Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
မူလပညတ္တိကထာဝဏ္ဏနာ
Mūlapaññattikathāvaṇṇanā
၅၅. ‘‘ပဋိသေဝတိနာမာ’’တိ ပဒံ မာတိကာယံ နတ္ထိ, တသ္မာ ‘‘ပဋိသေဝေယ္ယာတိ ဧတ္ထာ’’တိအာဒိမာဟ။ ‘‘ဧသော မေထုနဓမ္မော နာမာ’’တိ သဗ္ဗပာဠိပောတ္ထကေသု, အဋ္ဌကထာယံ ‘‘ဧသော ဝုစ္စတိ မေထုနဓမ္မော နာမာ’’တိ ဥဒ္ဓဋာ။ ဣတ္ထိယာ နိမိတ္တေန အတ္တနော နိမိတ္တန္တိ ဒုဝိညေယ္ယမေတံ ဒသ္သိတံ။ အတ္တနော နိမိတ္တေန ဣတ္ထိယာ နိမိတ္တံ သုဝိညေယ္ယတ္တာ န ဒသ္သိတံ။ စတ္တာရိ ဌာနာနိ မုဉ္စိတ္ဝာတိ ဧတ္ထ အဗ္ဘန္တရတလံ ဆုပန္တံယေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ, အစ္ဆုပန္တံ နီဟရန္တသ္သ အနာပတ္တိ။ မဇ္ဈန္တိ အဂ္ဂပ္ပဒေသံ။ ဥပရိဘာဂမဇ္ဈန္တိ ဥပရိဘာဂသ္သ အဂ္ဂပ္ပဒေသံ။ နဋ္ဌကာယပ္ပသာဒန္တိ ဧတ္ထ ဥပဟတိန္ဒ္ရိယသ္သ အာပတ္တိသမ္ဘဝတော ဣဓာပိ အာပတ္တီတိ စေ? နေတိ ဒသ္သနတ္ထံ ‘‘မတစမ္မံ ဝာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ မတစမ္မဉ္ဟိ အနုပာဒိန္နံ, ဥပာဒိန္နေ ဧဝ ပာရာဇိကာပတ္တိ။ အပိဓာယ အပ္ပဋိစ္ဆာဒေတ္ဝာ။ ယထာ ဒန္တာ န ဒိသ္သန္တိ, တထာ ပိဓာယေဝ နိသီဒိတဗ္ဗန္တိ အဓိပ္ပာယော။
55. ‘‘Paṭisevatināmā’’ti padaṃ mātikāyaṃ natthi, tasmā ‘‘paṭiseveyyāti etthā’’tiādimāha. ‘‘Eso methunadhammo nāmā’’ti sabbapāḷipotthakesu, aṭṭhakathāyaṃ ‘‘eso vuccati methunadhammo nāmā’’ti uddhaṭā. Itthiyā nimittena attano nimittanti duviññeyyametaṃ dassitaṃ. Attano nimittena itthiyā nimittaṃ suviññeyyattā na dassitaṃ. Cattāri ṭhānāni muñcitvāti ettha abbhantaratalaṃ chupantaṃyeva sandhāya vuttaṃ, acchupantaṃ nīharantassa anāpatti. Majjhanti aggappadesaṃ. Uparibhāgamajjhanti uparibhāgassa aggappadesaṃ. Naṭṭhakāyappasādanti ettha upahatindriyassa āpattisambhavato idhāpi āpattīti ce? Neti dassanatthaṃ ‘‘matacammaṃ vā’’tiādi vuttaṃ. Matacammañhi anupādinnaṃ, upādinne eva pārājikāpatti. Apidhāya appaṭicchādetvā. Yathā dantā na dissanti, tathā pidhāyeva nisīditabbanti adhippāyo.
ဂောနသောတိ ဂောဏပိဋ္ဌိကော မဏ္ဍလသပ္ပော, ယသ္သ ပိဋ္ဌေ လောဟိတကာနိ မဏ္ဍလာနိ ဒိသ္သန္တိ။ ကလလပရိစယဝာရိစာရမစ္ဆဂ္ဂဟဏေန ကိဉ္စာပိ သမုဒ္ဒေ မဟာမုခာ ဟတ္ထိသရီရမ္ပိ ဧကပ္ပဟာရေန ဂိလိတုံ သမတ္ထာ တတော မဟန္တတရာ စ ဂဟိတာ ဟောန္တိ, တေသံ မုခာဒီသု မေထုနဓမ္မော န သမ္ဘဝတီတိ တတ္ထ ဌာနပရိစ္ဆေဒော နတ္ထီတိ ဧကေ, ဝိစာရေတ္ဝာ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဧတမေဝ ဟီတိ အနန္တရံ သန္ဓာယ။ သဒ္ဓိံ ယောဇနာယ အက္ခရယောဇနာယ။ ‘‘ပညတ္တံ ပန သိက္ခာပဒံ သဗ္ဗေဟိပိ လဇ္ဇီပုဂ္ဂလေဟိ သမံ သိက္ခိတဗ္ဗဘာဝတော သမသိက္ခတာ နာမာတိ ဝုတ္တတ္တာ သဗ္ဗသိက္ခာပဒံ သဗ္ဗဘိက္ခူဟိ သိက္ခိတဗ္ဗံ။ န ဟိ ကသ္သစိ ဦနမဓိကံ ဝာ အတ္ထီ’’တိ တသ္သ ဂဏ္ဌိပဒေ ဝုတ္တံ။ ပရိဝာရေ ပန –
