| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
ಮೂಲಮೂಲಕಾದಿದಸಕವಣ್ಣನಾ
Mūlamūlakādidasakavaṇṇanā
೧೮. ಮೂಲಟ್ಠೇನಾತಿಆದಿಕೇ ಮೂಲಮೂಲಕೇ ದಸಕೇ ಮೂಲಟ್ಠೇನಾತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾದೀಸು ಪುರಿಮಾ ಪುರಿಮಾ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಪಚ್ಛಿಮಾನಂ ಪಚ್ಛಿಮಾನಂ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾನಞ್ಚ ಸಹಜಾತಧಮ್ಮಾನಞ್ಚ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಞ್ಚ ಮೂಲಟ್ಠೇನ। ಮೂಲಚರಿಯಟ್ಠೇನಾತಿ ಮೂಲಂ ಹುತ್ವಾ ಚರಿಯಾ ಪವತ್ತಿ ಮೂಲಚರಿಯಾ। ತೇನ ಮೂಲಚರಿಯಟ್ಠೇನ, ಮೂಲಂ ಹುತ್ವಾ ಪವತ್ತನಟ್ಠೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮೂಲಪರಿಗ್ಗಹಟ್ಠೇನಾತಿ ತೇ ಏವ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಆದಿತೋ ಪಭುತಿ ಉಪ್ಪಾದನತ್ಥಾಯ ಪರಿಗಯ್ಹಮಾನತ್ತಾ ಪರಿಗ್ಗಹಾ, ಮೂಲಾನಿಯೇವ ಪರಿಗ್ಗಹಾ ಮೂಲಪರಿಗ್ಗಹಾ। ತೇನ ಮೂಲಪರಿಗ್ಗಹಟ್ಠೇನ। ತೇ ಏವ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಪರಿವಾರವಸೇನ ಪರಿವಾರಟ್ಠೇನ। ಭಾವನಾಪಾರಿಪೂರಿವಸೇನ ಪರಿಪೂರಣಟ್ಠೇನ। ನಿಟ್ಠಂ ಪಾಪುಣನವಸೇನ ಪರಿಪಾಕಟ್ಠೇನ। ತೇ ಏವ ಮೂಲಾನಿ ಚ ಛಬ್ಬಿಧಾ ಪಭೇದಭಿನ್ನತ್ತಾ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ ಚಾತಿ ಮೂಲಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ। ತೇನ ಮೂಲಪಟಿಸಮ್ಭಿದಟ್ಠೇನ। ಮೂಲಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಪಾಪನಟ್ಠೇನಾತಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಭಾವನಾನುಯುತ್ತಸ್ಸ ಯೋಗಿನೋ ತಂ ಮೂಲಪಟಿಸಮ್ಭಿದಂ ಪಾಪನಟ್ಠೇನ । ತಸ್ಸೇವ ಯೋಗಿನೋ ತಸ್ಸಾ ಮೂಲಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಯ ವಸೀಭಾವಟ್ಠೇನ। ಸೇಸೇಸುಪಿ ಈದಿಸೇಸು ಪುಗ್ಗಲವೋಹಾರೇಸು ಬೋಧಿಸ್ಸ ಅಙ್ಗಾತಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಮೂಲಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಯ ವಸೀಭಾವಪ್ಪತ್ತಾನಮ್ಪೀತಿ ಈದಿಸೇಸುಪಿ ನಿಟ್ಠಾವಚನೇಸು ಫಲಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ವಸೀಭಾವಂ ಪತ್ತಾನನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ।
18.Mūlaṭṭhenātiādike mūlamūlake dasake mūlaṭṭhenāti vipassanādīsu purimā purimā bojjhaṅgā pacchimānaṃ pacchimānaṃ bojjhaṅgānañca sahajātadhammānañca aññamaññañca mūlaṭṭhena. Mūlacariyaṭṭhenāti mūlaṃ hutvā cariyā pavatti mūlacariyā. Tena mūlacariyaṭṭhena, mūlaṃ hutvā pavattanaṭṭhenāti attho. Mūlapariggahaṭṭhenāti te eva bojjhaṅgā ādito pabhuti uppādanatthāya parigayhamānattā pariggahā, mūlāniyeva pariggahā mūlapariggahā. Tena mūlapariggahaṭṭhena. Te eva aññamaññaṃ parivāravasena parivāraṭṭhena. Bhāvanāpāripūrivasena paripūraṇaṭṭhena. Niṭṭhaṃ pāpuṇanavasena paripākaṭṭhena. Te eva mūlāni ca chabbidhā pabhedabhinnattā paṭisambhidā cāti mūlapaṭisambhidā. Tena