപച്ചതി;

    ‘‘Api ataramānānaṃ, sammadattho vipaccati;

    വിപക്കബ്രഹ്മചരിയോസ്മി, നിക്ഖന്തോ അകുതോഭയോ’’.

    Vipakkabrahmacariyosmi, nikkhanto akutobhayo’’.

    ൪൩.

    43.

    ‘‘അഹമ്പി പബ്ബജിസ്സാമി, രാജപുത്ത തവന്തികേ;

    ‘‘Ahampi pabbajissāmi, rājaputta tavantike;

    അവ്ഹായസ്സു 59 മം ഭദ്ദന്തേ, പബ്ബജ്ജാ മമ രുച്ചതി’’.

    Avhāyassu 60 maṃ bhaddante, pabbajjā mama ruccati’’.

    ൪൪.

    44.

    ‘‘രഥം നിയ്യാദയിത്വാന, അനണോ ഏഹി സാരഥി;

    ‘‘Rathaṃ niyyādayitvāna, anaṇo ehi sārathi;

    അനണസ്സ ഹി പബ്ബജ്ജാ, ഏതം ഇസീഹി വണ്ണിതം’’.

    Anaṇassa hi pabbajjā, etaṃ isīhi vaṇṇitaṃ’’.

    ൪൫.

    45.

    ‘‘യദേവ ത്യാഹം വചനം, അകരം ഭദ്ദമത്ഥു തേ;

    ‘‘Yadeva tyāhaṃ vacanaṃ, akaraṃ bhaddamatthu te;

    തദേവ മേ ത്വം വചനം, യാചിതോ കത്തുമരഹസി.

    Tadeva me tvaṃ vacanaṃ, yācito kattumarahasi.

    ൪൬.

    46.

    ‘‘ഇധേവ താവ അച്ഛസ്സു, യാവ രാജാനമാനയേ;

    ‘‘Idheva tāva acchassu, yāva rājānamānaye;

    അപ്പേവ തേ പിതാ ദിസ്വാ, പതീതോ സുമനോ സിയാ’’.

    Appeva te pitā disvā, patīto sumano siyā’’.

    ൪൭.

    47.

    ‘‘കരോമി തേതം വചനം, യം മം ഭണസി സാരഥി;

    ‘‘Karomi tetaṃ vacanaṃ, yaṃ maṃ bhaṇasi sārathi;

    അഹമ്പി ദട്ഠുകാമോസ്മി, പിതരം മേ ഇധാഗതം.

    Ahampi daṭṭhukāmosmi, pitaraṃ me idhāgataṃ.

    ൪൮.

    48.

    ‘‘ഏഹി സമ്മ നിവത്തസ്സു, കുസലം വജ്ജാസി ഞാതിനം;

    ‘‘Ehi samma nivattassu, kusalaṃ vajjāsi ñātinaṃ;

    മാതരം പിതരം മയ്ഹം, വുത്തോ വജ്ജാസി വന്ദനം’’.

    Mātaraṃ pitaraṃ mayhaṃ, vutto vajjāsi vandanaṃ’’.

    ൪൯.

    49.

    തസ്സ പാദേ ഗഹേത്വാന, കത്വാ ച നം പദക്ഖിണം;

    Tassa pāde gahetvāna, katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ;

    സാരഥി രഥമാരുയ്ഹ, രാജദ്വാരം ഉപാഗമി.

    Sārathi rathamāruyha, rājadvāraṃ upāgami.

    ൫൦.

    50.

    ‘‘സുഞ്ഞം മാതാ രഥം ദിസ്വാ, ഏകം സാരഥിമാഗതം;

    ‘‘Suññaṃ mātā rathaṃ disvā, ekaṃ sārathimāgataṃ;

    അസ്സുപുണ്ണേഹി നേത്തേഹി, രോദന്തീ നം ഉദിക്ഖതി.

    Assupuṇṇehi nettehi, rodantī naṃ udikkhati.

    ൫൧.

    51.

    ‘‘അയം സോ സാരഥി ഏതി, നിഹന്ത്വാ മമ അത്രജം;

    ‘‘Ayaṃ so sārathi eti, nihantvā mama atrajaṃ;

    നിഹതോ നൂന മേ പുത്തോ, പഥബ്യാ ഭൂമിവഡ്ഢനോ.

    Nihato nūna me putto, pathabyā bhūmivaḍḍhano.

    ൫൨.

    52.

    ‘‘അമിത്താ നൂന നന്ദന്തി, പതീതാ നൂന വേരിനോ;

    ‘‘Amittā nūna nandanti, patītā nūna verino;

    ആഗതം സാരഥിം ദിസ്വാ, നിഹന്ത്വാ മമ അത്രജം.

    Āgataṃ sārathiṃ disvā, nihantvā mama atrajaṃ.

    ൫൩.

    53.

    ‘‘സുഞ്ഞം മാതാ രഥം ദിസ്വാ, ഏകം സാരഥിമാഗതം;

    ‘‘Suññaṃ mātā rathaṃ disvā, ekaṃ sārathimāgataṃ;

    അസ്സുപുണ്ണേഹി നേത്തേഹി, രോദന്തീ പരിപുച്ഛി നം 61.

    Assupuṇṇehi nettehi, rodantī paripucchi naṃ 62.

    ൫൪.

    54.

    ‘‘കിന്നു മൂഗോ കിം നു പക്ഖോ, കിന്നു സോ വിലപീ തദാ;

    ‘‘Kinnu mūgo kiṃ nu pakkho, kinnu so vilapī tadā;

    നിഹഞ്ഞമാനോ ഭൂമിയാ, തം മേ അക്ഖാഹി സാരഥി.

    Nihaññamāno bhūmiyā, taṃ me akkhāhi sārathi.

    ൫൫.

    55.

