| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / කඞ්‌ඛාවිතරණී-අභිනව-ටීකා • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
පාචිත්‌තියකණ්‌ඩං
Pācittiyakaṇḍaṃ
1. මුසාවාදවග්‌ගො
1. Musāvādavaggo
1. මුසාවාදසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
1. Musāvādasikkhāpadavaṇṇanā
සම්‌පජානමුසාවාදෙති එත්‌ථ මුසාති අභූතං අතච්‌ඡං වත්‌ථු, වාදොති තස්‌ස භූතතො තච්‌ඡතො විඤ්‌ඤාපනං, සම්‌පජානස්‌ස මුසාවාදො සම්‌පජානමුසාවාදො, තස්‌මිං සම්‌පජානමුසාවාදෙති අත්‌ථො. තෙනාහ ‘‘පුබ්‌බෙ’’තිආදි. සො ච පන මුසාවාදො පුබ්‌බභාගක්‌ඛණෙ, තඞ්‌ඛණෙ ච විජානන්‌තස්‌ස හොති ‘‘පුබ්‌බෙවස්‌ස හොති ‘මුසා භණිස්‌ස’න්‌ති, භණන්‌තස්‌ස හොති ‘මුසා භණාමී’’’ති (පාචි. 4) වුත්‌තත්‌තාති ආහ ‘‘පුබ්‌බෙපි ජානිත්‌වා වචනක්‌ඛණෙපි ජානන්‌තස්‌සා’’ති. එතඤ්‌හි ද්‌වයං අඞ්‌ගභූතං, ඉතරං පන හොතු වා, මා වා, අකාරණමෙතං. නනු චෙතං භණනමෙව ඤායතීති ආහ ‘‘භණනඤ්‌ච නාමා’’තිආදි. අභූතස්‌සාති අතච්‌ඡස්‌ස.
Sampajānamusāvādeti ettha musāti abhūtaṃ atacchaṃ vatthu, vādoti tassa bhūtato tacchato viññāpanaṃ, sampajānassa musāvādo sampajānamusāvādo, tasmiṃ sampajānamusāvādeti attho. Tenāha ‘‘pubbe’’tiādi. So ca pana musāvādo pubbabhāgakkhaṇe, taṅkhaṇe ca vijānantassa hoti ‘‘pubbevassa hoti ‘musā bhaṇissa’nti, bhaṇantassa hoti ‘musā bhaṇāmī’’’ti (pāci. 4) vuttattāti āha ‘‘pubbepi jānitvā vacanakkhaṇepi jānantassā’’ti. Etañhi dvayaṃ aṅgabhūtaṃ, itaraṃ pana hotu vā, mā vā, akāraṇametaṃ. Nanu cetaṃ bhaṇanameva ñāyatīti āha ‘‘bhaṇanañca nāmā’’tiādi. Abhūtassāti atacchassa.
හත්‌ථකං සක්‍යපුත්‌තන්‌ති එත්‌ථ හත්‌ථකොති තස්‌ස ථෙරස්‌ස නාමං. සක්‍යානං පුත්‌තොති සක්‍යපුත්‌තො. බුද්‌ධකාලෙ කිර සක්‍යකුලතො අසීති පුරිසසහස්‌සානි පබ්‌බජිංසු, තෙසං සො අඤ්‌ඤතරො. අවජානිත්‌වා පටිජානනාදිවත්‌ථුස්‌මින්‌ති එත්‌ථ අවජානිත්‌වා පටිජානනං නාම තිත්‌ථියෙහි සද්‌ධිං කථෙන්‌තො අත්‌තනො වාදෙ කඤ්‌චි දොසං සල්‌ලක්‌ඛෙන්‌තො ‘‘නායං මම වාදො’’ති අවජානිත්‌වා පුන කථෙන්‌තො කථෙන්‌තො නිද්‌දොසතං සල්‌ලක්‌ඛෙත්‌වා ‘‘මමෙව අයං වාදො’’ති පටිජානාති. ආදිසද්‌දෙන පටිජානිත්‌වා අවජානනං, අඤ්‌ඤෙනඤ්‌ඤං පටිචරණං, සම්‌පජානමුසාභාසනං, සඞ්‌කෙතං කත්‌වා විසංවාදකරණඤ්‌ච සඞ්‌ගණ්‌හාති. ඉදානි ආපත්‌තිභෙදදස්‌සනත්‌ථං ‘‘උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මාරොචනත්‌ථ’’න්‌තිආදි වුත්‌තං.
Hatthakaṃ sakyaputtanti ettha hatthakoti tassa therassa nāmaṃ. Sakyānaṃ puttoti sakyaputto. Buddhakāle kira sakyakulato asīti purisasahassāni pabbajiṃsu, tesaṃ so aññataro. Avajānitvā paṭijānanādivatthusminti ettha avajānitvā paṭijānanaṃ nāma titthiyehi saddhiṃ kathento attano vāde kañci dosaṃ sallakkhento ‘‘nāyaṃ mama vādo’’ti avajānitvā puna kathento kathento niddosataṃ sallakkhetvā ‘‘mameva ayaṃ vādo’’ti paṭijānāti. Ādisaddena paṭijānitvā avajānanaṃ, aññenaññaṃ paṭicaraṇaṃ, sampajānamusābhāsanaṃ, saṅketaṃ katvā visaṃvādakaraṇañca saṅgaṇhāti. Idāni āpattibhedadassanatthaṃ ‘‘uttarimanussadhammārocanattha’’ntiādi vuttaṃ.
අනුපධාරෙත්‌වා සහසා භණන්‌තස්‌සාති අවීමංසිත්‌වා වෙගෙන දිට්‌ඨම්‌පි ‘‘අදිට්‌ඨං මෙ’’තිආදිනා භණන්‌තස්‌ස . ‘‘අඤ්‌ඤං භණිස්‌සාමී’’ති අඤ්‌ඤං භණන්‌තස්‌සාති යො මන්‌දත්‌තා මොමූහත්‌තා පක්‌ඛලන්‌තො ‘‘චීවර’’න්‌ති වත්‌තබ්‌බෙ ‘‘චීර’’න්‌තිආදීනි භණති, අයං ‘‘අඤ්‌ඤං භණිස්‌සාමී’’ති අඤ්‌ඤං භණති නාම. යො පන සාමණෙරෙන ‘‘අපි, භන්‌තෙ, මය්‌හං උපජ්‌ඣායං පස්‌සිත්‌ථා’’ති වුත්‌තො කෙළිං කුරුමානො ‘‘තව උපජ්‌ඣායො දාරුසකටං යොජෙත්‌වා ගතො භවිස්‌සතී’’ති වා සිඞ්‌ගාලසද්‌දං සුත්‌වා ‘‘කස්‌සායං සද්‌දො’’ති වුත්‌තො ‘‘මාතුයා තෙ යානෙන ගච්‌ඡන්‌තියා කද්‌දමෙ ලග්‌ගචක්‌කං උද්‌ධරන්‌තානං අයං සද්‌දො’’ති වා එවං නෙව දවා, න රවා අඤ්‌ඤං භණති, සො ආපත්‌තිං ආපජ්‌ජතියෙව. අඤ්‌ඤා පූරණකථා නාම හොති – එකො ගාමෙ ථොකං තෙලං ලභිත්‌වා විහාරං ආගතො සාමණෙරං භණති ‘‘ත්‌වං අජ්‌ජ කුහිං ගතො, ගාමො එකතෙලො අහොසී’’ති වා, පච්‌ඡිකාය ඨපිතං පූවඛණ්‌ඩං ලභිත්‌වා ‘‘අජ්‌ජ ගාමෙ පච්‌ඡිකාහි පූවෙ චාරෙසු’’න්‌ති වා, අයං මුසාවාදොව හොති. විසංවාදනපුරෙක්‌ඛාරතාති විසං වාදෙන්‌ති එතෙනාති විසංවාදනං, වඤ්‌චනාධිප්‌පායවසප්‌පවත්‌තං චිත්‌තං, තස්‌ස පුරෙක්‌ඛාරතා විසංවාදනපුරෙක්‌ඛාරතා, විසංවාදනචිත්‌තස්‌ස පුරතො කරණන්‌ති අත්‌ථො.
Anupadhāretvā sahasā bhaṇantassāti avīmaṃsitvā vegena diṭṭhampi ‘‘adiṭṭhaṃ me’’tiādinā bhaṇantassa . ‘‘Aññaṃ bhaṇissāmī’’ti aññaṃ bhaṇantassāti yo mandattā momūhattā pakkhalanto ‘‘cīvara’’nti vattabbe ‘‘cīra’’ntiādīni bhaṇati, ayaṃ ‘‘aññaṃ bhaṇissāmī’’ti aññaṃ bhaṇati nāma. Yo pana sāmaṇerena ‘‘api, bhante, mayhaṃ upajjhāyaṃ passitthā’’ti vutto keḷiṃ kurumāno ‘‘tava upajjhāyo dārusakaṭaṃ yojetvā gato bhavissatī’’ti vā siṅgālasaddaṃ sutvā ‘‘kassāyaṃ saddo’’ti vutto ‘‘mātuyā te yānena gacchantiyā kaddame laggacakkaṃ uddharantānaṃ ayaṃ saddo’’ti vā evaṃ neva davā, na ravā aññaṃ bhaṇati, so āpattiṃ āpajjatiyeva. Aññā pūraṇakathā nāma hoti – eko gāme thokaṃ telaṃ labhitvā vihāraṃ āgato sāmaṇeraṃ bhaṇati ‘‘tvaṃ ajja kuhiṃ gato, gāmo ekatelo ahosī’’ti vā, pacchikāya ṭhapitaṃ pūvakhaṇḍaṃ labhitvā ‘‘ajja gāme pacchikāhi pūve cāresu’’nti vā, ayaṃ musāvādova hoti. Visaṃvādanapurekkhāratāti visaṃ vādenti etenāti visaṃvādanaṃ, vañcanādhippāyavasappavattaṃ cittaṃ, tassa purekkhāratā visaṃvādanapurekkhāratā, visaṃvādanacittassa purato karaṇanti attho.
මුසාවාදසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Musāvādasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
