| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ကင္ခာဝိတရဏီ-အဘိနဝ-ဋီကာ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
ပာစိတ္တိယကဏ္ဍံ
Pācittiyakaṇḍaṃ
၁. မုသာဝာဒဝဂ္ဂော
1. Musāvādavaggo
၁. မုသာဝာဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
1. Musāvādasikkhāpadavaṇṇanā
သမ္ပဇာနမုသာဝာဒေတိ ဧတ္ထ မုသာတိ အဘူတံ အတစ္ဆံ ဝတ္ထု, ဝာဒောတိ တသ္သ ဘူတတော တစ္ဆတော ဝိညာပနံ, သမ္ပဇာနသ္သ မုသာဝာဒော သမ္ပဇာနမုသာဝာဒော, တသ္မိံ သမ္ပဇာနမုသာဝာဒေတိ အတ္ထော။ တေနာဟ ‘‘ပုဗ္ဗေ’’တိအာဒိ။ သော စ ပန မုသာဝာဒော ပုဗ္ဗဘာဂက္ခဏေ, တင္ခဏေ စ ဝိဇာနန္တသ္သ ဟောတိ ‘‘ပုဗ္ဗေဝသ္သ ဟောတိ ‘မုသာ ဘဏိသ္သ’န္တိ, ဘဏန္တသ္သ ဟောတိ ‘မုသာ ဘဏာမီ’’’တိ (ပာစိ. ၄) ဝုတ္တတ္တာတိ အာဟ ‘‘ပုဗ္ဗေပိ ဇာနိတ္ဝာ ဝစနက္ခဏေပိ ဇာနန္တသ္သာ’’တိ။ ဧတဉ္ဟိ ဒ္ဝယံ အင္ဂဘူတံ, ဣတရံ ပန ဟောတု ဝာ, မာ ဝာ, အကာရဏမေတံ။ နနု စေတံ ဘဏနမေဝ ဉာယတီတိ အာဟ ‘‘ဘဏနဉ္စ နာမာ’’တိအာဒိ။ အဘူတသ္သာတိ အတစ္ဆသ္သ။
Sampajānamusāvādeti ettha musāti abhūtaṃ atacchaṃ vatthu, vādoti tassa bhūtato tacchato viññāpanaṃ, sampajānassa musāvādo sampajānamusāvādo, tasmiṃ sampajānamusāvādeti attho. Tenāha ‘‘pubbe’’tiādi. So ca pana musāvādo pubbabhāgakkhaṇe, taṅkhaṇe ca vijānantassa hoti ‘‘pubbevassa hoti ‘musā bhaṇissa’nti, bhaṇantassa hoti ‘musā bhaṇāmī’’’ti (pāci. 4) vuttattāti āha ‘‘pubbepi jānitvā vacanakkhaṇepi jānantassā’’ti. Etañhi dvayaṃ aṅgabhūtaṃ, itaraṃ pana hotu vā, mā vā, akāraṇametaṃ. Nanu cetaṃ bhaṇanameva ñāyatīti āha ‘‘bhaṇanañca nāmā’’tiādi. Abhūtassāti atacchassa.
ဟတ္ထကံ သက္ယပုတ္တန္တိ ဧတ္ထ ဟတ္ထကောတိ တသ္သ ထေရသ္သ နာမံ။ သက္ယာနံ ပုတ္တောတိ သက္ယပုတ္တော။ ဗုဒ္ဓကာလေ ကိရ သက္ယကုလတော အသီတိ ပုရိသသဟသ္သာနိ ပဗ္ဗဇိံသု, တေသံ သော အညတရော။ အဝဇာနိတ္ဝာ ပဋိဇာနနာဒိဝတ္ထုသ္မိန္တိ ဧတ္ထ အဝဇာနိတ္ဝာ ပဋိဇာနနံ နာမ တိတ္ထိယေဟိ သဒ္ဓိံ ကထေန္တော အတ္တနော ဝာဒေ ကဉ္စိ ဒောသံ သလ္လက္ခေန္တော ‘‘နာယံ မမ ဝာဒော’’တိ အဝဇာနိတ္ဝာ ပုန ကထေန္တော ကထေန္တော နိဒ္ဒောသတံ သလ္လက္ခေတ္ဝာ ‘‘မမေဝ အယံ ဝာဒော’’တိ ပဋိဇာနာတိ။ အာဒိသဒ္ဒေန ပဋိဇာနိတ္ဝာ အဝဇာနနံ, အညေနညံ ပဋိစရဏံ, သမ္ပဇာနမုသာဘာသနံ, သင္ကေတံ ကတ္ဝာ ဝိသံဝာဒကရဏဉ္စ သင္ဂဏ္ဟာတိ။ ဣဒာနိ အာပတ္တိဘေဒဒသ္သနတ္ထံ ‘‘ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မာရောစနတ္ထ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။
Hatthakaṃ sakyaputtanti ettha hatthakoti tassa therassa nāmaṃ. Sakyānaṃ puttoti sakyaputto. Buddhakāle kira sakyakulato asīti purisasahassāni pabbajiṃsu, tesaṃ so aññataro. Avajānitvā paṭijānanādivatthusminti ettha avajānitvā paṭijānanaṃ nāma titthiyehi saddhiṃ kathento attano vāde kañci dosaṃ sallakkhento ‘‘nāyaṃ mama vādo’’ti avajānitvā puna kathento kathento niddosataṃ sallakkhetvā ‘‘mameva ayaṃ vādo’’ti paṭijānāti. Ādisaddena paṭijānitvā avajānanaṃ, aññenaññaṃ paṭicaraṇaṃ, sampajānamusābhāsanaṃ, saṅketaṃ katvā visaṃvādakaraṇañca saṅgaṇhāti. Idāni āpattibhedadassanatthaṃ ‘‘uttarimanussadhammārocanattha’’ntiādi vuttaṃ.
အနုပဓာရေတ္ဝာ သဟသာ ဘဏန္တသ္သာတိ အဝီမံသိတ္ဝာ ဝေဂေန ဒိဋ္ဌမ္ပိ ‘‘အဒိဋ္ဌံ မေ’’တိအာဒိနာ ဘဏန္တသ္သ ။ ‘‘အညံ ဘဏိသ္သာမီ’’တိ အညံ ဘဏန္တသ္သာတိ ယော မန္ဒတ္တာ မောမူဟတ္တာ ပက္ခလန္တော ‘‘စီဝရ’’န္တိ ဝတ္တဗ္ဗေ ‘‘စီရ’’န္တိအာဒီနိ ဘဏတိ, အယံ ‘‘အညံ ဘဏိသ္သာမီ’’တိ အညံ ဘဏတိ နာမ။ ယော ပန သာမဏေရေန ‘‘အပိ, ဘန္တေ, မယ္ဟံ ဥပဇ္ဈာယံ ပသ္သိတ္ထာ’’တိ ဝုတ္တော ကေဠိံ ကုရုမာနော ‘‘တဝ ဥပဇ္ဈာယော ဒာရုသကဋံ ယောဇေတ္ဝာ ဂတော ဘဝိသ္သတီ’’တိ ဝာ သိင္ဂာလသဒ္ဒံ သုတ္ဝာ ‘‘ကသ္သာယံ သဒ္ဒော’’တိ ဝုတ္တော ‘‘မာတုယာ တေ ယာနေန ဂစ္ဆန္တိယာ ကဒ္ဒမေ လဂ္ဂစက္ကံ ဥဒ္ဓရန္တာနံ အယံ သဒ္ဒော’’တိ ဝာ ဧဝံ နေဝ ဒဝာ, န ရဝာ အညံ ဘဏတိ, သော အာပတ္တိံ အာပဇ္ဇတိယေဝ။ အညာ ပူရဏကထာ နာမ ဟောတိ – ဧကော ဂာမေ ထောကံ တေလံ လဘိတ္ဝာ ဝိဟာရံ အာဂတော သာမဏေရံ ဘဏတိ ‘‘တ္ဝံ အဇ္ဇ ကုဟိံ ဂတော, ဂာမော ဧကတေလော အဟောသီ’’တိ ဝာ, ပစ္ဆိကာယ ဌပိတံ ပူဝခဏ္ဍံ လဘိတ္ဝာ ‘‘အဇ္ဇ ဂာမေ ပစ္ဆိကာဟိ ပူဝေ စာရေသု’’န္တိ ဝာ, အယံ မုသာဝာဒောဝ ဟောတိ။ ဝိသံဝာဒနပုရေက္ခာရတာတိ ဝိသံ ဝာဒေန္တိ ဧတေနာတိ ဝိသံဝာဒနံ, ဝဉ္စနာဓိပ္ပာယဝသပ္ပဝတ္တံ စိတ္တံ, တသ္သ ပုရေက္ခာရတာ ဝိသံဝာဒနပုရေက္ခာရတာ, ဝိသံဝာဒနစိတ္တသ္သ ပုရတော ကရဏန္တိ အတ္ထော။
Anupadhāretvā sahasā bhaṇantassāti avīmaṃsitvā vegena diṭṭhampi ‘‘adiṭṭhaṃ me’’tiādinā bhaṇantassa . ‘‘Aññaṃ bhaṇissāmī’’ti aññaṃ bhaṇantassāti yo mandattā momūhattā pakkhalanto ‘‘cīvara’’nti vattabbe ‘‘cīra’’ntiādīni bhaṇati, ayaṃ ‘‘aññaṃ bhaṇissāmī’’ti aññaṃ bhaṇati nāma. Yo pana sāmaṇerena ‘‘api, bhante, mayhaṃ upajjhāyaṃ passitthā’’ti vutto keḷiṃ kurumāno ‘‘tava upajjhāyo dārusakaṭaṃ yojetvā gato bhavissatī’’ti vā siṅgālasaddaṃ sutvā ‘‘kassāyaṃ saddo’’ti vutto ‘‘mātuyā te yānena gacchantiyā kaddame laggacakkaṃ uddharantānaṃ ayaṃ saddo’’ti vā evaṃ neva davā, na ravā aññaṃ bhaṇati, so āpattiṃ āpajjatiyeva. Aññā pūraṇakathā nāma hoti – eko gāme thokaṃ telaṃ labhitvā vihāraṃ āgato sāmaṇeraṃ bhaṇati ‘‘tvaṃ ajja kuhiṃ gato, gāmo ekatelo ahosī’’ti vā, pacchikāya ṭhapitaṃ pūvakhaṇḍaṃ labhitvā ‘‘ajja gāme pacchikāhi pūve cāresu’’nti vā, ayaṃ musāvādova hoti. Visaṃvādanapurekkhāratāti visaṃ vādenti etenāti visaṃvādanaṃ, vañcanādhippāyavasappavattaṃ cittaṃ, tassa purekkhāratā visaṃvādanapurekkhāratā, visaṃvādanacittassa purato karaṇanti attho.
မုသာဝာဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Musāvādasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