    ‘‘കഥം ഹത്ഥേഹി പാദേഹി, മൂഗപക്ഖോ വിവജ്ജയി;

    ‘‘Kathaṃ hatthehi pādehi, mūgapakkho vivajjayi;

    നിഹഞ്ഞമാനോ ഭൂമിയാ, തം മേ അക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ’’.

    Nihaññamāno bhūmiyā, taṃ me akkhāhi pucchito’’.

    ൫൬.

    56.

    ‘‘അക്ഖേയ്യം 63 തേ അഹം അയ്യേ, ദജ്ജാസി അഭയം മമ;

    ‘‘Akkheyyaṃ 64 te ahaṃ ayye, dajjāsi abhayaṃ mama;

    യം മേ സുതം വാ ദിട്ഠം വാ, രാജപുത്തസ്സ സന്തികേ’’.

    Yaṃ me sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, rājaputtassa santike’’.

    ൫൭.

    57.

    ‘‘അഭയം സമ്മ തേ ദമ്മി, അഭീതോ ഭണ സാരഥി;

    ‘‘Abhayaṃ samma te dammi, abhīto bhaṇa sārathi;

    യം തേ സുതം വാ ദിട്ഠം വാ, രാജപുത്തസ്സ സന്തികേ’’.

    Yaṃ te sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, rājaputtassa santike’’.

    ൫൮.

    58.

    ‘‘ന സോ മൂഗോ ന സോ പക്ഖോ, വിസട്ഠവചനോ ച സോ;

    ‘‘Na so mūgo na so pakkho, visaṭṭhavacano ca so;

    രജ്ജസ്സ കിര സോ ഭീതോ, അകരാ 65 ആലയേ ബഹൂ.

    Rajjassa kira so bhīto, akarā 66 ālaye bahū.

    ൫൯.

    59.

    ‘‘പുരിമം സരതി സോ ജാതിം, യത്ഥ രജ്ജമകാരയി;

    ‘‘Purimaṃ sarati so jātiṃ, yattha rajjamakārayi;

    കാരയിത്വാ തഹിം രജ്ജം, പാപത്ഥ നിരയം ഭുസം.

    Kārayitvā tahiṃ rajjaṃ, pāpattha nirayaṃ bhusaṃ.

    ൬൦.

    60.

    ‘‘വീസതിഞ്ചേവ വസ്സാനി, തഹിം രജ്ജമകാരയി;

    ‘‘Vīsatiñceva vassāni, tahiṃ rajjamakārayi;

    അസീതിവസ്സസഹസ്സാനി, നിരയമ്ഹി അപച്ചി സോ.

    Asītivassasahassāni, nirayamhi apacci so.

    ൬൧.

    61.

    ‘‘തസ്സ രജ്ജസ്സ സോ ഭീതോ, മാ മം രജ്ജാഭിസേചയും;

    ‘‘Tassa rajjassa so bhīto, mā maṃ rajjābhisecayuṃ;

    തസ്മാ പിതു ച മാതുച്ച, സന്തികേ ന ഭണീ തദാ.

    Tasmā pitu ca mātucca, santike na bhaṇī tadā.

    ൬൨.

    62.

    ‘‘അങ്ഗപച്ചങ്ഗസമ്പന്നോ, ആരോഹപരിണാഹവാ;

    ‘‘Aṅgapaccaṅgasampanno, ārohapariṇāhavā;

    വിസട്ഠവചനോ പഞ്ഞോ, മഗ്ഗേ സഗ്ഗസ്സ തിട്ഠതി.

    Visaṭṭhavacano pañño, magge saggassa tiṭṭhati.

    ൬൩.

    63.

    ‘‘സചേ ത്വം ദട്ഠുകാമാസി, രാജപുത്തം 67 തവത്രജം;

    ‘‘Sace tvaṃ daṭṭhukāmāsi, rājaputtaṃ 68 tavatrajaṃ;

    ഏഹി തം പാപയിസ്സാമി, യത്ഥ സമ്മതി തേമിയോ’’.

    Ehi taṃ pāpayissāmi, yattha sammati temiyo’’.

    ൬൪.

    64.

    ‘‘യോജയന്തു രഥേ അസ്സേ, കച്ഛം നാഗാന 69 ബന്ധഥ;

    ‘‘Yojayantu rathe asse, kacchaṃ nāgāna 70 bandhatha;

    ഉദീരയന്തു സങ്ഖപണവാ, വാദന്തു 71 ഏകപോക്ഖരാ.

    Udīrayantu saṅkhapaṇavā, vādantu 72 ekapokkharā.

    ൬൫.

    65.

    ‘‘വാദന്തു 73 ഭേരീ സന്നദ്ധാ, വഗ്ഗൂ വാദന്തു ദുന്ദുഭീ;

    ‘‘Vādantu 74 bherī sannaddhā, vaggū vādantu dundubhī;

    നേഗമാ ച മം അന്വേന്തു, ഗച്ഛം പുത്തനിവേദകോ 75.

    Negamā ca maṃ anventu, gacchaṃ puttanivedako 76.

    ൬൬.

    66.

    ‘‘ഓരോധാ ച കുമാരാ ച, വേസിയാനാ ച ബ്രാഹ്മണാ;

    ‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;

    ഖിപ്പം യാനാനി യോജേന്തു, ഗച്ഛം പുത്തനിവേദകോ 77.

    Khippaṃ yānāni yojentu, gacchaṃ puttanivedako 78.

    ൬൭.

    67.

    ‘‘ഹത്ഥാരോഹാ അനീകട്ഠാ, രഥികാ പത്തികാരകാ;

    ‘‘Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;

    ഖിപ്പം യാനാനി യോജേന്തു, ഗച്ഛം പുത്തനിവേദകോ 79.

    Khippaṃ yānāni yojentu, gacchaṃ puttanivedako 80.

    ൬൮.

    68.

    ‘‘സമാഗതാ ജാനപദാ, നേഗമാ ച സമാഗതാ;

    ‘‘Samāgatā jānapadā, negamā ca samāgatā;

    ഖിപ്പം യാനാനി യോജേന്തു, ഗച്ഛം പുത്തനിവേദകോ’’ 81.