mūlapaṭisambhidaṭṭhena. Mūlapaṭisambhidāpāpanaṭṭhenāti bojjhaṅgabhāvanānuyuttassa yogino taṃ mūlapaṭisambhidaṃ pāpanaṭṭhena . Tasseva yogino tassā mūlapaṭisambhidāya vasībhāvaṭṭhena. Sesesupi īdisesu puggalavohāresu bodhissa aṅgāti bojjhaṅgāti vuttaṃ hotīti veditabbaṃ. Mūlapaṭisambhidāya vasībhāvappattānampīti īdisesupi niṭṭhāvacanesu phalabojjhaṅgāti veditabbaṃ. Vasībhāvaṃ pattānantipi pāṭho.
ಮೂಲಮೂಲಕದಸಕಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ।
Mūlamūlakadasakaṃ niṭṭhitaṃ.
ಸೇಸೇಸುಪಿ ಹೇತುಮೂಲಕಾದೀಸು ನವಸು ದಸಕೇಸು ಇಮಿನಾವ ನಯೇನ ಸಾಧಾರಣವಚನಾನಂ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ । ಅಸಾಧಾರಣೇಸು ಪನ ಯಥಾವುತ್ತಾ ಏವ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಯಥಾವುತ್ತಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಜನಕತ್ತಾ ಹೇತೂ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ। ಉಪತ್ಥಮ್ಭಕತ್ತಾ ಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮ। ತೇ ಏವ ತದಙ್ಗಸಮುಚ್ಛೇದಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿವಿಸುದ್ಧಿಭೂತತ್ತಾ ವಿಸುದ್ಧಿ ನಾಮ। ವಜ್ಜವಿರಹಿತತ್ತಾ ಅನವಜ್ಜಾ ನಾಮ। ‘‘ಸಬ್ಬೇಪಿ ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ನೇಕ್ಖಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ವಚನತೋ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಂ ನಾಮ। ಕಿಲೇಸೇಹಿ ವಿಮುತ್ತತ್ತಾ ತದಙ್ಗವಿಮುತ್ತಿಆದಿವಸೇನ ವಿಮುತ್ತಿ ನಾಮ। ಮಗ್ಗಫಲಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ವಿಸಯೀಭೂತೇಹಿ ಆಸವೇಹಿ ವಿರಹಿತತ್ತಾ ಅನಾಸವಾ। ತಿವಿಧಾಪಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಸುಞ್ಞತ್ತಾ ತದಙ್ಗವಿವೇಕಾದಿವಸೇನ ವಿವೇಕಾ। ವಿಪಸ್ಸನಾಮಗ್ಗಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಪರಿಚ್ಚಾಗವೋಸಗ್ಗತ್ತಾ ಪಕ್ಖನ್ದನವೋಸಗ್ಗತ್ತಾ ಚ ವೋಸಗ್ಗಾ। ಫಲಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಪಕ್ಖನ್ದನವೋಸಗ್ಗತ್ತಾ ವೋಸಗ್ಗಾ।
Sesesupi hetumūlakādīsu navasu dasakesu imināva nayena sādhāraṇavacanānaṃ attho veditabbo . Asādhāraṇesu pana yathāvuttā eva bojjhaṅgā yathāvuttānaṃ dhammānaṃ janakattā hetū nāma honti. Upatthambhakattā paccayā nāma. Te eva tadaṅgasamucchedapaṭippassaddhivisuddhibhūtattā visuddhi nāma. Vajjavirahitattā anavajjā nāma. ‘‘Sabbepi kusalā dhammā nekkhamma’’nti vacanato nekkhammaṃ nāma. Kilesehi vimuttattā tadaṅgavimuttiādivasena vimutti nāma. Maggaphalabojjhaṅgā visayībhūtehi āsavehi virahitattā anāsavā. Tividhāpi bojjhaṅgā kilesehi suññattā tadaṅgavivekādivasena vivekā. Vipassanāmaggabojjhaṅgā pariccāgavosaggattā pakkhandanavosaggattā ca vosaggā. Phalabojjhaṅgā pakkhandanavosaggattā vosaggā.
