Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పఞ్చపకరణ-అట్ఠకథా • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
అభిధమ్మపిటకే
Abhidhammapiṭake
యమకప్పకరణ-అట్ఠకథా
Yamakappakaraṇa-aṭṭhakathā
సఙ్ఖేపేనేవ దేవానం, దేవదేవో సురాలయే;
Saṅkhepeneva devānaṃ, devadevo surālaye;
కథావత్థుప్పకరణం, దేసయిత్వా రణఞ్జహో.
Kathāvatthuppakaraṇaṃ, desayitvā raṇañjaho.
యమస్స విసయాతీతో, నానాయమకమణ్డితం;
Yamassa visayātīto, nānāyamakamaṇḍitaṃ;
అభిధమ్మప్పకరణం, ఛట్ఠం ఛట్ఠాన దేసకో.
Abhidhammappakaraṇaṃ, chaṭṭhaṃ chaṭṭhāna desako.
యమకం అయమావత్త-నీలామలతనూరుహో;
Yamakaṃ ayamāvatta-nīlāmalatanūruho;
యం దేసయి అనుప్పత్తో, తస్స సంవణ్ణనాక్కమో;
Yaṃ desayi anuppatto, tassa saṃvaṇṇanākkamo;
ఇదాని యస్మా తస్మాస్స, హోతి సంవణ్ణనా అయన్తి.
Idāni yasmā tasmāssa, hoti saṃvaṇṇanā ayanti.
౧. మూలయమకం
1. Mūlayamakaṃ
ఉద్దేసవారవణ్ణనా
Uddesavāravaṇṇanā
౧. మూలయమకం , ఖన్ధయమకం, ఆయతనయమకం, ధాతుయమకం, సచ్చయమకం, సఙ్ఖారయమకం, అనుసయయమకం, చిత్తయమకం, ధమ్మయమకం, ఇన్ద్రియయమకన్తి ఇమేసం దసన్నం యమకానం వసేన ఇదం పకరణం దసవిధేన విభత్తన్తి హి వుత్తం. తత్థ యేసం దసన్నం యమకానం వసేన ఇదం పకరణం దసవిధేన విభత్తం, తేసఞ్చేవ ఇమస్స చ పకరణస్స నామత్థో తావ ఏవం వేదితబ్బో – కేనట్ఠేన యమకన్తి? యుగళట్ఠేన. యుగళఞ్హి యమకన్తి వుచ్చతి – ‘యమకపాటిహారియం, యమకసాలా’తిఆదీసు వియ. ఇతి యుగళసఙ్ఖాతానం యమకానం వసేన దేసితత్తా ఇమేసు దససు ఏకేకం యమకం నామ. ఇమేసం పన యమకానం సమూహభావతో సబ్బమ్పేతం పకరణం యమకన్తి వేదితబ్బం.
1. Mūlayamakaṃ , khandhayamakaṃ, āyatanayamakaṃ, dhātuyamakaṃ, saccayamakaṃ, saṅkhārayamakaṃ, anusayayamakaṃ, cittayamakaṃ, dhammayamakaṃ, indriyayamakanti imesaṃ dasannaṃ yamakānaṃ vasena idaṃ pakaraṇaṃ dasavidhena vibhattanti hi vuttaṃ. Tattha yesaṃ dasannaṃ yamakānaṃ vasena idaṃ pakaraṇaṃ dasavidhena vibhattaṃ, tesañceva imassa ca pakaraṇassa nāmattho tāva evaṃ veditabbo – kenaṭṭhena yamakanti? Yugaḷaṭṭhena. Yugaḷañhi yamakanti vuccati – ‘yamakapāṭihāriyaṃ, yamakasālā’tiādīsu viya. Iti yugaḷasaṅkhātānaṃ yamakānaṃ vasena desitattā imesu dasasu ekekaṃ yamakaṃ nāma. Imesaṃ pana yamakānaṃ samūhabhāvato sabbampetaṃ pakaraṇaṃ yamakanti veditabbaṃ.