    Khippaṃ yānāni yojentu, gacchaṃ puttanivedako’’ 82.

    ൬൯.

    69.

    ‘‘അസ്സേ ച സാരഥീ യുത്തേ, സിന്ധവേ സീഘവാഹനേ;

    ‘‘Asse ca sārathī yutte, sindhave sīghavāhane;

    രാജദ്വാരം ഉപാഗച്ഛും, യുത്താ ദേവ ഇമേ ഹയാ’’.

    Rājadvāraṃ upāgacchuṃ, yuttā deva ime hayā’’.

    ൭൦.

    70.

    ‘‘ഥൂലാ ജവേന ഹായന്തി, കിസാ ഹായന്തി ഥാമുനാ;

    ‘‘Thūlā javena hāyanti, kisā hāyanti thāmunā;

    കിസേ ഥൂലേ വിവജ്ജേത്വാ, സംസട്ഠാ യോജിതാ ഹയാ’’.

    Kise thūle vivajjetvā, saṃsaṭṭhā yojitā hayā’’.

    ൭൧.

    71.

    ‘‘തതോ രാജാ തരമാനോ, യുത്തമാരുയ്ഹ സന്ദനം;

    ‘‘Tato rājā taramāno, yuttamāruyha sandanaṃ;

    ഇത്ഥാഗാരം അജ്ഝഭാസി 83, സബ്ബാവ അനുയാഥ മം.

    Itthāgāraṃ ajjhabhāsi 84, sabbāva anuyātha maṃ.

    ൭൨.

    72.

    ‘‘വാലബീജനിമുണ്ഹീസം, ഖഗ്ഗം ഛത്തഞ്ച പണ്ഡരം;

    ‘‘Vālabījanimuṇhīsaṃ, khaggaṃ chattañca paṇḍaraṃ;

    ഉപാധി രഥമാരുയ്ഹ 85, സുവണ്ണേഹി അലങ്കതാ.

    Upādhi rathamāruyha 86, suvaṇṇehi alaṅkatā.

    ൭൩.

    73.

    ‘‘തതോ സ 87 രാജാ പായാസി, പുരക്ഖത്വാന സാരഥിം;

    ‘‘Tato sa 88 rājā pāyāsi, purakkhatvāna sārathiṃ;

    ഖിപ്പമേവ ഉപാഗച്ഛി, യത്ഥ സമ്മതി തേമിയോ.

    Khippameva upāgacchi, yattha sammati temiyo.

    ൭൪.

    74.

    ‘‘തഞ്ച ദിസ്വാന ആയന്തം, ജലന്തമിവ തേജസാ;

    ‘‘Tañca disvāna āyantaṃ, jalantamiva tejasā;

    ഖത്തസങ്ഘപരിബ്യൂള്ഹം 89, തേമിയോ ഏതദബ്രവി’’.

    Khattasaṅghaparibyūḷhaṃ 90, temiyo etadabravi’’.

    ൭൫.

    75.

    ‘‘കച്ചി നു താത കുസലം, കച്ചി താത അനാമയം;

    ‘‘Kacci nu tāta kusalaṃ, kacci tāta anāmayaṃ;

    സബ്ബാ ച 91 രാജകഞ്ഞായോ, അരോഗാ മയ്ഹ മാതരോ’’.

    Sabbā ca 92 rājakaññāyo, arogā mayha mātaro’’.

    ൭൬.

    76.

    ‘‘കുസലഞ്ചേവ മേ പുത്ത, അഥോ പുത്ത അനാമയം;

    ‘‘Kusalañceva me putta, atho putta anāmayaṃ;

    സബ്ബാ ച രാജകഞ്ഞായോ, അരോഗാ തുയ്ഹ മാതരോ’’.

    Sabbā ca rājakaññāyo, arogā tuyha mātaro’’.

    ൭൭.

    77.

    ‘‘കച്ചി അമജ്ജപോ 93 താത, കച്ചി തേ സുരമപ്പിയം;

    ‘‘Kacci amajjapo 94 tāta, kacci te suramappiyaṃ;

    കച്ചി സച്ചേ ച ധമ്മേ ച, ദാനേ തേ രമതേ മനോ’’.

    Kacci sacce ca dhamme ca, dāne te ramate mano’’.

    ൭൮.

    78.

    ‘‘അമജ്ജപോ അഹം പുത്ത, അഥോ മേ സുരമപ്പിയം;

    ‘‘Amajjapo ahaṃ putta, atho me suramappiyaṃ;

    അഥോ സച്ചേ ച ധമ്മേ ച, ദാനേ മേ രമതേ മനോ’’.

    Atho sacce ca dhamme ca, dāne me ramate mano’’.

    ൭൯.

    79.

    ‘‘കച്ചി അരോഗം യോഗ്ഗം തേ, കച്ചി വഹതി വാഹനം;

    ‘‘Kacci arogaṃ yoggaṃ te, kacci vahati vāhanaṃ;

    കച്ചി തേ ബ്യാധയോ നത്ഥി, സരീരസ്സുപതാപനാ’’.

    Kacci te byādhayo natthi, sarīrassupatāpanā’’.

    ൮൦.

    80.

    ‘‘അഥോ അരോഗം യോഗ്ഗം മേ, അഥോ വഹതി വാഹനം;

    ‘‘Atho arogaṃ yoggaṃ me, atho vahati vāhanaṃ;

    അഥോ മേ ബ്യാധയോ നത്ഥി, സരീരസ്സുപതാപനാ’’ 95.

    Atho me byādhayo natthi, sarīrassupatāpanā’’ 96.

    ൮൧.

    81.

    ‘‘കച്ചി അന്താ ച തേ ഫീതാ, മജ്ഝേ ച ബഹലാ തവ;

    ‘‘Kacci antā ca te phītā, majjhe ca bahalā tava;

    കോട്ഠാഗാരഞ്ച കോസഞ്ച, കച്ചി തേ പടിസന്ഥതം’’ 97.

