Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဓမ္မသင္ဂဏီ-မူလဋီကာ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
မူလရာသိဝဏ္ဏနာ
Mūlarāsivaṇṇanā
အဂေဓော အနဘိဇ္ဈနံ အနဘိကင္ခနံ။ အနလ္လီနော ဘာဝော အဓိပ္ပာယော ဧတသ္သာတိ အနလ္လီနဘာဝော, ဧဝဉ္ဟိ ဥပမာယ သမေတိ။ အနုကူလမိတ္တော အနုဝတ္တကော။ ဝိနယရသောတိ ဝိနယနရသော။ အဒောသော ဒုသ္သီလ္ယမလသ္သာတိ ဣဒံ ဒုသ္သီလ္ယသ္သ ဒောသသမုဋ္ဌာနတံ ဒောသူပနိသ္သယတဉ္စ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ အဘာဝနာယာတိ ‘‘တတ္ထ ဇာတာနံ ဓမ္မာနံ အနတိဝတ္တနဋ္ဌေန ဘာဝနာဣန္ဒ္ရိယာနံ ဧကရသဋ္ဌေန ဘာဝနာ တဒုပဂဝီရိယဝာဟနဋ္ဌေန ဘာဝနာ အာသေဝနဋ္ဌေန ဘာဝနာ’’တိ ဧဝံ ဝုတ္တာယ ပညာသာဓနာယ ဘာဝနာယ အပ္ပဝတ္တိ, တပ္ပဋိပက္ခဘူတာ ဝာ အကုသလာ အဘာဝနာ။ နိဂ္ဂုဏေပိ ဂုဏဂ္ဂဟဏံ အဓိကဂ္ဂဟဏံ။ ဝိဇ္ဇမာနမ္ပိ ဂုဏံ ဝိဒ္ဓံသေတ္ဝာ ဂဟဏံ ဦနဂ္ဂဟဏံ။ စတုဝိပလ္လာသဂ္ဂဟဏံ ဝိပရီတဂ္ဂဟဏံ။
Agedho anabhijjhanaṃ anabhikaṅkhanaṃ. Anallīno bhāvo adhippāyo etassāti anallīnabhāvo, evañhi upamāya sameti. Anukūlamitto anuvattako. Vinayarasoti vinayanaraso. Adoso dussīlyamalassāti idaṃ dussīlyassa dosasamuṭṭhānataṃ dosūpanissayatañca sandhāya vuttaṃ. Abhāvanāyāti ‘‘tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanāindriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā tadupagavīriyavāhanaṭṭhena bhāvanā āsevanaṭṭhena bhāvanā’’ti evaṃ vuttāya paññāsādhanāya bhāvanāya appavatti, tappaṭipakkhabhūtā vā akusalā abhāvanā. Nigguṇepi guṇaggahaṇaṃ adhikaggahaṇaṃ. Vijjamānampi guṇaṃ viddhaṃsetvā gahaṇaṃ ūnaggahaṇaṃ. Catuvipallāsaggahaṇaṃ viparītaggahaṇaṃ.
ယာထာဝသဘာဝေတိ ‘‘ဧတ္တကော ဧတသ္သ ဂုဏော, ဧတ္တကော ဒောသော’’တိ ဂုဏဒောသာနံ သဘာဝေ ‘‘ဇရာဓမ္မော ဇီရတိ, တံ ကုတေတ္ထ လဗ္ဘာ မာ ဇီရီ’’တိ ဧဝမာဒိပစ္စဝေက္ခဏသမ္ဘဝတော။ အလောဘေန စ ဂဟဋ္ဌာနံ ခေတ္တဝတ္ထာဒီသု ဝိဝာဒာဘာဝတော။ အမောဟေန ပဗ္ဗဇိတာနံ ဒိဋ္ဌိဂတဝိဝာဒာဘာဝတော။ ကာမရာဂာဘိနိဝေသဝိနိဗန္ဓာ ဟိ ဂဟဋ္ဌာ ဂဟဋ္ဌေဟိ ဝိဝဒန္တိ, ဒိဋ္ဌိရာဂာဘိနိဝေသဝိနိဗန္ဓာ သမဏာ သမဏေဟီတိ။ ရာဂဝသေန မိတ္တသန္ထဝော ဒောသဝသေန ဝိရောဓော စ တဗ္ဗိသေသေန ဥပဂမာပဂမာ, အာရမ္မဏေ ဝာ ရူပာဒိမ္ဟိ အနုရောဓဝိရောဓာ။ အမဇ္ဈတ္တဘာဝသ္သ ပဋိဃာနုနယသင္ခာတသ္သ မောဟေန ပဝတ္တိ။ သုခဝိပရိဏာမေ ဒုက္ခသမာယောဂေ စ ပဋိဃပဝတ္တိယံ ဝေဒနာပရိဂ္ဂဟော န သိဇ္ဈတီတိ အဒောသာနုဘာဝေန ဝေဒနာသတိပဋ္ဌာနံ သိဇ္ဈတိ။ ဒိဗ္ဗဝိဟာရသ္သာတိ စတုန္နံ ဈာနာနံ။ အရိယဝိဟာရော ဖလသမာပတ္တိ။ မောဟေန အဝိစာရေန္တော ဥဒာသီနပက္ခေသုပိ သတ္တသင္ခာရေသု သဗ္ဗေသု အဘိသင္ဂံ ကရောတီတိ အမူဠ္ဟသ္သ တဒဘာဝော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဒုက္ခဒသ္သနသ္သ အာသန္နပဋိပက္ခတ္တာ ဒောသသ္သ တပ္ပဋိပက္ခေန အဒောသေန ဒုက္ခဒသ္သနံ ဟောတိ။
Yāthāvasabhāveti ‘‘ettako etassa guṇo, ettako doso’’ti guṇadosānaṃ sabhāve ‘‘jarādhammo jīrati, taṃ kutettha labbhā mā jīrī’’ti evamādipaccavekkhaṇasambhavato. Alobhena ca gahaṭṭhānaṃ khettavatthādīsu vivādābhāvato. Amohena pabbajitānaṃ diṭṭhigatavivādābhāvato. Kāmarāgābhinivesavinibandhā hi gahaṭṭhā gahaṭṭhehi vivadanti, diṭṭhirāgābhinivesavinibandhā samaṇā samaṇehīti. Rāgavasena mittasanthavo dosavasena virodho ca tabbisesena upagamāpagamā, ārammaṇe vā rūpādimhi anurodhavirodhā. Amajjhattabhāvassa paṭighānunayasaṅkhātassa mohena pavatti. Sukhavipariṇāme dukkhasamāyoge ca paṭighapavattiyaṃ vedanāpariggaho na sijjhatīti adosānubhāvena vedanāsatipaṭṭhānaṃ sijjhati. Dibbavihārassāti catunnaṃ jhānānaṃ. Ariyavihāro phalasamāpatti. Mohena avicārento udāsīnapakkhesupi sattasaṅkhāresu sabbesu abhisaṅgaṃ karotīti amūḷhassa tadabhāvo veditabbo. Dukkhadassanassa āsannapaṭipakkhattā dosassa tappaṭipakkhena adosena dukkhadassanaṃ hoti.
Related texts:
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ဓမ္မသင္ဂဏီ-အနုဋီကာ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / မူလရာသိဝဏ္ဏနာ • Mūlarāsivaṇṇanā