Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga

॥ नमो तस्स भगवतो अरहतो सम्मासम्बुद्धस्स॥

Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa

विनयपिटके

Vinayapiṭake

पाचित्तियपाळि

Pācittiyapāḷi

५. पाचित्तियकण्डं

5. Pācittiyakaṇḍaṃ

१. मुसावादवग्गो

1. Musāvādavaggo

१. मुसावादसिक्खापदं

1. Musāvādasikkhāpadaṃ

इमे खो पनायस्मन्तो द्वेनवुति पाचित्तिया

Ime kho panāyasmanto dvenavuti pācittiyā

धम्मा उद्देसं आगच्छन्ति।

Dhammā uddesaṃ āgacchanti.

१. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन हत्थको सक्यपुत्तो वादक्खित्तो होति। सो तित्थियेहि सद्धिं सल्‍लपन्तो अवजानित्वा पटिजानाति, पटिजानित्वा अवजानाति, अञ्‍ञेनञ्‍ञं पटिचरति, सम्पजानमुसा भासति, सङ्केतं कत्वा विसंवादेति। तित्थिया उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम हत्थको सक्यपुत्तो अम्हेहि सद्धिं सल्‍लपन्तो अवजानित्वा पटिजानिस्सति, पटिजानित्वा अवजानिस्सति, अञ्‍ञेनञ्‍ञं पटिचरिस्सति, सम्पजानमुसा भासिस्सति, सङ्केतं कत्वा विसंवादेस्सती’’ति!

1. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena hatthako sakyaputto vādakkhitto hoti. So titthiyehi saddhiṃ sallapanto avajānitvā paṭijānāti, paṭijānitvā avajānāti, aññenaññaṃ paṭicarati, sampajānamusā bhāsati, saṅketaṃ katvā visaṃvādeti. Titthiyā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma hatthako sakyaputto amhehi saddhiṃ sallapanto avajānitvā paṭijānissati, paṭijānitvā avajānissati, aññenaññaṃ paṭicarissati, sampajānamusā bhāsissati, saṅketaṃ katvā visaṃvādessatī’’ti!

अस्सोसुं खो भिक्खू तेसं तित्थियानं उज्झायन्तानं खिय्यन्तानं विपाचेन्तानं। अथ खो ते भिक्खू येन हत्थको सक्यपुत्तो तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा हत्थकं सक्यपुत्तं एतदवोचुं – ‘‘सच्‍चं किर त्वं, आवुसो हत्थक, तित्थियेहि सद्धिं सल्‍लपन्तो अवजानित्वा पटिजानासि, पटिजानित्वा अवजानासि, अञ्‍ञेनञ्‍ञं पटिचरसि, सम्पजानमुसा भाससि, सङ्केतं कत्वा विसंवादेसी’’ति? ‘‘एते खो, आवुसो, तित्थिया नाम येन केनचि जेतब्बा; नेव तेसं जयो दातब्बो’’ति। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम हत्थको सक्यपुत्तो तित्थियेहि सद्धिं सल्‍लपन्तो अवजानित्वा पटिजानिस्सति, पटिजानित्वा अवजानिस्सति, अञ्‍ञेनञ्‍ञं पटिचरिस्सति, सम्पजानमुसा भासिस्सति, सङ्केतं कत्वा विसंवादेस्सती’’ति!

Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ titthiyānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Atha kho te bhikkhū yena hatthako sakyaputto tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā hatthakaṃ sakyaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, āvuso hatthaka, titthiyehi saddhiṃ sallapanto avajānitvā paṭijānāsi, paṭijānitvā avajānāsi, aññenaññaṃ paṭicarasi, sampajānamusā bhāsasi, saṅketaṃ katvā visaṃvādesī’’ti? ‘‘Ete kho, āvuso, titthiyā nāma yena kenaci jetabbā; neva tesaṃ jayo dātabbo’’ti. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma hatthako sakyaputto titthiyehi saddhiṃ sallapanto avajānitvā paṭijānissati, paṭijānitvā avajānissati, aññenaññaṃ paṭicarissati, sampajānamusā bhāsissati, saṅketaṃ katvā visaṃvādessatī’’ti!

अथ खो ते भिक्खू हत्थकं सक्यपुत्तं अनेकपरियायेन विगरहित्वा भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं। अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे भिक्खुसङ्घं सन्‍निपातापेत्वा हत्थकं सक्यपुत्तं पटिपुच्छि – ‘‘सच्‍चं किर त्वं, हत्थक, तित्थियेहि सद्धिं सल्‍लपन्तो अवजानित्वा पटिजानासि, पटिजानित्वा अवजानासि, अञ्‍ञेनञ्‍ञं पटिचरसि, सम्पजानमुसा भाससि, सङ्केतं कत्वा विसंवादेसी’’ति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम त्वं, मोघपुरिस, तित्थियेहि सद्धिं सल्‍लपन्तो अवजानित्वा पटिजानिस्ससि, पटिजानित्वा अवजानिस्ससि, अञ्‍ञेनञ्‍ञं पटिचरिस्ससि, सम्पजानमुसा भासिस्ससि, सङ्केतं कत्वा विसंवादेस्ससि! नेतं, मोघपुरिस, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

Atha kho te bhikkhū hatthakaṃ sakyaputtaṃ anekapariyāyena vigarahitvā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe bhikkhusaṅghaṃ sannipātāpetvā hatthakaṃ sakyaputtaṃ paṭipucchi – ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, hatthaka, titthiyehi saddhiṃ sallapanto avajānitvā paṭijānāsi, paṭijānitvā avajānāsi, aññenaññaṃ paṭicarasi, sampajānamusā bhāsasi, saṅketaṃ katvā visaṃvādesī’’ti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tvaṃ, moghapurisa, titthiyehi saddhiṃ sallapanto avajānitvā paṭijānissasi, paṭijānitvā avajānissasi, aññenaññaṃ paṭicarissasi, sampajānamusā bhāsissasi, saṅketaṃ katvā visaṃvādessasi! Netaṃ, moghapurisa, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

२. ‘‘सम्पजानमुसावादे पाचित्तिय’’न्ति।

2.‘‘Sampajānamusāvāde pācittiya’’nti.

३. सम्पजानमुसावादो नाम विसंवादनपुरेक्खारस्स वाचा, गिरा, ब्यप्पथो, वचीभेदो, वाचसिका विञ्‍ञत्ति, अट्ठ अनरियवोहारा – अदिट्ठं दिट्ठं मेति, अस्सुतं सुतं मेति, अमुतं मुतं मेति, अविञ्‍ञातं विञ्‍ञातं मेति, दिट्ठं अदिट्ठं मेति, सुतं अस्सुतं मेति , मुतं अमुतं मेति, विञ्‍ञातं अविञ्‍ञातं मेति।

3.Sampajānamusāvādo nāma visaṃvādanapurekkhārassa vācā, girā, byappatho, vacībhedo, vācasikā viññatti, aṭṭha anariyavohārā – adiṭṭhaṃ diṭṭhaṃ meti, assutaṃ sutaṃ meti, amutaṃ mutaṃ meti, aviññātaṃ viññātaṃ meti, diṭṭhaṃ adiṭṭhaṃ meti, sutaṃ assutaṃ meti , mutaṃ amutaṃ meti, viññātaṃ aviññātaṃ meti.

अदिट्ठं नाम न चक्खुना दिट्ठं। अस्सुतं नाम न सोतेन सुतं। अमुतं नाम न घानेन घायितं, न जिव्हाय सायितं, न कायेन फुट्ठं। अविञ्‍ञातं नाम न मनसा विञ्‍ञातं। दिट्ठं नाम चक्खुना दिट्ठं। सुतं नाम सोतेन सुतं। मुतं नाम घानेन घायितं, जिव्हाय सायितं, कायेन फुट्ठं। विञ्‍ञातं नाम मनसा विञ्‍ञातं।

Adiṭṭhaṃ nāma na cakkhunā diṭṭhaṃ. Assutaṃ nāma na sotena sutaṃ. Amutaṃ nāma na ghānena ghāyitaṃ, na jivhāya sāyitaṃ, na kāyena phuṭṭhaṃ. Aviññātaṃ nāma na manasā viññātaṃ. Diṭṭhaṃ nāma cakkhunā diṭṭhaṃ. Sutaṃ nāma sotena sutaṃ. Mutaṃ nāma ghānena ghāyitaṃ, jivhāya sāyitaṃ, kāyena phuṭṭhaṃ. Viññātaṃ nāma manasā viññātaṃ.

४. तीहाकारेहि ‘‘अदिट्ठं दिट्ठं मे’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स – पुब्बेवस्स होति ‘‘मुसा भणिस्स’’न्ति, भणन्तस्स होति ‘‘मुसा भणामी’’ति, भणितस्स होति ‘‘मुसा मया भणित’’न्ति।

4. Tīhākārehi ‘‘adiṭṭhaṃ diṭṭhaṃ me’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa – pubbevassa hoti ‘‘musā bhaṇissa’’nti, bhaṇantassa hoti ‘‘musā bhaṇāmī’’ti, bhaṇitassa hoti ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti.

चतूहाकारेहि ‘‘अदिट्ठं दिट्ठं मे’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स – पुब्बेवस्स होति ‘‘मुसा भणिस्स’’न्ति, भणन्तस्स होति ‘‘मुसा भणामी’’ति, भणितस्स होति ‘‘मुसा मया भणित’’न्ति, विनिधाय दिट्ठिं।

Catūhākārehi ‘‘adiṭṭhaṃ diṭṭhaṃ me’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa – pubbevassa hoti ‘‘musā bhaṇissa’’nti, bhaṇantassa hoti ‘‘musā bhaṇāmī’’ti, bhaṇitassa hoti ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti, vinidhāya diṭṭhiṃ.

पञ्‍चहाकारेहि ‘‘अदिट्ठं दिट्ठं मे’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स – पुब्बेवस्स होति ‘‘मुसा भणिस्स’’न्ति, भणन्तस्स होति ‘‘मुसा भणामी’’ति, भणितस्स होति ‘‘मुसा मया भणित’’न्ति, विनिधाय दिट्ठिं, विनिधाय खन्तिं।

Pañcahākārehi ‘‘adiṭṭhaṃ diṭṭhaṃ me’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa – pubbevassa hoti ‘‘musā bhaṇissa’’nti, bhaṇantassa hoti ‘‘musā bhaṇāmī’’ti, bhaṇitassa hoti ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ.

छहाकारेहि ‘‘अदिट्ठं दिट्ठं मे’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स – पुब्बेवस्स होति ‘‘मुसा भणिस्स’’न्ति, भणन्तस्स होति ‘‘मुसा भणामी’’ति, भणितस्स होति ‘‘मुसा मया भणित’’न्ति , विनिधाय दिट्ठिं, विनिधाय खन्तिं, विनिधाय रुचिं।

Chahākārehi ‘‘adiṭṭhaṃ diṭṭhaṃ me’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa – pubbevassa hoti ‘‘musā bhaṇissa’’nti, bhaṇantassa hoti ‘‘musā bhaṇāmī’’ti, bhaṇitassa hoti ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti , vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ.

सत्तहाकारेहि ‘‘अदिट्ठं दिट्ठं मे’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स’’ – पुब्बेवस्स होति ‘‘मुसा भणिस्स’’न्ति, भणन्तस्स होति ‘‘मुसा भणामी’’ति, भणितस्स होति ‘‘मुसा मया भणित’’न्ति, विनिधाय दिट्ठिं, विनिधाय खन्तिं, विनिधाय रुचिं, विनिधाय भावं।

Sattahākārehi ‘‘adiṭṭhaṃ diṭṭhaṃ me’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa’’ – pubbevassa hoti ‘‘musā bhaṇissa’’nti, bhaṇantassa hoti ‘‘musā bhaṇāmī’’ti, bhaṇitassa hoti ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ.

५. तीहाकारेहि ‘‘अस्सुतं सुतं मे’’ति…पे॰… अमुतं मुतं मेति…पे॰… अविञ्‍ञातं विञ्‍ञातं मेति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स – पुब्बेवस्स होति ‘‘मुसा भणिस्स’’न्ति, भणन्तस्स होति ‘‘मुसा भणामी’’ति, भणितस्स होति ‘‘मुसा मया भणित’’न्ति।

5. Tīhākārehi ‘‘assutaṃ sutaṃ me’’ti…pe… amutaṃ mutaṃ meti…pe… aviññātaṃ viññātaṃ meti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa – pubbevassa hoti ‘‘musā bhaṇissa’’nti, bhaṇantassa hoti ‘‘musā bhaṇāmī’’ti, bhaṇitassa hoti ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti.

चतूहाकारेहि…पे॰… पञ्‍चहाकारेहि…पे॰… छहाकारेहि…पे॰… सत्तहाकारेहि ‘‘अविञ्‍ञातं विञ्‍ञातं मे’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स – पुब्बेवस्स होति ‘‘मुसा भणिस्स’’न्ति, भणन्तस्स होति ‘‘मुसा भणामी’’ति, भणितस्स होति ‘‘मुसा मया भणितन्ति, विनिधाय दिट्ठिं, विनिधाय खन्तिं, विनिधाय रुचिं, विनिधाय भावं।

Catūhākārehi…pe… pañcahākārehi…pe… chahākārehi…pe… sattahākārehi ‘‘aviññātaṃ viññātaṃ me’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa – pubbevassa hoti ‘‘musā bhaṇissa’’nti, bhaṇantassa hoti ‘‘musā bhaṇāmī’’ti, bhaṇitassa hoti ‘‘musā mayā bhaṇitanti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ.

६. तीहाकारेहि ‘‘अदिट्ठं दिट्ठञ्‍च मे सुतञ्‍चा’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स…पे॰… तीहाकारेहि ‘‘अदिट्ठं दिट्ठञ्‍च मे मुतञ्‍चा’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स…पे॰… तीहाकारेहि ‘‘अदिट्ठं दिट्ठञ्‍च मे विञ्‍ञातञ्‍चा’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स …पे॰… तीहाकारेहि अदिट्ठं ‘‘दिट्ठञ्‍च मे सुतञ्‍च मुतञ्‍चा’’ति…पे॰… तीहाकारेहि अदिट्ठं ‘‘दिट्ठञ्‍च मे सुतञ्‍च विञ्‍ञातञ्‍चा’’ति…पे॰… तीहाकारेहि अदिट्ठं ‘‘दिट्ठञ्‍च मे सुतञ्‍च मुतञ्‍च विञ्‍ञातञ्‍चा’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स…पे॰…।

6. Tīhākārehi ‘‘adiṭṭhaṃ diṭṭhañca me sutañcā’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa…pe… tīhākārehi ‘‘adiṭṭhaṃ diṭṭhañca me mutañcā’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa…pe… tīhākārehi ‘‘adiṭṭhaṃ diṭṭhañca me viññātañcā’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa …pe… tīhākārehi adiṭṭhaṃ ‘‘diṭṭhañca me sutañca mutañcā’’ti…pe… tīhākārehi adiṭṭhaṃ ‘‘diṭṭhañca me sutañca viññātañcā’’ti…pe… tīhākārehi adiṭṭhaṃ ‘‘diṭṭhañca me sutañca mutañca viññātañcā’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa…pe….

तीहाकारेहि अस्सुतं ‘‘सुतञ्‍च मे मुतञ्‍चा’’ति…पे॰… तीहाकारेहि अस्सुतं ‘‘सुतञ्‍च मे विञ्‍ञातञ्‍चा’’ति…पे॰… तीहाकारेहि अस्सुतं ‘‘सुतञ्‍च मे दिट्ठञ्‍चा’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स…पे॰… तीहाकारेहि अस्सुतं ‘‘सुतञ्‍च मे मुतञ्‍च विञ्‍ञातञ्‍चा’’ति…पे॰… तीहाकारेहि अस्सुतं ‘‘सुतञ्‍च मे मुतञ्‍च दिट्ठञ्‍चा’’ति…पे॰… तीहाकारेहि अस्सुतं ‘‘सुतञ्‍च मे मुतञ्‍च विञ्‍ञातञ्‍च दिट्ठञ्‍चा’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स…पे॰…।

Tīhākārehi assutaṃ ‘‘sutañca me mutañcā’’ti…pe… tīhākārehi assutaṃ ‘‘sutañca me viññātañcā’’ti…pe… tīhākārehi assutaṃ ‘‘sutañca me diṭṭhañcā’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa…pe… tīhākārehi assutaṃ ‘‘sutañca me mutañca viññātañcā’’ti…pe… tīhākārehi assutaṃ ‘‘sutañca me mutañca diṭṭhañcā’’ti…pe… tīhākārehi assutaṃ ‘‘sutañca me mutañca viññātañca diṭṭhañcā’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa…pe….

तीहाकारेहि अमुतं ‘‘मुतञ्‍च मे विञ्‍ञातञ्‍चा’’ति…पे॰… तीहाकारेहि अमुतं ‘‘मुतञ्‍च मे दिट्ठञ्‍चा’’ति…पे॰… तीहाकारेहि अमुतं ‘‘मुतञ्‍च मे सुतञ्‍चा’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स…पे॰… तीहाकारेहि अमुतं ‘‘मुतञ्‍च मे विञ्‍ञातञ्‍च दिट्ठञ्‍चा’’ति…पे॰… तीहाकारेहि अमुतं ‘‘मुतञ्‍च मे विञ्‍ञातञ्‍च सुतञ्‍चा’’ति…पे॰… तीहाकारेहि अमुतं ‘‘मुतञ्‍च मे विञ्‍ञातञ्‍च दिट्ठञ्‍च सुतञ्‍चा’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स…पे॰…।

Tīhākārehi amutaṃ ‘‘mutañca me viññātañcā’’ti…pe… tīhākārehi amutaṃ ‘‘mutañca me diṭṭhañcā’’ti…pe… tīhākārehi amutaṃ ‘‘mutañca me sutañcā’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa…pe… tīhākārehi amutaṃ ‘‘mutañca me viññātañca diṭṭhañcā’’ti…pe… tīhākārehi amutaṃ ‘‘mutañca me viññātañca sutañcā’’ti…pe… tīhākārehi amutaṃ ‘‘mutañca me viññātañca diṭṭhañca sutañcā’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa…pe….

तीहाकारेहि अविञ्‍ञातं ‘‘विञ्‍ञातञ्‍च मे दिट्ठञ्‍चा’’ति…पे॰… तीहाकारेहि अविञ्‍ञातं ‘‘विञ्‍ञातञ्‍च मे सुतञ्‍चा’’ति…पे॰… तीहाकारेहि अविञ्‍ञातं ‘‘विञ्‍ञातञ्‍च मे मुतञ्‍चा’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स…पे॰… तीहाकारेहि अविञ्‍ञातं ‘‘विञ्‍ञातञ्‍च मे दिट्ठञ्‍च सुतञ्‍चा’’ति…पे॰… तीहाकारेहि अविञ्‍ञातं ‘‘विञ्‍ञातञ्‍च मे दिट्ठञ्‍च मुतञ्‍चा’’ति…पे॰… तीहाकारेहि अविञ्‍ञातं ‘‘विञ्‍ञातञ्‍च मे दिट्ठञ्‍च सुतञ्‍च मुतञ्‍चा’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स…पे॰…।

Tīhākārehi aviññātaṃ ‘‘viññātañca me diṭṭhañcā’’ti…pe… tīhākārehi aviññātaṃ ‘‘viññātañca me sutañcā’’ti…pe… tīhākārehi aviññātaṃ ‘‘viññātañca me mutañcā’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa…pe… tīhākārehi aviññātaṃ ‘‘viññātañca me diṭṭhañca sutañcā’’ti…pe… tīhākārehi aviññātaṃ ‘‘viññātañca me diṭṭhañca mutañcā’’ti…pe… tīhākārehi aviññātaṃ ‘‘viññātañca me diṭṭhañca sutañca mutañcā’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa…pe….

७. तीहाकारेहि दिट्ठं ‘‘अदिट्ठं मे’’ति…पे॰… सुतं ‘‘अस्सुतं मे’’ति…पे॰… मुतं ‘‘अमुतं मे’’ति…पे॰… विञ्‍ञातं ‘‘अविञ्‍ञातं मे’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स…पे॰…।

7. Tīhākārehi diṭṭhaṃ ‘‘adiṭṭhaṃ me’’ti…pe… sutaṃ ‘‘assutaṃ me’’ti…pe… mutaṃ ‘‘amutaṃ me’’ti…pe… viññātaṃ ‘‘aviññātaṃ me’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa…pe….

८. तीहाकारेहि दिट्ठं ‘‘सुतं मे’’ति…पे॰… तीहाकारेहि दिट्ठं ‘‘मुतं मे’’ति…पे॰… तीहाकारेहि दिट्ठं ‘‘विञ्‍ञातं मे’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स…पे॰… तीहाकारेहि दिट्ठं ‘‘सुतञ्‍च मे मुतञ्‍चा’’ति…पे॰… तीहाकारेहि दिट्ठं ‘‘सुतञ्‍च मे विञ्‍ञातञ्‍चा’’ति…पे॰… तीहाकारेहि दिट्ठं ‘‘सुतञ्‍च मे मुतञ्‍च विञ्‍ञातञ्‍चा’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स…पे॰…।

8. Tīhākārehi diṭṭhaṃ ‘‘sutaṃ me’’ti…pe… tīhākārehi diṭṭhaṃ ‘‘mutaṃ me’’ti…pe… tīhākārehi diṭṭhaṃ ‘‘viññātaṃ me’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa…pe… tīhākārehi diṭṭhaṃ ‘‘sutañca me mutañcā’’ti…pe… tīhākārehi diṭṭhaṃ ‘‘sutañca me viññātañcā’’ti…pe… tīhākārehi diṭṭhaṃ ‘‘sutañca me mutañca viññātañcā’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa…pe….

तीहाकारेहि सुतं ‘‘मुतं मे’’ति…पे॰… तीहाकारेहि सुतं ‘‘विञ्‍ञातं मे’’ति…पे॰… तीहाकारेहि सुतं ‘‘दिट्ठं मे’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स…पे॰… तीहाकारेहि सुतं ‘‘मुतञ्‍च मे विञ्‍ञातञ्‍चा’’ति…पे॰… तीहाकारेहि सुतं ‘‘मुतञ्‍च मे दिट्ठञ्‍चा’’ति…पे॰… तीहाकारेहि सुतं ‘‘मुतञ्‍च मे विञ्‍ञातञ्‍च दिट्ठञ्‍चा’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स…पे॰…।

Tīhākārehi sutaṃ ‘‘mutaṃ me’’ti…pe… tīhākārehi sutaṃ ‘‘viññātaṃ me’’ti…pe… tīhākārehi sutaṃ ‘‘diṭṭhaṃ me’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa…pe… tīhākārehi sutaṃ ‘‘mutañca me viññātañcā’’ti…pe… tīhākārehi sutaṃ ‘‘mutañca me diṭṭhañcā’’ti…pe… tīhākārehi sutaṃ ‘‘mutañca me viññātañca diṭṭhañcā’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa…pe….

तीहाकारेहि मुतं ‘‘विञ्‍ञातं मे’’ति…पे॰… तीहाकारेहि मुतं ‘‘दिट्ठं मे’’ति…पे॰… तीहाकारेहि मुतं ‘‘सुतं मे’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स…पे॰… तीहाकारेहि मुतं ‘‘विञ्‍ञातञ्‍च मे दिट्ठञ्‍चा’’ति…पे॰… तीहाकारेहि मुतं ‘‘विञ्‍ञातञ्‍च मे सुतञ्‍चा’’ति…पे॰… तीहाकारेहि मुतं ‘‘विञ्‍ञातञ्‍च मे दिट्ठञ्‍च सुतञ्‍चा’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स…पे॰…।

Tīhākārehi mutaṃ ‘‘viññātaṃ me’’ti…pe… tīhākārehi mutaṃ ‘‘diṭṭhaṃ me’’ti…pe… tīhākārehi mutaṃ ‘‘sutaṃ me’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa…pe… tīhākārehi mutaṃ ‘‘viññātañca me diṭṭhañcā’’ti…pe… tīhākārehi mutaṃ ‘‘viññātañca me sutañcā’’ti…pe… tīhākārehi mutaṃ ‘‘viññātañca me diṭṭhañca sutañcā’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa…pe….

तीहाकारेहि विञ्‍ञातं ‘‘दिट्ठं मे’’ति…पे॰… तीहाकारेहि विञ्‍ञातं ‘‘सुतं मे’’ति …पे॰… तीहाकारेहि विञ्‍ञातं ‘‘मुतं मे’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स…पे॰… तीहाकारेहि विञ्‍ञातं ‘‘दिट्ठञ्‍च मे सुतञ्‍चा’’ति…पे॰… तीहाकारेहि विञ्‍ञातं ‘‘दिट्ठञ्‍च मे मुतञ्‍चा’’ति…पे॰… तीहाकारेहि विञ्‍ञातं ‘‘दिट्ठञ्‍च मे सुतञ्‍च मुतञ्‍चा’’ति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स…पे॰…।

Tīhākārehi viññātaṃ ‘‘diṭṭhaṃ me’’ti…pe… tīhākārehi viññātaṃ ‘‘sutaṃ me’’ti …pe… tīhākārehi viññātaṃ ‘‘mutaṃ me’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa…pe… tīhākārehi viññātaṃ ‘‘diṭṭhañca me sutañcā’’ti…pe… tīhākārehi viññātaṃ ‘‘diṭṭhañca me mutañcā’’ti…pe… tīhākārehi viññātaṃ ‘‘diṭṭhañca me sutañca mutañcā’’ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa…pe….

९. तीहाकारेहि दिट्ठे वेमतिको दिट्ठं नोकप्पेति, दिट्ठं नस्सरति , दिट्ठं पमुट्ठो होति…पे॰… सुते वेमतिको सुतं नोकप्पेति, सुतं नस्सरति, सुतं पमुट्ठो होति…पे॰… मुते वेमतिको मुतं नोकप्पेति, मुतं नस्सरति, मुतं पमुट्ठो होति…पे॰… विञ्‍ञाते वेमतिको विञ्‍ञातं नोकप्पेति, विञ्‍ञातं नस्सरति, विञ्‍ञातं पमुट्ठो होति… विञ्‍ञातञ्‍च मे दिट्ठञ्‍चाति…पे॰… विञ्‍ञातं पमुट्ठो होति विञ्‍ञातञ्‍च मे सुतञ्‍चाति…पे॰… विञ्‍ञातं पमुट्ठो होति; विञ्‍ञातञ्‍च मे मुतञ्‍चाति…पे॰… विञ्‍ञातं पमुट्ठो होति; विञ्‍ञातञ्‍च मे दिट्ठञ्‍च सुतञ्‍चाति…पे॰… विञ्‍ञातं पमुट्ठो होति; विञ्‍ञातञ्‍च मे दिट्ठञ्‍च मुतञ्‍चाति…पे॰… विञ्‍ञातं पमुट्ठो होति; विञ्‍ञातञ्‍च मे दिट्ठञ्‍च सुतञ्‍च मुतञ्‍चाति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

9. Tīhākārehi diṭṭhe vematiko diṭṭhaṃ nokappeti, diṭṭhaṃ nassarati , diṭṭhaṃ pamuṭṭho hoti…pe… sute vematiko sutaṃ nokappeti, sutaṃ nassarati, sutaṃ pamuṭṭho hoti…pe… mute vematiko mutaṃ nokappeti, mutaṃ nassarati, mutaṃ pamuṭṭho hoti…pe… viññāte vematiko viññātaṃ nokappeti, viññātaṃ nassarati, viññātaṃ pamuṭṭho hoti… viññātañca me diṭṭhañcāti…pe… viññātaṃ pamuṭṭho hoti viññātañca me sutañcāti…pe… viññātaṃ pamuṭṭho hoti; viññātañca me mutañcāti…pe… viññātaṃ pamuṭṭho hoti; viññātañca me diṭṭhañca sutañcāti…pe… viññātaṃ pamuṭṭho hoti; viññātañca me diṭṭhañca mutañcāti…pe… viññātaṃ pamuṭṭho hoti; viññātañca me diṭṭhañca sutañca mutañcāti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

१०. चतूहाकारेहि…पे॰… पञ्‍चहाकारेहि…पे॰… छहाकारेहि…पे॰… सत्तहाकारेहि…पे॰… विञ्‍ञातं पमुट्ठो होति, विञ्‍ञातञ्‍च मे दिट्ठञ्‍च सुतञ्‍च मुतञ्‍चाति सम्पजानमुसा भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स – पुब्बेवस्स होति ‘‘मुसा भणिस्स’’न्ति, भणन्तस्स होति ‘‘मुसा भणामी’’ति, भणितस्स होति ‘‘मुसा मया भणित’’न्ति, विनिधाय दिट्ठिं, विनिधाय खन्तिं, विनिधाय रुचिं, विनिधाय भावं।

10. Catūhākārehi…pe… pañcahākārehi…pe… chahākārehi…pe… sattahākārehi…pe… viññātaṃ pamuṭṭho hoti, viññātañca me diṭṭhañca sutañca mutañcāti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pācittiyassa – pubbevassa hoti ‘‘musā bhaṇissa’’nti, bhaṇantassa hoti ‘‘musā bhaṇāmī’’ti, bhaṇitassa hoti ‘‘musā mayā bhaṇita’’nti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ.