    Koṭṭhāgārañca kosañca, kacci te paṭisanthataṃ’’ 98.

    ൮൨.

    82.

    ‘‘അഥോ അന്താ ച മേ ഫീതാ, മജ്ഝേ ച ബഹലാ മമ;

    ‘‘Atho antā ca me phītā, majjhe ca bahalā mama;

    കോട്ഠാഗാരഞ്ച കോസഞ്ച, സബ്ബം മേ പടിസന്ഥതം’’.

    Koṭṭhāgārañca kosañca, sabbaṃ me paṭisanthataṃ’’.

    ൮൩.

    83.

    ‘‘സ്വാഗതം തേ മഹാരാജ, അഥോ തേ അദുരാഗതം;

    ‘‘Svāgataṃ te mahārāja, atho te adurāgataṃ;

    പതിട്ഠപേന്തു 99 പല്ലങ്കം, യത്ഥ രാജാ നിസക്കതി’’.

    Patiṭṭhapentu 100 pallaṅkaṃ, yattha rājā nisakkati’’.

    ൮൪.

    84.

    ‘‘ഇധേവ തേ നിസീദസ്സു 101, നിയതേ പണ്ണസന്ഥരേ;

    ‘‘Idheva te nisīdassu 102, niyate paṇṇasanthare;

    ഏത്തോ ഉദകമാദായ, പാദേ പക്ഖാലയസ്സു 103 തേ’’.

    Etto udakamādāya, pāde pakkhālayassu 104 te’’.

    ൮൫.

    85.

    ‘‘ഇദമ്പി പണ്ണകം മയ്ഹം, രന്ധം രാജ അലോണകം;

    ‘‘Idampi paṇṇakaṃ mayhaṃ, randhaṃ rāja aloṇakaṃ;

    പരിഭുഞ്ജ മഹാരാജ, പാഹുനോ മേസിധാഗതോ’’ 105.

    Paribhuñja mahārāja, pāhuno mesidhāgato’’ 106.

    ൮൬.

    86.

    ‘‘ന ചാഹം 107 പണ്ണം ഭുഞ്ജാമി, ന ഹേതം മയ്ഹ ഭോജനം;

    ‘‘Na cāhaṃ 108 paṇṇaṃ bhuñjāmi, na hetaṃ mayha bhojanaṃ;

    സാലീനം ഓദനം ഭുഞ്ജേ, സുചിം മംസൂപസേചനം’’.

    Sālīnaṃ odanaṃ bhuñje, suciṃ maṃsūpasecanaṃ’’.

    ൮൭.

    87.

    ‘‘അച്ഛേരകം മം പടിഭാതി, ഏകകമ്പി രഹോഗതം;

    ‘‘Accherakaṃ maṃ paṭibhāti, ekakampi rahogataṃ;

    ഏദിസം ഭുഞ്ജമാനാനം, കേന വണ്ണോ പസീദതി’’.

    Edisaṃ bhuñjamānānaṃ, kena vaṇṇo pasīdati’’.

    ൮൮.

    88.

    ‘‘ഏകോ രാജ നിപജ്ജാമി, നിയതേ പണ്ണസന്ഥരേ;

    ‘‘Eko rāja nipajjāmi, niyate paṇṇasanthare;

    തായ മേ ഏകസേയ്യായ, രാജ വണ്ണോ പസീദതി.

    Tāya me ekaseyyāya, rāja vaṇṇo pasīdati.

    ൮൯.

    89.

    ‘‘ന ച നേത്തിംസബന്ധാ 109 മേ, രാജരക്ഖാ ഉപട്ഠിതാ;

    ‘‘Na ca nettiṃsabandhā 110 me, rājarakkhā upaṭṭhitā;

    തായ മേ സുഖസേയ്യായ, രാജ വണ്ണോ പസീദതി.

    Tāya me sukhaseyyāya, rāja vaṇṇo pasīdati.

    ൯൦.

    90.

    ‘‘അതീതം നാനുസോചാമി, നപ്പജപ്പാമിനാഗതം 111;

    ‘‘Atītaṃ nānusocāmi, nappajappāmināgataṃ 112;

    പച്ചുപ്പന്നേന യാപേമി, തേന വണ്ണോ പസീദതി.

    Paccuppannena yāpemi, tena vaṇṇo pasīdati.

    ൯൧.

    91.

    ‘‘അനാഗതപ്പജപ്പായ, അതീതസ്സാനുസോചനാ;

    ‘‘Anāgatappajappāya, atītassānusocanā;

    ഏതേന ബാലാ സുസ്സന്തി, നളോവ ഹരിതോ ലുതോ’’.

    Etena bālā sussanti, naḷova harito luto’’.

    ൯൨.

    92.

    ‘‘ഹത്ഥാനീകം രഥാനീകം, അസ്സേ പത്തീ ച വമ്മിനോ;

    ‘‘Hatthānīkaṃ rathānīkaṃ, asse pattī ca vammino;

    നിവേസനാനി രമ്മാനി, അഹം പുത്ത ദദാമി തേ.

    Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.

    ൯൩.

    93.

    ‘‘ഇത്ഥാഗാരമ്പി തേ ദമ്മി, സബ്ബാലങ്കാരഭൂസിതം;

    ‘‘Itthāgārampi te dammi, sabbālaṅkārabhūsitaṃ;

    താ പുത്ത പടിപജ്ജസ്സു 113, ത്വം നോ രാജാ ഭവിസ്സസി.

    Tā putta paṭipajjassu 114, tvaṃ no rājā bhavissasi.

    ൯൪.

    94.

    ‘‘കുസലാ നച്ചഗീതസ്സ, സിക്ഖിതാ ചാതുരിത്ഥിയോ 115;

    ‘‘Kusalā naccagītassa, sikkhitā cāturitthiyo 116;

    കാമേ തം രമയിസ്സന്തി, കിം അരഞ്ഞേ കരിസ്സസി.