Gonasoti goṇapiṭṭhiko maṇḍalasappo, yassa piṭṭhe lohitakāni maṇḍalāni dissanti. Kalalaparicayavāricāramacchaggahaṇena kiñcāpi samudde mahāmukhā hatthisarīrampi ekappahārena gilituṃ samatthā tato mahantatarā ca gahitā honti, tesaṃ mukhādīsu methunadhammo na sambhavatīti tattha ṭhānaparicchedo natthīti eke, vicāretvā gahetabbaṃ. Etameva hīti anantaraṃ sandhāya. Saddhiṃ yojanāya akkharayojanāya. ‘‘Paññattaṃ pana sikkhāpadaṃ sabbehipi lajjīpuggalehi samaṃ sikkhitabbabhāvato samasikkhatā nāmāti vuttattā sabbasikkhāpadaṃ sabbabhikkhūhi sikkhitabbaṃ. Na hi kassaci ūnamadhikaṃ vā atthī’’ti tassa gaṇṭhipade vuttaṃ. Parivāre pana –
‘‘န ဥက္ခိတ္တကော န စ ပန ပာရိဝာသိကော၊
‘‘Na ukkhittako na ca pana pārivāsiko,
န သင္ဃဘိန္နော န စ ပန ပက္ခသင္ကန္တော။
Na saṅghabhinno na ca pana pakkhasaṅkanto;
သမာနသံဝာသကဘူမိယာ ဌိတော၊
Samānasaṃvāsakabhūmiyā ṭhito,
ကထံ နု သိက္ခာယ အသာဓာရဏော သိယာ’’တိ။ (ပရိ. ၄၇၉) –
Kathaṃ nu sikkhāya asādhāraṇo siyā’’ti. (pari. 479) –
ဝုတ္တံ။ တဒဋ္ဌကထာယ စ ‘‘အယံ ပဉ္ဟာ နဟာပိတပုဗ္ဗကံ သန္ဓာယ ဝုတ္တာ။ အယဉ္ဟိ ခုရဘဏ္ဍံ ပရိဟရိတုံ န လဘတိ, အညေ လဘန္တိ။ တသ္မာ သိက္ခာယ အသာဓာရဏော’’တိ ဝုတ္တံ။ တံ သဗ္ဗံ ယထာ သံသန္ဒတိ သမေတိ, တထာ ဝေဒိတဗ္ဗံ ။ ဘိက္ခုနီနံယေဝ သာဓာရဏာနိ သိက္ခာပဒာနိပိ ဘိက္ခု သိက္ခတိ, ဧဝမညောပိ အန္ဟာပိတပုဗ္ဗကော ဘိက္ခု တံ သိက္ခာပဒံ သိက္ခတိ ဧဝ တဒတ္ထကောသလ္လတ္ထန္တိ ကတ္ဝာ သဗ္ဗမ္ပိ သိက္ခာပဒံ သမသိက္ခတာ နာမာတိ။ ယံ တံ ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘တိသ္သော ဣတ္ထိယော’’တိအာဒိဝိဘင္ဂောတံနိယာမကောတိလက္ခဏတ္တာ ဝတ္ထုနိယမနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ တေန အမနုသ္သိတ္ထိပ္ပသင္ဂေန ကတေ သုဝဏ္ဏရဇတာဒိမယေ ပဋိက္ခိပတိ။ ဣတော ပဋ္ဌာယ ယေ စ ‘‘တယော အတ္ထဝသေ ပဋိစ္စ ဝိဘင္ဂော ပဝတ္တတီ’’တိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တာ, တေ ယထာသမ္ဘဝံ ယောဇေတ္ဝာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။
Vuttaṃ. Tadaṭṭhakathāya ca ‘‘ayaṃ pañhā nahāpitapubbakaṃ sandhāya vuttā. Ayañhi khurabhaṇḍaṃ pariharituṃ na labhati, aññe labhanti. Tasmā sikkhāya asādhāraṇo’’ti vuttaṃ. Taṃ sabbaṃ yathā saṃsandati sameti, tathā veditabbaṃ . Bhikkhunīnaṃyeva sādhāraṇāni sikkhāpadānipi bhikkhu sikkhati, evamaññopi anhāpitapubbako bhikkhu taṃ sikkhāpadaṃ sikkhati eva tadatthakosallatthanti katvā sabbampi sikkhāpadaṃ samasikkhatā nāmāti. Yaṃ taṃ vuttanti sambandho. ‘‘Tisso itthiyo’’tiādivibhaṅgotaṃniyāmakotilakkhaṇattā vatthuniyamanatthaṃ vuttaṃ. Tena amanussitthippasaṅgena kate suvaṇṇarajatādimaye paṭikkhipati. Ito paṭṭhāya ye ca ‘‘tayo atthavase paṭicca vibhaṅgo pavattatī’’ti pubbe vuttā, te yathāsambhavaṃ yojetvā veditabbā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / မဟာဝိဘင္ဂ • Mahāvibhaṅga / ၁. ပဌမပာရာဇိကံ • 1. Paṭhamapārājikaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝိဘင္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ၁. ပဌမပာရာဇိကံ • 1. Paṭhamapārājikaṃ
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / မူလပညတ္တိဝဏ္ဏနာ • Mūlapaññattivaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / မူလပညတ္တိဝဏ္ဏနာ • Mūlapaññattivaṇṇanā