११. अनापत्ति दवा भणति, रवा भणति ¹। ‘‘दवा भणति नाम सहसा भणति। रवा भणति नाम ‘अञ्‍ञं भणिस्सामी’ति अञ्‍ञं भणति’’। उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

11. Anāpatti davā bhaṇati, ravā bhaṇati ². ‘‘Davā bhaṇati nāma sahasā bhaṇati. Ravā bhaṇati nāma ‘aññaṃ bhaṇissāmī’ti aññaṃ bhaṇati’’. Ummattakassa, ādikammikassāti.

मुसावादसिक्खापदं निट्ठितं पठमं।

Musāvādasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ.

२. ओमसवादसिक्खापदं

2. Omasavādasikkhāpadaṃ

१२. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे । तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू पेसलेहि भिक्खूहि सद्धिं भण्डन्ता ³ पेसले भिक्खू ओमसन्ति – जातियापि, नामेनपि, गोत्तेनपि, कम्मेनपि, सिप्पेनपि, आबाधेनपि, लिङ्गेनपि, किलेसेनपि, आपत्तियापि; हीनेनपि अक्‍कोसेन खुंसेन्ति वम्भेन्ति। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम छब्बग्गिया भिक्खू पेसलेहि भिक्खूहि सद्धिं भण्डन्ता पेसले भिक्खू ओमसिस्सन्ति – जातियापि, नामेनपि, गोत्तेनपि, कम्मेनपि, सिप्पेनपि, आबाधेनपि, लिङ्गेनपि, किलेसेनपि, आपत्तियापि; हीनेनपि अक्‍कोसेन खुंसेस्सन्ति वम्भेस्सन्ती’’ति!

12. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū pesalehi bhikkhūhi saddhiṃ bhaṇḍantā ⁴ pesale bhikkhū omasanti – jātiyāpi, nāmenapi, gottenapi, kammenapi, sippenapi, ābādhenapi, liṅgenapi, kilesenapi, āpattiyāpi; hīnenapi akkosena khuṃsenti vambhenti. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū pesalehi bhikkhūhi saddhiṃ bhaṇḍantā pesale bhikkhū omasissanti – jātiyāpi, nāmenapi, gottenapi, kammenapi, sippenapi, ābādhenapi, liṅgenapi, kilesenapi, āpattiyāpi; hīnenapi akkosena khuṃsessanti vambhessantī’’ti!

अथ खो ते भिक्खू छब्बग्गिये भिक्खू अनेकपरियायेन विगरहित्वा भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… सच्‍चं किर तुम्हे, भिक्खवे, पेसलेहि भिक्खूहि सद्धिं भण्डन्ता पेसले भिक्खू ओमसथ – जातियापि…पे॰… हीनेनपि अक्‍कोसेन खुंसेथ वम्भेथाति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम तुम्हे, मोघपुरिसा, पेसलेहि भिक्खूहि सद्धिं भण्डन्ता पेसले भिक्खू ओमसिस्सथ – जातियापि…पे॰… हीनेनपि अक्‍कोसेन खुंसेस्सथ वम्भेस्सथ ! नेतं, मोघपुरिसा, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… विगरहित्वा…पे॰… धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि –

Atha kho te bhikkhū chabbaggiye bhikkhū anekapariyāyena vigarahitvā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, pesalehi bhikkhūhi saddhiṃ bhaṇḍantā pesale bhikkhū omasatha – jātiyāpi…pe… hīnenapi akkosena khuṃsetha vambhethāti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, pesalehi bhikkhūhi saddhiṃ bhaṇḍantā pesale bhikkhū omasissatha – jātiyāpi…pe… hīnenapi akkosena khuṃsessatha vambhessatha ! Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… vigarahitvā…pe… dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi –

१३. ‘‘भूतपुब्बं, भिक्खवे, तक्‍कसिलायं ⁵ अञ्‍ञतरस्स ब्राह्मणस्स नन्दिविसालो नाम बलीबद्दो ⁶ अहोसि। अथ खो, भिक्खवे, नन्दिविसालो बलीबद्दो तं ब्राह्मणं एतदवोच – ‘‘गच्छ त्वं, ब्राह्मण, सेट्ठिना सद्धिं सहस्सेन अब्भुतं करोहि – मय्हं बलीबद्दो सकटसतं अतिबद्धं पवट्टेस्सती’’ति। अथ खो, भिक्खवे, सो ब्राह्मणो सेट्ठिना सद्धिं सहस्सेन अब्भुतं अकासि – मय्हं बलीबद्दो सकटसतं अतिबद्धं पवट्टेस्सतीति। अथ खो, भिक्खवे, सो ब्राह्मणो सकटसतं अतिबन्धित्वा नन्दिविसालं बलीबद्दं युञ्‍जित्वा एतदवोच – ‘‘गच्छ, कूट ⁷, वहस्सु, कूटा’ति। अथ खो, भिक्खवे, नन्दिविसालो बलीबद्दो तत्थेव अट्ठासि। अथ खो, भिक्खवे, सो ब्राह्मणो सहस्सेन पराजितो पज्झायि। अथ खो, भिक्खवे, नन्दिविसालो बलीबद्दो तं ब्राह्मणं एतदवोच – ‘‘किस्स त्वं, ब्राह्मण, पज्झायसी’’ति? ‘तथा हि पनाहं, भो, तया सहस्सेन पराजितो’’ति। ‘किस्स पन मं त्वं, ब्राह्मण, अकूटं कूटवादेन पापेसि? गच्छ त्वं, ब्राह्मण, सेट्ठिना सद्धिं द्वीहि सहस्सेहि अब्भुतं करोहि – ‘‘मय्हं बलीबद्दो सकटसतं अतिबद्धं पवट्टेस्सती’’ति। ‘‘मा च मं अकूटं कूटवादेन पापेसी’’ति। अथ खो, भिक्खवे, सो ब्राह्मणो सेट्ठिना सद्धिं द्वीहि सहस्सेहि अब्भुतं अकासि – ‘‘मय्हं बलीबद्दो सकटसतं अतिबद्धं पवट्टेस्सती’’ति। अथ खो, भिक्खवे, सो ब्राह्मणो सकटसतं अतिबन्धित्वा नन्दिविसालं बलीबद्दं युञ्‍जित्वा एतदवोच – ‘‘अच्छ, भद्र, वहस्सु, भद्रा’’ति। अथ खो, भिक्खवे, नन्दिविसालो बलीबद्दो सकटसतं अतिबद्धं पवट्टेसि।

13. ‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, takkasilāyaṃ ⁸ aññatarassa brāhmaṇassa nandivisālo nāma balībaddo ⁹ ahosi. Atha kho, bhikkhave, nandivisālo balībaddo taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘gaccha tvaṃ, brāhmaṇa, seṭṭhinā saddhiṃ sahassena abbhutaṃ karohi – mayhaṃ balībaddo sakaṭasataṃ atibaddhaṃ pavaṭṭessatī’’ti. Atha kho, bhikkhave, so brāhmaṇo seṭṭhinā saddhiṃ sahassena abbhutaṃ akāsi – mayhaṃ balībaddo sakaṭasataṃ atibaddhaṃ pavaṭṭessatīti. Atha kho, bhikkhave, so brāhmaṇo sakaṭasataṃ atibandhitvā nandivisālaṃ balībaddaṃ yuñjitvā etadavoca – ‘‘gaccha, kūṭa ¹⁰, vahassu, kūṭā’ti. Atha kho, bhikkhave, nandivisālo balībaddo tattheva aṭṭhāsi. Atha kho, bhikkhave, so brāhmaṇo sahassena parājito pajjhāyi. Atha kho, bhikkhave, nandivisālo balībaddo taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘kissa tvaṃ, brāhmaṇa, pajjhāyasī’’ti? ‘Tathā hi panāhaṃ, bho, tayā sahassena parājito’’ti. ‘Kissa pana maṃ tvaṃ, brāhmaṇa, akūṭaṃ kūṭavādena pāpesi? Gaccha tvaṃ, brāhmaṇa, seṭṭhinā saddhiṃ dvīhi sahassehi abbhutaṃ karohi – ‘‘mayhaṃ balībaddo sakaṭasataṃ atibaddhaṃ pavaṭṭessatī’’ti. ‘‘Mā ca maṃ akūṭaṃ kūṭavādena pāpesī’’ti. Atha kho, bhikkhave, so brāhmaṇo seṭṭhinā saddhiṃ dvīhi sahassehi abbhutaṃ akāsi – ‘‘mayhaṃ balībaddo sakaṭasataṃ atibaddhaṃ pavaṭṭessatī’’ti. Atha kho, bhikkhave, so brāhmaṇo sakaṭasataṃ atibandhitvā nandivisālaṃ balībaddaṃ yuñjitvā etadavoca – ‘‘accha, bhadra, vahassu, bhadrā’’ti. Atha kho, bhikkhave, nandivisālo balībaddo sakaṭasataṃ atibaddhaṃ pavaṭṭesi.

¹¹ ‘‘मनापमेव भासेय्य, ना, मनापं कुदाचनं।

¹² ‘‘Manāpameva bhāseyya, nā, manāpaṃ kudācanaṃ;

मनापं भासमानस्स, गरुं भारं उदब्बहि।

Manāpaṃ bhāsamānassa, garuṃ bhāraṃ udabbahi;

धनञ्‍च नं अलाभेसि, तेन च, त्तमनो अहूति॥

Dhanañca naṃ alābhesi, tena ca, ttamano ahūti.

‘‘तदापि मे, भिक्खवे, अमनापा खुंसना वम्भना। किमङ्गं पन एतरहि मनापा भविस्सति खुंसना वम्भना? नेतं, भिक्खवे, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰…। ‘‘एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

‘‘Tadāpi me, bhikkhave, amanāpā khuṃsanā vambhanā. Kimaṅgaṃ pana etarahi manāpā bhavissati khuṃsanā vambhanā? Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya…pe…. ‘‘Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

१४. ‘‘ओमसवादे पाचित्तिय’’न्ति।

14.‘‘Omasavāde pācittiya’’nti.

१५. ओमसवादो नाम दसहि आकारेहि ओमसति – जातियापि, नामेनपि, गोत्तेनपि, कम्मेनपि, सिप्पेनपि, आबाधेनपि, लिङ्गेनपि, किलेसेनपि, आपत्तियापि, अक्‍कोसेनपि।

15.Omasavādo nāma dasahi ākārehi omasati – jātiyāpi, nāmenapi, gottenapi, kammenapi, sippenapi, ābādhenapi, liṅgenapi, kilesenapi, āpattiyāpi, akkosenapi.

जाति नाम द्वे जातियो – हीना च जाति उक्‍कट्ठा च जाति। हीना नाम जाति – चण्डालजाति, वेनजाति, नेसादजाति, रथकारजाति, पुक्‍कुसजाति। एसा हीना नाम जाति। उक्‍कट्ठा नाम जाति – खत्तियजाति, ब्राह्मणजाति। एसा उक्‍कट्ठा नाम जाति।

Jāti nāma dve jātiyo – hīnā ca jāti ukkaṭṭhā ca jāti. Hīnā nāma jāti – caṇḍālajāti, venajāti, nesādajāti, rathakārajāti, pukkusajāti. Esā hīnā nāma jāti. Ukkaṭṭhā nāma jāti – khattiyajāti, brāhmaṇajāti. Esā ukkaṭṭhā nāma jāti.

नामं नाम द्वे नामानि – हीनञ्‍च नामं उक्‍कट्ठञ्‍च नामं । हीनं नाम नामं – अवकण्णकं, जवकण्णकं, धनिट्ठकं, सविट्ठकं, कुलवड्ढकं, तेसु तेसु वा पन जनपदेसु ओञ्‍ञातं अवञ्‍ञातं हीळितं परिभूतं अचित्तीकतं, एतं हीनं नाम नामं। उक्‍कट्ठं नाम नामं – बुद्धप्पटिसंयुत्तं, धम्मप्पटिसंयुत्तं, सङ्घप्पटिसंयुत्तं, तेसु तेसु वा पन जनपदेसु अनोञ्‍ञातं अनवञ्‍ञातं अहीळितं अपरिभूतं चित्तीकतं, एतं उक्‍कट्ठं नाम नामं।

Nāmaṃ nāma dve nāmāni – hīnañca nāmaṃ ukkaṭṭhañca nāmaṃ . Hīnaṃ nāma nāmaṃ – avakaṇṇakaṃ, javakaṇṇakaṃ, dhaniṭṭhakaṃ, saviṭṭhakaṃ, kulavaḍḍhakaṃ, tesu tesu vā pana janapadesu oññātaṃ avaññātaṃ hīḷitaṃ paribhūtaṃ acittīkataṃ, etaṃ hīnaṃ nāma nāmaṃ. Ukkaṭṭhaṃ nāma nāmaṃ – buddhappaṭisaṃyuttaṃ, dhammappaṭisaṃyuttaṃ, saṅghappaṭisaṃyuttaṃ, tesu tesu vā pana janapadesu anoññātaṃ anavaññātaṃ ahīḷitaṃ aparibhūtaṃ cittīkataṃ, etaṃ ukkaṭṭhaṃ nāma nāmaṃ.

गोत्तं नाम द्वे गोत्तानि – हीनञ्‍च गोत्तं उक्‍कट्ठञ्‍च गोत्तं। हीनं नाम गोत्तं – कोसियगोत्तं, भारद्वाजगोत्तं, तेसु तेसु वा पन जनपदेसु ओञ्‍ञातं अवञ्‍ञातं हीळितं परिभूतं अचित्तीकतं, एतं हीनं नाम गोत्तं। उक्‍कट्ठं नाम गोत्तं – गोतमगोत्तं, मोग्गल्‍लानगोत्तं, कच्‍चानगोत्तं, वासिट्ठगोत्तं, तेसु तेसु वा पन जनपदेसु अनोञ्‍ञातं अनवञ्‍ञातं अहीळितं अपरिभूतं चित्तीकतं, एतं उक्‍कट्ठं नाम गोत्तं।

Gottaṃ nāma dve gottāni – hīnañca gottaṃ ukkaṭṭhañca gottaṃ. Hīnaṃ nāma gottaṃ – kosiyagottaṃ, bhāradvājagottaṃ, tesu tesu vā pana janapadesu oññātaṃ avaññātaṃ hīḷitaṃ paribhūtaṃ acittīkataṃ, etaṃ hīnaṃ nāma gottaṃ. Ukkaṭṭhaṃ nāma gottaṃ – gotamagottaṃ, moggallānagottaṃ, kaccānagottaṃ, vāsiṭṭhagottaṃ, tesu tesu vā pana janapadesu anoññātaṃ anavaññātaṃ ahīḷitaṃ aparibhūtaṃ cittīkataṃ, etaṃ ukkaṭṭhaṃ nāma gottaṃ.

कम्मं नाम द्वे कम्मानि – हीनञ्‍च कम्मं उक्‍कट्ठञ्‍च कम्मं। हीनं नाम कम्मं – कोट्ठककम्मं, पुप्फछड्डककम्मं, तेसु तेसु वा पन जनपदेसु ओञ्‍ञातं अवञ्‍ञातं हीळितं परिभूतं अचित्तीकतं, एतं हीनं नाम कम्मं। उक्‍कट्ठं नाम कम्मं – कसि, वणिज्‍जा, गोरक्खा, तेसु तेसु वा पन जनपदेसु अनोञ्‍ञातं अनवञ्‍ञातं अहीळितं अपरिभूतं चित्तीकतं। एतं उक्‍कट्ठं नाम कम्मं।

Kammaṃ nāma dve kammāni – hīnañca kammaṃ ukkaṭṭhañca kammaṃ. Hīnaṃ nāma kammaṃ – koṭṭhakakammaṃ, pupphachaḍḍakakammaṃ, tesu tesu vā pana janapadesu oññātaṃ avaññātaṃ hīḷitaṃ paribhūtaṃ acittīkataṃ, etaṃ hīnaṃ nāma kammaṃ. Ukkaṭṭhaṃ nāma kammaṃ – kasi, vaṇijjā, gorakkhā, tesu tesu vā pana janapadesu anoññātaṃ anavaññātaṃ ahīḷitaṃ aparibhūtaṃ cittīkataṃ. Etaṃ ukkaṭṭhaṃ nāma kammaṃ.

सिप्पं नाम द्वे सिप्पानि – हीनञ्‍च सिप्पं उक्‍कट्ठञ्‍च सिप्पं । हीनं नाम सिप्पं – नळकारसिप्पं, कुम्भकारसिप्पं, पेसकारसिप्पं, चम्मकारसिप्पं, नहापितसिप्पं, तेसु तेसु वा पन जनपदेसु ओञ्‍ञातं अवञ्‍ञातं हीळितं परिभूतं अचित्तीकतं। एतं हीनं नाम सिप्पं। उक्‍कट्ठं नाम सिप्पं – मुद्दा, गणना, लेखा, तेसु तेसु वा पन जनपदेसु अनोञ्‍ञातं अनवञ्‍ञातं अहीळितं अपरिभूतं चित्तीकतं, एतं उक्‍कट्ठं नाम सिप्पं।

Sippaṃ nāma dve sippāni – hīnañca sippaṃ ukkaṭṭhañca sippaṃ . Hīnaṃ nāma sippaṃ – naḷakārasippaṃ, kumbhakārasippaṃ, pesakārasippaṃ, cammakārasippaṃ, nahāpitasippaṃ, tesu tesu vā pana janapadesu oññātaṃ avaññātaṃ hīḷitaṃ paribhūtaṃ acittīkataṃ. Etaṃ hīnaṃ nāma sippaṃ. Ukkaṭṭhaṃ nāma sippaṃ – muddā, gaṇanā, lekhā, tesu tesu vā pana janapadesu anoññātaṃ anavaññātaṃ ahīḷitaṃ aparibhūtaṃ cittīkataṃ, etaṃ ukkaṭṭhaṃ nāma sippaṃ.

सब्बेपि आबाधा हीना, अपिच मधुमेहो आबाधो उक्‍कट्ठो।

Sabbepi ābādhā hīnā, apica madhumeho ābādho ukkaṭṭho.

लिङ्गं नाम द्वे लिङ्गानि – हीनञ्‍च लिङ्गं उक्‍कट्ठञ्‍च लिङ्गं। हीनं नाम लिङ्गं – अतिदीघं, अतिरस्सं, अतिकण्हं, अच्‍चोदातं, एतं हीनं नाम लिङ्गं। उक्‍कट्ठं नाम लिङ्गं – नातिदीघं, नातिरस्सं, नातिकण्हं, नाच्‍चोदातं। एतं उक्‍कट्ठं नाम लिङ्गं।

Liṅgaṃ nāma dve liṅgāni – hīnañca liṅgaṃ ukkaṭṭhañca liṅgaṃ. Hīnaṃ nāma liṅgaṃ – atidīghaṃ, atirassaṃ, atikaṇhaṃ, accodātaṃ, etaṃ hīnaṃ nāma liṅgaṃ. Ukkaṭṭhaṃ nāma liṅgaṃ – nātidīghaṃ, nātirassaṃ, nātikaṇhaṃ, nāccodātaṃ. Etaṃ ukkaṭṭhaṃ nāma liṅgaṃ.

सब्बेपि किलेसा हीना।

Sabbepi kilesā hīnā.

सब्बापि आपत्तियो हीना। अपिच, सोतापत्तिसमापत्ति उक्‍कट्ठा।

Sabbāpi āpattiyo hīnā. Apica, sotāpattisamāpatti ukkaṭṭhā.

अक्‍कोसो नाम द्वे अक्‍कोसा – हीनो च अक्‍कोसो उक्‍कट्ठो च अक्‍कोसो। हीनो नाम अक्‍कोसो – ओट्ठोसि, मेण्डोसि, गोणोसि, गद्रभोसि, तिरच्छानगतोसि, नेरयिकोसि; नत्थि तुय्हं सुगति, दुग्गति येव तुय्हं पाटिकङ्खाति, यकारेन वा भकारेन वा, काटकोटचिकाय वा, एसो हीनो नाम अक्‍कोसो। उक्‍कट्ठो नाम अक्‍कोसो – पण्डितोसि, ब्यत्तोसि , मेधावीसि, बहुस्सुतोसि, धम्मकथिकोसि, नत्थि तुय्हं दुग्गति, सुगतियेव तुय्हं पाटिकङ्खाति, एसो उक्‍कट्ठो नाम अक्‍कोसो।

Akkoso nāma dve akkosā – hīno ca akkoso ukkaṭṭho ca akkoso. Hīno nāma akkoso – oṭṭhosi, meṇḍosi, goṇosi, gadrabhosi, tiracchānagatosi, nerayikosi; natthi tuyhaṃ sugati, duggati yeva tuyhaṃ pāṭikaṅkhāti, yakārena vā bhakārena vā, kāṭakoṭacikāya vā, eso hīno nāma akkoso. Ukkaṭṭho nāma akkoso – paṇḍitosi, byattosi , medhāvīsi, bahussutosi, dhammakathikosi, natthi tuyhaṃ duggati, sugatiyeva tuyhaṃ pāṭikaṅkhāti, eso ukkaṭṭho nāma akkoso.

१६. उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो हीनेन हीनं वदेति, चण्डालं वेनं नेसादं रथकारं पुक्‍कुसं – ‘‘चण्डालोसि, वेनोसि, नेसादोसि, रथकारोसि, पुक्‍कुसोसी’’ति भणति ¹³, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

16. Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo hīnena hīnaṃ vadeti, caṇḍālaṃ venaṃ nesādaṃ rathakāraṃ pukkusaṃ – ‘‘caṇḍālosi, venosi, nesādosi, rathakārosi, pukkusosī’’ti bhaṇati ¹⁴, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो हीनेन उक्‍कट्ठं वदेति, खत्तियं ब्राह्मणं – ‘‘चण्डालोसि, वेनोसि, नेसादोसि, रथकारोसि, पुक्‍कुसोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo hīnena ukkaṭṭhaṃ vadeti, khattiyaṃ brāhmaṇaṃ – ‘‘caṇḍālosi, venosi, nesādosi, rathakārosi, pukkusosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो उक्‍कट्ठेन हीनं वदेति, चण्डालं वेनं नेसादं रथकारं पुक्‍कुसं – ‘‘खत्तियोसि, ब्राह्मणोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo ukkaṭṭhena hīnaṃ vadeti, caṇḍālaṃ venaṃ nesādaṃ rathakāraṃ pukkusaṃ – ‘‘khattiyosi, brāhmaṇosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो उक्‍कट्ठेन उक्‍कट्ठं वदेति, खत्तियं ब्राह्मणं – ‘‘खत्तियोसि, ब्राह्मणोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo ukkaṭṭhena ukkaṭṭhaṃ vadeti, khattiyaṃ brāhmaṇaṃ – ‘‘khattiyosi, brāhmaṇosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

१७. उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो हीनेन हीनं वदेति, अवकण्णकं जवकण्णकं धनिट्ठकं सविट्ठकं कुलवड्ढकं – ‘‘अवकण्णकोसि, जवकण्णकोसि, धनिट्ठकोसि, सविट्ठकोसि, कुलवड्ढकोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

17. Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo hīnena hīnaṃ vadeti, avakaṇṇakaṃ javakaṇṇakaṃ dhaniṭṭhakaṃ saviṭṭhakaṃ kulavaḍḍhakaṃ – ‘‘avakaṇṇakosi, javakaṇṇakosi, dhaniṭṭhakosi, saviṭṭhakosi, kulavaḍḍhakosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो हीनेन उक्‍कट्ठं वदेति, बुद्धरक्खितं धम्मरक्खितं सङ्घरक्खितं – ‘‘अवकण्णकोसि, जवकण्णकोसि, धनिट्ठकोसि, सविट्ठकोसि, कुलवड्ढकोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo hīnena ukkaṭṭhaṃ vadeti, buddharakkhitaṃ dhammarakkhitaṃ saṅgharakkhitaṃ – ‘‘avakaṇṇakosi, javakaṇṇakosi, dhaniṭṭhakosi, saviṭṭhakosi, kulavaḍḍhakosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो उक्‍कट्ठेन हीनं वदेति, अवकण्णकं जवकण्णकं धनिट्ठकं सविट्ठकं कुलवड्ढकं – ‘‘बुद्धरक्खितोसि, धम्मरक्खितोसि, सङ्घरक्खितोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo ukkaṭṭhena hīnaṃ vadeti, avakaṇṇakaṃ javakaṇṇakaṃ dhaniṭṭhakaṃ saviṭṭhakaṃ kulavaḍḍhakaṃ – ‘‘buddharakkhitosi, dhammarakkhitosi, saṅgharakkhitosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो उक्‍कट्ठेन उकट्ठं वदेति, बुद्धरक्खितं धम्मरक्खितं सङ्घरक्खितं – ‘‘बुद्धरक्खितोसि, धम्मरक्खितोसि, सङ्घरक्खितोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo ukkaṭṭhena ukaṭṭhaṃ vadeti, buddharakkhitaṃ dhammarakkhitaṃ saṅgharakkhitaṃ – ‘‘buddharakkhitosi, dhammarakkhitosi, saṅgharakkhitosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

१८. उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो हीनेन हीनं वदेति, कोसियं भारद्वाजं – ‘‘कोसियोसि, भारद्वाजोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

18. Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo hīnena hīnaṃ vadeti, kosiyaṃ bhāradvājaṃ – ‘‘kosiyosi, bhāradvājosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो हीनेन उक्‍कट्ठं वदेति, गोतमं मोग्गल्‍लानं कच्‍चानं वासिट्ठं – ‘‘कोसियोसि, भारद्वाजोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo hīnena ukkaṭṭhaṃ vadeti, gotamaṃ moggallānaṃ kaccānaṃ vāsiṭṭhaṃ – ‘‘kosiyosi, bhāradvājosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो उक्‍कट्ठेन हीनं वदेति, कोसियं भारद्वाजं – ‘‘गोतमोसि, मोग्गल्‍लानोसि, कच्‍चानोसि, वासिट्ठोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo ukkaṭṭhena hīnaṃ vadeti, kosiyaṃ bhāradvājaṃ – ‘‘gotamosi, moggallānosi, kaccānosi, vāsiṭṭhosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो उक्‍कट्ठेन उक्‍कट्ठं वदेति, गोतमं मोग्गल्‍लानं कच्‍चानं वासिट्ठं – ‘‘गोतमोसि, मोग्गल्‍लानोसि, कच्‍चानोसि, वासिट्ठोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo ukkaṭṭhena ukkaṭṭhaṃ vadeti, gotamaṃ moggallānaṃ kaccānaṃ vāsiṭṭhaṃ – ‘‘gotamosi, moggallānosi, kaccānosi, vāsiṭṭhosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

१९. उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो हीनेन हीनं वदेति, कोट्ठकं पुप्फछड्डकं – ‘‘कोट्ठकोसि, पुप्फछड्डकोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

19. Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo hīnena hīnaṃ vadeti, koṭṭhakaṃ pupphachaḍḍakaṃ – ‘‘koṭṭhakosi, pupphachaḍḍakosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो हीनेन उक्‍कट्ठं वदेति, कस्सकं वाणिजं गोरक्खं – ‘‘कोट्ठकोसि, पुप्फछड्डकोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo hīnena ukkaṭṭhaṃ vadeti, kassakaṃ vāṇijaṃ gorakkhaṃ – ‘‘koṭṭhakosi, pupphachaḍḍakosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो उक्‍कट्ठेन हीनं वदेति, कोट्ठकं पुप्फछड्डकं – ‘‘कस्सकोसि, वाणिजोसि, गोरक्खोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo ukkaṭṭhena hīnaṃ vadeti, koṭṭhakaṃ pupphachaḍḍakaṃ – ‘‘kassakosi, vāṇijosi, gorakkhosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो उक्‍कट्ठेन उक्‍कट्ठं वदेति, कस्सकं वाणिजं गोरक्खं – ‘‘कस्सकोसि, वाणिजोसि, गोरक्खोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo ukkaṭṭhena ukkaṭṭhaṃ vadeti, kassakaṃ vāṇijaṃ gorakkhaṃ – ‘‘kassakosi, vāṇijosi, gorakkhosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

२०. उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो हीनेन हीनं वदेति, नळकारं कुम्भकारं पेसकारं चम्मकारं नहापितं – ‘‘नळकारोसि, कुम्भकारोसि, पेसकारोसि, चम्मकारोसि, नहापितोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

20. Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo hīnena hīnaṃ vadeti, naḷakāraṃ kumbhakāraṃ pesakāraṃ cammakāraṃ nahāpitaṃ – ‘‘naḷakārosi, kumbhakārosi, pesakārosi, cammakārosi, nahāpitosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो हीनेन उक्‍कट्ठं वदेति, मुद्दिकं गणकं लेखकं – ‘‘नळकारोसि, कुम्भकारोसि, पेसकारोसि, चम्मकारोसि, नहापितोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo hīnena ukkaṭṭhaṃ vadeti, muddikaṃ gaṇakaṃ lekhakaṃ – ‘‘naḷakārosi, kumbhakārosi, pesakārosi, cammakārosi, nahāpitosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो उक्‍कट्ठेन हीनं वदेति, नळकारं कुम्भकारं पेसकारं चम्मकारं नहापितं – ‘‘मुद्दिकोसि, गणकोसि, लेखकोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo ukkaṭṭhena hīnaṃ vadeti, naḷakāraṃ kumbhakāraṃ pesakāraṃ cammakāraṃ nahāpitaṃ – ‘‘muddikosi, gaṇakosi, lekhakosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो उक्‍कट्ठेन उक्‍कट्ठं वदेति, मुद्दिकं गणकं लेखकं – ‘‘मुद्दिकोसि, गणकोसि, लेखकोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo ukkaṭṭhena ukkaṭṭhaṃ vadeti, muddikaṃ gaṇakaṃ lekhakaṃ – ‘‘muddikosi, gaṇakosi, lekhakosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