    Kāme taṃ ramayissanti, kiṃ araññe karissasi.

    ൯൫.

    95.

    ‘‘പടിരാജൂഹി തേ കഞ്ഞാ, ആനയിസ്സം അലങ്കതാ;

    ‘‘Paṭirājūhi te kaññā, ānayissaṃ alaṅkatā;

    താസു പുത്തേ ജനേത്വാന, അഥ പച്ഛാ പബ്ബജിസ്സസി.

    Tāsu putte janetvāna, atha pacchā pabbajissasi.

    ൯൬.

    96.

    ‘‘യുവാ ച ദഹരോ ചാസി 117, പഠമുപ്പത്തികോ 118 സുസു;

    ‘‘Yuvā ca daharo cāsi 119, paṭhamuppattiko 120 susu;

    രജ്ജം കാരേഹി ഭദ്ദന്തേ, കിം അരഞ്ഞേ കരിസ്സസി’’.

    Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.

    ൯൭.

    97.

    ‘‘യുവാ ചരേ ബ്രഹ്മചരിയം, ബ്രഹ്മചാരീ യുവാ സിയാ;

    ‘‘Yuvā care brahmacariyaṃ, brahmacārī yuvā siyā;

    ദഹരസ്സ ഹി പബ്ബജ്ജാ, ഏതം ഇസീഹി വണ്ണിതം.

    Daharassa hi pabbajjā, etaṃ isīhi vaṇṇitaṃ.

    ൯൮.

    98.

    ‘‘യുവാ ചരേ ബ്രഹ്മചരിയം, ബ്രഹ്മചാരീ യുവാ സിയാ;

    ‘‘Yuvā care brahmacariyaṃ, brahmacārī yuvā siyā;

    ബ്രഹ്മചരിയം ചരിസ്സാമി, നാഹം രജ്ജേന മത്ഥികോ.

    Brahmacariyaṃ carissāmi, nāhaṃ rajjena matthiko.

    ൯൯.

    99.

    ‘‘പസ്സാമി വോഹം ദഹരം, അമ്മ താത വദന്തരം 121;

    ‘‘Passāmi vohaṃ daharaṃ, amma tāta vadantaraṃ 122;

    കിച്ഛാലദ്ധം പിയം പുത്തം, അപ്പത്വാവ ജരം മതം.

    Kicchāladdhaṃ piyaṃ puttaṃ, appatvāva jaraṃ mataṃ.

    ൧൦൦.

    100.

    ‘‘പസ്സാമി വോഹം ദഹരിം, കുമാരിം ചാരുദസ്സനിം;

    ‘‘Passāmi vohaṃ dahariṃ, kumāriṃ cārudassaniṃ;

    നവവംസകളീരംവ, പലുഗ്ഗം ജീവിതക്ഖയം 123.

    Navavaṃsakaḷīraṃva, paluggaṃ jīvitakkhayaṃ 124.

    ൧൦൧.

    101.

    ‘‘ദഹരാപി ഹി മിയ്യന്തി, നരാ ച അഥ നാരിയോ;

    ‘‘Daharāpi hi miyyanti, narā ca atha nāriyo;

    തത്ഥ കോ വിസ്സസേ പോസോ, ദഹരോമ്ഹീതി ജീവിതേ.

    Tattha ko vissase poso, daharomhīti jīvite.

    ൧൦൨.

    102.

    ‘‘യസ്സ രത്യാ വിവസാനേ, ആയു അപ്പതരം സിയാ;

    ‘‘Yassa ratyā vivasāne, āyu appataraṃ siyā;

    അപ്പോദകേവ മച്ഛാനം, കിം നു കോമാരകം 125 തഹിം.

    Appodakeva macchānaṃ, kiṃ nu komārakaṃ 126 tahiṃ.

    ൧൦൩.

    103.

    ‘‘നിച്ചമബ്ഭാഹതോ ലോകോ, നിച്ചഞ്ച പരിവാരിതോ;

    ‘‘Niccamabbhāhato loko, niccañca parivārito;

    അമോഘാസു വജന്തീസു, കിം മം രജ്ജേഭിസിഞ്ചസി’’ 127.

    Amoghāsu vajantīsu, kiṃ maṃ rajjebhisiñcasi’’ 128.

    ൧൦൪.

    104.

    ‘‘കേന മബ്ഭാഹതോ ലോകോ, കേന ച പരിവാരിതോ;

    ‘‘Kena mabbhāhato loko, kena ca parivārito;

    കായോ അമോഘാ ഗച്ഛന്തി, തം മേ അക്ഖാഹി പുച്ഛിതോ’’.

    Kāyo amoghā gacchanti, taṃ me akkhāhi pucchito’’.

    ൧൦൫.

    105.

    ‘‘മച്ചുനാബ്ഭാഹതോ ലോകോ, ജരായ പരിവാരിതോ;

    ‘‘Maccunābbhāhato loko, jarāya parivārito;

    രത്യോ അമോഘാ ഗച്ഛന്തി, ഏവം ജാനാഹി ഖത്തിയ.

    Ratyo amoghā gacchanti, evaṃ jānāhi khattiya.

    ൧൦൬.

    106.

    ‘‘യഥാപി തന്തേ വിതതേ 129, യം യദേവൂപവിയ്യതി 130;

    ‘‘Yathāpi tante vitate 131, yaṃ yadevūpaviyyati 132;

    അപ്പകം ഹോതി വേതബ്ബം, ഏവം മച്ചാന ജീവിതം.

    Appakaṃ hoti vetabbaṃ, evaṃ maccāna jīvitaṃ.

    ൧൦൭.

    107.