తత్థ మూలవసేన పుచ్ఛావిస్సజ్జనం కత్వా దేసితత్తా దసన్నం తావ సబ్బపఠమం మూలయమకన్తి వుత్తం. తస్స ఉద్దేసవారో, నిద్దేసవారోతి ద్వే వారా హోన్తి . తేసు ఉద్దిట్ఠానుక్కమేన నిద్దిసితబ్బత్తా ఉద్దేసవారో పఠమో. తస్స యే కేచి కుసలా ధమ్మా, సబ్బే తే కుసలమూలా; యే వా పన కుసలమూలా, సబ్బే తే ధమ్మా కుసలాతి ఇదం యమకం ఆది . తస్స కుసలాకుసలమూలసఙ్ఖాతానం ద్విన్నం అత్థానం వసేన అత్థయమకన్తి వా, తేసఞ్ఞేవ అత్థానం వసేన అనులోమపటిలోమతో పవత్తపాళిధమ్మవసేన ధమ్మయమకన్తి వా, అనులోమపటిలోమతో పవత్తపుచ్ఛావసేన పుచ్ఛాయమకన్తి వా తిధా యమకభావో వేదితబ్బో. సేసేసుపి ఏసేవ నయో.
Tattha mūlavasena pucchāvissajjanaṃ katvā desitattā dasannaṃ tāva sabbapaṭhamaṃ mūlayamakanti vuttaṃ. Tassa uddesavāro, niddesavāroti dve vārā honti . Tesu uddiṭṭhānukkamena niddisitabbattā uddesavāro paṭhamo. Tassa ye keci kusalā dhammā, sabbe te kusalamūlā; ye vā pana kusalamūlā, sabbe te dhammā kusalāti idaṃ yamakaṃ ādi . Tassa kusalākusalamūlasaṅkhātānaṃ dvinnaṃ atthānaṃ vasena atthayamakanti vā, tesaññeva atthānaṃ vasena anulomapaṭilomato pavattapāḷidhammavasena dhammayamakanti vā, anulomapaṭilomato pavattapucchāvasena pucchāyamakanti vā tidhā yamakabhāvo veditabbo. Sesesupi eseva nayo.
ఇదాని ఇమేసం యమకానం వసేన దేసితే ఇమస్మిం మూలయమకే ఉద్దేసవారస్స తావ నయయమకపుచ్ఛాఅత్థవారప్పభేదవసేన పాళివవత్థానమేవ ఏవం వేదితబ్బం – కుసలత్తికమాతికాయ హి ‘కుసలా ధమ్మా’తి ఇదం ఆదిపదం నిస్సాయ మూలనయో, మూలమూలనయో, మూలకనయో, మూలమూలకనయోతి ఇమే చత్తారో నయా హోన్తి. తేసం ఏకేకస్మిం నయే మూలయమకం, ఏకమూలయమకం, అఞ్ఞమఞ్ఞమూలయమకన్తి తీణి తీణి యమకాని. ఏవం చతూసు నయేసు ద్వాదస యమకాని, ఏకేకస్మిం యమకే అనులోమపటిలోమవసేన ద్వే ద్వే పుచ్ఛాతి చతువీసతి పుచ్ఛా, ఏకేకాయ పుచ్ఛాయ సన్నిట్ఠానసంసయవసేన ద్వే ద్వే అత్థాతి అట్ఠచత్తాలీస అత్థాతి.
Idāni imesaṃ yamakānaṃ vasena desite imasmiṃ mūlayamake uddesavārassa tāva nayayamakapucchāatthavārappabhedavasena pāḷivavatthānameva evaṃ veditabbaṃ – kusalattikamātikāya hi ‘kusalā dhammā’ti idaṃ ādipadaṃ nissāya mūlanayo, mūlamūlanayo, mūlakanayo, mūlamūlakanayoti ime cattāro nayā honti. Tesaṃ ekekasmiṃ naye mūlayamakaṃ, ekamūlayamakaṃ, aññamaññamūlayamakanti tīṇi tīṇi yamakāni. Evaṃ catūsu nayesu dvādasa yamakāni, ekekasmiṃ yamake anulomapaṭilomavasena dve dve pucchāti catuvīsati pucchā, ekekāya pucchāya sanniṭṭhānasaṃsayavasena dve dve atthāti aṭṭhacattālīsa atthāti.