२१. उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो हीनेन हीनं वदेति, कुट्ठिकं गण्डिकं किलासिकं सोसिकं अपमारिकं – ‘‘कुट्ठिकोसि, गण्डिकोसि, किलासिकोसि, सोसिकोसि, अपमारिकोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

21. Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo hīnena hīnaṃ vadeti, kuṭṭhikaṃ gaṇḍikaṃ kilāsikaṃ sosikaṃ apamārikaṃ – ‘‘kuṭṭhikosi, gaṇḍikosi, kilāsikosi, sosikosi, apamārikosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो हीनेन उक्‍कट्ठं वदेति, मधुमेहिकं – ‘‘कुट्ठिकोसि, गण्डिकोसि, किलासिकोसि, सोसिकोसि, अपमारिकोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo hīnena ukkaṭṭhaṃ vadeti, madhumehikaṃ – ‘‘kuṭṭhikosi, gaṇḍikosi, kilāsikosi, sosikosi, apamārikosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो उक्‍कट्ठेन हीनं वदेति, कुट्ठिकं गण्डिकं किलासिकं सोसिकं अपमारिकं – ‘‘मधुमेहिकोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo ukkaṭṭhena hīnaṃ vadeti, kuṭṭhikaṃ gaṇḍikaṃ kilāsikaṃ sosikaṃ apamārikaṃ – ‘‘madhumehikosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो उक्‍कट्ठेन उक्‍कट्ठं वदेति, मधुमेहिकं – ‘‘मधुमेहिकोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo ukkaṭṭhena ukkaṭṭhaṃ vadeti, madhumehikaṃ – ‘‘madhumehikosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

२२. उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो हीनेन हीनं वदेति, अतिदीघं अतिरस्सं अतिकण्हं अच्‍चोदातं – ‘‘अतिदीघोसि, अतिरस्सोसि, अतिकण्होसि, अच्‍चोदातोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

22. Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo hīnena hīnaṃ vadeti, atidīghaṃ atirassaṃ atikaṇhaṃ accodātaṃ – ‘‘atidīghosi, atirassosi, atikaṇhosi, accodātosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो हीनेन उक्‍कट्ठं वदेति, नातिदीघं नातिरस्सं नातिकण्हं नाच्‍चोदातं – ‘‘अतिदीघोसि, अतिरस्सोसि, अतिकण्होसि, अच्‍चोदातोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo hīnena ukkaṭṭhaṃ vadeti, nātidīghaṃ nātirassaṃ nātikaṇhaṃ nāccodātaṃ – ‘‘atidīghosi, atirassosi, atikaṇhosi, accodātosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो उक्‍कट्ठेन हीनं वदेति, अतिदीघं अतिरस्सं अतिकण्हं अच्‍चोदातं – ‘‘नातिदीघोसि, नातिरस्सोसि, नातिकण्होसि, नाच्‍चोदातोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo ukkaṭṭhena hīnaṃ vadeti, atidīghaṃ atirassaṃ atikaṇhaṃ accodātaṃ – ‘‘nātidīghosi, nātirassosi, nātikaṇhosi, nāccodātosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो उक्‍कट्ठेन उक्‍कट्ठं वदेति, नातिदीघं नातिरस्सं नातिकण्हं नाच्‍चोदातं – ‘‘नातिदीघोसि, नातिरस्सोसि, नातिकण्होसि, नाच्‍चोदातोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo ukkaṭṭhena ukkaṭṭhaṃ vadeti, nātidīghaṃ nātirassaṃ nātikaṇhaṃ nāccodātaṃ – ‘‘nātidīghosi, nātirassosi, nātikaṇhosi, nāccodātosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

२३. उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो हीनेन हीनं वदेति, रागपरियुट्ठितं दोसपरियुट्ठितं मोहपरियुट्ठितं – ‘‘रागपरियुट्ठितोसि, दोसपरियुट्ठितोसि, मोहपरियुट्ठितोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

23. Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo hīnena hīnaṃ vadeti, rāgapariyuṭṭhitaṃ dosapariyuṭṭhitaṃ mohapariyuṭṭhitaṃ – ‘‘rāgapariyuṭṭhitosi, dosapariyuṭṭhitosi, mohapariyuṭṭhitosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो हीनेन उक्‍कट्ठं वदेति, वीतरागं वीतदोसं वीतमोहं – ‘‘रागपरियुट्ठितोसि , दोसपरियुट्ठितोसि, मोहपरियुट्ठितोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo hīnena ukkaṭṭhaṃ vadeti, vītarāgaṃ vītadosaṃ vītamohaṃ – ‘‘rāgapariyuṭṭhitosi , dosapariyuṭṭhitosi, mohapariyuṭṭhitosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो उक्‍कट्ठेन हीनं वदेति, रागपरियुट्ठितं दोसपरियुट्ठितं मोहपरियुट्ठितं – ‘‘वीतरागोसि, वीतदोसोसि, वीतमोहोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo ukkaṭṭhena hīnaṃ vadeti, rāgapariyuṭṭhitaṃ dosapariyuṭṭhitaṃ mohapariyuṭṭhitaṃ – ‘‘vītarāgosi, vītadososi, vītamohosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो उक्‍कट्ठेन उक्‍कट्ठं वदेति, वीतरागं वीतदोसं वीतमोहं – ‘‘वीतरागोसि, वीतदोसोसि, वीतमोहोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo ukkaṭṭhena ukkaṭṭhaṃ vadeti, vītarāgaṃ vītadosaṃ vītamohaṃ – ‘‘vītarāgosi, vītadososi, vītamohosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

२४. उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो हीनेन हीनं वदेति, पाराजिकं अज्झापन्‍नं सङ्घादिसेसं अज्झापन्‍नं थुल्‍लच्‍चयं अज्झापन्‍नं पाचित्तियं अज्झापन्‍नं पाटिदेसनीयं अज्झापन्‍नं दुक्‍कटं अज्झापन्‍नं दुब्भासितं अज्झापन्‍नं – ‘‘पाराजिकं अज्झापन्‍नोसि, सङ्घादिसेसं अज्झापन्‍नोसि, थुल्‍लच्‍चयं अज्झापन्‍नोसि, पाचित्तियं अज्झापन्‍नोसि, पाटिदेसनीयं अज्झापन्‍नोसि, दुक्‍कटं अज्झापन्‍नोसि, दुब्भासितं अज्झापन्‍नोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

24. Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo hīnena hīnaṃ vadeti, pārājikaṃ ajjhāpannaṃ saṅghādisesaṃ ajjhāpannaṃ thullaccayaṃ ajjhāpannaṃ pācittiyaṃ ajjhāpannaṃ pāṭidesanīyaṃ ajjhāpannaṃ dukkaṭaṃ ajjhāpannaṃ dubbhāsitaṃ ajjhāpannaṃ – ‘‘pārājikaṃ ajjhāpannosi, saṅghādisesaṃ ajjhāpannosi, thullaccayaṃ ajjhāpannosi, pācittiyaṃ ajjhāpannosi, pāṭidesanīyaṃ ajjhāpannosi, dukkaṭaṃ ajjhāpannosi, dubbhāsitaṃ ajjhāpannosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो हीनेन उक्‍कट्ठं वदेति, सोतापन्‍नं – ‘‘पाराजिकं अज्झापन्‍नोसि…पे॰… दुब्भासितं अज्झापन्‍नोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo hīnena ukkaṭṭhaṃ vadeti, sotāpannaṃ – ‘‘pārājikaṃ ajjhāpannosi…pe… dubbhāsitaṃ ajjhāpannosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो उक्‍कट्ठेन हीनं वदेति, पाराजिकं अज्झापन्‍नं…पे॰… दुब्भासितं अज्झापन्‍नं – ‘‘सोतापन्‍नोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo ukkaṭṭhena hīnaṃ vadeti, pārājikaṃ ajjhāpannaṃ…pe… dubbhāsitaṃ ajjhāpannaṃ – ‘‘sotāpannosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो उक्‍कट्ठेन उक्‍कट्ठं वदेति, सोतापन्‍नं – ‘‘सोतापन्‍नोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo ukkaṭṭhena ukkaṭṭhaṃ vadeti, sotāpannaṃ – ‘‘sotāpannosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

२५. उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो हीनेन हीनं वदेति, ओट्ठं मेण्डं गोणं गद्रभं तिरच्छानगतं नेरयिकं – ‘‘ओट्ठोसि, मेण्डोसि, गोणोसि, गद्रभोसि, तिरच्छानगतोसि, नेरयिकोसि, नत्थि तुय्हं सुगति, दुग्गति येव तुय्हं पाटिकङ्खा’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

25. Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo hīnena hīnaṃ vadeti, oṭṭhaṃ meṇḍaṃ goṇaṃ gadrabhaṃ tiracchānagataṃ nerayikaṃ – ‘‘oṭṭhosi, meṇḍosi, goṇosi, gadrabhosi, tiracchānagatosi, nerayikosi, natthi tuyhaṃ sugati, duggati yeva tuyhaṃ pāṭikaṅkhā’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो हीनेन उक्‍कट्ठं वदेति, पण्डितं ब्यत्तं मेधावि बहुस्सुतं धम्मकथिकं – ‘‘ओट्ठोसि, मेण्डोसि, गोणोसि, गद्रभोसि, तिरच्छानगतोसि, नेरयिकोसि; नत्थि तुय्हं सुगति, दुग्गति येव तुय्हं पाटिकङ्खा’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo hīnena ukkaṭṭhaṃ vadeti, paṇḍitaṃ byattaṃ medhāvi bahussutaṃ dhammakathikaṃ – ‘‘oṭṭhosi, meṇḍosi, goṇosi, gadrabhosi, tiracchānagatosi, nerayikosi; natthi tuyhaṃ sugati, duggati yeva tuyhaṃ pāṭikaṅkhā’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो उक्‍कट्ठेन हीनं वदेति, ओट्ठं मेण्डं गोणं गद्रभं तिरच्छानगतं नेरयिकं – ‘‘पण्डितोसि, ब्यत्तोसि, मेधावीसि, बहुस्सुतोसि, धम्मकथिकोसि, नत्थि तुय्हं दुग्गति, सुगति येव तुय्हं पाटिकङ्खा’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo ukkaṭṭhena hīnaṃ vadeti, oṭṭhaṃ meṇḍaṃ goṇaṃ gadrabhaṃ tiracchānagataṃ nerayikaṃ – ‘‘paṇḍitosi, byattosi, medhāvīsi, bahussutosi, dhammakathikosi, natthi tuyhaṃ duggati, sugati yeva tuyhaṃ pāṭikaṅkhā’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो उक्‍कट्ठेन उक्‍कट्ठं वदेति, पण्डितं ब्यत्तं मेधाविं बहुस्सुतं धम्मकथिकं – ‘‘पण्डितोसि, ब्यत्तोसि, मेधावीसि, बहुस्सुतोसि, धम्मकथिकोसि, नत्थि तुय्हं दुग्गति, सुगति येव तुय्हं पाटिकङ्खा’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo ukkaṭṭhena ukkaṭṭhaṃ vadeti, paṇḍitaṃ byattaṃ medhāviṃ bahussutaṃ dhammakathikaṃ – ‘‘paṇḍitosi, byattosi, medhāvīsi, bahussutosi, dhammakathikosi, natthi tuyhaṃ duggati, sugati yeva tuyhaṃ pāṭikaṅkhā’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

२६. उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो एवं वदेति, ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे चण्डाला वेना नेसादा रथकारा पुक्‍कुसा’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय दुक्‍कटस्स।

26. Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo evaṃ vadeti, ‘‘santi idhekacce caṇḍālā venā nesādā rathakārā pukkusā’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya dukkaṭassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो एवं वदेति, ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे खत्तिया, ब्राह्मणा’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय दुक्‍कटस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo evaṃ vadeti, ‘‘santi idhekacce khattiyā, brāhmaṇā’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya dukkaṭassa.

२७. उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो एवं वदेति, ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे अवकण्णका जवकण्णका धनिट्ठका सविट्ठका कुलवड्ढका’’ति भणति…पे॰…। ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे बुद्धरक्खिता धम्मरक्खिता सङ्घरक्खिता’’ति भणति …पे॰…। ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे कोसिया भारद्वाजा’’ति भणति…पे॰…। ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे गोतमा मोग्गल्‍लाना कच्‍चाना वासिट्ठा’’ति भणति…पे॰…। ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे कोट्ठका पुप्फछड्डका’’ति भणति…पे॰…। ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे कस्सका वाणिजा गोरक्खा’’ति भणति…पे॰…। ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे नळकारा कुम्भकारा पेसकारा चम्मकारा नहापिता’’ति भणति…पे॰…। ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे मुद्दिका गणका लेखका’’ति भणति…पे॰…। ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे कुट्ठिका गण्डिका किलासिका सोसिका अपमारिका’’ति भणति…पे॰…। ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे मधुमेहिका’’ति भणति…पे॰…। ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे अतिदीघा अतिरस्सा अतिकण्हा अच्‍चोदाता’’ति भणति…पे॰…। ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे नातिदीघा नातिरस्सा नातिकण्हा नाच्‍चोदाता’’ति भणति…पे॰…। ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे रागपरियुट्ठिता दोसपरियुट्ठिता मोहपरियुट्ठिता’’ति भणति…पे॰…। ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे वीतरागा वीतदोसा वीतमोहा’’ति भणति…पे॰…। ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे पाराजिकं अज्झापन्‍ना…पे॰… दुब्भासितं अज्झापन्‍ना’’ति भणति…पे॰…। ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे सोतापन्‍ना’’ति भणति…पे॰…। ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे ओट्ठा मेण्डा गोणा गद्रभा तिरच्छानगता नेरयिका, नत्थि तेसं सुगति, दुग्गतियेव तेसं पाटिकङ्खा’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय दुक्‍कटस्स।

27. Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo evaṃ vadeti, ‘‘santi idhekacce avakaṇṇakā javakaṇṇakā dhaniṭṭhakā saviṭṭhakā kulavaḍḍhakā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Santi idhekacce buddharakkhitā dhammarakkhitā saṅgharakkhitā’’ti bhaṇati …pe…. ‘‘Santi idhekacce kosiyā bhāradvājā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Santi idhekacce gotamā moggallānā kaccānā vāsiṭṭhā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Santi idhekacce koṭṭhakā pupphachaḍḍakā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Santi idhekacce kassakā vāṇijā gorakkhā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Santi idhekacce naḷakārā kumbhakārā pesakārā cammakārā nahāpitā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Santi idhekacce muddikā gaṇakā lekhakā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Santi idhekacce kuṭṭhikā gaṇḍikā kilāsikā sosikā apamārikā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Santi idhekacce madhumehikā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Santi idhekacce atidīghā atirassā atikaṇhā accodātā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Santi idhekacce nātidīghā nātirassā nātikaṇhā nāccodātā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Santi idhekacce rāgapariyuṭṭhitā dosapariyuṭṭhitā mohapariyuṭṭhitā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Santi idhekacce vītarāgā vītadosā vītamohā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Santi idhekacce pārājikaṃ ajjhāpannā…pe… dubbhāsitaṃ ajjhāpannā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Santi idhekacce sotāpannā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Santi idhekacce oṭṭhā meṇḍā goṇā gadrabhā tiracchānagatā nerayikā, natthi tesaṃ sugati, duggatiyeva tesaṃ pāṭikaṅkhā’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya dukkaṭassa.

२८. उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो एवं वदेति, ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे पण्डिता ब्यत्ता, मेधावी बहुस्सुता धम्मकथिका, नत्थि तेसं दुग्गति, सुगतियेव तेसं पाटिकङ्खा’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय दुक्‍कटस्स।

28. Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo evaṃ vadeti, ‘‘santi idhekacce paṇḍitā byattā, medhāvī bahussutā dhammakathikā, natthi tesaṃ duggati, sugatiyeva tesaṃ pāṭikaṅkhā’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya dukkaṭassa.

२९. उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो एवं वदेति, ‘‘ये नून चण्डाला वेना नेसादा रथकारा पुक्‍कुसा’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय दुक्‍कटस्स…पे॰…।

29. Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo evaṃ vadeti, ‘‘ye nūna caṇḍālā venā nesādā rathakārā pukkusā’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya dukkaṭassa…pe….

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो एवं वदेति, ‘‘ये नून पण्डिता ब्यत्ता मेधावी बहुस्सुता धम्मकथिका’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय दुक्‍कटस्स।

Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo evaṃ vadeti, ‘‘ye nūna paṇḍitā byattā medhāvī bahussutā dhammakathikā’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya dukkaṭassa.

३०. उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो एवं वदेति, ‘‘न मयं चण्डाला वेना नेसादा रथकारा पुक्‍कुसा’’ति भणति…पे॰…। ‘‘न मयं पण्डिता ब्यत्ता मेधावी बहुस्सुता धम्मकथिका, नत्थम्हाकं दुग्गति, सुगतियेव अम्हाकं पाटिकङ्खा’’ति भणति। आपत्ति वाचाय, वाचाय दुक्‍कटस्स।

30. Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo evaṃ vadeti, ‘‘na mayaṃ caṇḍālā venā nesādā rathakārā pukkusā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Na mayaṃ paṇḍitā byattā medhāvī bahussutā dhammakathikā, natthamhākaṃ duggati, sugatiyeva amhākaṃ pāṭikaṅkhā’’ti bhaṇati. Āpatti vācāya, vācāya dukkaṭassa.

३१. उपसम्पन्‍नो अनुपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो हीनेन हीनं वदेति,…पे॰… हीनेन उक्‍कट्ठं वदेति…पे॰… उक्‍कट्ठेन हीनं वदेति…पे॰… उक्‍कट्ठेन उक्‍कट्ठं वदेति, पण्डितं ब्यत्तं मेधाविं बहुस्सुतं धम्मकथिकं – ‘‘पण्डितोसि, ब्यत्तोसि, मेधावीसि, बहुस्सुतोसि, धम्मकथिकोसि, नत्थि तुय्हं दुग्गति, सुगतियेव तुय्हं पाटिकङ्खा’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय दुक्‍कटस्स।

31. Upasampanno anupasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo hīnena hīnaṃ vadeti,…pe… hīnena ukkaṭṭhaṃ vadeti…pe… ukkaṭṭhena hīnaṃ vadeti…pe… ukkaṭṭhena ukkaṭṭhaṃ vadeti, paṇḍitaṃ byattaṃ medhāviṃ bahussutaṃ dhammakathikaṃ – ‘‘paṇḍitosi, byattosi, medhāvīsi, bahussutosi, dhammakathikosi, natthi tuyhaṃ duggati, sugatiyeva tuyhaṃ pāṭikaṅkhā’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya dukkaṭassa.

उपसम्पन्‍नो अनुपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो एवं वदेति, ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे चण्डाला वेना नेसादा रथकारा पुक्‍कुसा’’ति भणति…पे॰…। ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे पण्डिता ब्यत्ता मेधावी बहुस्सुता धम्मकथिका, नत्थि तेसं दुग्गति, सुगतियेव तेसं पाटिकङ्खा’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय दुक्‍कटस्स।

Upasampanno anupasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo evaṃ vadeti, ‘‘santi idhekacce caṇḍālā venā nesādā rathakārā pukkusā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Santi idhekacce paṇḍitā byattā medhāvī bahussutā dhammakathikā, natthi tesaṃ duggati, sugatiyeva tesaṃ pāṭikaṅkhā’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya dukkaṭassa.

उपसम्पन्‍नो अनुपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो एवं वदेति, ‘‘ये नून चण्डाला वेना नेसादा रथकारा पुक्‍कुसा’’ति भणति…पे॰…। ‘‘ये नून पण्डिता ब्यत्ता मेधावी बहुस्सुता धम्मकथिका’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय दुक्‍कटस्स।

Upasampanno anupasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo evaṃ vadeti, ‘‘ye nūna caṇḍālā venā nesādā rathakārā pukkusā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Ye nūna paṇḍitā byattā medhāvī bahussutā dhammakathikā’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya dukkaṭassa.

उपसम्पन्‍नो अनुपसम्पन्‍नं खुंसेतुकामो वम्भेतुकामो मङ्कुकत्तुकामो एवं वदेति, ‘‘न मयं चण्डाला वेना नेसादा रथकारा पुक्‍कुसा’’ति भणति…पे॰…। ‘‘न मयं पण्डिता ब्यत्ता मेधावी बहुस्सुता धम्मकथिका, नत्थम्हाकं दुग्गति, सुगतियेव अम्हाकं पाटिकङ्खा’’ति भणति। आपत्ति वाचाय, वाचाय दुक्‍कटस्स।

Upasampanno anupasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo evaṃ vadeti, ‘‘na mayaṃ caṇḍālā venā nesādā rathakārā pukkusā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Na mayaṃ paṇḍitā byattā medhāvī bahussutā dhammakathikā, natthamhākaṃ duggati, sugatiyeva amhākaṃ pāṭikaṅkhā’’ti bhaṇati. Āpatti vācāya, vācāya dukkaṭassa.

३२. उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं न खुंसेतुकामो न वम्भेतुकामो न मङ्कुकत्तुकामो, दवकम्यता हीनेन हीनं वदेति, चण्डालं वेनं नेसादं रथकारं पुक्‍कुसं – ‘‘चण्डालोसि, वेनोसि, नेसादोसि, रथकारोसि , पुक्‍कुसोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय दुब्भासितस्स।

32. Upasampanno upasampannaṃ na khuṃsetukāmo na vambhetukāmo na maṅkukattukāmo, davakamyatā hīnena hīnaṃ vadeti, caṇḍālaṃ venaṃ nesādaṃ rathakāraṃ pukkusaṃ – ‘‘caṇḍālosi, venosi, nesādosi, rathakārosi , pukkusosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya dubbhāsitassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं न खुंसेतुकामो न वम्भेतुकामो न मङ्कुकत्तुकामो, दवकम्यता हीनेन उक्‍कट्ठं वदेति, खत्तियं ब्राह्मणं – ‘‘चण्डालोसि, वेनोसि, नेसादोसि, रथकारोसि, पुक्‍कुसोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय दुब्भासितस्स।

Upasampanno upasampannaṃ na khuṃsetukāmo na vambhetukāmo na maṅkukattukāmo, davakamyatā hīnena ukkaṭṭhaṃ vadeti, khattiyaṃ brāhmaṇaṃ – ‘‘caṇḍālosi, venosi, nesādosi, rathakārosi, pukkusosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya dubbhāsitassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं न खुंसेतुकामो न वम्भेतुकामो न मङ्कुकत्तुकामो, दवकम्यता उक्‍कट्ठेन हीनं वदेति, चण्डालं वेनं नेसादं रथकारं पुक्‍कुसं – ‘‘खत्तियोसि, ब्राह्मणोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय दुब्भासितस्स।

Upasampanno upasampannaṃ na khuṃsetukāmo na vambhetukāmo na maṅkukattukāmo, davakamyatā ukkaṭṭhena hīnaṃ vadeti, caṇḍālaṃ venaṃ nesādaṃ rathakāraṃ pukkusaṃ – ‘‘khattiyosi, brāhmaṇosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya dubbhāsitassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं न खुंसेतुकामो न वम्भेतुकामो न मङ्कुकत्तुकामो, दवकम्यता उक्‍कट्ठेन उक्‍कट्ठं वदेति, खत्तियं ब्राह्मणं – ‘‘खत्तियोसि, ब्राह्मणोसी’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय दुब्भासितस्स।

Upasampanno upasampannaṃ na khuṃsetukāmo na vambhetukāmo na maṅkukattukāmo, davakamyatā ukkaṭṭhena ukkaṭṭhaṃ vadeti, khattiyaṃ brāhmaṇaṃ – ‘‘khattiyosi, brāhmaṇosī’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya dubbhāsitassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं न खुंसेतुकामो न वम्भेतुकामो न मङ्कुकत्तुकामो, दवकम्यता हीनेन हीनं वदेति…पे॰… हीनेन उक्‍कट्ठं वदेति…पे॰… उक्‍कट्ठेन हीनं वदेति…पे॰… उक्‍कट्ठेन उक्‍कट्ठं वदेति, पण्डितं ब्यत्तं मेधाविं बहुस्सुतं धम्मकथिकं – ‘‘पण्डितोसि, ब्यत्तोसि, मेधावीसि, बहुस्सुतोसि, धम्मकथिकोसि, नत्थि तुय्हं दुग्गति, सुगति येव तुय्हं पाटिकङ्खा’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय दुब्भासितस्स।

Upasampanno upasampannaṃ na khuṃsetukāmo na vambhetukāmo na maṅkukattukāmo, davakamyatā hīnena hīnaṃ vadeti…pe… hīnena ukkaṭṭhaṃ vadeti…pe… ukkaṭṭhena hīnaṃ vadeti…pe… ukkaṭṭhena ukkaṭṭhaṃ vadeti, paṇḍitaṃ byattaṃ medhāviṃ bahussutaṃ dhammakathikaṃ – ‘‘paṇḍitosi, byattosi, medhāvīsi, bahussutosi, dhammakathikosi, natthi tuyhaṃ duggati, sugati yeva tuyhaṃ pāṭikaṅkhā’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya dubbhāsitassa.

३३. उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं न खुंसेतुकामो न वम्भेतुकामो न मङ्कुकत्तुकामो, दवकम्यता एवं वदेति, ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे चण्डाला वेना नेसादा रथकारा पुक्‍कुसा’’ति भणति…पे॰…। ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे पण्डिता ब्यत्ता मेधावी बहुस्सुता धम्मकथिका, नत्थि तेसं दुग्गति, सुगति येव तेसं पाटिकङ्खा’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय दुब्भासितस्स।

33. Upasampanno upasampannaṃ na khuṃsetukāmo na vambhetukāmo na maṅkukattukāmo, davakamyatā evaṃ vadeti, ‘‘santi idhekacce caṇḍālā venā nesādā rathakārā pukkusā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Santi idhekacce paṇḍitā byattā medhāvī bahussutā dhammakathikā, natthi tesaṃ duggati, sugati yeva tesaṃ pāṭikaṅkhā’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya dubbhāsitassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं न खुंसेतुकामो न वम्भेतुकामो न मङ्कुकत्तुकामो, दवकम्यता एवं वदेति, ‘‘ये नून चण्डाला वेना नेसादा रथकारा पुक्‍कुसा’’ति भणति…पे॰…। ‘‘ये नून पण्डिता ब्यत्ता मेधावी बहुस्सुता धम्मकथिका’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय दुब्भासितस्स।

Upasampanno upasampannaṃ na khuṃsetukāmo na vambhetukāmo na maṅkukattukāmo, davakamyatā evaṃ vadeti, ‘‘ye nūna caṇḍālā venā nesādā rathakārā pukkusā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Ye nūna paṇḍitā byattā medhāvī bahussutā dhammakathikā’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya dubbhāsitassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नं न खुंसेतुकामो न वम्भेतुकामो न मङ्कुकत्तुकामो, दवकम्यता एवं वदेति, ‘‘न मयं चण्डाला वेना नेसादा रथकारा पुक्‍कुसा’’ति भणति…पे॰…। ‘‘न मयं पण्डिता ब्यत्ता मेधावी बहुस्सुता धम्मकथिका, नत्थम्हाकं दुग्गति, सुगतियेव अम्हाकं पाटिकङ्खा’’ति भणति। आपत्ति वाचाय, वाचाय दुब्भासितस्स।

Upasampanno upasampannaṃ na khuṃsetukāmo na vambhetukāmo na maṅkukattukāmo, davakamyatā evaṃ vadeti, ‘‘na mayaṃ caṇḍālā venā nesādā rathakārā pukkusā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Na mayaṃ paṇḍitā byattā medhāvī bahussutā dhammakathikā, natthamhākaṃ duggati, sugatiyeva amhākaṃ pāṭikaṅkhā’’ti bhaṇati. Āpatti vācāya, vācāya dubbhāsitassa.

३४. उपसम्पन्‍नो अनुपसम्पन्‍नं न खुंसेतुकामो न वम्भेतुकामो न मङ्कुकत्तुकामो, दवकम्यता हीनेन हीनं वदेति…पे॰… हीनेन उक्‍कट्ठं वदेति…पे॰… उक्‍कट्ठेन हीनं वदेति…पे॰… उक्‍कट्ठेन उक्‍कट्ठं वदेति, पण्डितं ब्यत्तं मेधाविं बहुस्सुतं धम्मकथिकं – ‘‘पण्डितोसि , ब्यत्तोसि, मेधावीसि, बहुस्सुतोसि धम्मकथिकोसि, नत्थि तुय्हं दुग्गति; सुगति येव तुय्हं पाटिकङ्खा’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय दुब्भासितस्स।

34. Upasampanno anupasampannaṃ na khuṃsetukāmo na vambhetukāmo na maṅkukattukāmo, davakamyatā hīnena hīnaṃ vadeti…pe… hīnena ukkaṭṭhaṃ vadeti…pe… ukkaṭṭhena hīnaṃ vadeti…pe… ukkaṭṭhena ukkaṭṭhaṃ vadeti, paṇḍitaṃ byattaṃ medhāviṃ bahussutaṃ dhammakathikaṃ – ‘‘paṇḍitosi , byattosi, medhāvīsi, bahussutosi dhammakathikosi, natthi tuyhaṃ duggati; sugati yeva tuyhaṃ pāṭikaṅkhā’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya dubbhāsitassa.