೧೯. ಮೂಲಟ್ಠಂ ಬುಜ್ಝನ್ತೀತಿಆದಯೋ ಏಕೇಕಪದವಸೇನ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ ನವ ದಸಕಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ವಸೀಭಾವಪ್ಪತ್ತಾನನ್ತಿ ಪದಂ ಪನ ವತ್ತಮಾನವಚನಾಭಾವೇನ ನ ಯೋಜಿತಂ। ಪರಿಗ್ಗಹಟ್ಠಾದಯೋ ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯನಿದ್ದೇಸೇ ವುತ್ತತ್ಥಾ।
19.Mūlaṭṭhaṃbujjhantītiādayo ekekapadavasena niddiṭṭhā nava dasakā vuttanayeneva veditabbā. Vasībhāvappattānanti padaṃ pana vattamānavacanābhāvena na yojitaṃ. Pariggahaṭṭhādayo abhiññeyyaniddese vuttatthā.
೨೦. ಪುನ ಥೇರೋ ಅತ್ತನಾ ದೇಸಿತಂ ಸುತ್ತನ್ತಂ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ನಿದ್ದೇಸವಸೇನ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗವಿಧಿಂ ದಸ್ಸೇತುಕಾಮೋ ಏಕಂ ಸಮಯನ್ತಿಆದಿಕಂ ನಿದಾನಂ ವತ್ವಾ ಸುತ್ತನ್ತಂ ತಾವ ಉದ್ದಿಸಿ। ಅತ್ತನಾ ದೇಸಿತಸುತ್ತತ್ತಾ ಏವ ಚೇತ್ಥ ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ನ ವುತ್ತಂ। ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋತಿ ಪನೇತ್ಥ ದೇಸಕಬ್ಯತ್ತಿಭಾವತ್ಥಂ ಅತ್ತಾನಂ ಪರಂ ವಿಯ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ಈದಿಸಞ್ಹಿ ವಚನಂ ಲೋಕೇ ಗನ್ಥೇಸು ಪಯುಜ್ಜನ್ತಿ। ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯನ್ತಿ ಸಕಲಂ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ। ಅಚ್ಚನ್ತಸಂಯೋಗತ್ಥೇ ಉಪಯೋಗವಚನಂ। ಸೇಸದ್ವಯೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ ಇತಿ ಚೇ ಮೇ ಹೋತೀತಿ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋತಿ ಏವಞ್ಚೇ ಮಯ್ಹಂ ಹೋತಿ। ಅಪ್ಪಮಾಣೋತಿ ಮೇ ಹೋತೀತಿ ಅಪ್ಪಮಾಣೋತಿ ಏವಂ ಮೇ ಹೋತಿ। ಸುಸಮಾರದ್ಧೋತಿ ಮೇ ಹೋತೀತಿ ಸುಟ್ಠು ಪರಿಪುಣ್ಣೋತಿ ಏವಂ ಮೇ ಹೋತಿ। ತಿಟ್ಠನ್ತನ್ತಿ ನಿಬ್ಬಾನಾರಮ್ಮಣೇ ಪವತ್ತಿವಸೇನ ತಿಟ್ಠನ್ತಂ। ಚವತೀತಿ ನಿಬ್ಬಾನಾರಮ್ಮಣತೋ ಅಪಗಚ್ಛತಿ। ಸೇಸಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
20. Puna thero attanā desitaṃ suttantaṃ uddisitvā tassa niddesavasena bojjhaṅgavidhiṃ dassetukāmo ekaṃ samayantiādikaṃ nidānaṃ vatvā suttantaṃ tāva uddisi. Attanā desitasuttattā eva cettha evaṃ me sutanti na vuttaṃ. Āyasmā sāriputtoti panettha desakabyattibhāvatthaṃ attānaṃ paraṃ viya katvā vuttaṃ. Īdisañhi vacanaṃ loke ganthesu payujjanti. Pubbaṇhasamayanti sakalaṃ pubbaṇhasamayaṃ. Accantasaṃyogatthe upayogavacanaṃ. Sesadvayepi eseva nayo. Satisambojjhaṅgo iti ceme hotīti satisambojjhaṅgoti evañce mayhaṃ hoti. Appamāṇoti me hotīti appamāṇoti evaṃ me hoti. Susamāraddhoti me hotīti suṭṭhu paripuṇṇoti evaṃ me hoti. Tiṭṭhantanti nibbānārammaṇe pavattivasena tiṭṭhantaṃ. Cavatīti nibbānārammaṇato apagacchati. Sesabojjhaṅgesupi eseva nayo.
ರಾಜಮಹಾಮತ್ತಸ್ಸಾತಿ ರಞ್ಞೋ ಮಹಾಅಮಚ್ಚಸ್ಸ, ಮಹತಿಯಾ ವಾ ಭೋಗಮತ್ತಾಯ ಭೋಗಪ್ಪಮಾಣೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ। ನಾನಾರತ್ತಾನನ್ತಿ ನಾನಾರಙ್ಗರತ್ತಾನಂ, ಪೂರಣತ್ಥೇ ಸಾಮಿವಚನಂ, ನಾನಾರತ್ತೇಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ದುಸ್ಸಕರಣ್ಡಕೋತಿ ದುಸ್ಸಪೇಳಾ। ದುಸ್ಸಯುಗನ್ತಿ ವತ್ಥಯುಗಲಂ। ಪಾರುಪಿತುನ್ತಿ ಅಚ್ಛಾದೇತುಂ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತನ್ತೇ ಥೇರಸ್ಸ ಫಲಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಕಥಿತಾ। ಯದಾ ಹಿ ಥೇರೋ ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ ಸೀಸಂ ಕತ್ವಾ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜತಿ, ತದಾ ಇತರೇ ತದನ್ವಯಾ ಹೋನ್ತಿ। ಯದಾ ಧಮ್ಮವಿಚಯಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರಂ, ತದಾ ಸೇಸಾಪಿ ತದನ್ವಯಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಏವಂ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಅತ್ತನೋ ಚಿಣ್ಣವಸೀಭಾವಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಥೇರೋ ಇಮಂ ಸುತ್ತನ್ತಂ ಕಥೇಸೀತಿ।
Rājamahāmattassāti rañño mahāamaccassa, mahatiyā vā bhogamattāya bhogappamāṇena samannāgatassa. Nānārattānanti nānāraṅgarattānaṃ, pūraṇatthe sāmivacanaṃ, nānārattehīti attho. Dussakaraṇḍakoti dussapeḷā. Dussayuganti vatthayugalaṃ. Pārupitunti acchādetuṃ. Imasmiṃ suttante therassa phalabojjhaṅgā kathitā. Yadā hi thero satisambojjhaṅgaṃ sīsaṃ katvā phalasamāpattiṃ samāpajjati, tadā itare tadanvayā honti. Yadā dhammavicayādīsu aññataraṃ, tadā sesāpi tadanvayā hontīti evaṃ phalasamāpattiyā attano ciṇṇavasībhāvaṃ dassento thero imaṃ suttantaṃ kathesīti.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ೩. ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಕಥಾ • 3. Bojjhaṅgakathā