    ‘‘യഥാ വാരിവഹോ പൂരോ, ഗച്ഛം നുപനിവത്തതി 133;

    ‘‘Yathā vārivaho pūro, gacchaṃ nupanivattati 134;

    ഏവമായു മനുസ്സാനം, ഗച്ഛം നുപനിവത്തതി.

    Evamāyu manussānaṃ, gacchaṃ nupanivattati.

    ൧൦൮.

    108.

    ‘‘യഥാ വാരിവഹോ പൂരോ, വഹേ രുക്ഖേപകൂലജേ;

    ‘‘Yathā vārivaho pūro, vahe rukkhepakūlaje;

    ഏവം ജരാമരണേന, വുയ്ഹന്തേ സബ്ബപാണിനോ’’.

    Evaṃ jarāmaraṇena, vuyhante sabbapāṇino’’.

    ൧൦൯.

    109.

    ‘‘ഹത്ഥാനീകം രഥാനീകം, അസ്സേ പത്തീ ച വമ്മിനോ;

    ‘‘Hatthānīkaṃ rathānīkaṃ, asse pattī ca vammino;

    നിവേസനാനി രമ്മാനി, അഹം പുത്ത ദദാമി തേ.

    Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.

    ൧൧൦.

    110.

    ‘‘ഇത്ഥാഗാരമ്പി തേ ദമ്മി, സബ്ബാലങ്കാരഭൂസിതം;

    ‘‘Itthāgārampi te dammi, sabbālaṅkārabhūsitaṃ;

    താ പുത്ത പടിപജ്ജസ്സു, ത്വം നോ രാജാ ഭവിസ്സസി.

    Tā putta paṭipajjassu, tvaṃ no rājā bhavissasi.

    ൧൧൧.

    111.

    ‘‘കുസലാ നച്ചഗീതസ്സ, സിക്ഖിതാ ചാതുരിത്ഥിയോ;

    ‘‘Kusalā naccagītassa, sikkhitā cāturitthiyo;

    കാമേ തം രമയിസ്സന്തി, കിം അരഞ്ഞേ കരിസ്സസി.

    Kāme taṃ ramayissanti, kiṃ araññe karissasi.

    ൧൧൨.

    112.

    ‘‘പടിരാജൂഹി തേ കഞ്ഞാ, ആനയിസ്സം അലങ്കതാ;

    ‘‘Paṭirājūhi te kaññā, ānayissaṃ alaṅkatā;

    താസു പുത്തേ ജനേത്വാന, അഥ പച്ഛാ പബ്ബജിസ്സസി.

    Tāsu putte janetvāna, atha pacchā pabbajissasi.

    ൧൧൩.

    113.

    ‘‘യുവാ ച ദഹരോ ചാസി, പഠമുപ്പത്തികോ സുസു;

    ‘‘Yuvā ca daharo cāsi, paṭhamuppattiko susu;

    രജ്ജം കാരേഹി ഭദ്ദന്തേ, കിം അരഞ്ഞേ കരിസ്സസി.

    Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi.

    ൧൧൪.

    114.

    ‘‘കോട്ഠാഗാരഞ്ച കോസഞ്ച, വാഹനാനി ബലാനി ച;

    ‘‘Koṭṭhāgārañca kosañca, vāhanāni balāni ca;

    നിവേസനാനി രമ്മാനി, അഹം പുത്ത ദദാമി തേ.

    Nivesanāni rammāni, ahaṃ putta dadāmi te.

    ൧൧൫.

    115.

    ‘‘ഗോമണ്ഡലപരിബ്യൂള്ഹോ, ദാസിസങ്ഘപുരക്ഖതോ;

    ‘‘Gomaṇḍalaparibyūḷho, dāsisaṅghapurakkhato;

    രജ്ജം കാരേഹി ഭദ്ദന്തേ, കിം അരഞ്ഞേ കരിസ്സസി’’.

    Rajjaṃ kārehi bhaddante, kiṃ araññe karissasi’’.

    ൧൧൬.

    116.

    ‘‘കിം ധനേന യം ഖീയേഥ 135, കിം ഭരിയായ മരിസ്സതി;

    ‘‘Kiṃ dhanena yaṃ khīyetha 136, kiṃ bhariyāya marissati;

    കിം യോബ്ബനേന ജിണ്ണേന 137, യം ജരായാഭിഭുയ്യതി 138.

    Kiṃ yobbanena jiṇṇena 139, yaṃ jarāyābhibhuyyati 140.

    ൧൧൭.

    117.

    ‘‘തത്ഥ കാ നന്ദി കാ ഖിഡ്ഡാ, കാ രതി കാ ധനേസനാ;

    ‘‘Tattha kā nandi kā khiḍḍā, kā rati kā dhanesanā;

    കിം മേ പുത്തേഹി ദാരേഹി, രാജ മുത്തോസ്മി ബന്ധനാ.

    Kiṃ me puttehi dārehi, rāja muttosmi bandhanā.

    ൧൧൮.

    118.

    ‘‘യോഹം 141 ഏവം പജാനാമി, മച്ചു മേ നപ്പമജ്ജതി;

    ‘‘Yohaṃ 142 evaṃ pajānāmi, maccu me nappamajjati;

    അന്തകേനാധിപന്നസ്സ, കാ രതീ കാ ധനേസനാ.

    Antakenādhipannassa, kā ratī kā dhanesanā.

    ൧൧൯.

    119.

    ‘‘ഫലാനമിവ പക്കാനം, നിച്ചം പതനതോ ഭയം;

    ‘‘Phalānamiva pakkānaṃ, niccaṃ patanato bhayaṃ;

    ഏവം ജാതാന മച്ചാനം, നിച്ചം മരണതോ ഭയം.

    Evaṃ jātāna maccānaṃ, niccaṃ maraṇato bhayaṃ.

    ൧൨൦.

    120.

    ‘‘സായമേകേ ന ദിസ്സന്തി, പാതോ ദിട്ഠാ ബഹൂ ജനാ;

    ‘‘Sāyameke na dissanti, pāto diṭṭhā bahū janā;

    പാതോ ഏകേ ന ദിസ്സന്തി, സായം ദിട്ഠാ ബഹൂ ജനാ.