उपसम्पन्‍नो अनुपसम्पन्‍नं न खुंसेतुकामो न वम्भेतुकामो न मङ्कुकत्तुकामो, दवकम्यता एवं वदेति, ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे चण्डाला वेना नेसादा रथकारा पुक्‍कुसा’’ति भणति…पे॰…। ‘‘सन्ति इधेकच्‍चे पण्डिता ब्यत्ता मेधावी बहुस्सुता धम्मकथिका, नत्थि तेसं दुग्गति, सुगति येव तेसं पाटिकङ्खा’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय दुब्भासितस्स।

Upasampanno anupasampannaṃ na khuṃsetukāmo na vambhetukāmo na maṅkukattukāmo, davakamyatā evaṃ vadeti, ‘‘santi idhekacce caṇḍālā venā nesādā rathakārā pukkusā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Santi idhekacce paṇḍitā byattā medhāvī bahussutā dhammakathikā, natthi tesaṃ duggati, sugati yeva tesaṃ pāṭikaṅkhā’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya dubbhāsitassa.

उपसम्पन्‍नो अनुपसम्पन्‍नं न खुंसेतुकामो न वम्भेतुकामो न मङ्कुकत्तुकामो, दवकम्यता एवं वदेति, ‘‘ये नून चण्डाला वेना नेसादा रथकारा पुक्‍कुसा’’ति भणति…पे॰…। ‘‘ये नून पण्डिता ब्यत्ता मेधावी बहुस्सुता धम्मकथिका’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय दुब्भासितस्स।

Upasampanno anupasampannaṃ na khuṃsetukāmo na vambhetukāmo na maṅkukattukāmo, davakamyatā evaṃ vadeti, ‘‘ye nūna caṇḍālā venā nesādā rathakārā pukkusā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Ye nūna paṇḍitā byattā medhāvī bahussutā dhammakathikā’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya dubbhāsitassa.

उपसम्पन्‍नो अनुपसम्पन्‍नं न खुंसेतुकामो न वम्भेतुकामो न मङ्कुकत्तुकामो, दवकम्यता एवं वदेति, ‘‘न मयं चण्डाला वेना नेसादा रथकारा पुक्‍कुसा’’ति भणति…पे॰…। ‘‘न मयं पण्डिता ब्यत्ता मेधावी बहुस्सुता धम्मकथिका, नत्थम्हाकं दुग्गति, सुगति येव अम्हाकं पाटिकङ्खा’’ति भणति, आपत्ति वाचाय, वाचाय दुब्भासितस्स।

Upasampanno anupasampannaṃ na khuṃsetukāmo na vambhetukāmo na maṅkukattukāmo, davakamyatā evaṃ vadeti, ‘‘na mayaṃ caṇḍālā venā nesādā rathakārā pukkusā’’ti bhaṇati…pe…. ‘‘Na mayaṃ paṇḍitā byattā medhāvī bahussutā dhammakathikā, natthamhākaṃ duggati, sugati yeva amhākaṃ pāṭikaṅkhā’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya dubbhāsitassa.

३५. अनापत्ति अत्थपुरेक्खारस्स, धम्मपुरेक्खारस्स, अनुसासनिपुरेक्खारस्स, उम्मत्तकस्स, खित्तचित्तस्स, वेदनाट्टस्स, आदिकम्मिकस्साति।

35. Anāpatti atthapurekkhārassa, dhammapurekkhārassa, anusāsanipurekkhārassa, ummattakassa, khittacittassa, vedanāṭṭassa, ādikammikassāti.

ओमसवादसिक्खापदं निट्ठितं दुतियं।

Omasavādasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.

३. पेसुञ्‍ञसिक्खापदं

3. Pesuññasikkhāpadaṃ

३६. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू भिक्खूनं भण्डनजातानं कलहजातानं विवादापन्‍नानं पेसुञ्‍ञं उपसंहरन्ति; इमस्स सुत्वा अमुस्स अक्खायन्ति, इमस्स भेदाय; अमुस्स सुत्वा इमस्स अक्खायन्ति, अमुस्स भेदाय। तेन अनुप्पन्‍नानि चेव भण्डनानि उप्पज्‍जन्ति, उप्पन्‍नानि च भण्डनानि भिय्योभावाय वेपुल्‍लाय संवत्तन्ति। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम छब्बग्गिया भिक्खू भिक्खूनं भण्डनजातानं कलहजातानं विवादापन्‍नानं पेसुञ्‍ञं उपसंहरिस्सन्ति, इमस्स सुत्वा अमुस्स अक्खायिस्सन्ति, इमस्स भेदाय; अमुस्स सुत्वा इमस्स अक्खायिस्सन्ति, अमुस्स भेदाय! तेन अनुप्पन्‍नानि चेव भण्डनानि उप्पज्‍जन्ति, उप्पन्‍नानि च भण्डनानि भिय्योभावाय वेपुल्‍लाय संवत्तन्ती’’ति। अथ खो ते भिक्खू छब्बग्गिये भिक्खू अनेकपरियायेन विगरहित्वा भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… ‘‘सच्‍चं किर तुम्हे, भिक्खवे, भिक्खूनं भण्डनजातानं कलहजातानं विवादापन्‍नानं पेसुञ्‍ञं उपसंहरथ, इमस्स सुत्वा अमुस्स अक्खायथ, इमस्स भेदाय, अमुस्स सुत्वा इमस्स अक्खायथ, अमुस्स भेदाय? तेन अनुप्पन्‍नानि चेव भण्डनानि उप्पज्‍जन्ति, उप्पन्‍नानि च भण्डनानि भिय्योभावाय वेपुल्‍लाय संवत्तन्ती’’ति? ‘‘सच्‍चं , भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम तुम्हे, मोघपुरिसा, भिक्खूनं भण्डनजातानं कलहजातानं विवादापन्‍नानं पेसुञ्‍ञं उपसंहरिस्सथ! इमस्स सुत्वा अमुस्स अक्खायिस्सथ, इमस्स भेदाय! अमुस्स सुत्वा इमस्स अक्खायिस्सथ, अमुस्स भेदाय! तेन अनुप्पन्‍नानि चेव भण्डनानि उप्पज्‍जन्ति, उप्पन्‍नानि च भण्डनानि भिय्योभावाय वेपुल्‍लाय संवत्तन्ति। नेतं, मोघपुरिसा, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय। पसन्‍नानं वा भिय्योभावाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

36. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū bhikkhūnaṃ bhaṇḍanajātānaṃ kalahajātānaṃ vivādāpannānaṃ pesuññaṃ upasaṃharanti; imassa sutvā amussa akkhāyanti, imassa bhedāya; amussa sutvā imassa akkhāyanti, amussa bhedāya. Tena anuppannāni ceva bhaṇḍanāni uppajjanti, uppannāni ca bhaṇḍanāni bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattanti. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū bhikkhūnaṃ bhaṇḍanajātānaṃ kalahajātānaṃ vivādāpannānaṃ pesuññaṃ upasaṃharissanti, imassa sutvā amussa akkhāyissanti, imassa bhedāya; amussa sutvā imassa akkhāyissanti, amussa bhedāya! Tena anuppannāni ceva bhaṇḍanāni uppajjanti, uppannāni ca bhaṇḍanāni bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattantī’’ti. Atha kho te bhikkhū chabbaggiye bhikkhū anekapariyāyena vigarahitvā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… ‘‘saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, bhikkhūnaṃ bhaṇḍanajātānaṃ kalahajātānaṃ vivādāpannānaṃ pesuññaṃ upasaṃharatha, imassa sutvā amussa akkhāyatha, imassa bhedāya, amussa sutvā imassa akkhāyatha, amussa bhedāya? Tena anuppannāni ceva bhaṇḍanāni uppajjanti, uppannāni ca bhaṇḍanāni bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattantī’’ti? ‘‘Saccaṃ , bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, bhikkhūnaṃ bhaṇḍanajātānaṃ kalahajātānaṃ vivādāpannānaṃ pesuññaṃ upasaṃharissatha! Imassa sutvā amussa akkhāyissatha, imassa bhedāya! Amussa sutvā imassa akkhāyissatha, amussa bhedāya! Tena anuppannāni ceva bhaṇḍanāni uppajjanti, uppannāni ca bhaṇḍanāni bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattanti. Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya. Pasannānaṃ vā bhiyyobhāvāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

३७. ‘‘भिक्खुपेसुञ्‍ञे पाचित्तिय’’न्ति।

37.‘‘Bhikkhupesuññe pācittiya’’nti.

३८. पेसुञ्‍ञं नाम द्वीहाकारेहि पेसुञ्‍ञं होति – पियकम्यस्स वा भेदाधिप्पायस्स वा। दसहाकारेहि पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – जातितोपि, नामतोपि, गोत्ततोपि, कम्मतोपि, सिप्पतोपि, आबाधतोपि, लिङ्गतोपि, किलेसतोपि, आपत्तितोपि, अक्‍कोसतोपि।

38.Pesuññaṃ nāma dvīhākārehi pesuññaṃ hoti – piyakamyassa vā bhedādhippāyassa vā. Dasahākārehi pesuññaṃ upasaṃharati – jātitopi, nāmatopi, gottatopi, kammatopi, sippatopi, ābādhatopi, liṅgatopi, kilesatopi, āpattitopi, akkosatopi.

जाति नाम द्वे जातियो – हीना च जाति उक्‍कट्ठा च जाति। हीना नाम जाति – चण्डालजाति वेनजाति नेसादजाति रथकारजाति पुक्‍कुसजाति । एसा हीना नाम जाति। उक्‍कट्ठा नाम जाति – खत्तियजाति ब्राह्मणजाति। एसा उक्‍कट्ठा नाम जाति…पे॰…।

Jāti nāma dve jātiyo – hīnā ca jāti ukkaṭṭhā ca jāti. Hīnā nāma jāti – caṇḍālajāti venajāti nesādajāti rathakārajāti pukkusajāti . Esā hīnā nāma jāti. Ukkaṭṭhā nāma jāti – khattiyajāti brāhmaṇajāti. Esā ukkaṭṭhā nāma jāti…pe….

अक्‍कोसो नाम द्वे अक्‍कोसा – हीनो च अक्‍कोसो उक्‍कट्ठो च अक्‍कोसो। हीनो नाम अक्‍कोसो – ओट्ठोसि, मेण्डोसि, गोणोसि, गद्रभोसि, तिरच्छानगतोसि, नेरयिकोसि; नत्थि तुय्हं सुगति; दुग्गति येव तुय्हं पाटिकङ्खाति, यकारेन वा भकारेन वा काटकोटचिकाय वा। एसो हीनो नाम अक्‍कोसो। उक्‍कट्ठो नाम अक्‍कोसो – पण्डितोसि, ब्यत्तोसि, मेधावीसि, बहुस्सुतोसि, धम्मकथिकोसि; नत्थि तुय्हं दुग्गति; सुगति येव तुय्हं पाटिकङ्खाति। एसो उक्‍कट्ठो नाम अक्‍कोसो।

Akkoso nāma dve akkosā – hīno ca akkoso ukkaṭṭho ca akkoso. Hīno nāma akkoso – oṭṭhosi, meṇḍosi, goṇosi, gadrabhosi, tiracchānagatosi, nerayikosi; natthi tuyhaṃ sugati; duggati yeva tuyhaṃ pāṭikaṅkhāti, yakārena vā bhakārena vā kāṭakoṭacikāya vā. Eso hīno nāma akkoso. Ukkaṭṭho nāma akkoso – paṇḍitosi, byattosi, medhāvīsi, bahussutosi, dhammakathikosi; natthi tuyhaṃ duggati; sugati yeva tuyhaṃ pāṭikaṅkhāti. Eso ukkaṭṭho nāma akkoso.

३९. उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो तं ‘चण्डालो वेनो नेसादो रथकारो पुक्‍कुसो’ति भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

39. Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo taṃ ‘caṇḍālo veno nesādo rathakāro pukkuso’ti bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो तं ‘खत्तियो ब्राह्मणो’ति भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo taṃ ‘khattiyo brāhmaṇo’ti bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो तं ‘अवकण्णको जवकण्णको धनिट्ठको सविट्ठको कुलवड्ढको’ति भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo taṃ ‘avakaṇṇako javakaṇṇako dhaniṭṭhako saviṭṭhako kulavaḍḍhako’ti bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो तं ‘बुद्धरक्खितो धम्मरक्खितो सङ्घरक्खितो’ति भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo taṃ ‘buddharakkhito dhammarakkhito saṅgharakkhito’ti bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो तं ‘कोसियो भारद्वाजो’ति भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo taṃ ‘kosiyo bhāradvājo’ti bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो तं ‘गोतमो मोग्गल्‍लानो कच्‍चानो वासिट्ठो’ति भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo taṃ ‘gotamo moggallāno kaccāno vāsiṭṭho’ti bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो तं ‘कोट्ठको पुप्फछड्डको’ति भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo taṃ ‘koṭṭhako pupphachaḍḍako’ti bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो तं ‘कस्सको वाणिजो गोरक्खो’ति भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo taṃ ‘kassako vāṇijo gorakkho’ti bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो तं ‘नळकारो कुम्भकारो पेसकारो चम्मकारो नहापितो’ति भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo taṃ ‘naḷakāro kumbhakāro pesakāro cammakāro nahāpito’ti bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो तं ‘मुद्दिको गणको लेखको’ति भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo taṃ ‘muddiko gaṇako lekhako’ti bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

४०. उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो तं ‘कुट्ठिको गण्डिको किलासिको सोसिको अपमारिको’ति भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

40. Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo taṃ ‘kuṭṭhiko gaṇḍiko kilāsiko sosiko apamāriko’ti bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो तं ‘मधुमेहिको’ति भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo taṃ ‘madhumehiko’ti bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो तं ‘अतिदीघो अतिरस्सो अतिकण्हो अच्‍चोदातो’ति भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo taṃ ‘atidīgho atirasso atikaṇho accodāto’ti bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो तं ‘नातिदीघो नातिरस्सो नातिकण्हो नाच्‍चोदातो’ति भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo taṃ ‘nātidīgho nātirasso nātikaṇho nāccodāto’ti bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो तं ‘रागपरियुट्ठितो दोसपरियुट्ठितो मोहपरियुट्ठितो’ति भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo taṃ ‘rāgapariyuṭṭhito dosapariyuṭṭhito mohapariyuṭṭhito’ti bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो तं ‘वीतरागो वीतदोसो वीतमोहो’ति भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo taṃ ‘vītarāgo vītadoso vītamoho’ti bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो तं ‘पाराजिकं अज्झापन्‍नो, सङ्घादिसेसं अज्झापन्‍नो, थुल्‍लच्‍चयं अज्झापन्‍नो, पाचित्तियं अज्झापन्‍नो , पाटिदेसनीयं अज्झापन्‍नो, दुक्‍कटं अज्झापन्‍नो, दुब्भासितं अज्झापन्‍नो’ति भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo taṃ ‘pārājikaṃ ajjhāpanno, saṅghādisesaṃ ajjhāpanno, thullaccayaṃ ajjhāpanno, pācittiyaṃ ajjhāpanno , pāṭidesanīyaṃ ajjhāpanno, dukkaṭaṃ ajjhāpanno, dubbhāsitaṃ ajjhāpanno’ti bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो तं ‘सोतापन्‍नो’ति भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo taṃ ‘sotāpanno’ti bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो तं ‘ओट्ठो मेण्डो गोणो गद्रभो तिरच्छानगतो नेरयिको, नत्थि तस्स सुगति, दुग्गतियेव तस्स पाटिकङ्खा’ति भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo taṃ ‘oṭṭho meṇḍo goṇo gadrabho tiracchānagato nerayiko, natthi tassa sugati, duggatiyeva tassa pāṭikaṅkhā’ti bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो तं ‘पण्डितो ब्यत्तो मेधावी बहुस्सुतो धम्मकथिको, नत्थि तस्स दुग्गति, सुगति येव तस्स पाटिकङ्खा’ति भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo taṃ ‘paṇḍito byatto medhāvī bahussuto dhammakathiko, natthi tassa duggati, sugati yeva tassa pāṭikaṅkhā’ti bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

४१. उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो ‘सन्ति इधेकच्‍चे चण्डाला वेना नेसादा रथकारा, पुक्‍कुसा’ति भणति, न सो अञ्‍ञं भणति, तञ्‍ञेव भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय दुक्‍कटस्स।

41. Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo ‘santi idhekacce caṇḍālā venā nesādā rathakārā, pukkusā’ti bhaṇati, na so aññaṃ bhaṇati, taññeva bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya dukkaṭassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो ‘सन्ति इधेकच्‍चे खत्तिया ब्राह्मणा’ति भणति, न सो अञ्‍ञं भणति, तञ्‍ञेव भणती’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय दुक्‍कटस्स…पे॰…।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo ‘santi idhekacce khattiyā brāhmaṇā’ti bhaṇati, na so aññaṃ bhaṇati, taññeva bhaṇatī’ti. Āpatti vācāya, vācāya dukkaṭassa…pe….

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो ‘सन्ति इधेकच्‍चे पण्डिता ब्यत्ता मेधावी बहुस्सुता धम्मकथिका, नत्थि तेसं दुग्गति, सुगति येव तेसं पाटिकङ्खा’ति भणति, न सो अञ्‍ञं भणति, तञ्‍ञेव भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय दुक्‍कटस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo ‘santi idhekacce paṇḍitā byattā medhāvī bahussutā dhammakathikā, natthi tesaṃ duggati, sugati yeva tesaṃ pāṭikaṅkhā’ti bhaṇati, na so aññaṃ bhaṇati, taññeva bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya dukkaṭassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो ‘ये नून चण्डाला वेना नेसादा रथकारा पुक्‍कुसा’ति भणति, न सो अञ्‍ञं भणति, तञ्‍ञेव भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय दुक्‍कटस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo ‘ye nūna caṇḍālā venā nesādā rathakārā pukkusā’ti bhaṇati, na so aññaṃ bhaṇati, taññeva bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya dukkaṭassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो ‘ये नून पण्डिता ब्यत्ता मेधावी बहुस्सुता धम्मकथिका’ति भणति, न सो अञ्‍ञं भणति, तञ्‍ञेव भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय दुक्‍कटस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo ‘ye nūna paṇḍitā byattā medhāvī bahussutā dhammakathikā’ti bhaṇati, na so aññaṃ bhaṇati, taññeva bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya dukkaṭassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो ‘न मयं चण्डाला वेना नेसादा रथकारा पुक्‍कुसा’ति भणति, न सो अञ्‍ञं भणति, तञ्‍ञेव भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय दुक्‍कटस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo ‘na mayaṃ caṇḍālā venā nesādā rathakārā pukkusā’ti bhaṇati, na so aññaṃ bhaṇati, taññeva bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya dukkaṭassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति – ‘‘इत्थन्‍नामो ‘न मयं पण्डिता ब्यत्ता मेधावी बहुस्सुता धम्मकथिका, नत्थम्हाकं दुग्गति, सुगति येव अम्हाकं पाटिकङ्खा’ति भणति, न सो अञ्‍ञं भणति, तञ्‍ञेव भणती’’ति। आपत्ति वाचाय, वाचाय दुक्‍कटस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati – ‘‘itthannāmo ‘na mayaṃ paṇḍitā byattā medhāvī bahussutā dhammakathikā, natthamhākaṃ duggati, sugati yeva amhākaṃ pāṭikaṅkhā’ti bhaṇati, na so aññaṃ bhaṇati, taññeva bhaṇatī’’ti. Āpatti vācāya, vācāya dukkaṭassa.

४२. उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति; आपत्ति वाचाय, वाचाय पाचित्तियस्स।

42. Upasampanno upasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati; āpatti vācāya, vācāya pācittiyassa.

उपसम्पन्‍नो उपसम्पन्‍नस्स सुत्वा अनुपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति, आपत्ति दुक्‍कटस्स।

Upasampanno upasampannassa sutvā anupasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati, āpatti dukkaṭassa.

उपसम्पन्‍नो अनुपसम्पन्‍नस्स सुत्वा उपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति, आपत्ति दुक्‍कटस्स।

Upasampanno anupasampannassa sutvā upasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati, āpatti dukkaṭassa.

उपसम्पन्‍नो अनुपसम्पन्‍नस्स सुत्वा अनुपसम्पन्‍नस्स पेसुञ्‍ञं उपसंहरति, आपत्ति दुक्‍कटस्स।

Upasampanno anupasampannassa sutvā anupasampannassa pesuññaṃ upasaṃharati, āpatti dukkaṭassa.

४३. अनापत्ति नपियकम्यस्स, नभेदाधिप्पायस्स, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

43. Anāpatti napiyakamyassa, nabhedādhippāyassa, ummattakassa, ādikammikassāti.

पेसुञ्‍ञसिक्खापदं निट्ठितं ततियं।

Pesuññasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ tatiyaṃ.

४. पदसोधम्मसिक्खापदं

4. Padasodhammasikkhāpadaṃ

४४. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू उपासके पदसो धम्मं वाचेन्ति। उपासका भिक्खूसु अगारवा अप्पतिस्सा असभागवुत्तिका विहरन्ति। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम छब्बग्गिया भिक्खू उपासके पदसो धम्मं वाचेस्सन्ति! उपासका भिक्खूसु अगारवा अप्पतिस्सा असभागवुत्तिका विहरन्ती’’ति। अथ खो ते भिक्खू छब्बग्गिये भिक्खू अनेकपरियायेन विगरहित्वा भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… ‘‘सच्‍चं किर तुम्हे, भिक्खवे, उपासके पदसो धम्मं वाचेथ; उपासका भिक्खूसु अगारवा अप्पतिस्सा असभागवुत्तिका विहरन्ती’’ति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम तुम्हे, मोघपुरिसा, उपासके पदसो धम्मं वाचेस्सथ! उपासका भिक्खूसु अगारवा अप्पतिस्सा असभागवुत्तिका विहरन्ति! नेतं, मोघपुरिसा, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय पसन्‍नानं वा भिय्योभावाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

44. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū upāsake padaso dhammaṃ vācenti. Upāsakā bhikkhūsu agāravā appatissā asabhāgavuttikā viharanti. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū upāsake padaso dhammaṃ vācessanti! Upāsakā bhikkhūsu agāravā appatissā asabhāgavuttikā viharantī’’ti. Atha kho te bhikkhū chabbaggiye bhikkhū anekapariyāyena vigarahitvā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… ‘‘saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, upāsake padaso dhammaṃ vācetha; upāsakā bhikkhūsu agāravā appatissā asabhāgavuttikā viharantī’’ti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, upāsake padaso dhammaṃ vācessatha! Upāsakā bhikkhūsu agāravā appatissā asabhāgavuttikā viharanti! Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya pasannānaṃ vā bhiyyobhāvāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

४५. ‘‘यो पन भिक्खु अनुपसम्पन्‍नं पदसो धम्मं वाचेय्य पाचित्तिय’’न्ति।

45.‘‘Yo pana bhikkhu anupasampannaṃ padaso dhammaṃ vāceyya pācittiya’’nti.

४६. यो पनाति यो यादिसो…पे॰… भिक्खूति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेतो भिक्खूति।

46.Yopanāti yo yādiso…pe… bhikkhūti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti.

अनुपसम्पन्‍नो नाम भिक्खुञ्‍च भिक्खुनिञ्‍च ठपेत्वा अवसेसो अनुपसम्पन्‍नो नाम।

Anupasampanno nāma bhikkhuñca bhikkhuniñca ṭhapetvā avaseso anupasampanno nāma.

पदसो नाम पदं, अनुपदं, अन्वक्खरं, अनुब्यञ्‍जनं।

Padaso nāma padaṃ, anupadaṃ, anvakkharaṃ, anubyañjanaṃ.

पदं नाम एकतो पट्ठपेत्वा एकतो ओसापेन्ति। अनुपदं नाम पाटेक्‍कं पट्ठपेत्वा एकतो ओसापेन्ति। अन्वक्खरं नाम ‘‘रूपं अनिच्‍च’’न्ति वुच्‍चमानो, ‘‘रु’’न्ति ओपातेति। अनुब्यञ्‍जनं नाम ‘‘रूपं अनिच्‍च’’न्ति वुच्‍चमानो, ‘‘वेदना अनिच्‍चा’’ति सद्दं निच्छारेति।

Padaṃ nāma ekato paṭṭhapetvā ekato osāpenti. Anupadaṃ nāma pāṭekkaṃ paṭṭhapetvā ekato osāpenti. Anvakkharaṃ nāma ‘‘rūpaṃ anicca’’nti vuccamāno, ‘‘ru’’nti opāteti. Anubyañjanaṃ nāma ‘‘rūpaṃ anicca’’nti vuccamāno, ‘‘vedanā aniccā’’ti saddaṃ nicchāreti.

यञ्‍च पदं, यञ्‍च अनुपदं, यञ्‍च अन्वक्खरं, यञ्‍च अनुब्यञ्‍जनं – सब्बमेतं पदसो ¹⁵ नाम।

Yañca padaṃ, yañca anupadaṃ, yañca anvakkharaṃ, yañca anubyañjanaṃ – sabbametaṃ padaso ¹⁶ nāma.

धम्मो नाम बुद्धभासितो, सावकभासितो, इसिभासितो, देवताभासितो, अत्थूपसञ्हितो, धम्मूपसञ्हितो।

Dhammo nāma buddhabhāsito, sāvakabhāsito, isibhāsito, devatābhāsito, atthūpasañhito, dhammūpasañhito.

वाचेय्याति पदेन वाचेति, पदे पदे आपत्ति पाचित्तियस्स। अक्खराय वाचेति, अक्खरक्खराय आपत्ति पाचित्तियस्स।

Vāceyyāti padena vāceti, pade pade āpatti pācittiyassa. Akkharāya vāceti, akkharakkharāya āpatti pācittiyassa.

४७. अनुपसम्पन्‍ने अनुपसम्पन्‍नसञ्‍ञी पदसो धम्मं वाचेति, आपत्ति पाचित्तियस्स। अनुपसम्पन्‍ने वेमतिको पदसो धम्मं वाचेति, आपत्ति पाचित्तियस्स। अनुपसम्पन्‍ने उपसम्पन्‍नसञ्‍ञी पदसो धम्मं वाचेति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

47. Anupasampanne anupasampannasaññī padaso dhammaṃ vāceti, āpatti pācittiyassa. Anupasampanne vematiko padaso dhammaṃ vāceti, āpatti pācittiyassa. Anupasampanne upasampannasaññī padaso dhammaṃ vāceti, āpatti pācittiyassa.

उपसम्पन्‍ने अनुपसम्पन्‍नसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स। उपसम्पन्‍ने वेमतिको, आपत्ति दुक्‍कटस्स। उपसम्पन्‍ने उपसम्पन्‍नसञ्‍ञी, अनापत्ति।

Upasampanne anupasampannasaññī, āpatti dukkaṭassa. Upasampanne vematiko, āpatti dukkaṭassa. Upasampanne upasampannasaññī, anāpatti.

४८. अनापत्ति एकतो उद्दिसापेन्तो, एकतो सज्झायं करोन्तो , येभुय्येन पगुणं गन्थं भणन्तं ओपातेति, ओसारेन्तं ओपातेति, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

48. Anāpatti ekato uddisāpento, ekato sajjhāyaṃ karonto , yebhuyyena paguṇaṃ ganthaṃ bhaṇantaṃ opāteti, osārentaṃ opāteti, ummattakassa, ādikammikassāti.

पदसोधम्मसिक्खापदं निट्ठितं चतुत्थं।

Padasodhammasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ catutthaṃ.

