Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဒ္ဝေမာတိကာပာဠိ • Dvemātikāpāḷi |
ပာစိတ္တိယကဏ္ဍော
Pācittiyakaṇḍo
၁. မုသာဝာဒဝဂ္ဂော
1. Musāvādavaggo
၁. မုသာဝာဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
1. Musāvādasikkhāpadavaṇṇanā
ပာစိတ္တိယေသု မုသာဝာဒဝဂ္ဂသ္သ ပဌမေ သမ္ပဇာနမုသာဝာဒေတိ ပုဗ္ဗေပိ ဇာနိတ္ဝာ ဝစနက္ခဏေပိ ဇာနန္တသ္သေဝ မုသာဝာဒဘဏနေ။ ဘဏနဉ္စ နာမ ဣဓ အဘူတသ္သ ဝာ ဘူတတံ, ဘူတသ္သ ဝာ အဘူတတံ ကတ္ဝာ ကာယေန ဝာ ဝာစာယ ဝာ ဝိညာပနပ္ပယောဂော, နိမိတ္တတ္ထေ စေတံ ဘုမ္မဝစနံ။ တသ္မာ ယော သမ္ပဇာနမုသာဝာဒံ ဝဒတိ, တသ္သ တံနိမိတ္တံ တံဟေတု တပ္ပစ္စယာ ပာစိတ္တိယံ ဟောတီတိ ဧဝမေတ္ထ အညေသု စ ဤဒိသေသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။
Pācittiyesu musāvādavaggassa paṭhame sampajānamusāvādeti pubbepi jānitvā vacanakkhaṇepi jānantasseva musāvādabhaṇane. Bhaṇanañca nāma idha abhūtassa vā bhūtataṃ, bhūtassa vā abhūtataṃ katvā kāyena vā vācāya vā viññāpanappayogo, nimittatthe cetaṃ bhummavacanaṃ. Tasmā yo sampajānamusāvādaṃ vadati, tassa taṃnimittaṃ taṃhetu tappaccayā pācittiyaṃ hotīti evamettha aññesu ca īdisesu attho veditabbo.
သာဝတ္ထိယံ ဟတ္ထကံ သက္ယပုတ္တံ အာရဗ္ဘ အဝဇာနိတ္ဝာ ပဋိဇာနနာဒိဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ, သာဓာရဏပညတ္တိ, အနာဏတ္တိကံ, ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မာရောစနတ္ထံ မုသာ ဘဏန္တသ္သ ပာရာဇိကံ, အမူလကေန ပာရာဇိကေန အနုဒ္ဓံသနတ္ထံ သင္ဃာဒိသေသော, သင္ဃာဒိသေသေန အနုဒ္ဓံသနတ္ထံ ပာစိတ္တိယံ, အာစာရဝိပတ္တိယာ အနုဒ္ဓံသနတ္ထံ ဒုက္ကဋံ, ‘‘ယော တေ ဝိဟာရေ ဝသီ’’တိအာဒိနာ (ပာရာ. ၂၂၀) ပရိယာယေန ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မာရောစနတ္ထံ ပဋိဝိဇာနန္တသ္သ မုသာ ဘဏိတေ ထုလ္လစ္စယံ, အပ္ပဋိဝိဇာနန္တသ္သ ဒုက္ကဋံ, ကေဝလံ မုသာ ဘဏန္တသ္သ ဣဓ ပာစိတ္တိယံ။ အနုပဓာရေတ္ဝာ သဟသာ ဘဏန္တသ္သ, ‘‘အညံ ဘဏိသ္သာမီ’’တိ အညံ ဘဏန္တသ္သ, ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဝိသံဝာဒနပုရေက္ခာရတာ, ဝိသံဝာဒနစိတ္တေန ယမတ္ထံ ဝတ္တုကာမော, တသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ ဝိညာပနပယောဂော စာတိ ဣမာနေတ္ထ ဒ္ဝေ အင္ဂာနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒာနသဒိသာနီတိ။
Sāvatthiyaṃ hatthakaṃ sakyaputtaṃ ārabbha avajānitvā paṭijānanādivatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, uttarimanussadhammārocanatthaṃ musā bhaṇantassa pārājikaṃ, amūlakena pārājikena anuddhaṃsanatthaṃ saṅghādiseso, saṅghādisesena anuddhaṃsanatthaṃ pācittiyaṃ, ācāravipattiyā anuddhaṃsanatthaṃ dukkaṭaṃ, ‘‘yo te vihāre vasī’’tiādinā (pārā. 220) pariyāyena uttarimanussadhammārocanatthaṃ paṭivijānantassa musā bhaṇite thullaccayaṃ, appaṭivijānantassa dukkaṭaṃ, kevalaṃ musā bhaṇantassa idha pācittiyaṃ. Anupadhāretvā sahasā bhaṇantassa, ‘‘aññaṃ bhaṇissāmī’’ti aññaṃ bhaṇantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Visaṃvādanapurekkhāratā, visaṃvādanacittena yamatthaṃ vattukāmo, tassa puggalassa viññāpanapayogo cāti imānettha dve aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisānīti.
မုသာဝာဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Musāvādasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
၂. ဩမသဝာဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
2. Omasavādasikkhāpadavaṇṇanā
ဒုတိယေ ဩမသဝာဒေတိ ဩဝိဇ္ဈနဝစနေ, ဇာတိနာမဂောတ္တကမ္မသိပ္ပအာဗာဓလိင္ဂကိလေသအာပတ္တိအက္ကောသေသု ဘူတေန ဝာ အဘူတေန ဝာ ယေန ကေနစိ ပာရာဇိကံ အာပန္နံ ဝာ အနာပန္နံ ဝာ ယံကိဉ္စိ ဘိက္ခုံ ယာယ ကာယစိ ဝာစာယ ဝာ ဟတ္ထမုဒ္ဒာယ ဝာ အနညာပဒေသေန အက္ကောသနဝစနေ ပာစိတ္တိယန္တိ အတ္ထော။
Dutiye omasavādeti ovijjhanavacane, jātināmagottakammasippaābādhaliṅgakilesaāpattiakkosesu bhūtena vā abhūtena vā yena kenaci pārājikaṃ āpannaṃ vā anāpannaṃ vā yaṃkiñci bhikkhuṃ yāya kāyaci vācāya vā hatthamuddāya vā anaññāpadesena akkosanavacane pācittiyanti attho.
သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ဩမသနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ, သာဓာရဏပညတ္တိ, အနာဏတ္တိကံ, တေဟိယေဝ ဒသဟိ အက္ကောသဝတ္ထူဟိ ‘‘သန္တိ ဣဓေကစ္စေ စဏ္ဍာလာ’’တိအာဒိနာ (ပာစိ. ၂၆) နယေန အညာပဒေသံ ကတ္ဝာ အက္ကောသန္တသ္သ, ‘‘စောရောသိ ဂဏ္ဌိဘေဒကောသီ’’တိအာဒီဟိ ပာဠိမုတ္တကပဒေဟိ အက္ကောသန္တသ္သ, ယထာ တထာ ဝာ အနုပသမ္ပန္နံ အက္ကောသန္တသ္သ စ ဒုက္ကဋံ။ ဣဓ ဘိက္ခုနီပိ အနုပသမ္ပန္နသင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတိ။ အနက္ကောသိတုကာမသ္သ ကေဝလံ ဒဝကမ္ယတာယ ဝဒတော သဗ္ဗတ္ထ ဒုဗ္ဘာသိတံ။ အတ္ထဓမ္မအနုသာသနိပုရေက္ခာရာနံ, ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ယံ အက္ကောသတိ, တသ္သ ဥပသမ္ပန္နတာ, အနညာပဒေသေန ဇာတိအာဒီဟိ အက္ကောသနံ, ‘‘မံ အက္ကောသတီ’’တိ ဇာနနာ, အတ္ထပုရေက္ခာရတာဒီနံ အဘာဝောတိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင္ဂာနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒာနသဒိသာနိ, ဝေဒနာ ပန ဣဓ ဒုက္ခာတိ။
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye bhikkhū ārabbha omasanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tehiyeva dasahi akkosavatthūhi ‘‘santi idhekacce caṇḍālā’’tiādinā (pāci. 26) nayena aññāpadesaṃ katvā akkosantassa, ‘‘corosi gaṇṭhibhedakosī’’tiādīhi pāḷimuttakapadehi akkosantassa, yathā tathā vā anupasampannaṃ akkosantassa ca dukkaṭaṃ. Idha bhikkhunīpi anupasampannasaṅkhyaṃ gacchati. Anakkositukāmassa kevalaṃ davakamyatāya vadato sabbattha dubbhāsitaṃ. Atthadhammaanusāsanipurekkhārānaṃ, ummattakādīnañca anāpatti. Yaṃ akkosati, tassa upasampannatā, anaññāpadesena jātiādīhi akkosanaṃ, ‘‘maṃ akkosatī’’ti jānanā, atthapurekkhāratādīnaṃ abhāvoti imānettha cattāri aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisāni, vedanā pana idha dukkhāti.
ဩမသဝာဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Omasavādasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
၃. ပေသုညသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
3. Pesuññasikkhāpadavaṇṇanā
တတိယေ ဘိက္ခုပေသုညေတိ ဘိက္ခုသ္သ ပေသုညေ, ဇာတိအာဒီဟိ အက္ကောသဝတ္ထူဟိ ဘိက္ခူ အက္ကောသန္တသ္သ ဘိက္ခုနော သုတ္ဝာ ဝစနံ ဘိက္ခုနော ပိယကမ္ယတာယ ဝာ ဘေဒာဓိပ္ပာယေန ဝာ ယော အက္ကုဒ္ဓော, တသ္သ ဘိက္ခုသ္သ ကာယေန ဝာ ဝာစာယ ဝာ ဥပသံဟဋေ တသ္မိံ ပေသုညကရဏဝစနေ ပာစိတ္တိယန္တိ အတ္ထော။
Tatiye bhikkhupesuññeti bhikkhussa pesuññe, jātiādīhi akkosavatthūhi bhikkhū akkosantassa bhikkhuno sutvā vacanaṃ bhikkhuno piyakamyatāya vā bhedādhippāyena vā yo akkuddho, tassa bhikkhussa kāyena vā vācāya vā upasaṃhaṭe tasmiṃ pesuññakaraṇavacane pācittiyanti attho.
သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ပေသုညဥပသံဟရဏဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ, သာဓာရဏပညတ္တိ, အနာဏတ္တိကံ, ဝုတ္တနယေနေဝ အညာပဒေသေန အက္ကောသန္တသ္သ ဝစနူပသံဟာရေ ဝာ ပာဠိမုတ္တကအက္ကောသူပသံဟာရေ ဝာ အနုပသမ္ပန္နသ္သ စ ဥပသံဟာရေ ဒုက္ကဋံ။ ဣဓာပိ ဘိက္ခုနီ အနုပသမ္ပန္နဋ္ဌာနေ ဌိတာ။ န ပိယကမ္ယတာယ, န ဘေဒာဓိပ္ပာယေန ကေဝလံ ပာပဂရဟိတာယ ဝဒန္တသ္သ, ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဇာတိအာဒီဟိ အနညာပဒေသေန အက္ကောသန္တသ္သ ဘိက္ခုနော သုတ္ဝာ ဝစနံ ဘိက္ခုသ္သ ဥပသံဟရဏံ, ပိယကမ္ယတာဘေဒာဓိပ္ပာယေသု အညတရတာ , တသ္သ ဝိဇာနနာတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင္ဂာနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒာနသဒိသာနေဝာတိ။
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye bhikkhū ārabbha pesuññaupasaṃharaṇavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, vuttanayeneva aññāpadesena akkosantassa vacanūpasaṃhāre vā pāḷimuttakaakkosūpasaṃhāre vā anupasampannassa ca upasaṃhāre dukkaṭaṃ. Idhāpi bhikkhunī anupasampannaṭṭhāne ṭhitā. Na piyakamyatāya, na bhedādhippāyena kevalaṃ pāpagarahitāya vadantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Jātiādīhi anaññāpadesena akkosantassa bhikkhuno sutvā vacanaṃ bhikkhussa upasaṃharaṇaṃ, piyakamyatābhedādhippāyesu aññataratā , tassa vijānanāti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisānevāti.
ပေသုညသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Pesuññasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
၄. ပဒသောဓမ္မသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
4. Padasodhammasikkhāpadavaṇṇanā
စတုတ္ထေ ပဒသော ဓမ္မံ ဝာစေယ္ယာတိ သင္ဂီတိတ္တယံ အနာရုဠ္ဟမ္ပိ ရာဇောဝာဒတိက္ခိန္ဒ္ရိယစတုပရိဝတ္တနနန္ဒောပနန္ဒကုလုမ္ပသုတ္တမဂ္ဂကထာဒိဓမ္မဉ္စ သင္ဂီတိတ္တယမာရုဠ္ဟံ တိပိဋကဓမ္မဉ္စ ပဒံ ပဒံ ဝာစေယ္ယ, ပဒာနုပဒအန္ဝက္ခရအနုဗ္ယဉ္ဇနေသု ဧကေကံ ကောဋ္ဌာသန္တိ အတ္ထော။ ပာစိတ္တိယန္တိ ဧတေသု ပဒာဒီသု ဘိက္ခုဉ္စ ဘိက္ခုနိဉ္စ ဌပေတ္ဝာ ယံကဉ္စိ ကောဋ္ဌာသံ အဝသေသပုဂ္ဂလေဟိ သဒ္ဓိံ ဧကတော ဘဏန္တသ္သ ပဒာဒိဂဏနာယ ပာစိတ္တိယံ။
Catutthe padaso dhammaṃ vāceyyāti saṅgītittayaṃ anāruḷhampi rājovādatikkhindriyacatuparivattananandopanandakulumpasuttamaggakathādidhammañca saṅgītittayamāruḷhaṃ tipiṭakadhammañca padaṃ padaṃ vāceyya, padānupadaanvakkharaanubyañjanesu ekekaṃ koṭṭhāsanti attho. Pācittiyanti etesu padādīsu bhikkhuñca bhikkhuniñca ṭhapetvā yaṃkañci koṭṭhāsaṃ avasesapuggalehi saddhiṃ ekato bhaṇantassa padādigaṇanāya pācittiyaṃ.
သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ပဒသော ဓမ္မဝာစနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ, သာဓာရဏပညတ္တိ, အနာဏတ္တိကံ, တိကပာစိတ္တိယံ။ ဥပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညိနော ဝေမတိကသ္သ ဝာ ဒုက္ကဋံ။ အနုပသမ္ပန္နေန သဒ္ဓိံ ဧကတော ဥဒ္ဒေသဂ္ဂဟဏေ, သဇ္ဈာယကရဏေ, တသ္သ သန္တိကေ ဥဒ္ဒေသဂ္ဂဟဏေ, ယေဘုယ္ယေန ပဂုဏဂန္ထံ ဘဏန္တသ္သ, ဩသာရေန္တသ္သ စ ခလိတဋ္ဌာနေ ‘‘ဧဝံ ဘဏာဟီ’’တိ ဝစနေ စ ဧကတော ဘဏန္တသ္သာပိ, ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ အနုပသမ္ပန္နတာ, ဝုတ္တလက္ခဏံ ဓမ္မံ ပဒသော ဝာစနတာ, ဧကတော ဩသာပနဉ္စာတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင္ဂာနိ။ ပဒသောဓမ္မသမုဋ္ဌာနံ, ကိရိယံ, နောသညာဝိမောက္ခံ, အစိတ္တကံ, ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ, ဝစီကမ္မံ, တိစိတ္တံ, တိဝေဒနန္တိ။
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye bhikkhū ārabbha padaso dhammavācanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ. Upasampanne anupasampannasaññino vematikassa vā dukkaṭaṃ. Anupasampannena saddhiṃ ekato uddesaggahaṇe, sajjhāyakaraṇe, tassa santike uddesaggahaṇe, yebhuyyena paguṇaganthaṃ bhaṇantassa, osārentassa ca khalitaṭṭhāne ‘‘evaṃ bhaṇāhī’’ti vacane ca ekato bhaṇantassāpi, ummattakādīnañca anāpatti. Anupasampannatā, vuttalakkhaṇaṃ dhammaṃ padaso vācanatā, ekato osāpanañcāti imānettha tīṇi aṅgāni. Padasodhammasamuṭṭhānaṃ, kiriyaṃ, nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, vacīkammaṃ, ticittaṃ, tivedananti.
ပဒသောဓမ္မသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Padasodhammasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
၅. ပဌမသဟသေယ္ယသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
5. Paṭhamasahaseyyasikkhāpadavaṇṇanā
ပဉ္စမေ အနုပသမ္ပန္နေနာတိ ဘိက္ခုံ ဌပေတ္ဝာ အန္တမသော ပာရာဇိကဝတ္ထုဘူတေန တိရစ္ဆာနဂတေနာပိ။ ဥတ္တရိဒိရတ္တတိရတ္တန္တိ ဒ္ဝိန္နံ ဝာ တိဏ္ဏံ ဝာ ရတ္တီနံ ဥပရိ။ သဟသေယ္ယန္တိ သဗ္ဗစ္ဆန္နပရိစ္ဆန္နေ ယေဘုယ္ယေန ဆန္နပရိစ္ဆန္နေ ဝာ သေနာသနေ ပုဗ္ဗာပရိယေန ဝာ ဧကက္ခဏေန ဝာ ဧကတော နိပဇ္ဇနံ။ ကပ္ပေယ္ယာတိ ဝိဒဟေယ္ယ သမ္ပာဒေယ္ယ။ တတ္ထ ဆဒနံ အနာဟစ္စ ဒိယဍ္ဎဟတ္ထုဗ္ဗေဓေန ပာကာရာဒိနာ ပရိစ္ဆိန္နမ္ပိ သဗ္ဗပရိစ္ဆန္နမိစ္စေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ, တသ္မာ ဣမိနာ လက္ခဏေန သမန္နာဂတော သစေပိ သတ္တဘူမိကော ပာသာဒော ဧကူပစာရော ဟောတိ, သတဂဗ္ဘံ ဝာ စတုသာလံ, ယော တတ္ထ ဝာ အညတ္ထ ဝာ တာဒိသေ တေန ဝာ အညေန ဝာ အနုပသမ္ပန္နေန သဟ တိသ္သော ရတ္တိယော သယိတ္ဝာ စတုတ္ထဒိဝသေ အတ္ထင္ဂတေ သူရိယေ အနုပသမ္ပန္နေ နိပန္နေ ဂဗ္ဘဒ္ဝာရံ ပိဓာယ ဝာ အပိဓာယ ဝာ နိပဇ္ဇတိ, ပဌမနိပန္နော ဝာ တသ္မိံ နိပဇ္ဇန္တေ န ဝုဋ္ဌာတိ, တသ္သ ဥဘိန္နံ ဥဋ္ဌဟိတ္ဝာ နိပဇ္ဇနပ္ပယောဂဂဏနာယ အနုပသမ္ပန္နဂဏနာယ စ ပာစိတ္တိယံ။ အယမေတ္ထ သင္ခေပော, ဝိတ္ထာရော ပန သမန္တပာသာဒိကာယံ (ပာစိ. အဋ္ဌ. ၅၁) သဗ္ဗပ္ပကာရတော ဝုတ္တော။
