| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ಮೂಲಪಞ್ಞತ್ತಿವಣ್ಣನಾ
Mūlapaññattivaṇṇanā
೫೫. ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾತಿ ದುಟ್ಠುಲ್ಲಪದತೋ ಪಟ್ಠಾಯ। ಮೇಥುನಧಮ್ಮೋ ಯಥಾ ಸರೂಪೇನೇವ ದುಟ್ಠುಲ್ಲಂ, ಏವಂ ದಸ್ಸನಾದಿದುಟ್ಠುಲ್ಲಧಮ್ಮಪರಿವಾರತ್ತಾಪಿ ದುಟ್ಠುಲ್ಲನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ಯಸ್ಮಾತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅವಸ್ಸುತಾನನ್ತಿ ಮೇಥುನರಾಗೇನ ತಿನ್ತಾನಂ। ಪರಿಯುಟ್ಠಿತಾನನ್ತಿ ಮೇಥುನರಾಗೇನ ಅಭಿಭೂತಚಿತ್ತಾನಂ। ಮೇಥುನ-ಸದ್ದಸ್ಸ ಸದಿಸಸದ್ದಪಅಯಾಯತ್ತಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸದಿಸಾನ’’ನ್ತಿ, ರತ್ತತಾದೀಹಿ ಸದಿಸಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇದಞ್ಚ ಯೇಭುಯ್ಯತೋ ವುತ್ತಂ ಉಭೋಸು ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ರಾಗಾಭಾವೇಪಿ ಇತರಸ್ಸ ಮೇಥುನಸೇವನಸಂಸಿದ್ಧಿತೋ। ಮೇಥುನ-ಸದ್ದೋ ವಾ ಉಭಯಸದ್ದಪಅಯಾಯೋ, ಮೇಥುನಂ ಯುಗಳಂ ಯಮಕಂ ಉಭಯನ್ತಿ ಹಿ ಅತ್ಥತೋ ಏಕಂ, ತೇನಾಹ ‘‘ಉಭಿನ್ನಂ ರತ್ತಾನ’’ನ್ತಿ। ‘‘ದ್ವಯಂದ್ವಯಸಮಾಪತ್ತೀ’’ತಿ ಹಿ ಪಾಳಿಯಮ್ಪಿ ವುತ್ತಂ। ನಿಮಿತ್ತೇನಾತಿ ಭುಮ್ಮತ್ಥೇ ಕರಣವಚನಂ, ಇತ್ಥಿನಿಮಿತ್ತೇ ಅತ್ತನೋ ನಿಮಿತ್ತಂ ಪವೇಸೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಙ್ಗಜಾತನ್ತಿ ಅತ್ಥತೋ ಏಕಂ। ತಿಲಫಲನ್ತಿ ಸಾಸಪಮತ್ತಂ ತಿಲಬೀಜಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ, ನ ಕೋಸಸಹಿತಂ ಫಲನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ತಿಲಬೀಜಮತ್ತಮ್ಪೀ’’ತಿ। ಅಲ್ಲೋಕಾಸೇತಿ ಸಭಾವೇನ ಪಿಹಿತಸ್ಸ ನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಪಕತಿವಾತೇನ ಅಸಮ್ಫುಟ್ಠೇ ತಿನ್ತಪ್ಪದೇಸೇ। ತಾದಿಸೋ ಪದೇಸೋ ಸಚೇಪಿ ಕೇನಚಿ ವಾತಾದಿವಿಕಾರೇನ ಸುಕ್ಖತಿ, ತಥಾಪಿ ಅನಲ್ಲೋಕಾಸೋತಿ ಉಪಕ್ಕಮತೋ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ।
55.Itopaṭṭhāyāti duṭṭhullapadato paṭṭhāya. Methunadhammo yathā sarūpeneva duṭṭhullaṃ, evaṃ dassanādiduṭṭhulladhammaparivārattāpi duṭṭhullanti dassetuṃ yasmātiādi vuttaṃ. Avassutānanti methunarāgena tintānaṃ. Pariyuṭṭhitānanti methunarāgena abhibhūtacittānaṃ. Methuna-saddassa sadisasaddapaayāyattā vuttaṃ ‘‘sadisāna’’nti, rattatādīhi sadisānanti attho. Idañca yebhuyyato vuttaṃ ubhosu aññatarassa rāgābhāvepi itarassa methunasevanasaṃsiddhito. Methuna-saddo vā ubhayasaddapaayāyo, methunaṃ yugaḷaṃ yamakaṃ ubhayanti hi atthato ekaṃ, tenāha ‘‘ubhinnaṃ rattāna’’nti. ‘‘Dvayaṃdvayasamāpattī’’ti hi pāḷiyampi vuttaṃ. Nimittenāti bhummatthe karaṇavacanaṃ, itthinimitte attano nimittaṃ pavesetīti attho. Nimittaṃ aṅgajātanti atthato ekaṃ. Tilaphalanti sāsapamattaṃ tilabījaṃ adhippetaṃ, na kosasahitaṃ phalanti āha ‘‘tilabījamattampī’’ti. Allokāseti sabhāvena pihitassa nimittassa pakativātena asamphuṭṭhe tintappadese. Tādiso padeso sacepi kenaci vātādivikārena sukkhati, tathāpi anallokāsoti upakkamato pārājikameva.