५. सहसेय्यसिक्खापदं

5. Sahaseyyasikkhāpadaṃ

४९. तेन समयेन बुद्धो भगवा आळवियं विहरति अग्गाळवे चेतिये। तेन खो पन समयेन उपासका आरामं आगच्छन्ति धम्मस्सवनाय। धम्मे भासिते थेरा भिक्खू यथाविहारं गच्छन्ति। नवका भिक्खू तत्थेव उपट्ठानसालायं उपासकेहि सद्धिं मुट्ठस्सती, असम्पजाना, नग्गा, विकूजमाना, काकच्छमाना सेय्यं कप्पेन्ति। उपासका उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम भदन्ता मुट्ठस्सती असम्पजाना नग्गा विकूजमाना काकच्छमाना सेय्यं कप्पेस्सन्ती’’ति! अस्सोसुं खो भिक्खू तेसं उपासकानं उज्झायन्तानं खिय्यन्तानं विपाचेन्तानं। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम भिक्खू अनुपसम्पन्‍नेन सहसेय्यं कप्पेस्सन्ती’’ति! अथ खो ते भिक्खू ते नवके भिक्खू अनेकपरियायेन विगरहित्वा भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… ‘‘सच्‍चं किर, भिक्खवे, भिक्खू अनुपसम्पन्‍नेन सहसेय्यं कप्पेन्ती’’ति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम ते, भिक्खवे, मोघपुरिसा अनुपसम्पन्‍नेन सहसेय्यं कप्पेस्सन्ति! नेतं, भिक्खवे, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

49. Tena samayena buddho bhagavā āḷaviyaṃ viharati aggāḷave cetiye. Tena kho pana samayena upāsakā ārāmaṃ āgacchanti dhammassavanāya. Dhamme bhāsite therā bhikkhū yathāvihāraṃ gacchanti. Navakā bhikkhū tattheva upaṭṭhānasālāyaṃ upāsakehi saddhiṃ muṭṭhassatī, asampajānā, naggā, vikūjamānā, kākacchamānā seyyaṃ kappenti. Upāsakā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma bhadantā muṭṭhassatī asampajānā naggā vikūjamānā kākacchamānā seyyaṃ kappessantī’’ti! Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ upāsakānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma bhikkhū anupasampannena sahaseyyaṃ kappessantī’’ti! Atha kho te bhikkhū te navake bhikkhū anekapariyāyena vigarahitvā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… ‘‘saccaṃ kira, bhikkhave, bhikkhū anupasampannena sahaseyyaṃ kappentī’’ti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma te, bhikkhave, moghapurisā anupasampannena sahaseyyaṃ kappessanti! Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

‘‘यो पन भिक्खु अनुपसम्पन्‍नेन सहसेय्यं कप्पेय्य पाचित्तिय’’न्ति।

‘‘Yo pana bhikkhu anupasampannena sahaseyyaṃ kappeyya pācittiya’’nti.

एवञ्‍चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं होति।

Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.

५०. अथ खो भगवा आळवियं यथाभिरन्तं विहरित्वा येन कोसम्बी तेन चारिकं पक्‍कामि। अनुपुब्बेन चारिकं चरमानो येन कोसम्बी तदवसरि। तत्र सुदं भगवा कोसम्बियं विहरति बदरिकारामे। भिक्खू आयस्मन्तं राहुलं एतदवोचुं – ‘‘भगवता, आवुसो राहुल, सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं – ‘न अनुपसम्पन्‍नेन सहसेय्या कप्पेतब्बा’ति। सेय्यं, आवुसो राहुल, जानाही’’ति। अथ खो आयस्मा राहुलो सेय्यं अलभमानो वच्‍चकुटिया सेय्यं कप्पेसि। अथ खो भगवा रत्तिया पच्‍चूससमयं पच्‍चुट्ठाय येन वच्‍चकुटि तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा उक्‍कासि। आयस्मापि राहुलो उक्‍कासि। ‘‘को एत्था’’ति? ‘‘अहं, भगवा, राहुलो’’ति। ‘‘किस्स त्वं, राहुल, इध निसिन्‍नोसी’’ति? अथ खो आयस्मा राहुलो भगवतो एतमत्थं आरोचेसि। अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, अनुपसम्पन्‍नेन दिरत्ततिरत्तं सहसेय्यं कप्पेतुं। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

50. Atha kho bhagavā āḷaviyaṃ yathābhirantaṃ viharitvā yena kosambī tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena kosambī tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati badarikārāme. Bhikkhū āyasmantaṃ rāhulaṃ etadavocuṃ – ‘‘bhagavatā, āvuso rāhula, sikkhāpadaṃ paññattaṃ – ‘na anupasampannena sahaseyyā kappetabbā’ti. Seyyaṃ, āvuso rāhula, jānāhī’’ti. Atha kho āyasmā rāhulo seyyaṃ alabhamāno vaccakuṭiyā seyyaṃ kappesi. Atha kho bhagavā rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya yena vaccakuṭi tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ukkāsi. Āyasmāpi rāhulo ukkāsi. ‘‘Ko etthā’’ti? ‘‘Ahaṃ, bhagavā, rāhulo’’ti. ‘‘Kissa tvaṃ, rāhula, idha nisinnosī’’ti? Atha kho āyasmā rāhulo bhagavato etamatthaṃ ārocesi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, anupasampannena dirattatirattaṃ sahaseyyaṃ kappetuṃ. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

५१. ‘‘यो पन भिक्खु अनुपसम्पन्‍नेन उत्तरिदिरत्ततिरत्तं सहसेय्यं कप्पेय्य, पाचित्तिय’’न्ति।

51.‘‘Yo pana bhikkhu anupasampannena uttaridirattatirattaṃ sahaseyyaṃ kappeyya, pācittiya’’nti.

५२. यो पनाति यो यादिसो…पे॰… भिक्खूति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेतो भिक्खूति।

52.Yo panāti yo yādiso…pe… bhikkhūti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti.

अनुपसम्पन्‍नो नाम भिक्खुं ठपेत्वा अवसेसो अनुपसम्पन्‍नो नाम।

Anupasampanno nāma bhikkhuṃ ṭhapetvā avaseso anupasampanno nāma.

उत्तरिदिरत्ततिरत्तन्ति अतिरेकदिरत्ततिरत्तं।

Uttaridirattatirattanti atirekadirattatirattaṃ.

सहाति एकतो।

Sahāti ekato.

सेय्या नाम सब्बच्छन्‍ना, सब्बपरिच्छन्‍ना, येभुय्येनच्छन्‍ना, येभुय्येन परिच्छन्‍ना।

Seyyā nāma sabbacchannā, sabbaparicchannā, yebhuyyenacchannā, yebhuyyena paricchannā.

सेय्यं कप्पेय्याति चतुत्थे दिवसे अत्थङ्गते सूरिये, अनुपसम्पन्‍ने निपन्‍ने, भिक्खु निपज्‍जति, आपत्ति पाचित्तियस्स। भिक्खु निपन्‍ने, अनुपसम्पन्‍नो निपज्‍जति, आपत्ति पाचित्तियस्स। उभो वा निपज्‍जन्ति, आपत्ति पाचित्तियस्स। उट्ठहित्वा पुनप्पुनं निपज्‍जन्ति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

Seyyaṃ kappeyyāti catutthe divase atthaṅgate sūriye, anupasampanne nipanne, bhikkhu nipajjati, āpatti pācittiyassa. Bhikkhu nipanne, anupasampanno nipajjati, āpatti pācittiyassa. Ubho vā nipajjanti, āpatti pācittiyassa. Uṭṭhahitvā punappunaṃ nipajjanti, āpatti pācittiyassa.

५३. अनुपसम्पन्‍ने अनुपसम्पन्‍नसञ्‍ञी उत्तरिदिरत्ततिरत्तं सहसेय्यं कप्पेति, आपत्ति पाचित्तियस्स। अनुपसम्पन्‍ने वेमतिको उत्तरिदिरत्ततिरत्तं सहसेय्यं कप्पेति, आपत्ति पाचित्तियस्स। अनुपसम्पन्‍ने उपसम्पन्‍नसञ्‍ञी उत्तरिदिरत्ततिरत्तं सहसेय्यं कप्पेति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

53. Anupasampanne anupasampannasaññī uttaridirattatirattaṃ sahaseyyaṃ kappeti, āpatti pācittiyassa. Anupasampanne vematiko uttaridirattatirattaṃ sahaseyyaṃ kappeti, āpatti pācittiyassa. Anupasampanne upasampannasaññī uttaridirattatirattaṃ sahaseyyaṃ kappeti, āpatti pācittiyassa.

उपड्ढच्छन्‍ने उपड्ढपरिच्छन्‍ने, आपत्ति दुक्‍कटस्स। उपसम्पन्‍ने अनुपसम्पन्‍नसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स। उपसम्पन्‍ने वेमतिको, आपत्ति दुक्‍कटस्स। उपसम्पन्‍ने उपसम्पन्‍नसञ्‍ञी, अनापत्ति।

Upaḍḍhacchanne upaḍḍhaparicchanne, āpatti dukkaṭassa. Upasampanne anupasampannasaññī, āpatti dukkaṭassa. Upasampanne vematiko, āpatti dukkaṭassa. Upasampanne upasampannasaññī, anāpatti.

५४. अनापत्ति द्वेतिस्सो रत्तियो वसति, ऊनकद्वेतिस्सो रत्तियो वसति, द्वे रत्तियो वसित्वा ततियाय रत्तिया पुरारुणा निक्खमित्वा पुन वसति, सब्बच्छन्‍ने, सब्बअपरिच्छन्‍ने, सब्बपरिच्छन्‍ने सब्बअच्छन्‍ने ¹⁷, येभुय्येन अच्छन्‍ने, येभुय्येन अपरिच्छन्‍ने, अनुपसम्पन्‍ने निपन्‍ने भिक्खु निसीदति, भिक्खु निपन्‍ने अनुपसम्पन्‍नो निसीदति, उभो वा निसीदन्ति, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

54. Anāpatti dvetisso rattiyo vasati, ūnakadvetisso rattiyo vasati, dve rattiyo vasitvā tatiyāya rattiyā purāruṇā nikkhamitvā puna vasati, sabbacchanne, sabbaaparicchanne, sabbaparicchanne sabbaacchanne ¹⁸, yebhuyyena acchanne, yebhuyyena aparicchanne, anupasampanne nipanne bhikkhu nisīdati, bhikkhu nipanne anupasampanno nisīdati, ubho vā nisīdanti, ummattakassa, ādikammikassāti.

सहसेय्यसिक्खापदं निट्ठितं पञ्‍चमं।

Sahaseyyasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.

६. दुतियसहसेय्यसिक्खापदं

6. Dutiyasahaseyyasikkhāpadaṃ

५५. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन आयस्मा अनुरुद्धो कोसलेसु जनपदे ¹⁹ सावत्थिं गच्छन्तो सायं अञ्‍ञतरं गामं उपगच्छि। तेन खो पन समयेन तस्मिं गामे अञ्‍ञतरिस्सा इत्थिया आवसथागारं पञ्‍ञत्तं होति। अथ खो आयस्मा अनुरुद्धो येन सा इत्थी तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा तं इत्थिं एतदवोच – ‘‘सचे ते, भगिनि, अगरु, वसेय्याम एकरत्तं आवसथागारे’’ति। ‘‘वसेय्याथ, भन्ते’’ति। अञ्‍ञेपि अद्धिका येन सा इत्थी तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा तं इत्थिं एतदवोचुं – ‘‘सचे ते, अय्ये, अगरु वसेय्याम एकरत्तं आवसथागारे’’ति । ‘‘एसो खो अय्यो समणो पठमं उपगतो; सचे सो अनुजानाति, वसेय्याथा’’ति। अथ खो ते अद्धिका येनायस्मा अनुरुद्धो तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा आयस्मन्तं अनुरुद्धं एतदवोचुं – ‘‘सचे ते, भन्ते, अगरु, वसेय्याम एकरत्तं आवसथागारे’’ति। ‘‘वसेय्याथ, आवुसो’’ति। अथ खो सा इत्थी आयस्मन्ते अनुरुद्धे सह दस्सनेन पटिबद्धचित्ता अहोसि। अथ खो सा इत्थी येनायस्मा अनुरुद्धो तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा आयस्मन्तं अनुरुद्धं एतदवोच – ‘‘अय्यो, भन्ते, इमेहि मनुस्सेहि आकिण्णो न फासु विहरिस्सति। साधाहं, भन्ते, अय्यस्स मञ्‍चकं अब्भन्तरं पञ्‍ञपेय्य’’न्ति। अधिवासेसि खो आयस्मा अनुरुद्धो तुण्हीभावेन। अथ खो सा इत्थी आयस्मतो अनुरुद्धस्स मञ्‍चकं अब्भन्तरं पञ्‍ञपेत्वा अलङ्कतप्पटियत्ता गन्धगन्धिनी येनायस्मा अनुरुद्धो तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा आयस्मन्तं अनुरुद्धं एतदवोच – ‘‘अय्यो, भन्ते, अभिरूपो दस्सनीयो पासादिको, अहं चम्हि अभिरूपा दस्सनीया पासादिका। साधाहं, भन्ते, अय्यस्स पजापति भवेय्य’’न्ति। एवं वुत्ते आयस्मा अनुरुद्धो तुण्ही अहोसि। दुतियम्पि खो…पे॰… ततियम्पि खो सा इत्थी आयस्मन्तं अनुरुद्धं एतदवोच – ‘‘अय्यो, भन्ते, अभिरूपो दस्सनीयो पासादिको, अहञ्‍चम्हि अभिरूपा दस्सनीया पासादिका। साधु, भन्ते, अय्यो मञ्‍चेव पटिच्छतु ²⁰ सब्बञ्‍च सापतेय्य’’न्ति। ततियम्पि खो आयस्मा अनुरुद्धो तुण्ही अहोसि। अथ खो सा इत्थी साटकं निक्खिपित्वा आयस्मतो अनुरुद्धस्स पुरतो चङ्कमतिपि तिट्ठतिपि निसीदतिपि सेय्यम्पि कप्पेति। अथ खो आयस्मा अनुरुद्धो इन्द्रियानि ओक्खिपित्वा तं इत्थिं नेव ओलोकेसि नपि आलपि। अथ खो सा इत्थी – ‘‘अच्छरियं वत भो, अब्भुतं वत भो! बहू मे मनुस्सा सतेनपि सहस्सेनपि पहिणन्ति। अयं पन समणो – मया सामं याचियमानो – न इच्छति मञ्‍चेव पटिच्छितुं सब्बञ्‍च सापतेय्य’’न्ति साटकं निवासेत्वा आयस्मतो अनुरुद्धस्स पादेसु सिरसा निपतित्वा आयस्मन्तं अनुरुद्धं एतदवोच – ‘‘अच्‍चयो मं, भन्ते, अच्‍चगमा यथाबालं यथामूळ्हं यथाअकुसलं याहं एवमकासिं। तस्सा मे, भन्ते, अय्यो अच्‍चयं अच्‍चयतो पटिग्गण्हातु आयतिं संवराया’’ति। ‘‘तग्घ त्वं, भगिनि, अच्‍चयो अच्‍चगमा यथाबालं यथामूळ्हं यथाअकुसलं या त्वं एवमकासि। यतो च खो त्वं, भगिनि, अच्‍चयं अच्‍चयतो दिस्वा यथाधम्मं पटिकरोसि, तं ते मयं पटिग्गण्हाम। वुद्धि हेसा, भगिनि, अरियस्स विनये यो अच्‍चयं अच्‍चयतो दिस्वा यथाधम्मं पटिकरोति आयतिञ्‍च संवरं आपज्‍जती’’ति।

55. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā anuruddho kosalesu janapade ²¹ sāvatthiṃ gacchanto sāyaṃ aññataraṃ gāmaṃ upagacchi. Tena kho pana samayena tasmiṃ gāme aññatarissā itthiyā āvasathāgāraṃ paññattaṃ hoti. Atha kho āyasmā anuruddho yena sā itthī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā taṃ itthiṃ etadavoca – ‘‘sace te, bhagini, agaru, vaseyyāma ekarattaṃ āvasathāgāre’’ti. ‘‘Vaseyyātha, bhante’’ti. Aññepi addhikā yena sā itthī tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā taṃ itthiṃ etadavocuṃ – ‘‘sace te, ayye, agaru vaseyyāma ekarattaṃ āvasathāgāre’’ti . ‘‘Eso kho ayyo samaṇo paṭhamaṃ upagato; sace so anujānāti, vaseyyāthā’’ti. Atha kho te addhikā yenāyasmā anuruddho tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavocuṃ – ‘‘sace te, bhante, agaru, vaseyyāma ekarattaṃ āvasathāgāre’’ti. ‘‘Vaseyyātha, āvuso’’ti. Atha kho sā itthī āyasmante anuruddhe saha dassanena paṭibaddhacittā ahosi. Atha kho sā itthī yenāyasmā anuruddho tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavoca – ‘‘ayyo, bhante, imehi manussehi ākiṇṇo na phāsu viharissati. Sādhāhaṃ, bhante, ayyassa mañcakaṃ abbhantaraṃ paññapeyya’’nti. Adhivāsesi kho āyasmā anuruddho tuṇhībhāvena. Atha kho sā itthī āyasmato anuruddhassa mañcakaṃ abbhantaraṃ paññapetvā alaṅkatappaṭiyattā gandhagandhinī yenāyasmā anuruddho tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavoca – ‘‘ayyo, bhante, abhirūpo dassanīyo pāsādiko, ahaṃ camhi abhirūpā dassanīyā pāsādikā. Sādhāhaṃ, bhante, ayyassa pajāpati bhaveyya’’nti. Evaṃ vutte āyasmā anuruddho tuṇhī ahosi. Dutiyampi kho…pe… tatiyampi kho sā itthī āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavoca – ‘‘ayyo, bhante, abhirūpo dassanīyo pāsādiko, ahañcamhi abhirūpā dassanīyā pāsādikā. Sādhu, bhante, ayyo mañceva paṭicchatu ²² sabbañca sāpateyya’’nti. Tatiyampi kho āyasmā anuruddho tuṇhī ahosi. Atha kho sā itthī sāṭakaṃ nikkhipitvā āyasmato anuruddhassa purato caṅkamatipi tiṭṭhatipi nisīdatipi seyyampi kappeti. Atha kho āyasmā anuruddho indriyāni okkhipitvā taṃ itthiṃ neva olokesi napi ālapi. Atha kho sā itthī – ‘‘acchariyaṃ vata bho, abbhutaṃ vata bho! Bahū me manussā satenapi sahassenapi pahiṇanti. Ayaṃ pana samaṇo – mayā sāmaṃ yāciyamāno – na icchati mañceva paṭicchituṃ sabbañca sāpateyya’’nti sāṭakaṃ nivāsetvā āyasmato anuruddhassa pādesu sirasā nipatitvā āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavoca – ‘‘accayo maṃ, bhante, accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ yāhaṃ evamakāsiṃ. Tassā me, bhante, ayyo accayaṃ accayato paṭiggaṇhātu āyatiṃ saṃvarāyā’’ti. ‘‘Taggha tvaṃ, bhagini, accayo accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ yā tvaṃ evamakāsi. Yato ca kho tvaṃ, bhagini, accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikarosi, taṃ te mayaṃ paṭiggaṇhāma. Vuddhi hesā, bhagini, ariyassa vinaye yo accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikaroti āyatiñca saṃvaraṃ āpajjatī’’ti.

अथ खो सा इत्थी तस्सा रत्तिया अच्‍चयेन आयस्मन्तं अनुरुद्धं पणीतेन खादनीयेन भोजनीयेन सहत्था सन्तप्पेत्वा सम्पवारेत्वा, आयस्मन्तं अनुरुद्धं भुत्ताविं ओनीतपत्तपाणिं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्‍नं खो तं इत्थिं आयस्मा अनुरुद्धो धम्मिया कथाय सन्दस्सेसि समादपेसि समुत्तेजेसि सम्पहंसेसि। अथ खो सा इत्थी – आयस्मता अनुरुद्धेन धम्मिया कथाय सन्दस्सिता समादपिता समुत्तेजिता सम्पहंसिता – आयस्मन्तं अनुरुद्धं एतदवोच – ‘‘अभिक्‍कन्तं, भन्ते, अभिक्‍कन्तं, भन्ते! सेय्यथापि, भन्ते, निक्‍कुज्‍जितं वा उक्‍कुज्‍जेय्य, पटिच्छन्‍नं वा विवरेय्य, मूळ्हस्स वा मग्गं आचिक्खेय्य, अन्धकारे वा तेलपज्‍जोतं धारेय्य – चक्खुमन्तो रूपानि दक्खन्तीति, एवमेवं अय्येन अनुरुद्धेन अनेकपरियायेन धम्मो पकासितो। एसाहं, भन्ते, तं भगवन्तं सरणं गच्छामि धम्मञ्‍च भिक्खुसङ्घञ्‍च। उपासिकं मं अय्यो धारेतु अज्‍जतग्गे पाणुपेतं सरणं गत’’न्ति।

Atha kho sā itthī tassā rattiyā accayena āyasmantaṃ anuruddhaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappetvā sampavāretvā, āyasmantaṃ anuruddhaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ itthiṃ āyasmā anuruddho dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho sā itthī – āyasmatā anuruddhena dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā – āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante! Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti, evamevaṃ ayyena anuruddhena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, taṃ bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsikaṃ maṃ ayyo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.

अथ खो आयस्मा अनुरुद्धो सावत्थियं गन्त्वा भिक्खूनं एतमत्थं आरोचेसि। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम आयस्मा अनुरुद्धो मातुगामेन सहसेय्यं कप्पेस्सती’’ति! अथ खो ते भिक्खू आयस्मन्तं अनुरुद्धं अनेकपरियायेन विगरहित्वा भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… ‘‘सच्‍चं किर त्वं, अनुरुद्ध, मातुगामेन सहसेय्यं कप्पेसी’’ति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति । विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम त्वं, अनुरुद्ध, मातुगामेन सहसेय्यं कप्पेस्ससि! नेतं, अनुरुद्ध, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

Atha kho āyasmā anuruddho sāvatthiyaṃ gantvā bhikkhūnaṃ etamatthaṃ ārocesi. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma āyasmā anuruddho mātugāmena sahaseyyaṃ kappessatī’’ti! Atha kho te bhikkhū āyasmantaṃ anuruddhaṃ anekapariyāyena vigarahitvā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, anuruddha, mātugāmena sahaseyyaṃ kappesī’’ti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti . Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tvaṃ, anuruddha, mātugāmena sahaseyyaṃ kappessasi! Netaṃ, anuruddha, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

५६. ‘‘यो पन भिक्खु मातुगामेन सहसेय्यं कप्पेय्य पाचित्तिय’’न्ति।

56.‘‘Yo pana bhikkhu mātugāmena sahaseyyaṃ kappeyya pācittiya’’nti.

५७. यो पनाति यो यादिसो…पे॰… भिक्खूति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेतो भिक्खूति।

57.Yo panāti yo yādiso…pe… bhikkhūti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti.

मातुगामो नाम मनुस्सित्थी, न यक्खी ²³, न पेती, न तिरच्छानगता; अन्तमसो तदहुजातापि दारिका, पगेव महत्तरी।

Mātugāmo nāma manussitthī, na yakkhī ²⁴, na petī, na tiracchānagatā; antamaso tadahujātāpi dārikā, pageva mahattarī.

सहाति एकतो।

Sahāti ekato.

Seyyā nāma sabbacchannā, sabbaparicchannā, yebhuyyenacchannā, yebhuyyena paricchannā.

सेय्यं कप्पेय्याति अत्थङ्गते सूरिये, मातुगामे निपन्‍ने भिक्खु निपज्‍जति, आपत्ति पाचित्तियस्स। भिक्खु निपन्‍ने मातुगामो निपज्‍जति, आपत्ति पाचित्तियस्स। उभो वा निपज्‍जन्ति, आपत्ति पाचित्तियस्स। उट्ठहित्वा पुनप्पुनं निपज्‍जन्ति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

Seyyaṃ kappeyyāti atthaṅgate sūriye, mātugāme nipanne bhikkhu nipajjati, āpatti pācittiyassa. Bhikkhu nipanne mātugāmo nipajjati, āpatti pācittiyassa. Ubho vā nipajjanti, āpatti pācittiyassa. Uṭṭhahitvā punappunaṃ nipajjanti, āpatti pācittiyassa.

५८. मातुगामे मातुगामसञ्‍ञी सहसेय्यं कप्पेति, आपत्ति पाचित्तियस्स। मातुगामे वेमतिको सहसेय्यं कप्पेति, आपत्ति पाचित्तियस्स। मातुगामे अमातुगामसञ्‍ञी सहसेय्यं कप्पेति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

58. Mātugāme mātugāmasaññī sahaseyyaṃ kappeti, āpatti pācittiyassa. Mātugāme vematiko sahaseyyaṃ kappeti, āpatti pācittiyassa. Mātugāme amātugāmasaññī sahaseyyaṃ kappeti, āpatti pācittiyassa.

उपड्ढच्छन्‍ने उपड्ढपरिच्छन्‍ने, आपत्ति दुक्‍कटस्स। यक्खिया वा पेतिया वा पण्डकेन वा तिरच्छानगतित्थिया वा सहसेय्यं कप्पेति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अमातुगामे मातुगामसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अमातुगामे वेमतिको, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अमातुगामे अमातुगामसञ्‍ञी, अनापत्ति।

Upaḍḍhacchanne upaḍḍhaparicchanne, āpatti dukkaṭassa. Yakkhiyā vā petiyā vā paṇḍakena vā tiracchānagatitthiyā vā sahaseyyaṃ kappeti, āpatti dukkaṭassa. Amātugāme mātugāmasaññī, āpatti dukkaṭassa. Amātugāme vematiko, āpatti dukkaṭassa. Amātugāme amātugāmasaññī, anāpatti.

५९. अनापत्ति सब्बच्छन्‍ने सब्बअपरिच्छन्‍ने, सब्बपरिच्छन्‍ने सब्बअच्छन्‍ने ²⁵, येभुय्येन अच्छन्‍ने, येभुय्येन अपरिच्छन्‍ने, मातुगामे निपन्‍ने भिक्खु निसीदति , भिक्खु निपन्‍ने मातुगामो निसीदति, उभो वा निसीदन्ति, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

59. Anāpatti sabbacchanne sabbaaparicchanne, sabbaparicchanne sabbaacchanne ²⁶, yebhuyyena acchanne, yebhuyyena aparicchanne, mātugāme nipanne bhikkhu nisīdati , bhikkhu nipanne mātugāmo nisīdati, ubho vā nisīdanti, ummattakassa, ādikammikassāti.

दुतियसहसेय्यसिक्खापदं निट्ठितं छट्ठं।

Dutiyasahaseyyasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.

७. धम्मदेसनासिक्खापदं

7. Dhammadesanāsikkhāpadaṃ

६०. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन आयस्मा उदायी सावत्थियं कुलूपको होति, बहुकानि कुलानि उपसङ्कमति। अथ खो आयस्मा उदायी पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय येन अञ्‍ञतरं कुलं तेनुपसङ्कमि। तेन खो पन समयेन घरणी निवेसनद्वारे निसिन्‍ना होति, घरसुण्हा आवसथद्वारे निसिन्‍ना होति। अथ खो आयस्मा उदायी येन घरणी तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा घरणिया उपकण्णके धम्मं देसेसि। अथ खो घरसुण्हाय एतदहोसि – ‘‘कि नु खो सो समणो सस्सुया जारो उदाहु ओभासती’’ति?

60. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā udāyī sāvatthiyaṃ kulūpako hoti, bahukāni kulāni upasaṅkamati. Atha kho āyasmā udāyī pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena aññataraṃ kulaṃ tenupasaṅkami. Tena kho pana samayena gharaṇī nivesanadvāre nisinnā hoti, gharasuṇhā āvasathadvāre nisinnā hoti. Atha kho āyasmā udāyī yena gharaṇī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā gharaṇiyā upakaṇṇake dhammaṃ desesi. Atha kho gharasuṇhāya etadahosi – ‘‘ki nu kho so samaṇo sassuyā jāro udāhu obhāsatī’’ti?

अथ खो आयस्मा उदायी घरणिया उपकण्णके धम्मं देसेत्वा येन घरसुण्हा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा घरसुण्हाय उपकण्णके धम्मं देसेसि। अथ खो घरणिया एतदहोसि – ‘‘किं नु खो सो समणो घरसुण्हाय जारो उदाहु ओभासती’’ति ? अथ खो आयस्मा उदायी घरसुण्हाय उपकण्णके धम्मं देसेत्वा पक्‍कामि। अथ खो घरणी घरसुण्हं एतदवोच – ‘‘हे जे, किं ते एसो समणो अवोचा’’ति? ‘‘धम्मं मे, अय्ये, देसेसि’’। ‘‘अय्याय पन किं अवोचा’’ति? ‘‘मय्हम्पि धम्मं देसेसी’’ति। ता उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम अय्यो उदायी मातुगामस्स उपकण्णके धम्मं देसेस्सति! ननु नाम विस्सट्ठेन विवटेन धम्मो देसेतब्बो’’ति?

Atha kho āyasmā udāyī gharaṇiyā upakaṇṇake dhammaṃ desetvā yena gharasuṇhā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā gharasuṇhāya upakaṇṇake dhammaṃ desesi. Atha kho gharaṇiyā etadahosi – ‘‘kiṃ nu kho so samaṇo gharasuṇhāya jāro udāhu obhāsatī’’ti ? Atha kho āyasmā udāyī gharasuṇhāya upakaṇṇake dhammaṃ desetvā pakkāmi. Atha kho gharaṇī gharasuṇhaṃ etadavoca – ‘‘he je, kiṃ te eso samaṇo avocā’’ti? ‘‘Dhammaṃ me, ayye, desesi’’. ‘‘Ayyāya pana kiṃ avocā’’ti? ‘‘Mayhampi dhammaṃ desesī’’ti. Tā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma ayyo udāyī mātugāmassa upakaṇṇake dhammaṃ desessati! Nanu nāma vissaṭṭhena vivaṭena dhammo desetabbo’’ti?