తత్థ యే కేచి కుసలా ధమ్మాతి కుసలేసు ‘‘కుసలా ను ఖో, న కుసలా ను ఖో’’తి సన్దేహాభావతో ఇమస్మిం పదే సన్నిట్ఠానత్థో వేదితబ్బో. సబ్బే తే కుసలమూలాతి ‘‘సబ్బే తే కుసలా ధమ్మా కుసలమూలా ను ఖో, నను ఖో’’తి ఏవం విమతివసేన పుచ్ఛితత్తా ఇమస్మిం పదే సంసయత్థో వేదితబ్బో. సో చ ఖో వేనేయ్యానం సంసయట్ఠానే సంసయదీపనత్థం వుత్తో, తథాగతస్స పన సంసయో నామ నత్థి. ఇతో పరేసుపి పుచ్ఛాపదేసు ఏసేవ నయో.
Tattha ye keci kusalā dhammāti kusalesu ‘‘kusalā nu kho, na kusalā nu kho’’ti sandehābhāvato imasmiṃ pade sanniṭṭhānattho veditabbo. Sabbe te kusalamūlāti ‘‘sabbe te kusalā dhammā kusalamūlā nu kho, nanu kho’’ti evaṃ vimativasena pucchitattā imasmiṃ pade saṃsayattho veditabbo. So ca kho veneyyānaṃ saṃsayaṭṭhāne saṃsayadīpanatthaṃ vutto, tathāgatassa pana saṃsayo nāma natthi. Ito paresupi pucchāpadesu eseva nayo.
యథా చ కుసలపదం నిస్సాయ ఇమే చత్తారో నయా, ఏకేకస్మిం నయే తిణ్ణం తిణ్ణం యమకానం వసేన ద్వాదస యమకాని, ఏకేకస్మిం యమకే ద్విన్నం ద్విన్నం పుచ్ఛానం వసేన చతువీసతి పుచ్ఛా; ఏకేకాయ పుచ్ఛాయ ద్విన్నం ద్విన్నం అత్థానం వసేన అట్ఠచత్తాలీస అత్థా చ హోన్తి. అకుసలపదం నిస్సాయపి తథేవ. అబ్యాకతపదం నిస్సాయపి తథేవ. తీణిపి పదాని ఏకతో కత్వా నిద్దిట్ఠం నామపదం నిస్సాయపి తథేవాతి కుసలత్తికమాతికాయ చతూసు పదేసు సబ్బేపి సోళస నయా, అట్ఠచత్తాలీస యమకాని , ఛన్నవుతి పుచ్ఛా, ద్వేనవుతిసతం అత్థా చ ఉద్దేసవసేన వుత్తాతి వేదితబ్బా. ఏత్తావతా మూలవారో నామ పఠమం ఉద్దిట్ఠో హోతి.
Yathā ca kusalapadaṃ nissāya ime cattāro nayā, ekekasmiṃ naye tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ yamakānaṃ vasena dvādasa yamakāni, ekekasmiṃ yamake dvinnaṃ dvinnaṃ pucchānaṃ vasena catuvīsati pucchā; ekekāya pucchāya dvinnaṃ dvinnaṃ atthānaṃ vasena aṭṭhacattālīsa atthā ca honti. Akusalapadaṃ nissāyapi tatheva. Abyākatapadaṃ nissāyapi tatheva. Tīṇipi padāni ekato katvā niddiṭṭhaṃ nāmapadaṃ nissāyapi tathevāti kusalattikamātikāya catūsu padesu sabbepi soḷasa nayā, aṭṭhacattālīsa yamakāni , channavuti pucchā, dvenavutisataṃ atthā ca uddesavasena vuttāti veditabbā. Ettāvatā mūlavāro nāma paṭhamaṃ uddiṭṭho hoti.
