| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā |
මූලපඤ්‌ඤත්‌තිකථාවණ්‌ණනා
Mūlapaññattikathāvaṇṇanā
55. ‘‘පටිසෙවතිනාමා’’ති පදං මාතිකායං නත්‌ථි, තස්‌මා ‘‘පටිසෙවෙය්‍යාති එත්‌ථා’’තිආදිමාහ. ‘‘එසො මෙථුනධම්‌මො නාමා’’ති සබ්‌බපාළිපොත්‌ථකෙසු, අට්‌ඨකථායං ‘‘එසො වුච්‌චති මෙථුනධම්‌මො නාමා’’ති උද්‌ධටා. ඉත්‌ථියා නිමිත්‌තෙන අත්‌තනො නිමිත්‌තන්‌ති දුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙතං දස්‌සිතං. අත්‌තනො නිමිත්‌තෙන ඉත්‌ථියා නිමිත්‌තං සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යත්‌තා න දස්‌සිතං. චත්‌තාරි ඨානානි මුඤ්‌චිත්‌වාති එත්‌ථ අබ්‌භන්‌තරතලං ඡුපන්‌තංයෙව සන්‌ධාය වුත්‌තං, අච්‌ඡුපන්‌තං නීහරන්‌තස්‌ස අනාපත්‌ති. මජ්‌ඣන්‌ති අග්‌ගප්‌පදෙසං. උපරිභාගමජ්‌ඣන්‌ති උපරිභාගස්‌ස අග්‌ගප්‌පදෙසං. නට්‌ඨකායප්‌පසාදන්‌ති එත්‌ථ උපහතින්‌ද්‍රියස්‌ස ආපත්‌තිසම්‌භවතො ඉධාපි ආපත්‌තීති චෙ? නෙති දස්‌සනත්‌ථං ‘‘මතචම්‌මං වා’’තිආදි වුත්‌තං. මතචම්‌මඤ්‌හි අනුපාදින්‌නං, උපාදින්‌නෙ එව පාරාජිකාපත්‌ති. අපිධාය අප්‌පටිච්‌ඡාදෙත්‌වා. යථා දන්‌තා න දිස්‌සන්‌ති, තථා පිධායෙව නිසීදිතබ්‌බන්‌ති අධිප්‌පායො.
55. ‘‘Paṭisevatināmā’’ti padaṃ mātikāyaṃ natthi, tasmā ‘‘paṭiseveyyāti etthā’’tiādimāha. ‘‘Eso methunadhammo nāmā’’ti sabbapāḷipotthakesu, aṭṭhakathāyaṃ ‘‘eso vuccati methunadhammo nāmā’’ti uddhaṭā. Itthiyā nimittena attano nimittanti duviññeyyametaṃ dassitaṃ. Attano nimittena itthiyā nimittaṃ suviññeyyattā na dassitaṃ. Cattāri ṭhānāni muñcitvāti ettha abbhantaratalaṃ chupantaṃyeva sandhāya vuttaṃ, acchupantaṃ nīharantassa anāpatti. Majjhanti aggappadesaṃ. Uparibhāgamajjhanti uparibhāgassa aggappadesaṃ. Naṭṭhakāyappasādanti ettha upahatindriyassa āpattisambhavato idhāpi āpattīti ce? Neti dassanatthaṃ ‘‘matacammaṃ vā’’tiādi vuttaṃ. Matacammañhi anupādinnaṃ, upādinne eva pārājikāpatti. Apidhāya appaṭicchādetvā. Yathā dantā na dissanti, tathā pidhāyeva nisīditabbanti adhippāyo.
ගොනසොති ගොණපිට්‌ඨිකො මණ්‌ඩලසප්‌පො, යස්‌ස පිට්‌ඨෙ ලොහිතකානි මණ්‌ඩලානි දිස්‌සන්‌ති. කලලපරිචයවාරිචාරමච්‌ඡග්‌ගහණෙන කිඤ්‌චාපි සමුද්‌දෙ මහාමුඛා හත්‌ථිසරීරම්‌පි එකප්‌පහාරෙන ගිලිතුං සමත්‌ථා තතො මහන්‌තතරා ච ගහිතා හොන්‌ති, තෙසං මුඛාදීසු මෙථුනධම්‌මො න සම්‌භවතීති තත්‌ථ ඨානපරිච්‌ඡෙදො නත්‌ථීති එකෙ, විචාරෙත්‌වා ගහෙතබ්‌බං. එතමෙව හීති අනන්‌තරං සන්‌ධාය. සද්‌ධිං යොජනාය අක්‌ඛරයොජනාය. ‘‘පඤ්‌ඤත්‌තං පන සික්‌ඛාපදං සබ්‌බෙහිපි ලජ්‌ජීපුග්‌ගලෙහි සමං සික්‌ඛිතබ්‌බභාවතො සමසික්‌ඛතා නාමාති වුත්‌තත්‌තා සබ්‌බසික්‌ඛාපදං සබ්‌බභික්‌ඛූහි සික්‌ඛිතබ්‌බං. න හි කස්‌සචි ඌනමධිකං වා අත්‌ථී’’ති තස්‌ස ගණ්‌ඨිපදෙ වුත්‌තං. පරිවාරෙ පන –
Gonasoti goṇapiṭṭhiko maṇḍalasappo, yassa piṭṭhe lohitakāni maṇḍalāni dissanti. Kalalaparicayavāricāramacchaggahaṇena kiñcāpi samudde mahāmukhā hatthisarīrampi ekappahārena gilituṃ samatthā tato mahantatarā ca gahitā honti, tesaṃ mukhādīsu methunadhammo na sambhavatīti tattha ṭhānaparicchedo natthīti eke, vicāretvā gahetabbaṃ. Etameva hīti anantaraṃ sandhāya. Saddhiṃ yojanāya akkharayojanāya. ‘‘Paññattaṃ pana sikkhāpadaṃ sabbehipi lajjīpuggalehi samaṃ sikkhitabbabhāvato samasikkhatā nāmāti vuttattā sabbasikkhāpadaṃ sabbabhikkhūhi sikkhitabbaṃ. Na hi kassaci ūnamadhikaṃ vā atthī’’ti tassa gaṇṭhipade vuttaṃ. Parivāre pana –
‘‘න උක්‌ඛිත්‌තකො න ච පන පාරිවාසිකො,
‘‘Na ukkhittako na ca pana pārivāsiko,
න සඞ්‌ඝභින්‌නො න ච පන පක්‌ඛසඞ්‌කන්‌තො;
Na saṅghabhinno na ca pana pakkhasaṅkanto;
සමානසංවාසකභූමියා ඨිතො,
Samānasaṃvāsakabhūmiyā ṭhito,
කථං නු සික්‌ඛාය අසාධාරණො සියා’’ති. (පරි. 479) –
Kathaṃ nu sikkhāya asādhāraṇo siyā’’ti. (pari. 479) –
වුත්‌තං. තදට්‌ඨකථාය ච ‘‘අයං පඤ්‌හා නහාපිතපුබ්‌බකං සන්‌ධාය වුත්‌තා. අයඤ්‌හි ඛුරභණ්‌ඩං පරිහරිතුං න ලභති, අඤ්‌ඤෙ ලභන්‌ති. තස්‌මා සික්‌ඛාය අසාධාරණො’’ති වුත්‌තං. තං සබ්‌බං යථා සංසන්‌දති සමෙති, තථා වෙදිතබ්‌බං . භික්‌ඛුනීනංයෙව සාධාරණානි සික්‌ඛාපදානිපි භික්‌ඛු සික්‌ඛති, එවමඤ්‌ඤොපි අන්‌හාපිතපුබ්‌බකො භික්‌ඛු තං සික්‌ඛාපදං සික්‌ඛති එව තදත්‌ථකොසල්‌ලත්‌ථන්‌ති කත්‌වා සබ්‌බම්‌පි සික්‌ඛාපදං සමසික්‌ඛතා නාමාති. යං තං වුත්‌තන්‌ති සම්‌බන්‌ධො. ‘‘තිස්‌සො ඉත්‌ථියො’’තිආදිවිභඞ්‌ගොතංනියාමකොතිලක්‌ඛණත්‌තා වත්‌ථුනියමනත්‌ථං වුත්‌තං. තෙන අමනුස්‌සිත්‌ථිප්‌පසඞ්‌ගෙන කතෙ සුවණ්‌ණරජතාදිමයෙ පටික්‌ඛිපති. ඉතො පට්‌ඨාය යෙ ච ‘‘තයො අත්‌ථවසෙ පටිච්‌ච විභඞ්‌ගො පවත්‌තතී’’ති පුබ්‌බෙ වුත්‌තා, තෙ යථාසම්‌භවං යොජෙත්‌වා වෙදිතබ්‌බා.
Vuttaṃ. Tadaṭṭhakathāya ca ‘‘ayaṃ pañhā nahāpitapubbakaṃ sandhāya vuttā. Ayañhi khurabhaṇḍaṃ pariharituṃ na labhati, aññe labhanti. Tasmā sikkhāya asādhāraṇo’’ti vuttaṃ. Taṃ sabbaṃ yathā saṃsandati sameti, tathā veditabbaṃ . Bhikkhunīnaṃyeva sādhāraṇāni sikkhāpadānipi bhikkhu sikkhati, evamaññopi anhāpitapubbako bhikkhu taṃ sikkhāpadaṃ sikkhati eva tadatthakosallatthanti katvā sabbampi sikkhāpadaṃ samasikkhatā nāmāti. Yaṃ taṃ vuttanti sambandho. ‘‘Tisso itthiyo’’tiādivibhaṅgotaṃniyāmakotilakkhaṇattā vatthuniyamanatthaṃ vuttaṃ. Tena amanussitthippasaṅgena kate suvaṇṇarajatādimaye paṭikkhipati. Ito paṭṭhāya ye ca ‘‘tayo atthavase paṭicca vibhaṅgo pavattatī’’ti pubbe vuttā, te yathāsambhavaṃ yojetvā veditabbā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 1. පඨමපාරාජිකං • 1. Paṭhamapārājikaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 1. පඨමපාරාජිකං • 1. Paṭhamapārājikaṃ
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / මූලපඤ්‌ඤත්‌තිවණ්‌ණනා • Mūlapaññattivaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / මූලපඤ්‌ඤත්‌තිවණ්‌ණනා • Mūlapaññattivaṇṇanā