अस्सोसुं खो भिक्खू तासं इत्थीनं उज्झायन्तीनं खिय्यन्तीनं विपाचेन्तीनं। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम आयस्मा उदायी मातुगामस्स धम्मं देसेस्सती’’ति! अथ खो ते भिक्खू आयस्मन्तं उदायिं अनेकपरियायेन विगरहित्वा भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… ‘‘सच्‍चं किर त्वं, उदायि, मातुगामस्स धम्मं देसेसी’’ति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम त्वं, मोघपुरिस, मातुगामस्स धम्मं देसेस्ससि। नेतं मोघपुरिस, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

Assosuṃ kho bhikkhū tāsaṃ itthīnaṃ ujjhāyantīnaṃ khiyyantīnaṃ vipācentīnaṃ. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma āyasmā udāyī mātugāmassa dhammaṃ desessatī’’ti! Atha kho te bhikkhū āyasmantaṃ udāyiṃ anekapariyāyena vigarahitvā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, udāyi, mātugāmassa dhammaṃ desesī’’ti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tvaṃ, moghapurisa, mātugāmassa dhammaṃ desessasi. Netaṃ moghapurisa, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

‘‘यो पन भिक्खु मातुगामस्स धम्मं देसेय्य पाचित्तिय’’न्ति।

‘‘Yo pana bhikkhu mātugāmassa dhammaṃ deseyya pācittiya’’nti.

एवञ्‍चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं होति।

Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.

६१. तेन खो पन समयेन उपासिका भिक्खू पस्सित्वा एतदवोचुं – ‘‘इङ्घाय्या धम्मं देसेथा’’ति। ‘‘न, भगिनी, कप्पति मातुगामस्स धम्मं देसेतु’’न्ति। ‘‘इङ्घाय्या छप्पञ्‍चवाचाहि धम्मं देसेथ, सक्‍का एत्तकेनपि धम्मो अञ्‍ञातु’’न्ति। ‘‘न, भगिनी, कप्पति मातुगामस्स धम्मं देसेतु’’न्ति। कुक्‍कुच्‍चायन्ता न देसेसुं। उपासिका उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम अय्या अम्हेहि याचियमाना धम्मं न देसेस्सन्ती’’ति! अस्सोसुं खो भिक्खू तासं उपासिकानं उज्झायन्तीनं खिय्यन्तीनं विपाचेन्तीनं। अथ खो ते भिक्खू भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं। अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, मातुगामस्स छप्पञ्‍चवाचाहि धम्मं देसेतुं। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

61. Tena kho pana samayena upāsikā bhikkhū passitvā etadavocuṃ – ‘‘iṅghāyyā dhammaṃ desethā’’ti. ‘‘Na, bhaginī, kappati mātugāmassa dhammaṃ desetu’’nti. ‘‘Iṅghāyyā chappañcavācāhi dhammaṃ desetha, sakkā ettakenapi dhammo aññātu’’nti. ‘‘Na, bhaginī, kappati mātugāmassa dhammaṃ desetu’’nti. Kukkuccāyantā na desesuṃ. Upāsikā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma ayyā amhehi yāciyamānā dhammaṃ na desessantī’’ti! Assosuṃ kho bhikkhū tāsaṃ upāsikānaṃ ujjhāyantīnaṃ khiyyantīnaṃ vipācentīnaṃ. Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, mātugāmassa chappañcavācāhi dhammaṃ desetuṃ. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

‘‘यो पन भिक्खू मातुगामस्स उत्तरिछप्पञ्‍चवाचाहि धम्मं देसेय्य, पाचित्तिय’’न्ति।

‘‘Yo pana bhikkhū mātugāmassa uttarichappañcavācāhi dhammaṃ deseyya, pācittiya’’nti.

एवञ्‍चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं होति।

Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.

६२. तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू – ‘‘भगवता अनुञ्‍ञातं मातुगामस्स छप्पञ्‍चवाचाहि धम्मं देसेतु’’न्ति ते अविञ्‍ञुं पुरिसविग्गहं उपनिसीदापेत्वा मातुगामस्स उत्तरिछप्पञ्‍चवाचाहि धम्मं देसेन्ति। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम छब्बग्गिया भिक्खू अविञ्‍ञुं पुरिसविग्गहं उपनिसीदापेत्वा मातुगामस्स उत्तरिछप्पञ्‍चवाचाहि धम्मं देसेस्सन्ती’’ति!

62. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū – ‘‘bhagavatā anuññātaṃ mātugāmassa chappañcavācāhi dhammaṃ desetu’’nti te aviññuṃ purisaviggahaṃ upanisīdāpetvā mātugāmassa uttarichappañcavācāhi dhammaṃ desenti. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū aviññuṃ purisaviggahaṃ upanisīdāpetvā mātugāmassa uttarichappañcavācāhi dhammaṃ desessantī’’ti!

अथ खो ते भिक्खू छब्बग्गिये भिक्खू अनेकपरियायेन विगरहित्वा भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… ‘‘सच्‍चं किर तुम्हे, भिक्खवे, अविञ्‍ञुं पुरिसविग्गहं उपनिसीदापेत्वा मातुगामस्स उत्तरिछप्पञ्‍चवाचाहि धम्मं देसेथा’’ति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम तुम्हे, मोघपुरिसा, अविञ्‍ञुं पुरिसविग्गहं उपनिसीदापेत्वा मातुगामस्स उत्तरिछप्पञ्‍चवाचाहि धम्मं देसेस्सथ! नेतं, मोघपुरिसा, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

Atha kho te bhikkhū chabbaggiye bhikkhū anekapariyāyena vigarahitvā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… ‘‘saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, aviññuṃ purisaviggahaṃ upanisīdāpetvā mātugāmassa uttarichappañcavācāhi dhammaṃ desethā’’ti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, aviññuṃ purisaviggahaṃ upanisīdāpetvā mātugāmassa uttarichappañcavācāhi dhammaṃ desessatha! Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

६३. ‘‘यो पन भिक्खु मातुगामस्स उत्तरिछप्पञ्‍चवाचाहि धम्मं देसेय्य, अञ्‍ञत्र विञ्‍ञुना पुरिसविग्गहेन, पाचित्तिय’’न्ति।

63.‘‘Yo pana bhikkhu mātugāmassa uttarichappañcavācāhi dhammaṃ deseyya, aññatra viññunā purisaviggahena, pācittiya’’nti.

६४. यो पनाति यो यादिसो…पे॰… भिक्खूति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेतो भिक्खूति।

64.Yo panāti yo yādiso…pe… bhikkhūti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti.

मातुगामो नाम मनुस्सित्थी; न यक्खी न पेती न तिरच्छानगता; विञ्‍ञू, पटिबला सुभासितदुब्भासितं दुट्ठुल्‍लादुट्ठुल्‍लं आजानितुं।

Mātugāmo nāma manussitthī; na yakkhī na petī na tiracchānagatā; viññū, paṭibalā subhāsitadubbhāsitaṃ duṭṭhullāduṭṭhullaṃ ājānituṃ.

उत्तरिछप्पञ्‍चवाचाहीति अतिरेकछप्पञ्‍चवाचाहि।

Uttarichappañcavācāhīti atirekachappañcavācāhi.

Dhammo nāma buddhabhāsito, sāvakabhāsito, isibhāsito, devatābhāsito, atthūpasañhito, dhammūpasañhito.

देसेय्याति पदेन देसेति, पदे पदे आपत्ति पाचित्तियस्स। अक्खराय देसेति, अक्खरक्खराय आपत्ति पाचित्तियस्स।

Deseyyāti padena deseti, pade pade āpatti pācittiyassa. Akkharāya deseti, akkharakkharāya āpatti pācittiyassa.

अञ्‍ञत्र विञ्‍ञुना पुरिसविग्गहेनाति ठपेत्वा विञ्‍ञुं पुरिसविग्गहं। विञ्‍ञू नाम पुरिसविग्गहो, पटिबलो होति सुभासितदुब्भासितं दुट्ठुल्‍लादुट्ठुल्‍लं आजानितुं।

Aññatra viññunā purisaviggahenāti ṭhapetvā viññuṃ purisaviggahaṃ. Viññū nāma purisaviggaho, paṭibalo hoti subhāsitadubbhāsitaṃ duṭṭhullāduṭṭhullaṃ ājānituṃ.

६५. मातुगामे मातुगामसञ्‍ञी उत्तरिछप्पञ्‍चवाचाहि धम्मं देसेति, अञ्‍ञत्र विञ्‍ञुना पुरिसविग्गहेन, आपत्ति पाचित्तियस्स। मातुगामे वेमतिको उत्तरिछप्पञ्‍चवाचाहि धम्मं देसेति, अञ्‍ञत्र विञ्‍ञुना पुरिसविग्गहेन, आपत्ति पाचित्तियस्स। मातुगामे अमातुगामसञ्‍ञी उत्तरिछप्पञ्‍चवाचाहि धम्मं देसेति, अञ्‍ञत्र विञ्‍ञुना पुरिसविग्गहेन, आपत्ति पाचित्तियस्स।

65. Mātugāme mātugāmasaññī uttarichappañcavācāhi dhammaṃ deseti, aññatra viññunā purisaviggahena, āpatti pācittiyassa. Mātugāme vematiko uttarichappañcavācāhi dhammaṃ deseti, aññatra viññunā purisaviggahena, āpatti pācittiyassa. Mātugāme amātugāmasaññī uttarichappañcavācāhi dhammaṃ deseti, aññatra viññunā purisaviggahena, āpatti pācittiyassa.

यक्खिया वा पेतिया वा पण्डकस्स वा तिरच्छानगतमनुस्सविग्गहित्थिया वा उत्तरिछप्पञ्‍चवाचाहि धम्मं देसेति, अञ्‍ञत्र विञ्‍ञुना पुरिसविग्गहेन, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अमातुगामे मातुगामसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अमातुगामे वेमतिको, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अमातुगामे अमातुगामसञ्‍ञी, अनापत्ति।

Yakkhiyā vā petiyā vā paṇḍakassa vā tiracchānagatamanussaviggahitthiyā vā uttarichappañcavācāhi dhammaṃ deseti, aññatra viññunā purisaviggahena, āpatti dukkaṭassa. Amātugāme mātugāmasaññī, āpatti dukkaṭassa. Amātugāme vematiko, āpatti dukkaṭassa. Amātugāme amātugāmasaññī, anāpatti.

६६. अनापत्ति विञ्‍ञुना पुरिसविग्गहेन, छप्पञ्‍चवाचाहि धम्मं देसेति, ऊनकछप्पञ्‍चवाचाहि धम्मं देसेति, उट्ठहित्वा पुन निसीदित्वा देसेति, मातुगामो उट्ठहित्वा पुन निसीदति तस्मिं देसेति, अञ्‍ञस्स मातुगामस्स देसेति, पञ्हं पुच्छति, पञ्हं पुट्ठो कथेति, अञ्‍ञस्सत्थाय भणन्तं मातुगामो सुणाति, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

66. Anāpatti viññunā purisaviggahena, chappañcavācāhi dhammaṃ deseti, ūnakachappañcavācāhi dhammaṃ deseti, uṭṭhahitvā puna nisīditvā deseti, mātugāmo uṭṭhahitvā puna nisīdati tasmiṃ deseti, aññassa mātugāmassa deseti, pañhaṃ pucchati, pañhaṃ puṭṭho katheti, aññassatthāya bhaṇantaṃ mātugāmo suṇāti, ummattakassa, ādikammikassāti.

धम्मदेसनासिक्खापदं निट्ठितं सत्तमं।

Dhammadesanāsikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ.

८. भूतारोचनसिक्खापदं

8. Bhūtārocanasikkhāpadaṃ

६७. ²⁷ तेन समयेन बुद्धो भगवा वेसालियं विहरति महावने कूटागारसालायं। तेन खो पन समयेन सम्बहुला सन्दिट्ठा सम्भत्ता भिक्खू वग्गुमुदाय नदिया तीरे वस्सं उपगच्छिंसु। तेन खो पन समयेन वज्‍जी दुब्भिक्खा होति – द्वीहितिका सेतट्ठिका सलाकावुत्ता, न सुकरा उञ्छेन पग्गहेन यापेतुं। अथ खो तेसं भिक्खूनं एतदहोसि – ‘‘एतरहि खो वज्‍जी दुब्भिक्खा – द्वीहितिका सेतट्ठिका सलाकावुत्ता, न सुकरा उञ्छेन पग्गहेन यापेतुं। केन नु खो मयं उपायेन समग्गा सम्मोदमाना अविवदमाना फासुकं वस्सं वसेय्याम, न च पिण्डकेन किलमेय्यामा’’ति? एकच्‍चे एवमाहंसु – ‘‘हन्द मयं, आवुसो, गिहीनं कम्मन्तं अधिट्ठेम। एवं ते अम्हाकं दातुं मञ्‍ञिस्सन्ति। एवं मयं समग्गा सम्मोदमाना अविवदमाना फासुकं वस्सं वसिस्साम, न च पिण्डकेन किलमिस्सामा’’ति। एकच्‍चे एवमाहंसु – ‘‘अलं, आवुसो, किं गिहीनं कम्मन्तं अधिट्ठितेन? हन्द मयं, आवुसो, गिहीनं दूतेय्यं हराम। एवं ते अम्हाकं दातुं मञ्‍ञिस्सन्ति। एवं मयं समग्गा सम्मोदमाना अविवदमाना फासुकं वस्सं वसिस्साम, न च पिण्डकेन किलमिस्सामा’’ति। एकच्‍चे एवमाहंसु – ‘‘अलं, आवुसो; किं गिहीनं कम्मन्तं अधिट्ठितेन! किं गिहीनं दूतेय्यं हटेन! हन्द मयं, आवुसो, गिहीनं अञ्‍ञमञ्‍ञस्स उत्तरिमनुस्सधम्मस्स वण्णं भासिस्साम – ‘असुको भिक्खु पठमस्स झानस्स लाभी, असुको भिक्खु दुतियस्स झानस्स लाभी, असुको भिक्खु ततियस्स झानस्स लाभी, असुको भिक्खु चतुत्थस्स झानस्स लाभी, असुको भिक्खु सोतापन्‍नो, असुको भिक्खु सकदागामी, असुको भिक्खु अनागामी, असुको भिक्खु अरहा, असुको भिक्खु तेविज्‍जो, असुको भिक्खु छळभिञ्‍ञोति। एवं ते अम्हाकं दातुं मञ्‍ञिस्सन्ति। एवं मयं समग्गा सम्मोदमाना अविवदमाना फासुकं वस्सं वसिस्साम, न च पिण्डकेन किलमिस्सामा’’ति। एसो येव खो, आवुसो, सेय्यो, यो अम्हाकं गिहीनं अञ्‍ञमञ्‍ञस्स उत्तरिमनुस्सधम्मस्स वण्णो भासितो’’ति।

67.²⁸ Tena samayena buddho bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Tena kho pana samayena sambahulā sandiṭṭhā sambhattā bhikkhū vaggumudāya nadiyā tīre vassaṃ upagacchiṃsu. Tena kho pana samayena vajjī dubbhikkhā hoti – dvīhitikā setaṭṭhikā salākāvuttā, na sukarā uñchena paggahena yāpetuṃ. Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi – ‘‘etarahi kho vajjī dubbhikkhā – dvīhitikā setaṭṭhikā salākāvuttā, na sukarā uñchena paggahena yāpetuṃ. Kena nu kho mayaṃ upāyena samaggā sammodamānā avivadamānā phāsukaṃ vassaṃ vaseyyāma, na ca piṇḍakena kilameyyāmā’’ti? Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘handa mayaṃ, āvuso, gihīnaṃ kammantaṃ adhiṭṭhema. Evaṃ te amhākaṃ dātuṃ maññissanti. Evaṃ mayaṃ samaggā sammodamānā avivadamānā phāsukaṃ vassaṃ vasissāma, na ca piṇḍakena kilamissāmā’’ti. Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘alaṃ, āvuso, kiṃ gihīnaṃ kammantaṃ adhiṭṭhitena? Handa mayaṃ, āvuso, gihīnaṃ dūteyyaṃ harāma. Evaṃ te amhākaṃ dātuṃ maññissanti. Evaṃ mayaṃ samaggā sammodamānā avivadamānā phāsukaṃ vassaṃ vasissāma, na ca piṇḍakena kilamissāmā’’ti. Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘alaṃ, āvuso; kiṃ gihīnaṃ kammantaṃ adhiṭṭhitena! Kiṃ gihīnaṃ dūteyyaṃ haṭena! Handa mayaṃ, āvuso, gihīnaṃ aññamaññassa uttarimanussadhammassa vaṇṇaṃ bhāsissāma – ‘asuko bhikkhu paṭhamassa jhānassa lābhī, asuko bhikkhu dutiyassa jhānassa lābhī, asuko bhikkhu tatiyassa jhānassa lābhī, asuko bhikkhu catutthassa jhānassa lābhī, asuko bhikkhu sotāpanno, asuko bhikkhu sakadāgāmī, asuko bhikkhu anāgāmī, asuko bhikkhu arahā, asuko bhikkhu tevijjo, asuko bhikkhu chaḷabhiññoti. Evaṃ te amhākaṃ dātuṃ maññissanti. Evaṃ mayaṃ samaggā sammodamānā avivadamānā phāsukaṃ vassaṃ vasissāma, na ca piṇḍakena kilamissāmā’’ti. Eso yeva kho, āvuso, seyyo, yo amhākaṃ gihīnaṃ aññamaññassa uttarimanussadhammassa vaṇṇo bhāsito’’ti.

अथ खो ते भिक्खू गिहीनं अञ्‍ञमञ्‍ञस्स उत्तरिमनुस्सधम्मस्स वण्णं भासिंसु – ‘‘असुको भिक्खु पठमस्स झानस्स लाभी…पे॰… असुको भिक्खु छळभिञ्‍ञो’’ति। अथ खो ते मनुस्सा – ‘‘लाभा वत नो, सुलद्धं वत नो, येसं नो एवरूपा भिक्खू वस्सं उपगता, न वत नो इतो पुब्बे एवरूपा भिक्खू वस्सं उपगता, यथयिमे भिक्खू सीलवन्तो कल्याणधम्मा’’ति। ते न तादिसानि भोजनानि अत्तना भुञ्‍जन्ति, मातापितूनं देन्ति पुत्तदारस्स देन्ति दासकम्मकरपोरिसस्स देन्ति मित्तामच्‍चानं देन्ति ञातिसालोहितानं देन्ति यादिसानि भिक्खूनं देन्ति। न तादिसानि खादनीयानि सायनीयानि पानानि अत्तना खादन्ति सायन्ति पिवन्ति ²⁹ मातापितूनं देन्ति पुत्तदारस्स देन्ति दासकम्मकरपोरिसस्स देन्ति मित्तामच्‍चानं देन्ति ञातिसालोहितानं देन्ति , यादिसानि भिक्खूनं देन्ति। अथ खो ते भिक्खू वण्णवा अहेसुं पीणिन्द्रिया पसन्‍नमुखवण्णा विप्पसन्‍नछविवण्णा।

Atha kho te bhikkhū gihīnaṃ aññamaññassa uttarimanussadhammassa vaṇṇaṃ bhāsiṃsu – ‘‘asuko bhikkhu paṭhamassa jhānassa lābhī…pe… asuko bhikkhu chaḷabhiñño’’ti. Atha kho te manussā – ‘‘lābhā vata no, suladdhaṃ vata no, yesaṃ no evarūpā bhikkhū vassaṃ upagatā, na vata no ito pubbe evarūpā bhikkhū vassaṃ upagatā, yathayime bhikkhū sīlavanto kalyāṇadhammā’’ti. Te na tādisāni bhojanāni attanā bhuñjanti, mātāpitūnaṃ denti puttadārassa denti dāsakammakaraporisassa denti mittāmaccānaṃ denti ñātisālohitānaṃ denti yādisāni bhikkhūnaṃ denti. Na tādisāni khādanīyāni sāyanīyāni pānāni attanā khādanti sāyanti pivanti ³⁰ mātāpitūnaṃ denti puttadārassa denti dāsakammakaraporisassa denti mittāmaccānaṃ denti ñātisālohitānaṃ denti , yādisāni bhikkhūnaṃ denti. Atha kho te bhikkhū vaṇṇavā ahesuṃ pīṇindriyā pasannamukhavaṇṇā vippasannachavivaṇṇā.

६८. आचिण्णं खो पनेतं वस्संवुट्ठानं भिक्खूनं भगवन्तं दस्सनाय उपसङ्कमितुं। अथ खो ते भिक्खू वस्संवुट्ठा तेमासच्‍चयेन सेनासनं संसामेत्वा पत्तचीवरमादाय येन वेसाली तेन पक्‍कमिंसु। अनुपुब्बेन येन वेसाली महावनं कूटागारसाला येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। तेन खो पन समयेन दिसासु वस्संवुट्ठा भिक्खू किसा होन्ति लूखा दुब्बण्णा उप्पण्डुप्पण्डुकजाता धमनिसन्थतगत्ता। वग्गुमुदातीरिया पन भिक्खू वण्णवा होन्ति पीणिन्द्रिया पसन्‍नमुखवण्णा विप्पसन्‍नछविवण्णा। आचिण्णं खो पनेतं बुद्धानं भगवन्तानं आगन्तुकेहि भिक्खूहि सद्धिं पटिसम्मोदितुं। अथ खो भगवा वग्गुमुदातीरिये भिक्खू एतदवोच – ‘‘कच्‍चि, भिक्खवे, खमनीयं, कच्‍चि यापनीयं, कच्‍चि समग्गा सम्मोदमाना अविवदमाना फासुकं वस्सं वसित्थ, न च पिण्डकेन किलमित्था’’ति? ‘‘खमनीयं भगवा, यापनीयं भगवा। समग्गा च मयं, भन्ते, सम्मोदमाना अविवदमाना फासुकं वस्सं वसिम्हा, न च पिण्डकेन किलमिम्हा’’ति। जानन्तापि तथागता पुच्छन्ति, जानन्तापि न पुच्छन्ति। कालं विदित्वा पुच्छन्ति , कालं विदित्वा न पुच्छन्ति। अत्थसञ्हितं तथागता पुच्छन्ति, नो अनत्थसञ्हितं। अनत्थसञ्हिते सेतुघातो तथागतानं। द्वीहाकारेहि बुद्धा भगवन्तो भिक्खू पटिपुच्छन्ति – धम्मं वा देसेस्साम, सावकानं वा सिक्खापदं पञ्‍ञपेस्सामाति।

68. Āciṇṇaṃ kho panetaṃ vassaṃvuṭṭhānaṃ bhikkhūnaṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Atha kho te bhikkhū vassaṃvuṭṭhā temāsaccayena senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya yena vesālī tena pakkamiṃsu. Anupubbena yena vesālī mahāvanaṃ kūṭāgārasālā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Tena kho pana samayena disāsu vassaṃvuṭṭhā bhikkhū kisā honti lūkhā dubbaṇṇā uppaṇḍuppaṇḍukajātā dhamanisanthatagattā. Vaggumudātīriyā pana bhikkhū vaṇṇavā honti pīṇindriyā pasannamukhavaṇṇā vippasannachavivaṇṇā. Āciṇṇaṃ kho panetaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ āgantukehi bhikkhūhi saddhiṃ paṭisammodituṃ. Atha kho bhagavā vaggumudātīriye bhikkhū etadavoca – ‘‘kacci, bhikkhave, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, kacci samaggā sammodamānā avivadamānā phāsukaṃ vassaṃ vasittha, na ca piṇḍakena kilamitthā’’ti? ‘‘Khamanīyaṃ bhagavā, yāpanīyaṃ bhagavā. Samaggā ca mayaṃ, bhante, sammodamānā avivadamānā phāsukaṃ vassaṃ vasimhā, na ca piṇḍakena kilamimhā’’ti. Jānantāpi tathāgatā pucchanti, jānantāpi na pucchanti. Kālaṃ viditvā pucchanti , kālaṃ viditvā na pucchanti. Atthasañhitaṃ tathāgatā pucchanti, no anatthasañhitaṃ. Anatthasañhite setughāto tathāgatānaṃ. Dvīhākārehi buddhā bhagavanto bhikkhū paṭipucchanti – dhammaṃ vā desessāma, sāvakānaṃ vā sikkhāpadaṃ paññapessāmāti.

अथ खो भगवा वग्गुमुदातीरिये भिक्खू एतदवोच – ‘‘यथा कथं पन तुम्हे, भिक्खवे, समग्गा सम्मोदमाना अविवदमाना फासुकं वस्सं वसित्थ, न च पिण्डकेन किलमित्था’’ति? अथ खो ते भिक्खू भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं। ‘‘कच्‍चि पन वो, भिक्खवे, भूत’’न्ति? ‘‘भूतं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम तुम्हे, भिक्खवे, उदरस्स कारणा गिहीनं अञ्‍ञमञ्‍ञस्स उत्तरिमनुस्सधम्मस्स वण्णं भासिस्सथ! नेतं, भिक्खवे, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

Atha kho bhagavā vaggumudātīriye bhikkhū etadavoca – ‘‘yathā kathaṃ pana tumhe, bhikkhave, samaggā sammodamānā avivadamānā phāsukaṃ vassaṃ vasittha, na ca piṇḍakena kilamitthā’’ti? Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. ‘‘Kacci pana vo, bhikkhave, bhūta’’nti? ‘‘Bhūtaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, bhikkhave, udarassa kāraṇā gihīnaṃ aññamaññassa uttarimanussadhammassa vaṇṇaṃ bhāsissatha! Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

६९. ‘‘यो पन भिक्खु अनुपसम्पन्‍नस्स उत्तरिमनुस्सधम्मं आरोचेय्य भूतस्मिं, पाचित्तिय’’न्ति।

69.‘‘Yo pana bhikkhu anupasampannassa uttarimanussadhammaṃ āroceyya bhūtasmiṃ, pācittiya’’nti.

७०. यो पनाति यो यादिसो…पे॰… भिक्खूति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेतो भिक्खूति।

70.Yo panāti yo yādiso…pe… bhikkhūti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti.

अनुपसम्पन्‍नो नाम भिक्खुञ्‍च भिक्खुनिञ्‍च ठपेत्वा, अवसेसो अनुपसम्पन्‍नो नाम।

Anupasampanno nāma bhikkhuñca bhikkhuniñca ṭhapetvā, avaseso anupasampanno nāma.

³¹ उत्तरिमनुस्सधम्मो नाम झानं, विमोक्खो, समाधि, समापत्ति, ञाणदस्सनं, मग्गभावना, फलसच्छिकिरिया, किलेसप्पहानं, विनीवरणता चित्तस्स, सुञ्‍ञागारे अभिरति।

³²Uttarimanussadhammo nāma jhānaṃ, vimokkho, samādhi, samāpatti, ñāṇadassanaṃ, maggabhāvanā, phalasacchikiriyā, kilesappahānaṃ, vinīvaraṇatā cittassa, suññāgāre abhirati.

³³ झानन्ति पठमं झानं, दुतियं झानं, ततियं झानं, चतुत्थं झानं।

³⁴Jhānanti paṭhamaṃ jhānaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ, catutthaṃ jhānaṃ.

³⁵ विमोक्खोति सुञ्‍ञतो विमोक्खो, अनिमित्तो विमोक्खो, अप्पणिहितो विमोक्खो।

³⁶Vimokkhoti suññato vimokkho, animitto vimokkho, appaṇihito vimokkho.

³⁷ समाधीति सुञ्‍ञतो समाधि, अनिमित्तो समाधि, अप्पणिहितो समाधि।

³⁸Samādhīti suññato samādhi, animitto samādhi, appaṇihito samādhi.

³⁹ समापत्तीति सुञ्‍ञता समापत्ति, अनिमित्ता समापत्ति, अप्पणिहिता समापत्ति।

⁴⁰Samāpattīti suññatā samāpatti, animittā samāpatti, appaṇihitā samāpatti.

⁴¹ ञाणदस्सनन्ति तिस्सो विज्‍जा।

⁴²Ñāṇadassananti tisso vijjā.

⁴³ मग्गभावनाति चत्तारो सतिपट्ठाना, चत्तारो सम्मप्पधाना, चत्तारो इद्धिपादा, पञ्‍चिन्द्रियानि, पञ्‍च बलानि, सत्त बोज्झङ्गा, अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो।

⁴⁴Maggabhāvanāti cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅgā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.

⁴⁵ फलसच्छिकिरियाति सोतापत्तिफलस्स सच्छिकिरिया, सकदागामिफलस्स सच्छिकिरिया, अनागामिफलस्स सच्छिकिरिया, अरहत्तस्स ⁴⁶ सच्छिकिरिया।

⁴⁷Phalasacchikiriyāti sotāpattiphalassa sacchikiriyā, sakadāgāmiphalassa sacchikiriyā, anāgāmiphalassa sacchikiriyā, arahattassa ⁴⁸ sacchikiriyā.

⁴⁹ किलेसप्पहानन्ति रागस्स पहानं, दोसस्स पहानं, मोहस्स पहानं।

⁵⁰Kilesappahānanti rāgassa pahānaṃ, dosassa pahānaṃ, mohassa pahānaṃ.

⁵¹ विनीवरणता चित्तस्साति रागा चित्तं विनीवरणता, दोसा चित्तं विनीवरणता, मोहा चित्तं विनीवरणता।

⁵²Vinīvaraṇatā cittassāti rāgā cittaṃ vinīvaraṇatā, dosā cittaṃ vinīvaraṇatā, mohā cittaṃ vinīvaraṇatā.