తతో పరం యే కేచి కుసలా ధమ్మా, సబ్బే తే కుసలహేతూతిఆదయో తస్సేవ మూలవారస్స వేవచనవసేన నవ వారా ఉద్దిట్ఠా. ఇతి మూలవారో, హేతువారో, నిదానవారో, సమ్భవవారో, పభవవారో, సముట్ఠానవారో, ఆహారవారో, ఆరమ్మణవారో, పచ్చయవారో, సముదయవారోతి సబ్బేపి దస వారా హోన్తి. తత్థ మూలవారే ఆగతపరిచ్ఛేదేనేవ సేసేసుపి నయాదయో వేదితబ్బాతి సబ్బేసుపి దససు వారేసు సట్ఠిసతనయా, అసీతిఅధికాని చత్తారి యమకసతాని, సట్ఠిఅధికాని నవపుచ్ఛాసతాని, వీసాధికాని ఏకూనవీసతి అత్థసతాని చ ఉద్దిట్ఠానీతి వేదితబ్బాని. ఏవం తావ ఉద్దేసవారే నయయమకపుచ్ఛాఅత్థవారప్పభేదవసేన పాళివవత్థానమేవ వేదితబ్బం.
Tato paraṃ ye keci kusalā dhammā, sabbe te kusalahetūtiādayo tasseva mūlavārassa vevacanavasena nava vārā uddiṭṭhā. Iti mūlavāro, hetuvāro, nidānavāro, sambhavavāro, pabhavavāro, samuṭṭhānavāro, āhāravāro, ārammaṇavāro, paccayavāro, samudayavāroti sabbepi dasa vārā honti. Tattha mūlavāre āgataparicchedeneva sesesupi nayādayo veditabbāti sabbesupi dasasu vāresu saṭṭhisatanayā, asītiadhikāni cattāri yamakasatāni, saṭṭhiadhikāni navapucchāsatāni, vīsādhikāni ekūnavīsati atthasatāni ca uddiṭṭhānīti veditabbāni. Evaṃ tāva uddesavāre nayayamakapucchāatthavārappabhedavasena pāḷivavatthānameva veditabbaṃ.
మూలం హేతు నిదానఞ్చాతి గాథా దసన్నమ్పి వారానం ఉద్దానగాథా నామ. తత్థ మూలాదీని సబ్బానిపి కారణవేవచనానేవ. కారణఞ్హి పతిట్ఠానట్ఠేన మూలం. అత్తనో ఫలనిప్ఫాదనత్థం హినోతి పవత్తతీతి హేతు. ‘హన్ద, నం గణ్హాథా’తి దస్సేన్తం వియ అత్తనో ఫలం నిదేతీతి నిదానం. ఏతస్మా ఫలం సమ్భోతీతి సమ్భవో. పభవతీతి పభవో. సముట్ఠాతి ఏత్థ ఫలం, ఏతేన వా సముట్ఠాతీతి సముట్ఠానం. అత్తనో ఫలం ఆహరతీతి ఆహారో. అప్పటిక్ఖిపితబ్బేన అత్తనో ఫలేన ఆలమ్బియతీతి ఆలమ్బణం. ఏతం పటిచ్చ అప్పటిక్ఖిపిత్వా ఫలం ఏతి పవత్తతీతి పచ్చయో. ఏతస్మా ఫలం సముదేతీతి సముదయో. ఏవమేతేసం పదానం వచనత్థో వేదితబ్బో.