    Pāto eke na dissanti, sāyaṃ diṭṭhā bahū janā.

    ൧൨൧.

    121.

    ‘‘അജ്ജേവ കിച്ചം ആതപ്പം, കോ ജഞ്ഞാ മരണം സുവേ;

    ‘‘Ajjeva kiccaṃ ātappaṃ, ko jaññā maraṇaṃ suve;

    ന ഹി നോ സങ്കരം 143 തേന, മഹാസേനേന മച്ചുനാ.

    Na hi no saṅkaraṃ 144 tena, mahāsenena maccunā.

    ൧൨൨.

    122.

    ‘‘ചോരാ ധനസ്സ പത്ഥേന്തി, രാജമുത്തോസ്മി ബന്ധനാ;

    ‘‘Corā dhanassa patthenti, rājamuttosmi bandhanā;

    ഏഹി രാജ നിവത്തസ്സു, നാഹം രജ്ജേന മത്ഥികോ’’തി.

    Ehi rāja nivattassu, nāhaṃ rajjena matthiko’’ti.

    മൂഗപക്ഖജാതകം പഠമം.

    Mūgapakkhajātakaṃ paṭhamaṃ.







    Footnotes:
    1. പണ്ഡിതിയം (സീ॰), പണ്ഡിച്ചിയം (പീ॰)
    2. paṇḍitiyaṃ (sī.), paṇḍicciyaṃ (pī.)
    3. നപി പങ്ഗുലോ (സീ॰ പീ॰), ന ച പിങ്ഗലോ (സ്യാ॰)
    4. napi paṅgulo (sī. pī.), na ca piṅgalo (syā.)
    5. ബാഹൂ (സീ॰ ക॰)
    6. bāhū (sī. ka.)
    7. ആദു (സീ॰), ആദൂ (സ്യാ॰)
    8. ādu (sī.), ādū (syā.)
    9. നിഘഞ്ഞസി (സീ॰ പീ॰), നിഖഞ്ഛസി (?)
    10. nighaññasi (sī. pī.), nikhañchasi (?)
    11. സമുപജീവസി (സീ॰ പീ॰)
    12. samupajīvasi (sī. pī.)
    13. മിത്തദൂഭോ (സീ॰ പീ॰)
    14. mittadūbho (sī. pī.)
    15. ബഹുത്തഭക്ഖോ (ക॰)
    16. വിപ്പവുത്ഥോ (സീ॰ പീ॰), വിപ്പമുത്തോ (ക॰)
    17. സകാ (സീ॰ പീ॰)
    18. bahuttabhakkho (ka.)
    19. vippavuttho (sī. pī.), vippamutto (ka.)
    20. sakā (sī. pī.)
    21. പസഹന്തി (സീ॰ സ്യാ॰ പീ॰)
    22. നാതിമഞ്ഞേതി ഖത്തിയോ (സീ॰ സ്യാ॰ പീ॰)
    23. pasahanti (sī. syā. pī.)
    24. nātimaññeti khattiyo (sī. syā. pī.)
    25. സഭായ (സീ॰ സ്യാ॰ പീ॰)
    26. sabhāya (sī. syā. pī.)
    27. ഗരുകോ ഹോതി ഗാരവോ (ക॰)
    28. garuko hoti gāravo (ka.)
    29. ഞാതകേന (സ്യാ॰ ക॰)
    30. ñātakena (syā. ka.)
    31. പലാഭേഹി (സീ॰ പീ॰)
    32. palābhehi (sī. pī.)
    33. ഹത്ഥാരൂഹാ (സീ॰ പീ॰) ഏവമുപരിപി
    34. hatthārūhā (sī. pī.) evamuparipi
    35. തേപി ദജ്ജും പതീതാമേ (സീ॰ പീ॰)
    36. tepi dajjuṃ patītāme (sī. pī.)
    37. ബഹൂ ജാനപദാ ചഞ്ഞേ (സീ॰), ബഹൂ ജനപദാ ചഞ്ഞേ (പീ॰)
    38. bahū jānapadā caññe (sī.), bahū janapadā caññe (pī.)
    39. ച സോ (സ്യാ॰ ക॰)
    40. ca so (syā. ka.)
    41. അസത്ഥിതാ (സീ॰)
    42. asatthitā (sī.)
    43. മൂഗോ അധാരയി (സീ॰)
    44. mūgo adhārayi (sī.)
    45. അപച്ചസിം (സ്യാ॰), അപച്ചയിം (പീ॰)
    46. apaccasiṃ (syā.), apaccayiṃ (pī.)
    47. രജ്ജേഭിസേചയും (സ്യാ॰ ക॰)
    48. rajjebhisecayuṃ (syā. ka.)
    49. ഖരാപതിച്ഛകം (സ്യാ॰), ഖരാപടിച്ഛകം (ക॰)
    50. kharāpaticchakaṃ (syā.), kharāpaṭicchakaṃ (ka.)
    51. അപ്പേഥ (സീ॰), ഉബ്ബേഥ (സ്യാ॰), അച്ചേഥ (പീ॰)
    52. appetha (sī.), ubbetha (syā.), accetha (pī.)
    53. തസ്സാഹം (സീ॰ പീ॰)
    54. tassāhaṃ (sī. pī.)
    55. കോ തം (സീ॰ പീ॰)
    56. ko taṃ (sī. pī.)
    57. കോ തം (സീ॰ പീ॰)
    58. ko taṃ (sī. pī.)
    59. അവ്ഹയസ്സു (സീ॰ പീ॰)
    60. avhayassu (sī. pī.)
    61. രോദന്തീ പരിപുച്ഛതി (സീ॰ പീ॰), രോദന്തീ നം പരിപുച്ഛതി (സ്യാ॰)
    62. rodantī paripucchati (sī. pī.), rodantī naṃ paripucchati (syā.)
    63. അക്ഖിസ്സം (സീ॰ പീ॰)
    64. akkhissaṃ (sī. pī.)
    65. അകരീ (സീ॰ പീ॰)
    66. akarī (sī. pī.)