Pañcame anupasampannenāti bhikkhuṃ ṭhapetvā antamaso pārājikavatthubhūtena tiracchānagatenāpi. Uttaridirattatirattanti dvinnaṃ vā tiṇṇaṃ vā rattīnaṃ upari. Sahaseyyanti sabbacchannaparicchanne yebhuyyena channaparicchanne vā senāsane pubbāpariyena vā ekakkhaṇena vā ekato nipajjanaṃ. Kappeyyāti vidaheyya sampādeyya. Tattha chadanaṃ anāhacca diyaḍḍhahatthubbedhena pākārādinā paricchinnampi sabbaparicchannamicceva veditabbaṃ, tasmā iminā lakkhaṇena samannāgato sacepi sattabhūmiko pāsādo ekūpacāro hoti, satagabbhaṃ vā catusālaṃ, yo tattha vā aññattha vā tādise tena vā aññena vā anupasampannena saha tisso rattiyo sayitvā catutthadivase atthaṅgate sūriye anupasampanne nipanne gabbhadvāraṃ pidhāya vā apidhāya vā nipajjati, paṭhamanipanno vā tasmiṃ nipajjante na vuṭṭhāti, tassa ubhinnaṃ uṭṭhahitvā nipajjanappayogagaṇanāya anupasampannagaṇanāya ca pācittiyaṃ. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana samantapāsādikāyaṃ (pāci. aṭṭha. 51) sabbappakārato vutto.
အာဠဝိယံ သမ္ဗဟုလေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ အနုပသမ္ပန္နေန သဟသေယ္ယဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ, ‘‘ဥတ္တရိဒိရတ္တတိရတ္တ’’န္တိ အယမေတ္ထ အနုပညတ္တိ, သာဓာရဏပညတ္တိ, အနာဏတ္တိကံ, တိကပာစိတ္တိယံ, ဥပသမ္ပန္နေ အနုပသမ္ပန္နသညိနော ဝေမတိကသ္သ ဝာ ဥပဒ္ဓစ္ဆန္နပရိစ္ဆန္နာဒီသု စ ဒုက္ကဋံ။ ဦနကဒိရတ္တတိရတ္တံ ဝသန္တသ္သ, တတိယာယ ရတ္တိယာ ပုရာရုဏာ နိက္ခမိတ္ဝာ ပုန ဝသန္တသ္သ, သဗ္ဗစ္ဆန္နသဗ္ဗာပရိစ္ဆန္နာဒီသု ဝသန္တသ္သ, ဣတရသ္မိံ နိသိန္နေ နိပဇ္ဇန္တသ္သ, နိပန္နေ ဝာ နိသီဒန္တသ္သ, ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ပာစိတ္တိယဝတ္ထုကသေနာသနံ, တတ္ထ အနုပသမ္ပန္နေန သဟ နိပဇ္ဇနံ, စတုတ္ထဒိဝသေ သူရိယတ္ထင္ဂမနန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင္ဂာနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ဧဠကလောမသဒိသာနေဝာတိ။
Āḷaviyaṃ sambahule bhikkhū ārabbha anupasampannena sahaseyyavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘uttaridirattatiratta’’nti ayamettha anupaññatti, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, upasampanne anupasampannasaññino vematikassa vā upaddhacchannaparicchannādīsu ca dukkaṭaṃ. Ūnakadirattatirattaṃ vasantassa, tatiyāya rattiyā purāruṇā nikkhamitvā puna vasantassa, sabbacchannasabbāparicchannādīsu vasantassa, itarasmiṃ nisinne nipajjantassa, nipanne vā nisīdantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Pācittiyavatthukasenāsanaṃ, tattha anupasampannena saha nipajjanaṃ, catutthadivase sūriyatthaṅgamananti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni eḷakalomasadisānevāti.
ပဌမသဟသေယ္ယသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Paṭhamasahaseyyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
၆. ဒုတိယသဟသေယ္ယသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
6. Dutiyasahaseyyasikkhāpadavaṇṇanā
ဆဋ္ဌေ မာတုဂာမေနာတိ အန္တမသော တဒဟုဇာတာယပိ မနုသ္သိတ္ထိယာ။ ဒိသ္သမာနရူပာ ပန ယက္ခိပေတိယော ပဏ္ဍကော မေထုနဝတ္ထုဘူတာ စ တိရစ္ဆာနိတ္ထိယော ဣဓ ဒုက္ကဋဝတ္ထုကာ ဟောန္တိ။
Chaṭṭhe mātugāmenāti antamaso tadahujātāyapi manussitthiyā. Dissamānarūpā pana yakkhipetiyo paṇḍako methunavatthubhūtā ca tiracchānitthiyo idha dukkaṭavatthukā honti.
သာဝတ္ထိယံ အာယသ္မန္တံ အနုရုဒ္ဓတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ မာတုဂာမေန သဟသေယ္ယဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ, သေသံ အနန္တရသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ အညတ္ရ ရတ္တိပရိစ္ဆေဒာ, တတ္ရ ဟိ စတုတ္ထဒိဝသေ အာပတ္တိ, ဣဓ ပန ပဌမဒိဝသေပီတိ။
Sāvatthiyaṃ āyasmantaṃ anuruddhattheraṃ ārabbha mātugāmena sahaseyyavatthusmiṃ paññattaṃ, sesaṃ anantarasikkhāpade vuttanayeneva veditabbaṃ aññatra rattiparicchedā, tatra hi catutthadivase āpatti, idha pana paṭhamadivasepīti.