Mūlaṃ hetu nidānañcāti gāthā dasannampi vārānaṃ uddānagāthā nāma. Tattha mūlādīni sabbānipi kāraṇavevacanāneva. Kāraṇañhi patiṭṭhānaṭṭhena mūlaṃ. Attano phalanipphādanatthaṃ hinoti pavattatīti hetu. ‘Handa, naṃ gaṇhāthā’ti dassentaṃ viya attano phalaṃ nidetīti nidānaṃ. Etasmā phalaṃ sambhotīti sambhavo. Pabhavatīti pabhavo. Samuṭṭhāti ettha phalaṃ, etena vā samuṭṭhātīti samuṭṭhānaṃ. Attano phalaṃ āharatīti āhāro. Appaṭikkhipitabbena attano phalena ālambiyatīti ālambaṇaṃ. Etaṃ paṭicca appaṭikkhipitvā phalaṃ eti pavattatīti paccayo. Etasmā phalaṃ samudetīti samudayo. Evametesaṃ padānaṃ vacanattho veditabbo.
ఉద్దేసవారవణ్ణనా.
Uddesavāravaṇṇanā.
నిద్దేసవారవణ్ణనా
Niddesavāravaṇṇanā
౫౦. ఇదాని యేకేచి కుసలా ధమ్మాతిఆదినా నయేన నిద్దేసవారో ఆరద్ధో. తత్థ యే కేచీతి అనవసేసవచనం. కుసలా ధమ్మాతి కుసలత్తికస్స పదభాజనే వుత్తలక్ఖణా అనవజ్జసుఖవిపాకా కుసలసభావా. సబ్బే తే కుసలమూలాతి కిం తే సబ్బేయేవ కుసలమూలాతి పుచ్ఛతి. తీణేవ కుసలమూలానీతి న తే సబ్బే కుసలమూలాని, అలోభాదీని పన తీణి ఏవ కుసలమూలానీతి అత్థో. అవసేసా కుసలా ధమ్మా న కుసలమూలాతి అవసేసా ఫస్సాదయో కుసలా ధమ్మా కుసలమూలాని నామ న హోన్తి. అథ వా అవసేసా ఫస్సాదయో కుసలా ధమ్మాయేవ నామ, న కుసలమూలానీతిపి అత్థో. యే వా పన కుసలమూలాతి యే వా పన పఠమపుచ్ఛాయ దుతియపదేన కుసలమూలాతి తయో అలోభాదయో గహితా. సబ్బే తే ధమ్మా కుసలాతి కిం తే సబ్బే తయోపి ధమ్మా కుసలాతి పుచ్ఛతి. ఆమన్తాతి సబ్బేసమ్పి కుసలమూలానం కుసలభావం సమ్పటిచ్ఛన్తో ఆహ. అయం తావ మూలనయే మూలయమకస్స అత్థో. ఇమినా ఉపాయేన సబ్బపుచ్ఛాసు విస్సజ్జననయో వేదితబ్బో. యం పన యత్థ విసేసమత్తం అత్థి, తదేవ వణ్ణయిస్సామ.
50. Idāni yekeci kusalā dhammātiādinā nayena niddesavāro āraddho. Tattha ye kecīti anavasesavacanaṃ. Kusalā dhammāti kusalattikassa padabhājane vuttalakkhaṇā anavajjasukhavipākā kusalasabhāvā. Sabbe te kusalamūlāti kiṃ te sabbeyeva kusalamūlāti pucchati. Tīṇevakusalamūlānīti na te sabbe kusalamūlāni, alobhādīni pana tīṇi eva kusalamūlānīti attho. Avasesā kusalā dhammā na kusalamūlāti avasesā phassādayo kusalā dhammā kusalamūlāni nāma na honti. Atha vā avasesā phassādayo kusalā dhammāyeva nāma, na kusalamūlānītipi attho. Ye vā pana kusalamūlāti ye vā pana paṭhamapucchāya dutiyapadena kusalamūlāti tayo alobhādayo gahitā. Sabbe te dhammā kusalāti kiṃ te sabbe tayopi dhammā kusalāti pucchati. Āmantāti sabbesampi kusalamūlānaṃ kusalabhāvaṃ sampaṭicchanto āha. Ayaṃ tāva mūlanaye mūlayamakassa attho. Iminā upāyena sabbapucchāsu vissajjananayo veditabbo. Yaṃ pana yattha visesamattaṃ atthi, tadeva vaṇṇayissāma.