ವೇಮಜ್ಝನ್ತಿ ಯಥಾ ಚತ್ತಾರಿ ಪಸ್ಸಾನಿ ಅಫುಸನ್ತೋ ಪವೇಸೇತಿ, ಏವಂ ಕತವಿವರಸ್ಸ ಇತ್ಥಿನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಅಬ್ಭನ್ತರತಲಂ ವುಚ್ಚತಿ। ಪುರಿಸನಿಮಿತ್ತೇ ಪನ ಮಜ್ಝನ್ತಿ ಅಗ್ಗಕೋಟಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಉಪರೀತಿ ಮಜ್ಝಿಮಪಬ್ಬೇನ ಸಮಿಞ್ಜಿತ್ವಾ ಪವೇಸಿಯಮಾನಸ್ಸ ಅಙ್ಗಜಾತಸ್ಸ ಸಮಿಞ್ಜಿತಙ್ಗುಲಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮಪಬ್ಬಪಿಟ್ಠಿಸದಿಸಅಗ್ಗಕೋಟಿಯೇವ। ಹೇಟ್ಠಾ ಪವೇಸೇನ್ತೋತಿ ಇತ್ಥಿನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾಭಾಗೇನ ಛುಪಿಯಮಾನಂ ಪವೇಸೇನ್ತೋ, ಯಥಾ ಇತ್ಥಿನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಅಲ್ಲೋಕಾಸಂ ಹೇಟ್ಠಿಮತಲಂ ತಿಲಬೀಜಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅತ್ತನೋ ನಿಮಿತ್ತೇನ ಛುಪತಿ, ಏವಂ ಪವೇಸೇನ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಛುಪನಮೇವ ಹೇತ್ಥ ಪವೇಸನಂ, ಏವಂ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ಮಜ್ಝೇನ ಪವೇಸೇನ್ತೋತಿ ಅಬ್ಭನ್ತರತಲೇನ ಛುಪಿಯಮಾನಂ ಪವೇಸೇನ್ತೋ, ಯಥಾ ಅಬ್ಭನ್ತರತಲಂ ಛುಪತಿ, ಏವಂ ಪವೇಸೇನ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕತ್ಥಚಿ ಅಚ್ಛುಪನ್ತಂ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಆಕಾಸಗತಮೇವ ನೀಹರನ್ತಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಪಾರಾಜಿಕಂ, ದುಕ್ಕಟಂ ಪನ ಹೋತಿ ಛಿನ್ನಸೀಸವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ (ಪಾರಾ॰ ೭೩) ವಿಯ। ಮಜ್ಝೇನೇವ ಛುಪನ್ತಂ ಪವೇಸೇನ್ತೋತಿ ಅಗ್ಗಕೋಟಿಯಾ ಛುಪನ್ತಂ ಪವೇಸೇನ್ತೋ। ಮಜ್ಝಿಮಪಬ್ಬಪಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಙ್ಕೋಚೇತ್ವಾತಿ ನಿಮಿತ್ತಂ ಅತ್ತನೋ ಮಜ್ಝಿಮಪಬ್ಬಪಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಮಿಞ್ಜಿತ್ವಾ ಉಪರಿಭಾಗೇನ ಛುಪನ್ತಂ ಪವೇಸೇನ್ತೋಪಿ। ಕಿಂ ವಿಯ? ಸಮಿಞ್ಜಿತಙ್ಗುಲಿ ವಿಯಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಅಥ ವಾ ಮಜ್ಝಿಮಪಬ್ಬಪಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಮಿಞ್ಜಿತಙ್ಗುಲಿ ವಿಯಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ, ಸಮಿಞ್ಜಿತಙ್ಗುಲಿಂ ವಾ ಮಜ್ಝಿಮಪಬ್ಬಪಿಟ್ಠಿಯಾ ಪವೇಸೇನ್ತೋ ವಿಯಾತಿಪಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ಉಪರಿಭಾಗೇನಾತಿ ಸಙ್ಕೋಚಿತಸ್ಸ ನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪರಿಕೋಟಿಯಾ।
Vemajjhanti yathā cattāri passāni aphusanto paveseti, evaṃ katavivarassa itthinimittassa abbhantaratalaṃ vuccati. Purisanimitte pana majjhanti aggakoṭiṃ sandhāya vadati. Uparīti majjhimapabbena samiñjitvā pavesiyamānassa aṅgajātassa samiñjitaṅguliyā majjhimapabbapiṭṭhisadisaaggakoṭiyeva. Heṭṭhā pavesentoti itthinimittassa heṭṭhābhāgena chupiyamānaṃ pavesento, yathā itthinimittassa allokāsaṃ heṭṭhimatalaṃ tilabījamattampi attano nimittena chupati, evaṃ pavesentoti attho. Chupanameva hettha pavesanaṃ, evaṃ sesesupi. Majjhena pavesentoti abbhantaratalena chupiyamānaṃ pavesento, yathā abbhantaratalaṃ chupati, evaṃ pavesentoti attho. Katthaci acchupantaṃ pavesetvā ākāsagatameva nīharantassa natthi pārājikaṃ, dukkaṭaṃ pana hoti chinnasīsavatthusmiṃ (pārā. 73) viya. Majjheneva chupantaṃ pavesentoti aggakoṭiyā chupantaṃ pavesento. Majjhimapabbapiṭṭhiyā saṅkocetvāti nimittaṃ attano majjhimapabbapiṭṭhiyā samiñjitvā uparibhāgena chupantaṃ pavesentopi. Kiṃ viya? Samiñjitaṅguli viyāti yojanā. Atha vā majjhimapabbapiṭṭhiyā samiñjitaṅguli viyāti sambandho, samiñjitaṅguliṃ vā majjhimapabbapiṭṭhiyā pavesento viyātipi yojetabbaṃ. Uparibhāgenāti saṅkocitassa nimittassa uparikoṭiyā.
ಇದಾನಿ ಪುರಿಸನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತೇಸು ಛಸು ‘‘ಉಪರೀ’’ತಿ ವುತ್ತಸ್ಸ ಛಟ್ಠಸ್ಸ ಠಾನಸ್ಸ ವಸೇನ ವಿಸುಂ ಚತ್ತಾರಿ ಪಸ್ಸಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಪುರಿಸನಿಮಿತ್ತೇ ದಸಟ್ಠಾನಭೇದಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ತತ್ಥಾತಿಆದಿಮಾಹ। ಹೇಟ್ಠಾ ಪನ ಅಗಹಿತಗ್ಗಹಣವಸೇನ ಛ ಠಾನಾನಿ ವುತ್ತಾನಿ। ತುಲಾದಣ್ಡಸದಿಸಂ ಪವೇಸೇನ್ತಸ್ಸಾಪೀತಿ ಅಸಮಿಞ್ಜಿತ್ವಾ ಉಜುಕಂ ಪವೇಸೇನ್ತಸ್ಸ। ಚಮ್ಮಖೀಲನ್ತಿ ಏಳಕಾದೀನಂ ಗೀವಾಯ ವಿಯ ನಿಮಿತ್ತೇ ಜಾತಂ ಚಮ್ಮಙ್ಕುರಂ, ‘‘ಉಣ್ಣಿಗಣ್ಡೋ’’ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ। ‘‘ಉಪಹತಕಾಯಪ್ಪಸಾದ’’ನ್ತಿ ಅವತ್ವಾ ನಟ್ಠಕಾಯಪ್ಪಸಾದನ್ತಿ ವಚನೇನ ಉಪಾದಿನ್ನಭಾವೇ ಸತಿ ಕೇನಚಿ ಪಚ್ಚಯೇನ ಉಪಹತೇಪಿ ಕಾಯಪ್ಪಸಾದೇ ಉಪಹತಿನ್ದ್ರಿಯವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ (ಪಾರಾ॰ ೭೩) ವಿಯ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಇತ್ಥಿನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಪನ ನಟ್ಠೇಪಿ ಉಪಾದಿನ್ನಭಾವೇ ಸತಿ ಮತಸರೀರೇ ವಿಯ ಪಾರಾಜಿಕಕ್ಖೇತ್ತತಾ ನ ವಿಜಹತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಮೇಥುನಸ್ಸಾದೇನಾತಿ ಇದಂ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗರಾಗೇ ಸತಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ। ಬೀಜಾನೀತಿ ಅಣ್ಡಾನಿ।
Idāni purisanimittassa heṭṭhā vuttesu chasu ‘‘uparī’’ti vuttassa chaṭṭhassa ṭhānassa vasena visuṃ cattāri passāni gahetvā purisanimitte dasaṭṭhānabhedaṃ dassento tatthātiādimāha. Heṭṭhā pana agahitaggahaṇavasena cha ṭhānāni vuttāni. Tulādaṇḍasadisaṃ pavesentassāpīti asamiñjitvā ujukaṃ pavesentassa. Cammakhīlanti eḷakādīnaṃ gīvāya viya nimitte jātaṃ cammaṅkuraṃ, ‘‘uṇṇigaṇḍo’’tipi vadanti. ‘‘Upahatakāyappasāda’’nti avatvā naṭṭhakāyappasādanti vacanena upādinnabhāve sati kenaci paccayena upahatepi kāyappasāde upahatindriyavatthusmiṃ (pārā. 73) viya pārājikamevāti dasseti. Itthinimittassa pana naṭṭhepi upādinnabhāve sati matasarīre viya pārājikakkhettatā na vijahatīti veditabbā. Methunassādenāti idaṃ kāyasaṃsaggarāge sati saṅghādiseso hotīti vuttaṃ. Bījānīti aṇḍāni.
ಮುಖಂ ಅಪಿಧಾಯಾತಿ ಪಮಾದೇನ ಸಮುಪ್ಪನ್ನಮ್ಪಿ ಹಾಸಂ ಬೀಜನಿಯಾ ಪಟಿಚ್ಛಾದನಮ್ಪಿ ಅಕತ್ವಾ ನಿಸೀದನಂ ಅಗಾರವನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಥ ವಾ ಅಪಿಧಾಯಾತಿ ಪಿದಹಿತ್ವಾ, ಬೀಜನಿಯಾ ಮುಖಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಹಸಮಾನೇನ ನ ನಿಸೀದಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ದನ್ತವಿದಂಸಕನ್ತಿ ದನ್ತೇ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ। ಗಬ್ಭಿತೇನಾತಿ ‘‘ಅಯುತ್ತಕಥಾ’’ತಿ ಸಙ್ಕೋಚಂ ಅನಾಪಜ್ಜನ್ತೇನ, ನಿರವಸೇಸಾಧಿಪ್ಪಾಯಕಥನೇ ಸಞ್ಜಾತುಸ್ಸಾಹೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Mukhaṃ apidhāyāti pamādena samuppannampi hāsaṃ bījaniyā paṭicchādanampi akatvā nisīdanaṃ agāravanti vuttaṃ. Atha vā apidhāyāti pidahitvā, bījaniyā mukhaṃ paṭicchādetvā hasamānena na nisīditabbanti attho. Dantavidaṃsakanti dante dassetvā. Gabbhitenāti ‘‘ayuttakathā’’ti saṅkocaṃ anāpajjantena, niravasesādhippāyakathane sañjātussāhenāti attho.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೧. ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಂ • 1. Paṭhamapārājikaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೧. ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಂ • 1. Paṭhamapārājikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಮೂಲಪಞ್ಞತ್ತಿವಣ್ಣನಾ • Mūlapaññattivaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಮೂಲಪಞ್ಞತ್ತಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Mūlapaññattikathāvaṇṇanā