ဒုတိယသဟသေယ္ယသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Dutiyasahaseyyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
၇. ဓမ္မဒေသနာသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
သတ္တမေ ဥတ္တရိဆပ္ပဉ္စဝာစာဟီတိဧတ္ထ ဧကော ဂာထာပာဒော ဧကာ ဝာစာတိ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ ဝာစာပမာဏံ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဓမ္မံ ဒေသေယ္ယာတိ ပဒသောဓမ္မသိက္ခာပဒေ ဝုတ္တလက္ခဏံ ဓမ္မံ ဝာ အဋ္ဌကထာဓမ္မံ ဝာ ဘာသေယ္ယ။ အညတ္ရ ဝိညုနာ ပုရိသဝိဂ္ဂဟေနာတိ ဝိနာ ဝိညုနာ ပုရိသေန။ မနုသ္သဝိဂ္ဂဟံ ဂဟေတ္ဝာ ဌိတေန ပန ယက္ခေန ဝာ ပေတေန ဝာ တိရစ္ဆာနေန ဝာ သဒ္ဓိံ ဌိတာယပိ ဓမ္မံ ဒေသေတုံ န ဝဋ္ဋတိ။ ပာစိတ္တိယန္တိ ဒုတိယာနိယတေ ဝုတ္တလက္ခဏေန မနုသ္သေန ဝိနာ ဝိညုမနုသ္သိတ္ထိယာ ဆန္နံ ဝာစာနံ ဥပရိ ပဒာဒိဝသေန ဓမ္မံ ဒေသေန္တသ္သ ပဒာဒိဂဏနာယ, ဗဟူနံ ဒေသယတော မာတုဂာမဂဏနာယ စ ပာစိတ္တိယံ။
Sattame uttarichappañcavācāhītiettha eko gāthāpādo ekā vācāti evaṃ sabbattha vācāpamāṇaṃ veditabbaṃ. Dhammaṃ deseyyāti padasodhammasikkhāpade vuttalakkhaṇaṃ dhammaṃ vā aṭṭhakathādhammaṃ vā bhāseyya. Aññatra viññunā purisaviggahenāti vinā viññunā purisena. Manussaviggahaṃ gahetvā ṭhitena pana yakkhena vā petena vā tiracchānena vā saddhiṃ ṭhitāyapi dhammaṃ desetuṃ na vaṭṭati. Pācittiyanti dutiyāniyate vuttalakkhaṇena manussena vinā viññumanussitthiyā channaṃ vācānaṃ upari padādivasena dhammaṃ desentassa padādigaṇanāya, bahūnaṃ desayato mātugāmagaṇanāya ca pācittiyaṃ.
သာဝတ္ထိယံ ဥဒာယိတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ မာတုဂာမသ္သ ဓမ္မဒေသနာဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ, ‘‘အညတ္ရ ဝိညုနာ’’တိ အယမေတ္ထ အနုပညတ္တိ, သာဓာရဏပညတ္တိ, အနာဏတ္တိကံ, တိကပာစိတ္တိယံ, အမာတုဂာမေ မာတုဂာမသညိနော ဝေမတိကသ္သ ဝာ ယက္ခိပေတိပဏ္ဍကမနုသ္သဝိဂ္ဂဟတိရစ္ဆာနိတ္ထီနံ ဒေသေန္တသ္သ စ ဒုက္ကဋံ။ ဆဟိ ဝာစာဟိ, တတော ဝာ ဩရံ ဒေသေန္တသ္သ, ဝုတ္တလက္ခဏေ ဝာ ပုရိသေ သတိ, သယံ ဝာ ဥဋ္ဌာယ, ပုန နိသီဒိတ္ဝာ မာတုဂာမသ္သ ဝာ ဥဋ္ဌဟိတ္ဝာ ပုန နိသိန္နသ္သ, အညသ္သ ဝာ မာတုဂာမသ္သ ဒေသယတော, ‘‘ဒီဃနိကာယော နာမ ဘန္တေ ကိမတ္ထိယော’’တိ ဧဝံ ပန ပုဋ္ဌေ သဗ္ဗမ္ပိ ဒီဃနိကာယံ ဒေသေန္တသ္သ, အညသ္သတ္ထာယ ဝုစ္စမာနံ မာတုဂာမေ သုဏန္တေ, ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဝုတ္တလက္ခဏသ္သ ဓမ္မသ္သ ဆန္နံ ဝာစာနံ ဥပရိ ဒေသနာ, ဝုတ္တလက္ခဏော မာတုဂာမော, ဣရိယာပထပရိဝတ္တာဘာဝော, ကပ္ပိယကာရကသ္သာဘာဝော, အပဉ္ဟာဝိသ္သဇ္ဇနာတိ ဣမာနေတ္ထ ပဉ္စ အင္ဂာနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ ပဒသောဓမ္မသဒိသာနေဝ, ကေဝလံ ဣဓ ကိရိယာကိရိယံ ဟောတီတိ။
Sāvatthiyaṃ udāyittheraṃ ārabbha mātugāmassa dhammadesanāvatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘aññatra viññunā’’ti ayamettha anupaññatti, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, amātugāme mātugāmasaññino vematikassa vā yakkhipetipaṇḍakamanussaviggahatiracchānitthīnaṃ desentassa ca dukkaṭaṃ. Chahi vācāhi, tato vā oraṃ desentassa, vuttalakkhaṇe vā purise sati, sayaṃ vā uṭṭhāya, puna nisīditvā mātugāmassa vā uṭṭhahitvā puna nisinnassa, aññassa vā mātugāmassa desayato, ‘‘dīghanikāyo nāma bhante kimatthiyo’’ti evaṃ pana puṭṭhe sabbampi dīghanikāyaṃ desentassa, aññassatthāya vuccamānaṃ mātugāme suṇante, ummattakādīnañca anāpatti. Vuttalakkhaṇassa dhammassa channaṃ vācānaṃ upari desanā, vuttalakkhaṇo mātugāmo, iriyāpathaparivattābhāvo, kappiyakārakassābhāvo, apañhāvissajjanāti imānettha pañca aṅgāni. Samuṭṭhānādīni padasodhammasadisāneva, kevalaṃ idha kiriyākiriyaṃ hotīti.
ဓမ္မဒေသနာသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
၈. ဘူတာရောစနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
8. Bhūtārocanasikkhāpadavaṇṇanā
အဋ္ဌမေ ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မန္တိ စတုတ္ထပာရာဇိကေ ဝုတ္တလက္ခဏံ ဥတ္တရိမနုသ္သာနံ ဈာယီနဉ္စေဝ အရိယာနဉ္စ ဓမ္မံ။ ဘူတသ္မိံ ပာစိတ္တိယန္တိ အတ္တနိ ဈာနာဒိဓမ္မေ သတိ တံ ဘိက္ခုဉ္စ ဘိက္ခုနိဉ္စ ဌပေတ္ဝာ အညသ္သ အာရောစယတော ပာစိတ္တိယံ။
Aṭṭhame uttarimanussadhammanti catutthapārājike vuttalakkhaṇaṃ uttarimanussānaṃ jhāyīnañceva ariyānañca dhammaṃ. Bhūtasmiṃ pācittiyanti attani jhānādidhamme sati taṃ bhikkhuñca bhikkhuniñca ṭhapetvā aññassa ārocayato pācittiyaṃ.
ဝေသာလိယံ ဝဂ္ဂုမုဒာတီရိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ တေသံ ဘူတာရောစနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ, သာဓာရဏပညတ္တိ , အနာဏတ္တိကံ, နိပ္ပရိယာယေန အတ္တနိ ဝိဇ္ဇမာနံ ဈာနာဒိဓမ္မံ အာရောစေန္တသ္သ သစေ ယသ္သ အာရောစေတိ, သော အနန္တရမေဝ ‘‘အယံ ဈာနလာဘီ’’တိ ဝာ ‘‘အရိယော’’တိ ဝာ ယေန ကေနစိ အာကာရေန တမတ္ထံ ဇာနာတိ, ပာစိတ္တိယံ။ နော စေ ဇာနာတိ, ဒုက္ကဋံ။ ပရိယာယေန အာရောစိတံ ပန ဇာနာတု ဝာ, မာ ဝာ, ဒုက္ကဋမေဝ။ တထာရူပေ ကာရဏေ သတိ ဥပသမ္ပန္နသ္သ အာရောစယတော, အာဒိကမ္မိကသ္သ စ အနာပတ္တိ။ ယသ္မာ ပန အရိယာနံ ဥမ္မတ္တကာဒိဘာဝော နတ္ထိ, ဈာနလာဘိနော ပန တသ္မိံ သတိ ဈာနာ ပရိဟာယန္တိ, တသ္မာ တေ ဣဓ န ဂဟိတာ။ ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မသ္သ ဘူတတာ, အနုပသမ္ပန္နသ္သ အာရောစနံ, တင္ခဏဝိဇာနနာ, အနညာပဒေသောတိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင္ဂာနိ။ ဘူတာရောစနသမုဋ္ဌာနံ, ကိရိယံ, နောသညာဝိမောက္ခံ, အစိတ္တကံ, ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ, ကာယကမ္မံ, ဝစီကမ္မံ, ကုသလာဗ္ယာကတစိတ္တေဟိ ဒ္ဝိစိတ္တံ, သုခမဇ္ဈတ္တဝေဒနာဟိ ဒ္ဝိဝေဒနန္တိ။
Vesāliyaṃ vaggumudātīriye bhikkhū ārabbha tesaṃ bhūtārocanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti , anāṇattikaṃ, nippariyāyena attani vijjamānaṃ jhānādidhammaṃ ārocentassa sace yassa āroceti, so anantarameva ‘‘ayaṃ jhānalābhī’’ti vā ‘‘ariyo’’ti vā yena kenaci ākārena tamatthaṃ jānāti, pācittiyaṃ. No ce jānāti, dukkaṭaṃ. Pariyāyena ārocitaṃ pana jānātu vā, mā vā, dukkaṭameva. Tathārūpe kāraṇe sati upasampannassa ārocayato, ādikammikassa ca anāpatti. Yasmā pana ariyānaṃ ummattakādibhāvo natthi, jhānalābhino pana tasmiṃ sati jhānā parihāyanti, tasmā te idha na gahitā. Uttarimanussadhammassa bhūtatā, anupasampannassa ārocanaṃ, taṅkhaṇavijānanā, anaññāpadesoti imānettha cattāri aṅgāni. Bhūtārocanasamuṭṭhānaṃ, kiriyaṃ, nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, kusalābyākatacittehi dvicittaṃ, sukhamajjhattavedanāhi dvivedananti.
ဘူတာရောစနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Bhūtārocanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
၉. ဒုဋ္ဌုလ္လာရောစနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
9. Duṭṭhullārocanasikkhāpadavaṇṇanā
နဝမေ ဘိက္ခုသ္သာတိ ပာရာဇိကံ အနဇ္ဈာပန္နသ္သ။ ဒုဋ္ဌုလ္လန္တိ ကိဉ္စာပိ ဒ္ဝိန္နံ အာပတ္တိက္ခန္ဓာနမေတံ အဓိဝစနံ, ဣဓ ပန သင္ဃာဒိသေသမေဝ အဓိပ္ပေတံ။ အညတ္ရ ဘိက္ခုသမ္မုတိယာတိ ယံ သင္ဃော အဘိဏ္ဟာပတ္တိကသ္သ ဘိက္ခုနော အာယတိံ သံဝရတ္ထာယ အာပတ္တီနဉ္စ ကုလာနဉ္စ ပရိယန္တံ ကတ္ဝာ ဝာ အကတ္ဝာ ဝာ တိက္ခတ္တုံ အပလောကေတ္ဝာ ကတိကံ ကရောတိ, တံ ဌပေတ္ဝာ, အယထာကတိကာယ ‘‘အယံ အသုစိံ မောစေတ္ဝာ သင္ဃာဒိသေသံ အာပန္နော’’တိအာဒိနာ နယေန ဝတ္ထုနာ သဒ္ဓိံ အာပတ္တိံ ဃဋေတ္ဝာ အာရောစေန္တသ္သ ပာစိတ္တိယံ။
Navame bhikkhussāti pārājikaṃ anajjhāpannassa. Duṭṭhullanti kiñcāpi dvinnaṃ āpattikkhandhānametaṃ adhivacanaṃ, idha pana saṅghādisesameva adhippetaṃ. Aññatra bhikkhusammutiyāti yaṃ saṅgho abhiṇhāpattikassa bhikkhuno āyatiṃ saṃvaratthāya āpattīnañca kulānañca pariyantaṃ katvā vā akatvā vā tikkhattuṃ apaloketvā katikaṃ karoti, taṃ ṭhapetvā, ayathākatikāya ‘‘ayaṃ asuciṃ mocetvā saṅghādisesaṃ āpanno’’tiādinā nayena vatthunā saddhiṃ āpattiṃ ghaṭetvā ārocentassa pācittiyaṃ.
သာဝတ္ထိယံ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ဒုဋ္ဌုလ္လာပတ္တိအာရောစနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ, သာဓာရဏပညတ္တိ, အနာဏတ္တိကံ, တိကပာစိတ္တိယံ , အဒုဋ္ဌုလ္လာယ ဒုဋ္ဌုလ္လသညိနော ဝေမတိကသ္သ ဝာ ဒုက္ကဋံ, အဝသေသေ ဆ အာပတ္တိက္ခန္ဓေ, အနုပသမ္ပန္နသ္သ ပုရိမပဉ္စသိက္ခာပဒဝီတိက္ကမသင္ခာတံ ဒုဋ္ဌုလ္လံ ဝာ ဣတရံ အဒုဋ္ဌုလ္လံ ဝာ အဇ္ဈာစာရံ အာရောစေန္တသ္သာပိ ဒုက္ကဋမေဝ။ ဝတ္ထုမတ္တံ ဝာ အာပတ္တိမတ္တံ ဝာ အာရောစေန္တသ္သ, ဘိက္ခုသမ္မုတိပရိစ္ဆေဒံ အနတိက္ကမိတ္ဝာ အာရောစေန္တသ္သ, ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဝုတ္တလက္ခဏသ္သ ဘိက္ခုနော သဝတ္ထုကော သင္ဃာဒိသေသော, အနုပသမ္ပန္နသ္သ အာရောစနံ, ဘိက္ခုသမ္မုတိယာ အဘာဝောတိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင္ဂာနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒာနသဒိသာနိ, ဝေဒနာ ပန ဣဓ ဒုက္ခာယေဝာတိ။
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye bhikkhū ārabbha duṭṭhullāpattiārocanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ , aduṭṭhullāya duṭṭhullasaññino vematikassa vā dukkaṭaṃ, avasese cha āpattikkhandhe, anupasampannassa purimapañcasikkhāpadavītikkamasaṅkhātaṃ duṭṭhullaṃ vā itaraṃ aduṭṭhullaṃ vā ajjhācāraṃ ārocentassāpi dukkaṭameva. Vatthumattaṃ vā āpattimattaṃ vā ārocentassa, bhikkhusammutiparicchedaṃ anatikkamitvā ārocentassa, ummattakādīnañca anāpatti. Vuttalakkhaṇassa bhikkhuno savatthuko saṅghādiseso, anupasampannassa ārocanaṃ, bhikkhusammutiyā abhāvoti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisāni, vedanā pana idha dukkhāyevāti.
ဒုဋ္ဌုလ္လာရောစနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Duṭṭhullārocanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
၁၀. ပထဝီခဏနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
10. Pathavīkhaṇanasikkhāpadavaṇṇanā
ဒသမေ ပထဝိန္တိ ဒုဝိဓာ ပထဝီ ဇာတပထဝီ အဇာတပထဝီတိ။ တတ္ထ ဇာတပထဝီ သုဒ္ဓမိသ္သပုဉ္ဇဝသေန တိဝိဓာ, တတ္ထ သုဒ္ဓပထဝီ နာမ ပကတိယာ သုဒ္ဓပံသု ဝာ သုဒ္ဓမတ္တိကာ ဝာ။ မိသ္သပထဝီ နာမ ယတ္ထ ပံသုတော ဝာ မတ္တိကာတော ဝာ ပာသာဏသက္ခရကထလမရုမ္ဗဝာလုကာသု အညတရသ္သ တတိယဘာဂော ဟောတိ။ ပုဉ္ဇပထဝီ နာမ ‘‘အတိရေကစာတုမာသံ ဩဝဋ္ဌော ပံသုပုဉ္ဇော ဝာ မတ္တိကာပုဉ္ဇော ဝာ’’တိ (ပာစိ. ၈၆) ဝုတ္တံ, ဝုတ္တလက္ခဏေန ပန မိသ္သကပုဉ္ဇောပိ ပိဋ္ဌိပာသာဏေ ဌိတသုခုမရဇမ္ပိ စ ဒေဝေ ဖုသာယန္တေ သကိံ တိန္တံ စတုမာသစ္စယေန တိန္တောကာသော ပုဉ္ဇပထဝိသင္ခမေဝ ဂစ္ဆတိ။ တိဝိဓာပိ စေသာ ပထဝီ ဥဒ္ဓနပတ္တပစနာဒိဝသေန ဝာ ယထာ တထာ ဝာ အဒဍ္ဎာ ‘ဇာတပထဝီ’တိ ဝုစ္စတိ, ဒဍ္ဎာ ပန ဝုတ္တပ္ပမာဏတော အဓိကတရပာသာဏာဒိမိသ္သာ ဝာ အဇာတပထဝီ နာမ ဟောတိ, ကော ပန ဝာဒော သုဒ္ဓပာသာဏာဒိဘေဒာယ။ တတ္ထ ယာ ‘ဇာတပထဝီ’တိ ဝုတ္တာ, အယံ အကပ္ပိယပထဝီ။ ယော ဘိက္ခု တံ ဧဝရူပံ ပထဝိံ သယံ ခဏတိ, ခဏနဘေဒနဝိလေခနပစနာဒီဟိ ဝိကောပေတိ, တသ္သ ပယောဂဂဏနာယ ပာစိတ္တိယံ။ ယော ပန ခဏာပေတိ, ဝုတ္တနယေနေဝ ဝိကောပာပေတိ, တသ္သ ‘‘ဣမံ ပဒေသ’’န္တိ ဝာ ‘‘ဣမံ ပထဝိ’’န္တိ ဝာ ဧဝံ နိယမေတ္ဝာ ‘‘ခဏ, ဘိန္ဒာ’’တိအာဒိနာ နယေန အာဏာပေန္တသ္သ အာဏတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ, သကိံ အာဏတ္တေ ဒိဝသမ္ပိ ခဏန္တေ အာဏာပကသ္သ ဧကမေဝ ပာစိတ္တိယံ, သစေ ဣတရော ပုနပ္ပုနံ အာဏာပေတိ, ဝာစာယ ဝာစာယ ပာစိတ္တိယံ။
Dasame pathavinti duvidhā pathavī jātapathavī ajātapathavīti. Tattha jātapathavī suddhamissapuñjavasena tividhā, tattha suddhapathavī nāma pakatiyā suddhapaṃsu vā suddhamattikā vā. Missapathavī nāma yattha paṃsuto vā mattikāto vā pāsāṇasakkharakathalamarumbavālukāsu aññatarassa tatiyabhāgo hoti. Puñjapathavī nāma ‘‘atirekacātumāsaṃ ovaṭṭho paṃsupuñjo vā mattikāpuñjo vā’’ti (pāci. 86) vuttaṃ, vuttalakkhaṇena pana missakapuñjopi piṭṭhipāsāṇe ṭhitasukhumarajampi ca deve phusāyante sakiṃ tintaṃ catumāsaccayena tintokāso puñjapathavisaṅkhameva gacchati. Tividhāpi cesā pathavī uddhanapattapacanādivasena vā yathā tathā vā adaḍḍhā ‘jātapathavī’ti vuccati, daḍḍhā pana vuttappamāṇato adhikatarapāsāṇādimissā vā ajātapathavī nāma hoti, ko pana vādo suddhapāsāṇādibhedāya. Tattha yā ‘jātapathavī’ti vuttā, ayaṃ akappiyapathavī. Yo bhikkhu taṃ evarūpaṃ pathaviṃ sayaṃ khaṇati, khaṇanabhedanavilekhanapacanādīhi vikopeti, tassa payogagaṇanāya pācittiyaṃ. Yo pana khaṇāpeti, vuttanayeneva vikopāpeti, tassa ‘‘imaṃ padesa’’nti vā ‘‘imaṃ pathavi’’nti vā evaṃ niyametvā ‘‘khaṇa, bhindā’’tiādinā nayena āṇāpentassa āṇattiyā dukkaṭaṃ, sakiṃ āṇatte divasampi khaṇante āṇāpakassa ekameva pācittiyaṃ, sace itaro punappunaṃ āṇāpeti, vācāya vācāya pācittiyaṃ.
အာဠဝိယံ အာဠဝကေ ဘိက္ခူ အာရဗ္ဘ ပထဝိခဏနဝတ္ထုသ္မိံ ပညတ္တံ, သာဓာရဏပညတ္တိ, သာဏတ္တိကံ, ပထဝိယာ ဝေမတိကသ္သ, အပထဝိယာ ပထဝိသညိနော စေဝ ဝေမတိကသ္သ စ ဒုက္ကဋံ။ ဩကာသံ အနိယမေတ္ဝာ ‘‘ပောက္ခရဏိံ ခဏ, အာဝာဋံ ခဏ, ကန္ဒံ ခဏာ’’တိအာဒီနိ ဘဏန္တသ္သ, အာတပေန သုသ္သိတ္ဝာ ဖလိတကဒ္ဒမံ ဝာ ဂောကဏ္ဋကံ ဝာ ဟေဋ္ဌာ ပထဝိယာ အသမ္ဗဒ္ဓံ ဘိဇ္ဇိတ္ဝာ ပတိတနဒိတဋံ ဝာ မဟန္တမ္ပိ နင္ဂလစ္ဆိန္နမတ္တိကာပိဏ္ဍန္တိဧဝမာဒီနိ သဗ္ဗဉ္စ အဇာတပထဝိံ ဝိကောပေန္တသ္သ, ‘‘ဣမသ္သ ထမ္ဘသ္သ အာဝာဋံ ဇာန , မတ္တိကံ ဒေဟိ, မတ္တိကံ အာဟရ, ပံသုနာ မေ အတ္ထော, မတ္တိကံ ကပ္ပိယံ ကရောဟီ’’တိ ဘဏန္တသ္သ, အသဉ္စိစ္စ ရုက္ခာဒိပဝဋ္ဋနေန ဘိန္ဒန္တသ္သ, အသတိယာ ပာဒင္ဂုဋ္ဌကာဒီဟိ ဝိလေခန္တသ္သ, ဇာတပထဝိဘာဝံ ဝာ, ‘‘ခဏာမိ ဝာ အဟ’’န္တိ အဇာနန္တသ္သ, ဥမ္မတ္တကာဒီနဉ္စ အနာပတ္တိ။ ဇာတပထဝီ, ပထဝိသညိတာ, ခဏနခဏာပနာနံ အညတရန္တိ ဣမာနေတ္ထ တီဏိ အင္ဂာနိ။ သမုဋ္ဌာနာဒီနိ အဒိန္နာဒာနသဒိသာနိ, ဣဒံ ပန ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ, တိစိတ္တံ, တိဝေဒနန္တိ။
Āḷaviyaṃ āḷavake bhikkhū ārabbha pathavikhaṇanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, sāṇattikaṃ, pathaviyā vematikassa, apathaviyā pathavisaññino ceva vematikassa ca dukkaṭaṃ. Okāsaṃ aniyametvā ‘‘pokkharaṇiṃ khaṇa, āvāṭaṃ khaṇa, kandaṃ khaṇā’’tiādīni bhaṇantassa, ātapena sussitvā phalitakaddamaṃ vā gokaṇṭakaṃ vā heṭṭhā pathaviyā asambaddhaṃ bhijjitvā patitanaditaṭaṃ vā mahantampi naṅgalacchinnamattikāpiṇḍantievamādīni sabbañca ajātapathaviṃ vikopentassa, ‘‘imassa thambhassa āvāṭaṃ jāna , mattikaṃ dehi, mattikaṃ āhara, paṃsunā me attho, mattikaṃ kappiyaṃ karohī’’ti bhaṇantassa, asañcicca rukkhādipavaṭṭanena bhindantassa, asatiyā pādaṅguṭṭhakādīhi vilekhantassa, jātapathavibhāvaṃ vā, ‘‘khaṇāmi vā aha’’nti ajānantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Jātapathavī, pathavisaññitā, khaṇanakhaṇāpanānaṃ aññataranti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisāni, idaṃ pana paṇṇattivajjaṃ, ticittaṃ, tivedananti.
ပထဝီခဏနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Pathavīkhaṇanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
မုသာဝာဒဝဂ္ဂော ပဌမော။
Musāvādavaggo paṭhamo.