౫౧. ఏకమూలయమకే తావ సబ్బే తే కుసలమూలేన ఏకమూలాతి గణనట్ఠేన ఏకమూలకం అగ్గహేత్వా సమానట్ఠేన గహేతబ్బా. అయఞ్హేత్థ అత్థో – సబ్బే తే కుసలమూలేన సమానమూలా. యం ఫస్సస్స మూలం, తదేవ వేదనాదీనన్తి. అథ నేసం తథాభావం సమ్పటిచ్ఛన్తో ఆమన్తాతి ఆహ. కుసలసముట్ఠానన్తి కుసలచిత్తసముట్ఠానరూపం దస్సితం. ఏకమూలన్తి అలోభాదినా కుసలమూలేన సమానమూలం . యథేవ హి ఫస్సాదీనం అలోభాదయో హేతుపచ్చయత్తా మూలం, తథా తం సముట్ఠానరూపస్సాపి, కుసలలక్ఖణాభావేన పన తం న కుసలం.
51. Ekamūlayamake tāva sabbe te kusalamūlena ekamūlāti gaṇanaṭṭhena ekamūlakaṃ aggahetvā samānaṭṭhena gahetabbā. Ayañhettha attho – sabbe te kusalamūlena samānamūlā. Yaṃ phassassa mūlaṃ, tadeva vedanādīnanti. Atha nesaṃ tathābhāvaṃ sampaṭicchanto āmantāti āha. Kusalasamuṭṭhānanti kusalacittasamuṭṭhānarūpaṃ dassitaṃ. Ekamūlanti alobhādinā kusalamūlena samānamūlaṃ . Yatheva hi phassādīnaṃ alobhādayo hetupaccayattā mūlaṃ, tathā taṃ samuṭṭhānarūpassāpi, kusalalakkhaṇābhāvena pana taṃ na kusalaṃ.
౫౨. అఞ్ఞమఞ్ఞయమకే ‘యేకేచి కుసలా’తి అపుచ్ఛిత్వా యేకేచి కుసలమూలేన ఏకమూలాతి పుచ్ఛా కతా. కస్మా? ఇమినాపి బ్యఞ్జనేన తస్సేవత్థస్స సమ్భవతో. కుసలమూలానీతి ఇదం పురిమస్స విసేసనం. ‘మూలాని యాని ఏకతో ఉప్పజ్జన్తీ’తి హి వుత్తం, తాని పన కుసలమూలానిపి హోన్తి అకుసలఅబ్యాకతమూలానిపి, ఇధ కుసలమూలానీతి విసేసదస్సనత్థమిదం వుత్తం. అఞ్ఞమఞ్ఞమూలాని చాతి అఞ్ఞమఞ్ఞం హేతుపచ్చయేన పచ్చయా హోన్తీతి అత్థో. తస్సేవ పటిలోమపుచ్ఛాయ ‘సబ్బే తే ధమ్మా కుసలమూలేన ఏకమూలా’తి అవత్వా సబ్బే తే ధమ్మా కుసలాతి వుత్తం. కస్మా? అత్థవిసేసాభావతో. కుసలమూలేన ఏకమూలాతి హి పుచ్ఛాయ కతాయ ‘మూలాని యాని ఏకతో ఉప్పజ్జన్తీ’తి హేట్ఠా వుత్తనయేనేవ విస్సజ్జనం కాతబ్బం భవేయ్య, ఏవఞ్చ సతి అత్థవిసేసాభావో హోతి. తస్మా తథా అకత్వా ఏవం పుచ్ఛా కతా. ఇమినా ఉపాయేన మూలమూలనయాదీసుపి అఞ్ఞమఞ్ఞమూలయమకే పుచ్ఛావిసేసో వేదితబ్బో.
52. Aññamaññayamake ‘yekeci kusalā’ti apucchitvā yekeci kusalamūlena ekamūlāti pucchā katā. Kasmā? Imināpi byañjanena tassevatthassa sambhavato. Kusalamūlānīti idaṃ purimassa visesanaṃ. ‘Mūlāni yāni ekato uppajjantī’ti hi vuttaṃ, tāni pana kusalamūlānipi honti akusalaabyākatamūlānipi, idha kusalamūlānīti visesadassanatthamidaṃ vuttaṃ. Aññamaññamūlāni cāti aññamaññaṃ hetupaccayena paccayā hontīti attho. Tasseva paṭilomapucchāya ‘sabbe te dhammā kusalamūlena ekamūlā’ti avatvā sabbe te dhammā kusalāti vuttaṃ. Kasmā? Atthavisesābhāvato. Kusalamūlena ekamūlāti hi pucchāya katāya ‘mūlāni yāni ekato uppajjantī’ti heṭṭhā vuttanayeneva vissajjanaṃ kātabbaṃ bhaveyya, evañca sati atthavisesābhāvo hoti. Tasmā tathā akatvā evaṃ pucchā katā. Iminā upāyena mūlamūlanayādīsupi aññamaññamūlayamake pucchāviseso veditabbo.
౫౩-౫౫. మూలమూలనయే సబ్బే తే కుసలమూలమూలాతి సబ్బే తే కుసలమూలసఙ్ఖాతా మూలాతి పుచ్ఛతి. ఏకమూలమూలాతి సమానట్ఠేన ఏకమేవ మూలమూలం ఏతేసన్తి ఏకమూలమూలా. అఞ్ఞమఞ్ఞమూలమూలాతి అఞ్ఞమఞ్ఞస్స మూలం అఞ్ఞమఞ్ఞమూలం, అఞ్ఞమఞ్ఞమూలం హేతుపచ్చయట్ఠేన మూలం ఏతేసన్తి అఞ్ఞమఞ్ఞమూలమూలా.
53-55. Mūlamūlanaye sabbe te kusalamūlamūlāti sabbe te kusalamūlasaṅkhātā mūlāti pucchati. Ekamūlamūlāti samānaṭṭhena ekameva mūlamūlaṃ etesanti ekamūlamūlā. Aññamaññamūlamūlāti aññamaññassa mūlaṃ aññamaññamūlaṃ, aññamaññamūlaṃ hetupaccayaṭṭhena mūlaṃ etesanti aññamaññamūlamūlā.
౫౬. మూలకనయే కుసలమూలకాతి హేతుపచ్చయట్ఠేన కుసలం మూలం ఏతేసన్తి కుసలమూలకా.
56. Mūlakanaye kusalamūlakāti hetupaccayaṭṭhena kusalaṃ mūlaṃ etesanti kusalamūlakā.
౫౭-౬౧. మూలమూలకనయే కుసలమూలమూలకాతి కుసలానం మూలం కుసలమూలం. హేతుపచ్చయట్ఠేనేవ కుసలమూలం మూలం ఏతేసన్తి కుసలమూలమూలకాతి. అయం తావ కుసలపదం నిస్సాయ నయయమకపుచ్ఛాసు విసేసత్థో.
57-61. Mūlamūlakanaye kusalamūlamūlakāti kusalānaṃ mūlaṃ kusalamūlaṃ. Hetupaccayaṭṭheneva kusalamūlaṃ mūlaṃ etesanti kusalamūlamūlakāti. Ayaṃ tāva kusalapadaṃ nissāya nayayamakapucchāsu visesattho.
౬౨-౭౩. అకుసలపదాదీసుపి ఏసేవ నయో. అయం పన విసేసో, అహేతుకం అకుసలన్తి విచికిచ్ఛాయ చేవ ఉద్ధచ్చేన చ సమ్పయుత్తం మోహం సన్ధాయ వుత్తం.
62-73. Akusalapadādīsupi eseva nayo. Ayaṃ pana viseso, ahetukaṃ akusalanti vicikicchāya ceva uddhaccena ca sampayuttaṃ mohaṃ sandhāya vuttaṃ.
౭౪-౮౫. అహేతుకం అబ్యాకతన్తి అట్ఠారస చిత్తుప్పాదా రూపం, నిబ్బానఞ్చ. అబ్యాకతమూలేన న ఏకమూలన్తి ఇధ పన ఠపేత్వా సహేతుకఅబ్యాకతసముట్ఠానం రూపం, సేసం లబ్భతి. సహేతుకఅబ్యాకతసముట్ఠానం రూపం అబ్యాకతమూలేన ఏకమూలం హోతి, తం అబ్బోహారికం కత్వా ఏకతో లబ్భమానకవసేనేవ చేతం విస్సజ్జనం కతం.
74-85. Ahetukaṃabyākatanti aṭṭhārasa cittuppādā rūpaṃ, nibbānañca. Abyākatamūlena na ekamūlanti idha pana ṭhapetvā sahetukaabyākatasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ, sesaṃ labbhati. Sahetukaabyākatasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ abyākatamūlena ekamūlaṃ hoti, taṃ abbohārikaṃ katvā ekato labbhamānakavaseneva cetaṃ vissajjanaṃ kataṃ.
౮౬-౯౭. నామా ధమ్మాతి నామసఙ్ఖాతా ధమ్మా. తే అత్థతో చత్తారో అరూపినో ఖన్ధా, నిబ్బానఞ్చ. నవేవ నామమూలానీతి కుసలాకుసలఅబ్యాకతమూలవసేన నవ మూలాని. అహేతుకం నామం నామమూలేన న ఏకమూలన్తి అహేతుకం సబ్బమ్పి అట్ఠారస చిత్తుప్పాదవిచికిచ్ఛుద్ధచ్చసమ్పయుత్తమోహనిబ్బానసఙ్ఖాతం నామం నామమూలేన న ఏకమూలం . న హి తం తేన సద్ధిం ఉప్పజ్జతి. సహేతుకం నామం నామమూలేనాతి పదేపి సహేతుకం నామం నామమూలేనాతి అత్థో. సేసం సబ్బత్థ ఉత్తానత్థమేవాతి.
86-97. Nāmā dhammāti nāmasaṅkhātā dhammā. Te atthato cattāro arūpino khandhā, nibbānañca. Naveva nāmamūlānīti kusalākusalaabyākatamūlavasena nava mūlāni. Ahetukaṃ nāmaṃ nāmamūlena na ekamūlanti ahetukaṃ sabbampi aṭṭhārasa cittuppādavicikicchuddhaccasampayuttamohanibbānasaṅkhātaṃ nāmaṃ nāmamūlena na ekamūlaṃ . Na hi taṃ tena saddhiṃ uppajjati. Sahetukaṃnāmaṃ nāmamūlenāti padepi sahetukaṃ nāmaṃ nāmamūlenāti attho. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
మూలవారవణ్ణనా.
Mūlavāravaṇṇanā.
౯౮-౯౯. హేతువారాదీసుపి ఇమినావుపాయేన అత్థో వేదితబ్బో. మూలం హేతు నిదానఞ్చాతిగాథా యథానిద్దిట్ఠానం దసన్నమ్పి వారానం పున ఉద్దానవసేనేవ వుత్తాతి.
98-99. Hetuvārādīsupi imināvupāyena attho veditabbo. Mūlaṃ hetu nidānañcātigāthā yathāniddiṭṭhānaṃ dasannampi vārānaṃ puna uddānavaseneva vuttāti.
మూలయమకవణ్ణనా.
Mūlayamakavaṇṇanā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / యమకపాళి • Yamakapāḷi / ౧. మూలయమకం • 1. Mūlayamakaṃ
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-మూలటీకా • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ౧. మూలయమకం • 1. Mūlayamakaṃ
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-అనుటీకా • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ౧. మూలయమకం • 1. Mūlayamakaṃ