⁵³ सुञ्‍ञागारे अभिरतीति पठमेन झानेन सुञ्‍ञागारे अभिरति, दुतियेन झानेन सुञ्‍ञागारे अभिरति, ततियेन झानेन सुञ्‍ञागारे अभिरति, चतुत्थेन झानेन सुञ्‍ञागारे अभिरति।

⁵⁴Suññāgāre abhiratīti paṭhamena jhānena suññāgāre abhirati, dutiyena jhānena suññāgāre abhirati, tatiyena jhānena suññāgāre abhirati, catutthena jhānena suññāgāre abhirati.

७१. आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘पठमं झानं समापज्‍जि’’न्ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

71.Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajji’’nti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘पठमं झानं समापज्‍जामी’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmī’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘पठमं झानं समापन्‍नो’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpanno’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘पठमस्स झानस्स लाभिम्ही’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamassa jhānassa lābhimhī’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘पठमस्स झानस्स वसिम्ही’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamassa jhānassa vasimhī’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘पठमं झानं सच्छिकतं मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ sacchikataṃ mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘दुतियं झानं… ततियं झानं… चतुत्थं झानं समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो; चतुत्थस्स झानस्स लाभिम्हि, वसिम्हि; चतुत्थं झानं सच्छिकतं मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘dutiyaṃ jhānaṃ… tatiyaṃ jhānaṃ… catutthaṃ jhānaṃ samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno; catutthassa jhānassa lābhimhi, vasimhi; catutthaṃ jhānaṃ sacchikataṃ mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘सुञ्‍ञतं विमोक्खं… अनिमित्तं विमोक्खं… अप्पणिहितं विमोक्खं… सुञ्‍ञतं समाधिं… अनिमित्तं समाधिं… अप्पणिहितं समाधिं समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो; अप्पणिहितस्स समाधिस्स लाभिम्हि, वसिम्हि; अप्पणिहितो समाधि सच्छिकतो मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘suññataṃ vimokkhaṃ… animittaṃ vimokkhaṃ… appaṇihitaṃ vimokkhaṃ… suññataṃ samādhiṃ… animittaṃ samādhiṃ… appaṇihitaṃ samādhiṃ samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno; appaṇihitassa samādhissa lābhimhi, vasimhi; appaṇihito samādhi sacchikato mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘सुञ्‍ञतं समापत्तिं… अनिमित्तं समापत्तिं… अप्पणिहितं समापत्तिं समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो; अप्पणिहिताय समापत्तिया लाभिम्हि, वसिम्हि; अप्पणिहिता समापत्ति सच्छिकता मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘suññataṃ samāpattiṃ… animittaṃ samāpattiṃ… appaṇihitaṃ samāpattiṃ samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno; appaṇihitāya samāpattiyā lābhimhi, vasimhi; appaṇihitā samāpatti sacchikatā mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘तिस्सो विज्‍जा समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो; तिस्सन्‍नं विज्‍जानं लाभिम्हि, वसिम्हि; तिस्सो विज्‍जा सच्छिकता मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘tisso vijjā samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno; tissannaṃ vijjānaṃ lābhimhi, vasimhi; tisso vijjā sacchikatā mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘चत्तारो सतिपट्ठाने… चत्तारो सम्मप्पधाने… चत्तारो इद्धिपादे समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो; चतुन्‍नं इद्धिपादानं लाभिम्हि, वसिम्हि; चत्तारो इद्धिपादा सच्छिकता मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘cattāro satipaṭṭhāne… cattāro sammappadhāne… cattāro iddhipāde samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno; catunnaṃ iddhipādānaṃ lābhimhi, vasimhi; cattāro iddhipādā sacchikatā mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘पञ्‍चिन्द्रियानि… पञ्‍च बलानि समापज्‍जिं, समापज्‍जामि , समापन्‍नो; पञ्‍चन्‍नं बलानं लाभिम्हि, वसिम्हि; पञ्‍च बलानि सच्छिकतानि मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘pañcindriyāni… pañca balāni samāpajjiṃ, samāpajjāmi , samāpanno; pañcannaṃ balānaṃ lābhimhi, vasimhi; pañca balāni sacchikatāni mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘सत्त बोज्झङ्गे समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो; सत्तन्‍नं बोज्झङ्गानं लाभिम्हि, वसिम्हि; सत्त बोज्झङ्गा सच्छिकता मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘satta bojjhaṅge samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno; sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ lābhimhi, vasimhi; satta bojjhaṅgā sacchikatā mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘अरियं अट्ठङ्गिकं मग्गं समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो; अरियस्स अट्ठङ्गिकस्स मग्गस्स लाभिम्हि, वसिम्हि; अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो सच्छिकतो मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno; ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa lābhimhi, vasimhi; ariyo aṭṭhaṅgiko maggo sacchikato mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘सोतापत्तिफलं… सकदागामिफलं… अनागामिफलं… अरहत्तं समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो; अरहत्तस्स लाभिम्हि, वसिम्हि; अरहत्तं ⁵⁵ सच्छिकतं मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘sotāpattiphalaṃ… sakadāgāmiphalaṃ… anāgāmiphalaṃ… arahattaṃ samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno; arahattassa lābhimhi, vasimhi; arahattaṃ ⁵⁶ sacchikataṃ mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘रागो मे चत्तो… दोसो मे चत्तो… मोहो मे चत्तो, वन्तो, मुत्तो, पहीनो, पटिनिस्सट्ठो, उक्खेटितो , समुक्खेटितो’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘rāgo me catto… doso me catto… moho me catto, vanto, mutto, pahīno, paṭinissaṭṭho, ukkheṭito , samukkheṭito’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘रागा मे चित्तं विनीवरणं… दोसा मे चित्त विनीवरणं… मोहा मे चित्तं विनीवरण’’न्ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘rāgā me cittaṃ vinīvaraṇaṃ… dosā me citta vinīvaraṇaṃ… mohā me cittaṃ vinīvaraṇa’’nti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘सुञ्‍ञागारे पठमं झानं… दुतियं झानं… ततियं झानं… चतुत्थं झानं समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो; सुञ्‍ञागारे चतुत्थस्स झानस्स लाभिम्हि, वसिम्हि; सुञ्‍ञागारे चतुत्थं झानं सच्छिकतं मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘suññāgāre paṭhamaṃ jhānaṃ… dutiyaṃ jhānaṃ… tatiyaṃ jhānaṃ… catutthaṃ jhānaṃ samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno; suññāgāre catutthassa jhānassa lābhimhi, vasimhi; suññāgāre catutthaṃ jhānaṃ sacchikataṃ mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

७२. आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘पठमञ्‍च झानं दुतियञ्‍च झानं समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो; पठमस्स च झानस्स दुतियस्स च झानस्स लाभिम्हि, वसिम्हि; पठमञ्‍च झानं दुतियञ्‍च झानं सच्छिकतं मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

72.Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamañca jhānaṃ dutiyañca jhānaṃ samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno; paṭhamassa ca jhānassa dutiyassa ca jhānassa lābhimhi, vasimhi; paṭhamañca jhānaṃ dutiyañca jhānaṃ sacchikataṃ mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘पठमञ्‍च झानं ततियञ्‍च झानं… पठमञ्‍च झानं चतुत्थञ्‍च झानं समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो; पठमस्स च झानस्स चतुत्थस्स च झानस्स लाभिम्हि, वसिम्हि; पठमञ्‍च झानं चतुत्थञ्‍च झानं सच्छिकतं मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamañca jhānaṃ tatiyañca jhānaṃ… paṭhamañca jhānaṃ catutthañca jhānaṃ samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno; paṭhamassa ca jhānassa catutthassa ca jhānassa lābhimhi, vasimhi; paṭhamañca jhānaṃ catutthañca jhānaṃ sacchikataṃ mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘पठमञ्‍च झानं सुञ्‍ञतञ्‍च विमोक्खं… अनिमित्तञ्‍च विमोक्खं… अप्पणिहितञ्‍च विमोक्खं… सुञ्‍ञतञ्‍च समाधिं… अनिमित्तञ्‍च समाधिं… अप्पणिहितञ्‍च समाधिं समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो; पठमस्स च झानस्स अप्पणिहितस्स च समाधिस्स लाभिम्हि, वसिम्हि; पठमञ्‍च झानं अप्पणिहितो च समाधि सच्छिकतो मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamañca jhānaṃ suññatañca vimokkhaṃ… animittañca vimokkhaṃ… appaṇihitañca vimokkhaṃ… suññatañca samādhiṃ… animittañca samādhiṃ… appaṇihitañca samādhiṃ samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno; paṭhamassa ca jhānassa appaṇihitassa ca samādhissa lābhimhi, vasimhi; paṭhamañca jhānaṃ appaṇihito ca samādhi sacchikato mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘पठमञ्‍च झानं सुञ्‍ञतञ्‍च समापत्तिं… अनिमित्तञ्‍च समापत्तिं… अप्पणिहितञ्‍च समापत्तिं समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो; पठमस्स च झानस्स अप्पणिहिताय च समापत्तिया लाभिम्हि, वसिम्हि; पठमञ्‍च झानं अप्पणिहिता च समापत्ति सच्छिकता मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamañca jhānaṃ suññatañca samāpattiṃ… animittañca samāpattiṃ… appaṇihitañca samāpattiṃ samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno; paṭhamassa ca jhānassa appaṇihitāya ca samāpattiyā lābhimhi, vasimhi; paṭhamañca jhānaṃ appaṇihitā ca samāpatti sacchikatā mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘पठमञ्‍च झानं तिस्सो च विज्‍जा समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो; पठमस्स च झानस्स तिस्सन्‍नञ्‍च विज्‍जानं लाभिम्हि, वसिम्हि; पठमञ्‍च झानं तिस्सो च विज्‍जा सच्छिकता मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamañca jhānaṃ tisso ca vijjā samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno; paṭhamassa ca jhānassa tissannañca vijjānaṃ lābhimhi, vasimhi; paṭhamañca jhānaṃ tisso ca vijjā sacchikatā mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘पठमञ्‍च झानं चत्तारो च सतिपट्ठाने…पे॰… चत्तारो च सम्मप्पधाने… चत्तारो च इद्धिपादे समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो; पठमस्स च झानस्स चतुन्‍नञ्‍च इद्धिपादानं लाभिम्हि, वसिम्हि; पठमञ्‍च झानं चत्तारो च इद्धिपादा सच्छिकता मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamañca jhānaṃ cattāro ca satipaṭṭhāne…pe… cattāro ca sammappadhāne… cattāro ca iddhipāde samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno; paṭhamassa ca jhānassa catunnañca iddhipādānaṃ lābhimhi, vasimhi; paṭhamañca jhānaṃ cattāro ca iddhipādā sacchikatā mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘पठमञ्‍च झानं, पञ्‍च च इन्द्रियानि… पञ्‍च च बलानि समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो; पठमस्स च झानस्स पञ्‍चन्‍नञ्‍च बलानं लाभिम्हि, वसिम्हि; पठमञ्‍च झानं पञ्‍च च बलानि सच्छिकतानि मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamañca jhānaṃ, pañca ca indriyāni… pañca ca balāni samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno; paṭhamassa ca jhānassa pañcannañca balānaṃ lābhimhi, vasimhi; paṭhamañca jhānaṃ pañca ca balāni sacchikatāni mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘पठमञ्‍च झानं सत्त च बोज्झङ्गे समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो; पठमस्स च झानस्स सत्तन्‍नञ्‍च बोज्झङ्गानं लाभिम्हि, वसिम्हि; पठमञ्‍च झानं सत्त च बोज्झङ्गा सच्छिकता मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamañca jhānaṃ satta ca bojjhaṅge samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno; paṭhamassa ca jhānassa sattannañca bojjhaṅgānaṃ lābhimhi, vasimhi; paṭhamañca jhānaṃ satta ca bojjhaṅgā sacchikatā mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘पठमञ्‍च झानं अरियञ्‍च अट्ठङ्गिकं मग्गं समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो; पठमस्स च झानस्स अरियस्स च अट्ठङ्गिकस्स मग्गस्स लाभिम्हि, वसिम्हि; पठमञ्‍च झानं अरियो च अट्ठङ्गिको मग्गो सच्छिकतो मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamañca jhānaṃ ariyañca aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno; paṭhamassa ca jhānassa ariyassa ca aṭṭhaṅgikassa maggassa lābhimhi, vasimhi; paṭhamañca jhānaṃ ariyo ca aṭṭhaṅgiko maggo sacchikato mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘पठमञ्‍च झानं सोतापत्तिफलञ्‍च… सकदागामिफलञ्‍च… अनागामिफलञ्‍च… अरहत्तञ्‍च ⁵⁷ समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो; पठमस्स च झानस्स अरहत्तस्स ⁵⁸ च लाभिम्हि, वसिम्हि; पठमञ्‍च झानं अरहत्तञ्‍च सच्छिकतं मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamañca jhānaṃ sotāpattiphalañca… sakadāgāmiphalañca… anāgāmiphalañca… arahattañca ⁵⁹ samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno; paṭhamassa ca jhānassa arahattassa ⁶⁰ ca lābhimhi, vasimhi; paṭhamañca jhānaṃ arahattañca sacchikataṃ mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘पठमञ्‍च झानं समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो… रागो च मे चत्तो… दोसो च मे चत्तो… मोहो च मे चत्तो, वन्तो, मुत्तो, पहीनो, पटिनिस्सट्ठो, उक्खेटितो, समुक्खेटितो’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamañca jhānaṃ samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno… rāgo ca me catto… doso ca me catto… moho ca me catto, vanto, mutto, pahīno, paṭinissaṭṭho, ukkheṭito, samukkheṭito’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘पठमञ्‍च झानं समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो… रागा च मे चित्तं विनीवरणं… दोसा च मे चित्तं विनीवरणं… मोहा च मे चित्तं विनीवरण’’न्ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamañca jhānaṃ samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno… rāgā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ… dosā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇa’’nti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

७३. आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘दुतियञ्‍च झानं ततियञ्‍च झानं… दुतियञ्‍च झानं चतुत्थञ्‍च झानं समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो; दुतियस्स च झानस्स चतुत्थस्स च झानस्स लाभिम्हि, वसिम्हि; दुतियञ्‍च झानं चतुत्थञ्‍च झानं सच्छिकतं मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

73.Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘dutiyañca jhānaṃ tatiyañca jhānaṃ… dutiyañca jhānaṃ catutthañca jhānaṃ samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno; dutiyassa ca jhānassa catutthassa ca jhānassa lābhimhi, vasimhi; dutiyañca jhānaṃ catutthañca jhānaṃ sacchikataṃ mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘दुतियञ्‍च झानं सुञ्‍ञतञ्‍च विमोक्खं…पे॰… मोहा च मे चित्तं विनीवरण’’न्ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘dutiyañca jhānaṃ suññatañca vimokkhaṃ…pe… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇa’’nti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘दुतियञ्‍च झानं पठमञ्‍च झानं समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो; दुतियस्स च झानस्स पठमस्स च झानस्स लाभिम्हि, वसिम्हि; दुतियञ्‍च झानं पठमञ्‍च झानं सच्छिकतं मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स…पे॰…।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘dutiyañca jhānaṃ paṭhamañca jhānaṃ samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno; dutiyassa ca jhānassa paṭhamassa ca jhānassa lābhimhi, vasimhi; dutiyañca jhānaṃ paṭhamañca jhānaṃ sacchikataṃ mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa…pe….

मूलं संखित्तं।

Mūlaṃ saṃkhittaṃ.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘मोहा च मे चित्तं विनीवरणं, पठमञ्‍च झानं समापज्‍जिं, समापज्‍जामि, समापन्‍नो; मोहा च मे चित्तं विनीवरणं, पठमस्स च झानस्स लाभिम्हि, वसिम्हि; मोहा च मे चित्तं विनीवरणं, पठमञ्‍च झानं सच्छिकतं मया’’ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स…पे॰…।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ, paṭhamañca jhānaṃ samāpajjiṃ, samāpajjāmi, samāpanno; mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ, paṭhamassa ca jhānassa lābhimhi, vasimhi; mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ, paṭhamañca jhānaṃ sacchikataṃ mayā’’ti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa…pe….

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘मोहा च मे चित्तं विनीवरणं, दोसा च मे चित्तं विनीवरण’’न्ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स…पे॰…।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ, dosā ca me cittaṃ vinīvaraṇa’’nti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa…pe….

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘पठमञ्‍च झानं दुतियञ्‍च झानं ततियञ्‍च झानं चतुत्थञ्‍च झानं सुञ्‍ञतञ्‍च विमोक्खं अनिमित्तञ्‍च विमोक्खं अप्पणिहितञ्‍च विमोक्खं सुञ्‍ञतञ्‍च समाधिं अनिमित्तञ्‍च समाधिं अप्पणिहितञ्‍च समाधिं सुञ्‍ञतञ्‍च समापत्तिं अनिमित्तञ्‍च समापत्तिं अप्पणिहितञ्‍च समापत्तिं तिस्सो च विज्‍जा चत्तारो च सतिपट्ठाने चत्तारो च सम्मप्पधाने चत्तारो च इद्धिपादे पञ्‍च च इन्द्रियानि पञ्‍च च बलानि सत्त च बोज्झङ्गे अरियञ्‍च अट्ठङ्गिकं मग्गं सोतापत्तिफलञ्‍च सकदागामिफलञ्‍च अनागामिफलञ्‍च अरहत्तञ्‍च ⁶¹ समापज्‍जिं…पे॰… रागो च मे चत्तो, दोसो च मे चत्तो, मोहो च मे चत्तो, वन्तो, मुत्तो, पहीनो, पटिनिस्सट्ठो, उक्खेटितो समुक्खेटितो, रागा च मे चित्तं विनीवरणं, दोसा च मे चित्तं विनीवरणं, मोहा च मे चित्तं विनीवरण’’न्ति भणन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamañca jhānaṃ dutiyañca jhānaṃ tatiyañca jhānaṃ catutthañca jhānaṃ suññatañca vimokkhaṃ animittañca vimokkhaṃ appaṇihitañca vimokkhaṃ suññatañca samādhiṃ animittañca samādhiṃ appaṇihitañca samādhiṃ suññatañca samāpattiṃ animittañca samāpattiṃ appaṇihitañca samāpattiṃ tisso ca vijjā cattāro ca satipaṭṭhāne cattāro ca sammappadhāne cattāro ca iddhipāde pañca ca indriyāni pañca ca balāni satta ca bojjhaṅge ariyañca aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ sotāpattiphalañca sakadāgāmiphalañca anāgāmiphalañca arahattañca ⁶² samāpajjiṃ…pe… rāgo ca me catto, doso ca me catto, moho ca me catto, vanto, mutto, pahīno, paṭinissaṭṭho, ukkheṭito samukkheṭito, rāgā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ, dosā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ, mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇa’’nti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.

७४. आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘पठमं झानं समापज्‍जि’’न्ति वत्तुकामो ‘‘दुतियं झानं समापज्‍जि’’न्ति भणन्तस्स पटिविजानन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स, न पटिविजानन्तस्स आपत्ति दुक्‍कटस्स।

74.Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajji’’nti vattukāmo ‘‘dutiyaṃ jhānaṃ samāpajji’’nti bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti pācittiyassa, na paṭivijānantassa āpatti dukkaṭassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘पठमं झानं समापज्‍जि’’न्ति वत्तुकामो ‘‘ततियं झानं…पे॰… चतुत्थं झानं, सुञ्‍ञतं विमोक्खं, अनिमित्तं विमोक्खं, अप्पणिहितं विमोक्खं, सुञ्‍ञतं समाधिं, अनिमित्तं समाधिं, अप्पणिहितं समाधिं, सुञ्‍ञतं समापत्तिं, अनिमित्तं समापत्तिं, अप्पणिहितं समापत्तिं, तिस्सो विज्‍जा, चत्तारो सतिपट्ठाने, चत्तारो सम्मप्पधाने, चत्तारो इद्धिपादे, पञ्‍चिन्द्रियानि, पञ्‍च बलानि, सत्त बोज्झङ्गे, अरियं अट्ठङ्गिकं मग्गं, सोतापत्तिफलं, सकदागामिफलं, अनागामिफलं, अरहत्तं ⁶³ समापज्‍जिं…पे॰… रागो मे चत्तो, दोसो मे चत्तो, मोहो मे चत्तो, वन्तो, मुत्तो, पहीनो; पटिनिस्सट्ठो, उक्खेटितो, समुक्खेटितो; रागा मे चित्तं विनीवरणं, दोसा मे चित्तं विनीवरणं, मोहा मे चित्तं विनीवरण’’न्ति भणन्तस्स पटिविजानन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स, न पटिविजानन्तस्स आपत्ति दुक्‍कटस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajji’’nti vattukāmo ‘‘tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ, suññataṃ vimokkhaṃ, animittaṃ vimokkhaṃ, appaṇihitaṃ vimokkhaṃ, suññataṃ samādhiṃ, animittaṃ samādhiṃ, appaṇihitaṃ samādhiṃ, suññataṃ samāpattiṃ, animittaṃ samāpattiṃ, appaṇihitaṃ samāpattiṃ, tisso vijjā, cattāro satipaṭṭhāne, cattāro sammappadhāne, cattāro iddhipāde, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅge, ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, sotāpattiphalaṃ, sakadāgāmiphalaṃ, anāgāmiphalaṃ, arahattaṃ ⁶⁴ samāpajjiṃ…pe… rāgo me catto, doso me catto, moho me catto, vanto, mutto, pahīno; paṭinissaṭṭho, ukkheṭito, samukkheṭito; rāgā me cittaṃ vinīvaraṇaṃ, dosā me cittaṃ vinīvaraṇaṃ, mohā me cittaṃ vinīvaraṇa’’nti bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti pācittiyassa, na paṭivijānantassa āpatti dukkaṭassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘दुतियं झानं समापज्‍जि’’न्ति वत्तुकामो…पे॰… ‘‘मोहा मे चित्तं विनीवरण’’न्ति भणन्तस्स पटिविजानन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स, न पटिविजानन्तस्स आपत्ति दुक्‍कटस्स…पे॰…।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘dutiyaṃ jhānaṃ samāpajji’’nti vattukāmo…pe… ‘‘mohā me cittaṃ vinīvaraṇa’’nti bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti pācittiyassa, na paṭivijānantassa āpatti dukkaṭassa…pe….

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘दुतियं झानं समापज्‍जि’’न्ति वत्तुकामो – ‘‘पठमं झानं समापज्‍जि’’न्ति भणन्तस्स पटिविजानन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स, न पटिविजानन्तस्स आपत्ति दुक्‍कटस्स…पे॰…।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘dutiyaṃ jhānaṃ samāpajji’’nti vattukāmo – ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajji’’nti bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti pācittiyassa, na paṭivijānantassa āpatti dukkaṭassa…pe….

मूलं संखित्तं।

Mūlaṃ saṃkhittaṃ.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘मोहा मे चित्तं विनीवरण’’न्ति वत्तुकामो – ‘‘पठमं झानं समापज्‍जि’’न्ति भणन्तस्स पटिविजानन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स, न पटिविजानन्तस्स आपत्ति दुक्‍कटस्स…पे॰…।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘mohā me cittaṃ vinīvaraṇa’’nti vattukāmo – ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajji’’nti bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti pācittiyassa, na paṭivijānantassa āpatti dukkaṭassa…pe….

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘मोहा मे चित्तं विनीवरण’’न्ति वत्तुकामो – ‘‘दोसा मे चित्तं विनीवरण’’न्ति भणन्तस्स पटिविजानन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स, न पटिविजानन्तस्स आपत्ति दुक्‍कटस्स…पे॰…।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘mohā me cittaṃ vinīvaraṇa’’nti vattukāmo – ‘‘dosā me cittaṃ vinīvaraṇa’’nti bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti pācittiyassa, na paṭivijānantassa āpatti dukkaṭassa…pe….

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘पठमञ्‍च झानं दुतियञ्‍च झानं ततियञ्‍च झानं चतुत्थञ्‍च झानं …पे॰… दोसा च मे चित्तं विनीवरण’’न्ति वत्तुकामो – ‘‘मोहा मे चित्तं विनीवरण’’न्ति भणन्तस्स पटिविजानन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स, न पटिविजानन्तस्स आपत्ति दुक्‍कटस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamañca jhānaṃ dutiyañca jhānaṃ tatiyañca jhānaṃ catutthañca jhānaṃ …pe… dosā ca me cittaṃ vinīvaraṇa’’nti vattukāmo – ‘‘mohā me cittaṃ vinīvaraṇa’’nti bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti pācittiyassa, na paṭivijānantassa āpatti dukkaṭassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘दुतियञ्‍च झानं ततियञ्‍च झानं चतुत्थञ्‍च झानं…पे॰… मोहा च मे चित्तं विनीवरण’’न्ति वत्तुकामो – ‘‘पठमं झानं समापज्‍जि’’न्ति भणन्तस्स पटिविजानन्तस्स आपत्ति पाचित्तियस्स, न पटिविजानन्तस्स आपत्ति दुक्‍कटस्स…पे॰…।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘dutiyañca jhānaṃ tatiyañca jhānaṃ catutthañca jhānaṃ…pe… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇa’’nti vattukāmo – ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajji’’nti bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti pācittiyassa, na paṭivijānantassa āpatti dukkaṭassa…pe….

७५. आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘यो ते विहारे वसि सो भिक्खु पठमं झानं समापज्‍जि, समापज्‍जति, समापन्‍नो; सो भिक्खु पठमस्स झानस्स लाभी, वसी; तेन भिक्खुना पठमं झानं सच्छिकत’’न्ति भणन्तस्स आपत्ति दुक्‍कटस्स।

75.Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘yo te vihāre vasi so bhikkhu paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajji, samāpajjati, samāpanno; so bhikkhu paṭhamassa jhānassa lābhī, vasī; tena bhikkhunā paṭhamaṃ jhānaṃ sacchikata’’nti bhaṇantassa āpatti dukkaṭassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘यो ते विहारे वसि सो भिक्खु दुतियं झानं…पे॰… ततियं झानं चतुत्थं झानं समापज्‍जि, समापज्‍जति, समापन्‍नो; सो भिक्खु चतुत्थस्स झानस्स लाभी, वसी; तेन भिक्खुना चतुत्थं झानं सच्छिकत’’न्ति भणन्तस्स आपत्ति दुक्‍कटस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘yo te vihāre vasi so bhikkhu dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ catutthaṃ jhānaṃ samāpajji, samāpajjati, samāpanno; so bhikkhu catutthassa jhānassa lābhī, vasī; tena bhikkhunā catutthaṃ jhānaṃ sacchikata’’nti bhaṇantassa āpatti dukkaṭassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘यो ते विहारे वसि सो भिक्खु सुञ्‍ञतं विमोक्खं…पे॰… अनिमित्तं विमोक्खं अप्पणिहितं विमोक्खं सुञ्‍ञतं समाधिं अनिमित्तं समाधिं अप्पणिहितं समाधिं समापज्‍जि, समापज्‍जति, समापन्‍नो; सो भिक्खु अप्पणिहितस्स समाधिस्स लाभी, वसी; तेन भिक्खुना अप्पणिहितो समाधि सच्छिकतो’’ति भणन्तस्स आपत्ति दुक्‍कटस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘yo te vihāre vasi so bhikkhu suññataṃ vimokkhaṃ…pe… animittaṃ vimokkhaṃ appaṇihitaṃ vimokkhaṃ suññataṃ samādhiṃ animittaṃ samādhiṃ appaṇihitaṃ samādhiṃ samāpajji, samāpajjati, samāpanno; so bhikkhu appaṇihitassa samādhissa lābhī, vasī; tena bhikkhunā appaṇihito samādhi sacchikato’’ti bhaṇantassa āpatti dukkaṭassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘यो ते विहारे वसि सो भिक्खु सुञ्‍ञतं समापत्तिं…पे॰… अनिमित्तं समापत्तिं अप्पणिहितं समापत्तिं समापज्‍जि, समापज्‍जति, समापन्‍नो; अप्पणिहिताय समापत्तिया लाभी, वसी; तेन भिक्खुना अप्पणिहिता समापत्ति सच्छिकता’’ति भणन्तस्स आपत्ति दुक्‍कटस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘yo te vihāre vasi so bhikkhu suññataṃ samāpattiṃ…pe… animittaṃ samāpattiṃ appaṇihitaṃ samāpattiṃ samāpajji, samāpajjati, samāpanno; appaṇihitāya samāpattiyā lābhī, vasī; tena bhikkhunā appaṇihitā samāpatti sacchikatā’’ti bhaṇantassa āpatti dukkaṭassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘यो ते विहारे वसि सो भिक्खु तिस्सो विज्‍जा …पे॰… चत्तारो सतिपट्ठाने, चत्तारो सम्मप्पधाने, चत्तारो इद्धिपादे, पञ्‍चिन्द्रियानि, पञ्‍च बलानि, सत्त बोझङ्गे, अरियं अट्ठङ्गिकं मग्गं, सोतापत्तिफलं, सकदागामिफलं, अनागामिफलं, अरहत्तं ⁶⁵ समापज्‍जि…पे॰… समापज्‍जति, समापन्‍नो…पे॰… तस्स भिक्खुनो रागो चत्तो, दोसो चत्तो, मोहो चत्तो, वन्तो, मुत्तो, पहीनो, पटिनिस्सट्ठो, उक्खेटितो, समुक्खेटितो; तस्स भिक्खुनो रागा चित्तं विनीवरणं, दोसा चित्तं विनीवरणं, मोहा चित्तं विनीवरण’’न्ति भणन्तस्स आपत्ति दुक्‍कटस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘yo te vihāre vasi so bhikkhu tisso vijjā …pe… cattāro satipaṭṭhāne, cattāro sammappadhāne, cattāro iddhipāde, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojhaṅge, ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, sotāpattiphalaṃ, sakadāgāmiphalaṃ, anāgāmiphalaṃ, arahattaṃ ⁶⁶ samāpajji…pe… samāpajjati, samāpanno…pe… tassa bhikkhuno rāgo catto, doso catto, moho catto, vanto, mutto, pahīno, paṭinissaṭṭho, ukkheṭito, samukkheṭito; tassa bhikkhuno rāgā cittaṃ vinīvaraṇaṃ, dosā cittaṃ vinīvaraṇaṃ, mohā cittaṃ vinīvaraṇa’’nti bhaṇantassa āpatti dukkaṭassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘यो ते विहारे वसि सो भिक्खु सुञ्‍ञागारे पठमं झानं…पे॰… दुतियं झानं ततियं झानं चतुत्थं झानं समापज्‍जि, समापज्‍जति, समापन्‍नो; सो भिक्खु सुञ्‍ञागारे चतुत्थस्स झानस्स लाभी, वसी; तेन भिक्खुना सुञ्‍ञागारे चतुत्थं झानं सच्छिकत’’न्ति भणन्तस्स आपत्ति दुक्‍कटस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘yo te vihāre vasi so bhikkhu suññāgāre paṭhamaṃ jhānaṃ…pe… dutiyaṃ jhānaṃ tatiyaṃ jhānaṃ catutthaṃ jhānaṃ samāpajji, samāpajjati, samāpanno; so bhikkhu suññāgāre catutthassa jhānassa lābhī, vasī; tena bhikkhunā suññāgāre catutthaṃ jhānaṃ sacchikata’’nti bhaṇantassa āpatti dukkaṭassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘यो ते चीवरं परिभुञ्‍जि, यो ते पिण्डपातं परिभुञ्‍जि, यो ते सेनासनं परिभुञ्‍जि, यो ते गिलानप्पच्‍चयभेसज्‍जपरिक्खारं परिभुञ्‍जि सो भिक्खु सुञ्‍ञागारे चतुत्थं झानं समापज्‍जि, समापज्‍जति, समापन्‍नो; सो भिक्खु सुञ्‍ञागारे चतुत्थस्स झानस्स लाभी, वसी; तेन भिक्खुना सुञ्‍ञागारे चतुत्थं झानं सच्छिकत’’न्ति भणन्तस्स आपत्ति दुक्‍कटस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘yo te cīvaraṃ paribhuñji, yo te piṇḍapātaṃ paribhuñji, yo te senāsanaṃ paribhuñji, yo te gilānappaccayabhesajjaparikkhāraṃ paribhuñji so bhikkhu suññāgāre catutthaṃ jhānaṃ samāpajji, samāpajjati, samāpanno; so bhikkhu suññāgāre catutthassa jhānassa lābhī, vasī; tena bhikkhunā suññāgāre catutthaṃ jhānaṃ sacchikata’’nti bhaṇantassa āpatti dukkaṭassa.

७६. आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘येन ते विहारो परिभुत्तो…पे॰… येन ते चीवरं परिभुत्तं, येन ते पिण्डपातो परिभुत्तो, येन ते सेनासनं परिभुत्तं, येन ते गिलानप्पच्‍चयभेसज्‍जपरिक्खारो परिभुत्तो सो भिक्खु सुञ्‍ञागारे चतुत्थं झानं समापज्‍जि, समापज्‍जति, समापन्‍नो; सो भिक्खु सुञ्‍ञागारे चतुत्थस्स झानस्स लाभी, वसी; तेन भिक्खुना सुञ्‍ञागारे चतुत्थं झानं सच्छिकत’’न्ति भणन्तस्स आपत्ति दुक्‍कटस्स।

76.Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘yena te vihāro paribhutto…pe… yena te cīvaraṃ paribhuttaṃ, yena te piṇḍapāto paribhutto, yena te senāsanaṃ paribhuttaṃ, yena te gilānappaccayabhesajjaparikkhāro paribhutto so bhikkhu suññāgāre catutthaṃ jhānaṃ samāpajji, samāpajjati, samāpanno; so bhikkhu suññāgāre catutthassa jhānassa lābhī, vasī; tena bhikkhunā suññāgāre catutthaṃ jhānaṃ sacchikata’’nti bhaṇantassa āpatti dukkaṭassa.

आरोचेय्याति अनुपसम्पन्‍नस्स – ‘‘यं त्वं आगम्म विहारं अदासि…पे॰… चीवरं अदासि, पिण्डपातं अदासि, सेनासनं अदासि, गिलानप्पच्‍चयभेसज्‍जपरिक्खारं अदासि सो भिक्खु सुञ्‍ञागारे चतुत्थं झानं समापज्‍जि, समापज्‍जति, समापन्‍नो; सो भिक्खु सुञ्‍ञागारे चतुत्थस्स झानस्स लाभी, वसी; तेन भिक्खुना सुञ्‍ञागारे चतुत्थं झानं सच्छिकत’’न्ति भणन्तस्स आपत्ति दुक्‍कटस्स।

Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘yaṃ tvaṃ āgamma vihāraṃ adāsi…pe… cīvaraṃ adāsi, piṇḍapātaṃ adāsi, senāsanaṃ adāsi, gilānappaccayabhesajjaparikkhāraṃ adāsi so bhikkhu suññāgāre catutthaṃ jhānaṃ samāpajji, samāpajjati, samāpanno; so bhikkhu suññāgāre catutthassa jhānassa lābhī, vasī; tena bhikkhunā suññāgāre catutthaṃ jhānaṃ sacchikata’’nti bhaṇantassa āpatti dukkaṭassa.

७७. अनापत्ति उपसम्पन्‍नस्स, भूतं आरोचेति, आदिकम्मिकस्साति।

77. Anāpatti upasampannassa, bhūtaṃ āroceti, ādikammikassāti.

भूतारोचनसिक्खापदं निट्ठितं अट्ठमं।

Bhūtārocanasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.

९. दुट्ठुल्‍लारोचनसिक्खापदं

9. Duṭṭhullārocanasikkhāpadaṃ

७८. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन आयस्मा उपनन्दो सक्यपुत्तो छब्बग्गियेहि भिक्खूहि सद्धिं भण्डनकतो होति। सो सञ्‍चेतनिकं सुक्‍कविस्सट्ठिं आपत्तिं आपज्‍जित्वा सङ्घं तस्सा आपत्तिया परिवासं याचि। तस्स सङ्घो तस्सा आपत्तिया परिवासं अदासि। तेन खो पन समयेन सावत्थियं अञ्‍ञतरस्स पूगस्स सङ्घभत्तं होति। सो परिवसन्तो भत्तग्गे आसनपरियन्ते निसीदि। छब्बग्गिया भिक्खू ते उपासके एतदवोचुं – ‘‘एसो, आवुसो, आयस्मा उपनन्दो सक्यपुत्तो तुम्हाकं सम्भावितो कुलूपको; येनेव हत्थेन सद्धादेय्यं भुञ्‍जति तेनेव हत्थेन उपक्‍कमित्वा असुचिं मोचेसि। सो सञ्‍चेतनिकं सुक्‍कविस्सट्ठिं आपत्तिं आपज्‍जित्वा सङ्घं तस्सा आपत्तिया परिवासं याचि। तस्स सङ्घो तस्सा आपत्तिया परिवासं अदासि । सो परिवसन्तो आसनपरियन्ते निसिन्‍नो’’ति। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम छब्बग्गिया भिक्खू भिक्खुस्स दुट्ठुल्‍लं आपत्तिं अनुपसम्पन्‍नस्स आरोचेस्सन्ती’’ति…पे॰… ‘‘सच्‍चं किर तुम्हे, भिक्खवे, भिक्खुस्स दुट्ठुल्‍लं आपत्तिं अनुपसम्पन्‍नस्स आरोचेथा’’ति? ‘‘सच्‍चं , भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम तुम्हे, मोघपुरिसा, भिक्खुस्स दुट्ठुल्‍लं आपत्तिं अनुपसम्पन्‍नस्स आरोचेस्सथ! नेतं, मोघपुरिसा, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

78. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā upanando sakyaputto chabbaggiyehi bhikkhūhi saddhiṃ bhaṇḍanakato hoti. So sañcetanikaṃ sukkavissaṭṭhiṃ āpattiṃ āpajjitvā saṅghaṃ tassā āpattiyā parivāsaṃ yāci. Tassa saṅgho tassā āpattiyā parivāsaṃ adāsi. Tena kho pana samayena sāvatthiyaṃ aññatarassa pūgassa saṅghabhattaṃ hoti. So parivasanto bhattagge āsanapariyante nisīdi. Chabbaggiyā bhikkhū te upāsake etadavocuṃ – ‘‘eso, āvuso, āyasmā upanando sakyaputto tumhākaṃ sambhāvito kulūpako; yeneva hatthena saddhādeyyaṃ bhuñjati teneva hatthena upakkamitvā asuciṃ mocesi. So sañcetanikaṃ sukkavissaṭṭhiṃ āpattiṃ āpajjitvā saṅghaṃ tassā āpattiyā parivāsaṃ yāci. Tassa saṅgho tassā āpattiyā parivāsaṃ adāsi . So parivasanto āsanapariyante nisinno’’ti. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū bhikkhussa duṭṭhullaṃ āpattiṃ anupasampannassa ārocessantī’’ti…pe… ‘‘saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, bhikkhussa duṭṭhullaṃ āpattiṃ anupasampannassa ārocethā’’ti? ‘‘Saccaṃ , bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, bhikkhussa duṭṭhullaṃ āpattiṃ anupasampannassa ārocessatha! Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

७९. ‘‘यो पन भिक्खु भिक्खुस्स दुट्ठुल्‍लं आपत्तिं अनुपसम्पन्‍नस्स आरोचेय्य, अञ्‍ञत्र भिक्खुसम्मुतिया ⁶⁷, पाचित्तिय’’न्ति।

79.‘‘Yo pana bhikkhu bhikkhussa duṭṭhullaṃ āpattiṃ anupasampannassa āroceyya, aññatra bhikkhusammutiyā ⁶⁸, pācittiya’’nti.

८०. यो पनाति यो यादिसो…पे॰… भिक्खूति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेतो भिक्खूति।

80.Yo panāti yo yādiso…pe… bhikkhūti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti.

भिक्खुस्साति अञ्‍ञस्स भिक्खुस्स।

Bhikkhussāti aññassa bhikkhussa.

दुट्ठुल्‍ला नाम आपत्ति – चत्तारि च पाराजिकानि, तेरस च सङ्घादिसेसा।

Duṭṭhullā nāma āpatti – cattāri ca pārājikāni, terasa ca saṅghādisesā.

Anupasampanno nāma bhikkhuñca bhikkhuniñca ṭhapetvā avaseso anupasampanno nāma.

आरोचेय्याति आरोचेय्य इत्थिया वा पुरिसस्स वा गहट्ठस्स वा पब्बजितस्स वा।

Āroceyyāti āroceyya itthiyā vā purisassa vā gahaṭṭhassa vā pabbajitassa vā.

अञ्‍ञत्र भिक्खुसम्मुतियाति ठपेत्वा भिक्खुसम्मुतिं।

Aññatra bhikkhusammutiyāti ṭhapetvā bhikkhusammutiṃ.

अत्थि भिक्खुसम्मुति आपत्तिपरियन्ता, न कुलपरियन्ता। अत्थि भिक्खुसम्मुति कुलपरियन्ता, न आपत्तिपरियन्ता, अत्थि भिक्खुसम्मुति आपत्तिपरियन्ता च कुलपरियन्ता च, अत्थि भिक्खुसम्मुति नेव आपत्तिपरियन्ता न कुलपरियन्ता।

Atthi bhikkhusammuti āpattipariyantā, na kulapariyantā. Atthi bhikkhusammuti kulapariyantā, na āpattipariyantā, atthi bhikkhusammuti āpattipariyantā ca kulapariyantā ca, atthi bhikkhusammuti neva āpattipariyantā na kulapariyantā.

आपत्तिपरियन्ता नाम आपत्तियो परिग्गहितायो होन्ति – ‘‘एत्तकाहि आपत्तीहि आरोचेतब्बो’’ति।

Āpattipariyantā nāma āpattiyo pariggahitāyo honti – ‘‘ettakāhi āpattīhi ārocetabbo’’ti.

कुलपरियन्ता नाम कुलानि परिग्गहितानि होन्ति – ‘‘एत्तकेसु कुलेसु आरोचेतब्बो’’ति। आपत्तिपरियन्ता च कुलपरियन्ता च नाम आपत्तियो च परिग्गहितायो होन्ति, कुलानि च परिग्गहितानि होन्ति – ‘‘एत्तकाहि आपत्तीहि एत्तकेसु कुलेसु आरोचेतब्बो’’ति। नेव आपत्तिपरियन्ता न कुलपरियन्ता नाम आपत्तियो च अपरिग्गहितायो होन्ति, कुलानि च अपरिग्गहितानि होन्ति – ‘‘एत्तकाहि आपत्तीहि एत्तकेसु कुलेसु आरोचेतब्बो’’ति।

Kulapariyantā nāma kulāni pariggahitāni honti – ‘‘ettakesu kulesu ārocetabbo’’ti. Āpattipariyantā ca kulapariyantā ca nāma āpattiyo ca pariggahitāyo honti, kulāni ca pariggahitāni honti – ‘‘ettakāhi āpattīhi ettakesu kulesu ārocetabbo’’ti. Neva āpattipariyantā na kulapariyantā nāma āpattiyo ca apariggahitāyo honti, kulāni ca apariggahitāni honti – ‘‘ettakāhi āpattīhi ettakesu kulesu ārocetabbo’’ti.

८१. आपत्तिपरियन्ते या आपत्तियो परिग्गहितायो होन्ति, ता आपत्तियो ठपेत्वा अञ्‍ञाहि आपत्तीहि आरोचेति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

81. Āpattipariyante yā āpattiyo pariggahitāyo honti, tā āpattiyo ṭhapetvā aññāhi āpattīhi āroceti, āpatti pācittiyassa.

कुलपरियन्ते यानि कुलानि परिग्गहितानि होन्ति, तानि कुलानि ठपेत्वा अञ्‍ञेसु कुलेसु आरोचेति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

Kulapariyante yāni kulāni pariggahitāni honti, tāni kulāni ṭhapetvā aññesu kulesu āroceti, āpatti pācittiyassa.

आपत्तिपरियन्ते च कुलपरियन्ते च या आपत्तियो परिग्गहितायो होन्ति, ता आपत्तियो ठपेत्वा यानि कुलानि परिग्गहितानि होन्ति, तानि कुलानि ठपेत्वा अञ्‍ञाहि आपत्तीहि अञ्‍ञेसु कुलेसु आरोचेति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

Āpattipariyante ca kulapariyante ca yā āpattiyo pariggahitāyo honti, tā āpattiyo ṭhapetvā yāni kulāni pariggahitāni honti, tāni kulāni ṭhapetvā aññāhi āpattīhi aññesu kulesu āroceti, āpatti pācittiyassa.

नेव आपत्तिपरियन्ते न कुलपरियन्ते, अनापत्ति।

Neva āpattipariyante na kulapariyante, anāpatti.

८२. दुट्ठुल्‍लाय आपत्तिया दुट्ठुल्‍लापत्तिसञ्‍ञी अनुपसम्पन्‍नस्स आरोचेति, अञ्‍ञत्र भिक्खुसम्मुतिया, आपत्ति पाचित्तियस्स।

82. Duṭṭhullāya āpattiyā duṭṭhullāpattisaññī anupasampannassa āroceti, aññatra bhikkhusammutiyā, āpatti pācittiyassa.

दुट्ठुल्‍लाय आपत्तिया वेमतिको अनुपसम्पन्‍नस्स आरोचेति, अञ्‍ञत्र भिक्खुसम्मुतिया, आपत्ति पाचित्तियस्स।

Duṭṭhullāya āpattiyā vematiko anupasampannassa āroceti, aññatra bhikkhusammutiyā, āpatti pācittiyassa.

दुट्ठुल्‍लाय आपत्तिया अदुट्ठुल्‍लापत्तिसञ्‍ञी अनुपसम्पन्‍नस्स आरोचेति, अञ्‍ञत्र भिक्खुसम्मुतिया, आपत्ति पाचित्तियस्स।

Duṭṭhullāya āpattiyā aduṭṭhullāpattisaññī anupasampannassa āroceti, aññatra bhikkhusammutiyā, āpatti pācittiyassa.

अदुट्ठुल्‍लं आपत्तिं आरोचेति, आपत्ति दुक्‍कटस्स।

Aduṭṭhullaṃ āpattiṃ āroceti, āpatti dukkaṭassa.

अनुपसम्पन्‍नस्स दुट्ठुल्‍लं वा अदुट्ठुल्‍लं वा अज्झाचारं आरोचेति, आपत्ति दुक्‍कटस्स।

Anupasampannassa duṭṭhullaṃ vā aduṭṭhullaṃ vā ajjhācāraṃ āroceti, āpatti dukkaṭassa.

अदुट्ठुल्‍लाय आपत्तिया दुट्ठुल्‍लापत्तिसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स।

Aduṭṭhullāya āpattiyā duṭṭhullāpattisaññī, āpatti dukkaṭassa.

अदुट्ठुल्‍लाय आपत्तिया वेमतिको, आपत्ति दुक्‍कटस्स।

Aduṭṭhullāya āpattiyā vematiko, āpatti dukkaṭassa.

अदुट्ठुल्‍लाय आपत्तिया अदुट्ठुल्‍लापत्तिसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स।

Aduṭṭhullāya āpattiyā aduṭṭhullāpattisaññī, āpatti dukkaṭassa.

८३. अनापत्ति वत्थुं आरोचेति नो आपत्तिं, आपत्तिं आरोचेति नो वत्थुं, भिक्खुसम्मुतिया, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

83. Anāpatti vatthuṃ āroceti no āpattiṃ, āpattiṃ āroceti no vatthuṃ, bhikkhusammutiyā, ummattakassa, ādikammikassāti.

दुट्ठुल्‍लारोचनसिक्खापदं निट्ठितं नवमं।

Duṭṭhullārocanasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.

१०. पथवीखणनसिक्खापदं

10. Pathavīkhaṇanasikkhāpadaṃ

८४. तेन समयेन बुद्धो भगवा आळवियं विहरति अग्गाळवे चेतिये। तेन खो पन समयेन आळवका ⁶⁹ भिक्खू नवकम्मं करोन्ता पथविं खणन्तिपि खणापेन्तिपि। मनुस्सा उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम समणा सक्यपुत्तिया पथविं खणिस्सन्तिपि खणापेस्सन्तिपि! एकिन्द्रियं समणा सक्यपुत्तिया जीवं विहेठेन्ती’’ति! अस्सोसुं खो भिक्खू तेसं मनुस्सानं उज्झायन्तानं खिय्यन्तानं विपाचेन्तानं। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम आळवका भिक्खू पथविं खणिस्सन्तिपि खणापेस्सन्तिपी’’ति…पे॰… ‘‘सच्‍चं किर तुम्हे, भिक्खवे, पथविं खणथपि खणापेथपी’’ति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम तुम्हे, मोघपुरिसा, पथविं खणिस्सथपि खणापेस्सथपि! जीवसञ्‍ञिनो हि, मोघपुरिसा, मनुस्सा पथविया। नेतं, मोघपुरिसा, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

84. Tena samayena buddho bhagavā āḷaviyaṃ viharati aggāḷave cetiye. Tena kho pana samayena āḷavakā ⁷⁰ bhikkhū navakammaṃ karontā pathaviṃ khaṇantipi khaṇāpentipi. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā pathaviṃ khaṇissantipi khaṇāpessantipi! Ekindriyaṃ samaṇā sakyaputtiyā jīvaṃ viheṭhentī’’ti! Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma āḷavakā bhikkhū pathaviṃ khaṇissantipi khaṇāpessantipī’’ti…pe… ‘‘saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, pathaviṃ khaṇathapi khaṇāpethapī’’ti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, pathaviṃ khaṇissathapi khaṇāpessathapi! Jīvasaññino hi, moghapurisā, manussā pathaviyā. Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

८५. ‘‘यो पन भिक्खु पथविं खणेय्य वा खणापेय्य वा, पाचित्तिय’’न्ति।

85.‘‘Yo pana bhikkhu pathaviṃ khaṇeyya vā khaṇāpeyya vā, pācittiya’’nti.

८६. यो पनाति यो यादिसो…पे॰… भिक्खूति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेतो भिक्खूति।

86.Yo panāti yo yādiso…pe… bhikkhūti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti.

पथवी नाम द्वे पथवियो – जाता च पथवी अजाता च पथवी।

Pathavī nāma dve pathaviyo – jātā ca pathavī ajātā ca pathavī.

जाता नाम पथवी – सुद्धपंसु सुद्धमत्तिका अप्पपासाणा अप्पसक्खरा अप्पकठला अप्पमरुम्बा अप्पवालिका, येभुय्येनपंसुका, येभुय्येनमत्तिका। अदड्ढापि वुच्‍चति जाता पथवी। योपि पंसुपुञ्‍जो वा मत्तिकापुञ्‍जो वा अतिरेकचातुमासं ओवट्ठो, अयम्पि वुच्‍चति जाता पथवी।

Jātā nāma pathavī – suddhapaṃsu suddhamattikā appapāsāṇā appasakkharā appakaṭhalā appamarumbā appavālikā, yebhuyyenapaṃsukā, yebhuyyenamattikā. Adaḍḍhāpi vuccati jātā pathavī. Yopi paṃsupuñjo vā mattikāpuñjo vā atirekacātumāsaṃ ovaṭṭho, ayampi vuccati jātā pathavī.

अजाता नाम पथवी – सुद्धपासाणा सुद्धसक्खरा सुद्धकठला सुद्धमरुम्बा सुद्धवालिका अप्पपंसुका अप्पमत्तिका, येभुय्येनपासाणा, येभुय्येनसक्खरा, येभुय्येनकठला, येभुय्येनमरुम्बा, येभुय्येनवालिका। दड्ढापि वुच्‍चति अजाता पथवी। योपि पंसुपुञ्‍जो वा मत्तिकापुञ्‍जो वा ओमकचातुमासं ओवट्ठो, अयम्पि वुच्‍चति अजाता पथवी।

Ajātā nāma pathavī – suddhapāsāṇā suddhasakkharā suddhakaṭhalā suddhamarumbā suddhavālikā appapaṃsukā appamattikā, yebhuyyenapāsāṇā, yebhuyyenasakkharā, yebhuyyenakaṭhalā, yebhuyyenamarumbā, yebhuyyenavālikā. Daḍḍhāpi vuccati ajātā pathavī. Yopi paṃsupuñjo vā mattikāpuñjo vā omakacātumāsaṃ ovaṭṭho, ayampi vuccati ajātā pathavī.

खणेय्याति सयं खणति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

Khaṇeyyāti sayaṃ khaṇati, āpatti pācittiyassa.

खणापेय्याति अञ्‍ञं आणापेति, आपत्ति पाचित्तियस्स। सकिं आणत्तो बहुकम्पि खणति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

Khaṇāpeyyāti aññaṃ āṇāpeti, āpatti pācittiyassa. Sakiṃ āṇatto bahukampi khaṇati, āpatti pācittiyassa.

८७. पथविया पथविसञ्‍ञी खणति वा खणापेति वा, भिन्दति वा भेदापेति वा, दहति वा दहापेति वा, आपत्ति पाचित्तियस्स।

87. Pathaviyā pathavisaññī khaṇati vā khaṇāpeti vā, bhindati vā bhedāpeti vā, dahati vā dahāpeti vā, āpatti pācittiyassa.

पथविया वेमतिको खणति वा खणापेति वा, भिन्दति वा भेदापेति वा, दहति वा दहापेति वा, आपत्ति दुक्‍कटस्स।

Pathaviyā vematiko khaṇati vā khaṇāpeti vā, bhindati vā bhedāpeti vā, dahati vā dahāpeti vā, āpatti dukkaṭassa.

पथविया अपथविसञ्‍ञी खणति वा खणापेति वा, भिन्दति वा भेदापेति वा, दहति वा दहापेति वा, अनापत्ति।

Pathaviyā apathavisaññī khaṇati vā khaṇāpeti vā, bhindati vā bhedāpeti vā, dahati vā dahāpeti vā, anāpatti.

अपथविया पथविसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अपथविया वेमतिको, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अपथविया अपथविसञ्‍ञी, अनापत्ति।

Apathaviyā pathavisaññī, āpatti dukkaṭassa. Apathaviyā vematiko, āpatti dukkaṭassa. Apathaviyā apathavisaññī, anāpatti.

८८. अनापत्ति – ‘‘इमं जान, इमं देहि, इमं आहर, इमिना अत्थो, इमं कप्पियं करोही’’ति भणति, असञ्‍चिच्‍च, असतिया, अजानन्तस्स, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

88. Anāpatti – ‘‘imaṃ jāna, imaṃ dehi, imaṃ āhara, iminā attho, imaṃ kappiyaṃ karohī’’ti bhaṇati, asañcicca, asatiyā, ajānantassa, ummattakassa, ādikammikassāti.

पथवीखणनसिक्खापदं निट्ठितं दसमं।

Pathavīkhaṇanasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.

मुसावादवग्गो पठमो।

Musāvādavaggo paṭhamo.

तस्सुद्दानं –

Tassuddānaṃ –

मुसा ओमसपेसुञ्‍ञं, पदसेय्याय वे दुवे।

Musā omasapesuññaṃ, padaseyyāya ve duve;

अञ्‍ञत्र विञ्‍ञुना भूता, दुट्ठुल्‍लापत्ति खणनाति॥

Aññatra viññunā bhūtā, duṭṭhullāpatti khaṇanāti.

Next: २. भूतगामवग्गो • 2. Bhūtagāmavaggo

Footnotes:

1. दवाय भणति, रवाय भणति (स्या॰)

2. davāya bhaṇati, ravāya bhaṇati (syā.)

3. भण्डेन्ता (इतिपि)

4. bhaṇḍentā (itipi)

5. तक्‍कसीलायं (क॰)

6. बलिवद्दो (सी॰), बलिबद्दो (स्या॰)

7. अञ्छ कूट (सी॰ स्या॰)

8. takkasīlāyaṃ (ka.)

9. balivaddo (sī.), balibaddo (syā.)

10. añcha kūṭa (sī. syā.)

11. जा॰ १.१.२८ नन्दिविसालजातकेपि, तत्थ पन मनुञ्‍ञसद्दो दिस्सति

12. jā. 1.1.28 nandivisālajātakepi, tattha pana manuññasaddo dissati

13. वदेतीति उद्देसो। भणतीति वित्थारो (वजिरबुद्धि)

14. vadetīti uddeso. bhaṇatīti vitthāro (vajirabuddhi)

15. पदसो धम्मो (इतिपि)

16. padaso dhammo (itipi)

17. वसति, सब्बअच्छन्‍ने सब्बअपरिच्छन्‍ने, (सी॰)

18. vasati, sabbaacchanne sabbaaparicchanne, (sī.)

19. एत्थ अम्बट्ठसुत्तादिटीका ओलोकेतब्बा

20. सम्पटिच्छतु (स्या॰)

21. ettha ambaṭṭhasuttādiṭīkā oloketabbā

22. sampaṭicchatu (syā.)

23. यक्खिनी (क॰)

24. yakkhinī (ka.)

25. अनापत्ति सब्बअच्छन्‍ने सब्बअपरिच्छन्‍ने, (सी॰)

26. anāpatti sabbaacchanne sabbaaparicchanne, (sī.)

27. पारा॰ १९३

28. pārā. 193

29. अत्तना पिवन्ति (स्या॰ क॰)

30. attanā pivanti (syā. ka.)

31. पारा॰ १९८

32. pārā. 198

33. पारा॰ १९९

34. pārā. 199

35. पारा॰ १९९

36. pārā. 199

37. पारा॰ १९९

38. pārā. 199

39. पारा॰ १९९

40. pārā. 199

41. पारा॰ १९९

42. pārā. 199

43. पारा॰ १९९

44. pārā. 199

45. पारा॰ १९९

46. अरहत्तफलस्स (स्या॰)

47. pārā. 199

48. arahattaphalassa (syā.)

49. पारा॰ १९९

50. pārā. 199

51. पारा॰ १९९

52. pārā. 199

53. पारा॰ १९९

54. pārā. 199

55. अरहत्तफलं (स्या॰)

56. arahattaphalaṃ (syā.)

57. अरहत्तफलञ्‍च (स्या॰)

58. अरहत्तफलस्स (स्या॰)

59. arahattaphalañca (syā.)

60. arahattaphalassa (syā.)

61. अरहत्तफलञ्‍च (स्या॰)

62. arahattaphalañca (syā.)

63. अरहत्तफलं (स्या॰)

64. arahattaphalaṃ (syā.)

65. अरहत्तफलं (स्या॰)

66. arahattaphalaṃ (syā.)

67. भिक्खुसम्मतिया (स्या॰)

68. bhikkhusammatiyā (syā.)

69. आळविका (स्या॰)

70. āḷavikā (syā.)

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact