| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಕಙ್ಖಾವಿತರಣೀ-ಅಭಿನವ-ಟೀಕಾ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
ಪಾಚಿತ್ತಿಯಕಣ್ಡಂ
Pācittiyakaṇḍaṃ
೧. ಮುಸಾವಾದವಗ್ಗೋ
1. Musāvādavaggo
೧. ಮುಸಾವಾದಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
1. Musāvādasikkhāpadavaṇṇanā
ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾವಾದೇತಿ ಏತ್ಥ ಮುಸಾತಿ ಅಭೂತಂ ಅತಚ್ಛಂ ವತ್ಥು, ವಾದೋತಿ ತಸ್ಸ ಭೂತತೋ ತಚ್ಛತೋ ವಿಞ್ಞಾಪನಂ, ಸಮ್ಪಜಾನಸ್ಸ ಮುಸಾವಾದೋ ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾವಾದೋ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾವಾದೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪುಬ್ಬೇ’’ತಿಆದಿ। ಸೋ ಚ ಪನ ಮುಸಾವಾದೋ ಪುಬ್ಬಭಾಗಕ್ಖಣೇ, ತಙ್ಖಣೇ ಚ ವಿಜಾನನ್ತಸ್ಸ ಹೋತಿ ‘‘ಪುಬ್ಬೇವಸ್ಸ ಹೋತಿ ‘ಮುಸಾ ಭಣಿಸ್ಸ’ನ್ತಿ, ಭಣನ್ತಸ್ಸ ಹೋತಿ ‘ಮುಸಾ ಭಣಾಮೀ’’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೪) ವುತ್ತತ್ತಾತಿ ಆಹ ‘‘ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಜಾನಿತ್ವಾ ವಚನಕ್ಖಣೇಪಿ ಜಾನನ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿ। ಏತಞ್ಹಿ ದ್ವಯಂ ಅಙ್ಗಭೂತಂ, ಇತರಂ ಪನ ಹೋತು ವಾ, ಮಾ ವಾ, ಅಕಾರಣಮೇತಂ। ನನು ಚೇತಂ ಭಣನಮೇವ ಞಾಯತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಭಣನಞ್ಚ ನಾಮಾ’’ತಿಆದಿ। ಅಭೂತಸ್ಸಾತಿ ಅತಚ್ಛಸ್ಸ।
Sampajānamusāvādeti ettha musāti abhūtaṃ atacchaṃ vatthu, vādoti tassa bhūtato tacchato viññāpanaṃ, sampajānassa musāvādo sampajānamusāvādo, tasmiṃ sampajānamusāvādeti attho. Tenāha ‘‘pubbe’’tiādi. So ca pana musāvādo pubbabhāgakkhaṇe, taṅkhaṇe ca vijānantassa hoti ‘‘pubbevassa hoti ‘musā bhaṇissa’nti, bhaṇantassa hoti ‘musā bhaṇāmī’’’ti (pāci. 4) vuttattāti āha ‘‘pubbepi jānitvā vacanakkhaṇepi jānantassā’’ti. Etañhi dvayaṃ aṅgabhūtaṃ, itaraṃ pana hotu vā, mā vā, akāraṇametaṃ. Nanu cetaṃ bhaṇanameva ñāyatīti āha ‘‘bhaṇanañca nāmā’’tiādi. Abhūtassāti atacchassa.
ಹತ್ಥಕಂ ಸಕ್ಯಪುತ್ತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಹತ್ಥಕೋತಿ ತಸ್ಸ ಥೇರಸ್ಸ ನಾಮಂ। ಸಕ್ಯಾನಂ ಪುತ್ತೋತಿ ಸಕ್ಯಪುತ್ತೋ। ಬುದ್ಧಕಾಲೇ ಕಿರ ಸಕ್ಯಕುಲತೋ ಅಸೀತಿ ಪುರಿಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಪಬ್ಬಜಿಂಸು, ತೇಸಂ ಸೋ ಅಞ್ಞತರೋ। ಅವಜಾನಿತ್ವಾ ಪಟಿಜಾನನಾದಿವತ್ಥುಸ್ಮಿನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಅವಜಾನಿತ್ವಾ ಪಟಿಜಾನನಂ ನಾಮ ತಿತ್ಥಿಯೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಕಥೇನ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ವಾದೇ ಕಞ್ಚಿ ದೋಸಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇನ್ತೋ ‘‘ನಾಯಂ ಮಮ ವಾದೋ’’ತಿ ಅವಜಾನಿತ್ವಾ ಪುನ ಕಥೇನ್ತೋ ಕಥೇನ್ತೋ ನಿದ್ದೋಸತಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ‘‘ಮಮೇವ ಅಯಂ ವಾದೋ’’ತಿ ಪಟಿಜಾನಾತಿ। ಆದಿಸದ್ದೇನ ಪಟಿಜಾನಿತ್ವಾ ಅವಜಾನನಂ, ಅಞ್ಞೇನಞ್ಞಂ ಪಟಿಚರಣಂ, ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾಭಾಸನಂ, ಸಙ್ಕೇತಂ ಕತ್ವಾ ವಿಸಂವಾದಕರಣಞ್ಚ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಇದಾನಿ ಆಪತ್ತಿಭೇದದಸ್ಸನತ್ಥಂ ‘‘ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾರೋಚನತ್ಥ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Hatthakaṃ sakyaputtanti ettha hatthakoti tassa therassa nāmaṃ. Sakyānaṃ puttoti sakyaputto. Buddhakāle kira sakyakulato asīti purisasahassāni pabbajiṃsu, tesaṃ so aññataro. Avajānitvā paṭijānanādivatthusminti ettha avajānitvā paṭijānanaṃ nāma titthiyehi saddhiṃ kathento attano vāde kañci dosaṃ sallakkhento ‘‘nāyaṃ mama vādo’’ti avajānitvā puna kathento kathento niddosataṃ sallakkhetvā ‘‘mameva ayaṃ vādo’’ti paṭijānāti. Ādisaddena paṭijānitvā avajānanaṃ, aññenaññaṃ paṭicaraṇaṃ, sampajānamusābhāsanaṃ, saṅketaṃ katvā visaṃvādakaraṇañca saṅgaṇhāti. Idāni āpattibhedadassanatthaṃ ‘‘uttarimanussadhammārocanattha’’ntiādi vuttaṃ.
ಅನುಪಧಾರೇತ್ವಾ ಸಹಸಾ ಭಣನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಅವೀಮಂಸಿತ್ವಾ ವೇಗೇನ ದಿಟ್ಠಮ್ಪಿ ‘‘ಅದಿಟ್ಠಂ ಮೇ’’ತಿಆದಿನಾ ಭಣನ್ತಸ್ಸ । ‘‘ಅಞ್ಞಂ ಭಣಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅಞ್ಞಂ ಭಣನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಯೋ ಮನ್ದತ್ತಾ ಮೋಮೂಹತ್ತಾ ಪಕ್ಖಲನ್ತೋ ‘‘ಚೀವರ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ‘‘ಚೀರ’’ನ್ತಿಆದೀನಿ ಭಣತಿ, ಅಯಂ ‘‘ಅಞ್ಞಂ ಭಣಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅಞ್ಞಂ ಭಣತಿ ನಾಮ। ಯೋ ಪನ ಸಾಮಣೇರೇನ ‘‘ಅಪಿ, ಭನ್ತೇ, ಮಯ್ಹಂ ಉಪಜ್ಝಾಯಂ ಪಸ್ಸಿತ್ಥಾ’’ತಿ ವುತ್ತೋ ಕೇಳಿಂ ಕುರುಮಾನೋ ‘‘ತವ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ದಾರುಸಕಟಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಗತೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ವಾ ಸಿಙ್ಗಾಲಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಕಸ್ಸಾಯಂ ಸದ್ದೋ’’ತಿ ವುತ್ತೋ ‘‘ಮಾತುಯಾ ತೇ ಯಾನೇನ ಗಚ್ಛನ್ತಿಯಾ ಕದ್ದಮೇ ಲಗ್ಗಚಕ್ಕಂ ಉದ್ಧರನ್ತಾನಂ ಅಯಂ ಸದ್ದೋ’’ತಿ ವಾ ಏವಂ ನೇವ ದವಾ, ನ ರವಾ ಅಞ್ಞಂ ಭಣತಿ, ಸೋ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜತಿಯೇವ। ಅಞ್ಞಾ ಪೂರಣಕಥಾ ನಾಮ ಹೋತಿ – ಏಕೋ ಗಾಮೇ ಥೋಕಂ ತೇಲಂ ಲಭಿತ್ವಾ ವಿಹಾರಂ ಆಗತೋ ಸಾಮಣೇರಂ ಭಣತಿ ‘‘ತ್ವಂ ಅಜ್ಜ ಕುಹಿಂ ಗತೋ, ಗಾಮೋ ಏಕತೇಲೋ ಅಹೋಸೀ’’ತಿ ವಾ, ಪಚ್ಛಿಕಾಯ ಠಪಿತಂ ಪೂವಖಣ್ಡಂ ಲಭಿತ್ವಾ ‘‘ಅಜ್ಜ ಗಾಮೇ ಪಚ್ಛಿಕಾಹಿ ಪೂವೇ ಚಾರೇಸು’’ನ್ತಿ ವಾ, ಅಯಂ ಮುಸಾವಾದೋವ ಹೋತಿ। ವಿಸಂವಾದನಪುರೇಕ್ಖಾರತಾತಿ ವಿಸಂ ವಾದೇನ್ತಿ ಏತೇನಾತಿ ವಿಸಂವಾದನಂ, ವಞ್ಚನಾಧಿಪ್ಪಾಯವಸಪ್ಪವತ್ತಂ ಚಿತ್ತಂ, ತಸ್ಸ ಪುರೇಕ್ಖಾರತಾ ವಿಸಂವಾದನಪುರೇಕ್ಖಾರತಾ, ವಿಸಂವಾದನಚಿತ್ತಸ್ಸ ಪುರತೋ ಕರಣನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
Anupadhāretvā sahasā bhaṇantassāti avīmaṃsitvā vegena diṭṭhampi ‘‘adiṭṭhaṃ me’’tiādinā bhaṇantassa . ‘‘Aññaṃ bhaṇissāmī’’ti aññaṃ bhaṇantassāti yo mandattā momūhattā pakkhalanto ‘‘cīvara’’nti vattabbe ‘‘cīra’’ntiādīni bhaṇati, ayaṃ ‘‘aññaṃ bhaṇissāmī’’ti aññaṃ bhaṇati nāma. Yo pana sāmaṇerena ‘‘api, bhante, mayhaṃ upajjhāyaṃ passitthā’’ti vutto keḷiṃ kurumāno ‘‘tava upajjhāyo dārusakaṭaṃ yojetvā gato bhavissatī’’ti vā siṅgālasaddaṃ sutvā ‘‘kassāyaṃ saddo’’ti vutto ‘‘mātuyā te yānena gacchantiyā kaddame laggacakkaṃ uddharantānaṃ ayaṃ saddo’’ti vā evaṃ neva davā, na ravā aññaṃ bhaṇati, so āpattiṃ āpajjatiyeva. Aññā pūraṇakathā nāma hoti – eko gāme thokaṃ telaṃ labhitvā vihāraṃ āgato sāmaṇeraṃ bhaṇati ‘‘tvaṃ ajja kuhiṃ gato, gāmo ekatelo ahosī’’ti vā, pacchikāya ṭhapitaṃ pūvakhaṇḍaṃ labhitvā ‘‘ajja gāme pacchikāhi pūve cāresu’’nti vā, ayaṃ musāvādova hoti. Visaṃvādanapurekkhāratāti visaṃ vādenti etenāti visaṃvādanaṃ, vañcanādhippāyavasappavattaṃ cittaṃ, tassa purekkhāratā visaṃvādanapurekkhāratā, visaṃvādanacittassa purato karaṇanti attho.
ಮುಸಾವಾದಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Musāvādasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
