| Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / ཀངྑཱཝིཏརཎཱི-ཨབྷིནཝ-ཊཱིཀཱ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
པཱཙིཏྟིཡཀཎྜཾ
Pācittiyakaṇḍaṃ
༡. མུསཱཝཱདཝགྒོ
1. Musāvādavaggo
༡. མུསཱཝཱདསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ
1. Musāvādasikkhāpadavaṇṇanā
སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེཏི ཨེཏྠ མུསཱཏི ཨབྷཱུཏཾ ཨཏཙྪཾ ཝཏྠུ, ཝཱདོཏི ཏསྶ བྷཱུཏཏོ ཏཙྪཏོ ཝིཉྙཱཔནཾ, སམྤཛཱནསྶ མུསཱཝཱདོ སམྤཛཱནམུསཱཝཱདོ, ཏསྨིཾ སམྤཛཱནམུསཱཝཱདེཏི ཨཏྠོ། ཏེནཱཧ ‘‘པུབྦེ’’ཏིཨཱདི། སོ ཙ པན མུསཱཝཱདོ པུབྦབྷཱགཀྑཎེ, ཏངྑཎེ ཙ ཝིཛཱནནྟསྶ ཧོཏི ‘‘པུབྦེཝསྶ ཧོཏི ‘མུསཱ བྷཎིསྶ’ནྟི, བྷཎནྟསྶ ཧོཏི ‘མུསཱ བྷཎཱམཱི’’’ཏི (པཱཙི॰ ༤) ཝུཏྟཏྟཱཏི ཨཱཧ ‘‘པུབྦེཔི ཛཱནིཏྭཱ ཝཙནཀྑཎེཔི ཛཱནནྟསྶཱ’’ཏི། ཨེཏཉྷི དྭཡཾ ཨངྒབྷཱུཏཾ, ཨིཏརཾ པན ཧོཏུ ཝཱ, མཱ ཝཱ, ཨཀཱརཎམེཏཾ། ནནུ ཙེཏཾ བྷཎནམེཝ ཉཱཡཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘བྷཎནཉྩ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདི། ཨབྷཱུཏསྶཱཏི ཨཏཙྪསྶ།
Sampajānamusāvādeti ettha musāti abhūtaṃ atacchaṃ vatthu, vādoti tassa bhūtato tacchato viññāpanaṃ, sampajānassa musāvādo sampajānamusāvādo, tasmiṃ sampajānamusāvādeti attho. Tenāha ‘‘pubbe’’tiādi. So ca pana musāvādo pubbabhāgakkhaṇe, taṅkhaṇe ca vijānantassa hoti ‘‘pubbevassa hoti ‘musā bhaṇissa’nti, bhaṇantassa hoti ‘musā bhaṇāmī’’’ti (pāci. 4) vuttattāti āha ‘‘pubbepi jānitvā vacanakkhaṇepi jānantassā’’ti. Etañhi dvayaṃ aṅgabhūtaṃ, itaraṃ pana hotu vā, mā vā, akāraṇametaṃ. Nanu cetaṃ bhaṇanameva ñāyatīti āha ‘‘bhaṇanañca nāmā’’tiādi. Abhūtassāti atacchassa.
ཧཏྠཀཾ སཀྱཔུཏྟནྟི ཨེཏྠ ཧཏྠཀོཏི ཏསྶ ཐེརསྶ ནཱམཾ། སཀྱཱནཾ པུཏྟོཏི སཀྱཔུཏྟོ། བུདྡྷཀཱལེ ཀིར སཀྱཀུལཏོ ཨསཱིཏི པུརིསསཧསྶཱནི པབྦཛིཾསུ, ཏེསཾ སོ ཨཉྙཏརོ། ཨཝཛཱནིཏྭཱ པཊིཛཱནནཱདིཝཏྠུསྨིནྟི ཨེཏྠ ཨཝཛཱནིཏྭཱ པཊིཛཱནནཾ ནཱམ ཏིཏྠིཡེཧི སདྡྷིཾ ཀཐེནྟོ ཨཏྟནོ ཝཱདེ ཀཉྩི དོསཾ སལླཀྑེནྟོ ‘‘ནཱཡཾ མམ ཝཱདོ’’ཏི ཨཝཛཱནིཏྭཱ པུན ཀཐེནྟོ ཀཐེནྟོ ནིདྡོསཏཾ སལླཀྑེཏྭཱ ‘‘མམེཝ ཨཡཾ ཝཱདོ’’ཏི པཊིཛཱནཱཏི། ཨཱདིསདྡེན པཊིཛཱནིཏྭཱ ཨཝཛཱནནཾ, ཨཉྙེནཉྙཾ པཊིཙརཎཾ, སམྤཛཱནམུསཱབྷཱསནཾ, སངྐེཏཾ ཀཏྭཱ ཝིསཾཝཱདཀརཎཉྩ སངྒཎྷཱཏི། ཨིདཱནི ཨཱཔཏྟིབྷེདདསྶནཏྠཾ ‘‘ཨུཏྟརིམནུསྶདྷམྨཱརོཙནཏྠ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ།
Hatthakaṃ sakyaputtanti ettha hatthakoti tassa therassa nāmaṃ. Sakyānaṃ puttoti sakyaputto. Buddhakāle kira sakyakulato asīti purisasahassāni pabbajiṃsu, tesaṃ so aññataro. Avajānitvā paṭijānanādivatthusminti ettha avajānitvā paṭijānanaṃ nāma titthiyehi saddhiṃ kathento attano vāde kañci dosaṃ sallakkhento ‘‘nāyaṃ mama vādo’’ti avajānitvā puna kathento kathento niddosataṃ sallakkhetvā ‘‘mameva ayaṃ vādo’’ti paṭijānāti. Ādisaddena paṭijānitvā avajānanaṃ, aññenaññaṃ paṭicaraṇaṃ, sampajānamusābhāsanaṃ, saṅketaṃ katvā visaṃvādakaraṇañca saṅgaṇhāti. Idāni āpattibhedadassanatthaṃ ‘‘uttarimanussadhammārocanattha’’ntiādi vuttaṃ.
ཨནུཔདྷཱརེཏྭཱ སཧསཱ བྷཎནྟསྶཱཏི ཨཝཱིམཾསིཏྭཱ ཝེགེན དིཊྛམྤི ‘‘ཨདིཊྛཾ མེ’’ཏིཨཱདིནཱ བྷཎནྟསྶ ། ‘‘ཨཉྙཾ བྷཎིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཉྙཾ བྷཎནྟསྶཱཏི ཡོ མནྡཏྟཱ མོམཱུཧཏྟཱ པཀྑལནྟོ ‘‘ཙཱིཝར’’ནྟི ཝཏྟབྦེ ‘‘ཙཱིར’’ནྟིཨཱདཱིནི བྷཎཏི, ཨཡཾ ‘‘ཨཉྙཾ བྷཎིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཉྙཾ བྷཎཏི ནཱམ། ཡོ པན སཱམཎེརེན ‘‘ཨཔི, བྷནྟེ, མཡ྄ཧཾ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡཾ པསྶིཏྠཱ’’ཏི ཝུཏྟོ ཀེལི༹ཾ ཀུརུམཱནོ ‘‘ཏཝ ཨུཔཛ྄ཛྷཱཡོ དཱརུསཀཊཾ ཡོཛེཏྭཱ གཏོ བྷཝིསྶཏཱི’’ཏི ཝཱ སིངྒཱལསདྡཾ སུཏྭཱ ‘‘ཀསྶཱཡཾ སདྡོ’’ཏི ཝུཏྟོ ‘‘མཱཏུཡཱ ཏེ ཡཱནེན གཙྪནྟིཡཱ ཀདྡམེ ལགྒཙཀྐཾ ཨུདྡྷརནྟཱནཾ ཨཡཾ སདྡོ’’ཏི ཝཱ ཨེཝཾ ནེཝ དཝཱ, ན རཝཱ ཨཉྙཾ བྷཎཏི, སོ ཨཱཔཏྟིཾ ཨཱཔཛྫཏིཡེཝ། ཨཉྙཱ པཱུརཎཀཐཱ ནཱམ ཧོཏི – ཨེཀོ གཱམེ ཐོཀཾ ཏེལཾ ལབྷིཏྭཱ ཝིཧཱརཾ ཨཱགཏོ སཱམཎེརཾ བྷཎཏི ‘‘ཏྭཾ ཨཛྫ ཀུཧིཾ གཏོ, གཱམོ ཨེཀཏེལོ ཨཧོསཱི’’ཏི ཝཱ, པཙྪིཀཱཡ ཋཔིཏཾ པཱུཝཁཎྜཾ ལབྷིཏྭཱ ‘‘ཨཛྫ གཱམེ པཙྪིཀཱཧི པཱུཝེ ཙཱརེསུ’’ནྟི ཝཱ, ཨཡཾ མུསཱཝཱདོཝ ཧོཏི། ཝིསཾཝཱདནཔུརེཀྑཱརཏཱཏི ཝིསཾ ཝཱདེནྟི ཨེཏེནཱཏི ཝིསཾཝཱདནཾ, ཝཉྩནཱདྷིཔྤཱཡཝསཔྤཝཏྟཾ ཙིཏྟཾ, ཏསྶ པུརེཀྑཱརཏཱ ཝིསཾཝཱདནཔུརེཀྑཱརཏཱ, ཝིསཾཝཱདནཙིཏྟསྶ པུརཏོ ཀརཎནྟི ཨཏྠོ།
Anupadhāretvā sahasā bhaṇantassāti avīmaṃsitvā vegena diṭṭhampi ‘‘adiṭṭhaṃ me’’tiādinā bhaṇantassa . ‘‘Aññaṃ bhaṇissāmī’’ti aññaṃ bhaṇantassāti yo mandattā momūhattā pakkhalanto ‘‘cīvara’’nti vattabbe ‘‘cīra’’ntiādīni bhaṇati, ayaṃ ‘‘aññaṃ bhaṇissāmī’’ti aññaṃ bhaṇati nāma. Yo pana sāmaṇerena ‘‘api, bhante, mayhaṃ upajjhāyaṃ passitthā’’ti vutto keḷiṃ kurumāno ‘‘tava upajjhāyo dārusakaṭaṃ yojetvā gato bhavissatī’’ti vā siṅgālasaddaṃ sutvā ‘‘kassāyaṃ saddo’’ti vutto ‘‘mātuyā te yānena gacchantiyā kaddame laggacakkaṃ uddharantānaṃ ayaṃ saddo’’ti vā evaṃ neva davā, na ravā aññaṃ bhaṇati, so āpattiṃ āpajjatiyeva. Aññā pūraṇakathā nāma hoti – eko gāme thokaṃ telaṃ labhitvā vihāraṃ āgato sāmaṇeraṃ bhaṇati ‘‘tvaṃ ajja kuhiṃ gato, gāmo ekatelo ahosī’’ti vā, pacchikāya ṭhapitaṃ pūvakhaṇḍaṃ labhitvā ‘‘ajja gāme pacchikāhi pūve cāresu’’nti vā, ayaṃ musāvādova hoti. Visaṃvādanapurekkhāratāti visaṃ vādenti etenāti visaṃvādanaṃ, vañcanādhippāyavasappavattaṃ cittaṃ, tassa purekkhāratā visaṃvādanapurekkhāratā, visaṃvādanacittassa purato karaṇanti attho.
མུསཱཝཱདསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Musāvādasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