    67. രാജപുത്തി (സീ॰)
    68. rājaputti (sī.)
    69. നാഗാനി (സ്യാ॰ ക॰)
    70. nāgāni (syā. ka.)
    71. വദന്തു (സീ॰), നദന്തു (സ്യാ॰ ക॰), വദതം (പീ॰)
    72. vadantu (sī.), nadantu (syā. ka.), vadataṃ (pī.)
    73. നദന്തു (സീ॰ സ്യാ॰ പീ॰)
    74. nadantu (sī. syā. pī.)
    75. നിവാദകോ (സ്യാ॰ ക॰)
    76. nivādako (syā. ka.)
    77. നിവാദകോ (സ്യാ॰ ക॰)
    78. nivādako (syā. ka.)
    79. നിവാദകോ (സ്യാ॰ ക॰)
    80. nivādako (syā. ka.)
    81. നിവാദകോ (സ്യാ॰ ക॰)
    82. nivādako (syā. ka.)
    83. അഭാസഥ (ക॰)
    84. abhāsatha (ka.)
    85. ഉപാദിരഥമാരുയ്ഹ (സീ॰), ഉപാധീ രഥമാരുയ്ഹ (സ്യാ॰)
    86. upādirathamāruyha (sī.), upādhī rathamāruyha (syā.)
    87. ച (സീ॰ സ്യാ॰ പീ॰)
    88. ca (sī. syā. pī.)
    89. പരിബ്ബൂള്ഹം (സീ॰)
    90. paribbūḷhaṃ (sī.)
    91. കച്ചിന്നു (സീ॰ പീ॰)
    92. kaccinnu (sī. pī.)
    93. കച്ചിസ്സ’മജ്ജപോ (സീ॰ പീ॰)
    94. kaccissa’majjapo (sī. pī.)
    95. സരീരസ്സുപതാപിയാ (സ്യാ॰ ക॰)
    96. sarīrassupatāpiyā (syā. ka.)
    97. പടിസണ്ഠിതം (സ്യാ॰ ക॰)
    98. paṭisaṇṭhitaṃ (syā. ka.)
    99. പതിട്ഠാപേന്തു (സീ॰ സ്യാ॰ പീ॰)
    100. patiṭṭhāpentu (sī. syā. pī.)
    101. നിസിന്നസ്സ (സീ॰ സ്യാ॰ പീ॰), നിസിന്നസ്സു (ക॰)
    102. nisinnassa (sī. syā. pī.), nisinnassu (ka.)
    103. പക്ഖാലയന്തു (സീ॰), പക്ഖാലയന്തി (പീ॰)
    104. pakkhālayantu (sī.), pakkhālayanti (pī.)
    105. ആഗതോ (സീ॰ സ്യാ॰)
    106. āgato (sī. syā.)
    107. ന വാഹം (ക॰)
    108. na vāhaṃ (ka.)
    109. നേത്തിസബദ്ധാ (സീ॰ പീ॰)
    110. nettisabaddhā (sī. pī.)
    111. നപ്പജപ്പാമ’നാഗതം (സീ॰ സ്യാ॰ പീ॰)
    112. nappajappāma’nāgataṃ (sī. syā. pī.)
    113. താസു പുത്തേ പടിപജ്ജ (ക॰)
    114. tāsu putte paṭipajja (ka.)
    115. ചതുരിത്ഥിയോ (സീ॰ പീ॰)
    116. caturitthiyo (sī. pī.)
    117. ചാപി (സ്യാ॰ ക॰)
    118. പഠമുപ്പത്തിതോ (സീ॰ പീ॰)
    119. cāpi (syā. ka.)
    120. paṭhamuppattito (sī. pī.)
    121. വദം നരം (സീ॰)
    122. vadaṃ naraṃ (sī.)
    123. ജീവിതക്ഖയേ (സീ॰ പീ॰)
    124. jīvitakkhaye (sī. pī.)
    125. കോമാരതം (ക॰)
    126. komārataṃ (ka.)
    127. രജ്ജേന സിഞ്ചസി (സീ॰ പീ॰)
    128. rajjena siñcasi (sī. pī.)
    129. വിതന്തേ (സ്യാ॰ ക॰)
    130. യം യം ദേവൂപവിയ്യതി (സീ॰ പീ॰)
    131. vitante (syā. ka.)
    132. yaṃ yaṃ devūpaviyyati (sī. pī.)
    133. ന പരിവത്തതി (സ്യാ॰), നുപരിവത്തതി (ക॰)
    134. na parivattati (syā.), nuparivattati (ka.)
    135. കിം ധനേന യം ജീയേഥ (സീ॰), കിം മം ധനേന കീയേഥ (സ്യാ॰ ക॰)
    136. kiṃ dhanena yaṃ jīyetha (sī.), kiṃ maṃ dhanena kīyetha (syā. ka.)
    137. ചിണ്ണേന (സീ॰ പീ॰), വണ്ണേന (ക॰)
    138. യം ജരാ അഭിഹേസ്സതി (സീ॰ പീ॰)
    139. ciṇṇena (sī. pī.), vaṇṇena (ka.)
    140. yaṃ jarā abhihessati (sī. pī.)
    141. സോഹം (സീ॰ പീ॰)
    142. sohaṃ (sī. pī.)
    143. സങ്ഗരം (സീ॰ പീ॰) മ॰ നി॰ ൩.൨൭൨
    144. saṅgaraṃ (sī. pī.) ma. ni. 3.272



    Related texts:



    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā / [൫൩൮] ൧. മൂഗപക്ഖജാതകവണ്ണനാ • [538] 1. Mūgapakkhajātakavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact