| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[៣២] ២. នច្ចជាតកវណ្ណនា
[32] 2. Naccajātakavaṇṇanā
រុទំ មនុញ្ញន្តិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ ឯកំ ពហុភណ្ឌិកំ ភិក្ខុំ អារព្ភ កថេសិ។ វត្ថុ ហេដ្ឋា ទេវធម្មជាតកេ (ជា. ១.១.៦) វុត្តសទិសមេវ។ សត្ថា តំ ភិក្ខុំ ‘‘សច្ចំ កិរ ត្វំ ភិក្ខុ ពហុភណ្ឌោ’’តិ បុច្ឆិ។ ‘‘អាម, ភន្តេ’’តិ។ ‘‘កិំការណា ត្វំ ភិក្ខុ ពហុភណ្ឌោ ជាតោសី’’តិ? សោ ឯត្តកំ សុត្វាវ កុទ្ធោ និវាសនបារុបនំ ឆឌ្ឌេត្វា ‘‘ឥមិនា ទានិ នីហារេន វិចរាមី’’តិ សត្ថុ បុរតោ នគ្គោ អដ្ឋាសិ។ មនុស្សា ‘‘ធី ធី’’តិ អាហំសុ។ សោ តតោ បលាយិត្វា ហីនាយាវត្តោ។ ភិក្ខូ ធម្មសភាយំ សន្និសិន្នា ‘‘សត្ថុ នាម បុរតោ ឯវរូបំ ករិស្សតី’’តិ តស្ស អគុណកថំ កថេសុំ។ សត្ថា អាគន្ត្វា ‘‘កាយ នុត្ថ, ភិក្ខវេ, ឯតរហិ កថាយ សន្និសិន្នា’’តិ ភិក្ខូ បុច្ឆិ។ ភន្តេ, ‘‘សោ ហិ នាម ភិក្ខុ តុម្ហាកំ បុរតោ ចតុបរិសមជ្ឈេ ហិរោត្តប្បំ បហាយ គាមទារកោ វិយ នគ្គោ ឋត្វា មនុស្សេហិ ជិគុច្ឆិយមានោ ហីនាយាវត្តិត្វា សាសនា បរិហីនោ’’តិ តស្ស អគុណកថាយ និសិន្នាម្ហាតិ។ សត្ថា ‘‘ន, ភិក្ខវេ, ឥទានេវ សោ ភិក្ខុ ហិរោត្តប្បាភាវេន រតនសាសនា បរិហីនោ, បុព្ពេ ឥត្ថិរតនបដិលាភតោបិ បរិហីនោយេវា’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។
Rudaṃ manuññanti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ bahubhaṇḍikaṃ bhikkhuṃ ārabbha kathesi. Vatthu heṭṭhā devadhammajātake (jā. 1.1.6) vuttasadisameva. Satthā taṃ bhikkhuṃ ‘‘saccaṃ kira tvaṃ bhikkhu bahubhaṇḍo’’ti pucchi. ‘‘Āma, bhante’’ti. ‘‘Kiṃkāraṇā tvaṃ bhikkhu bahubhaṇḍo jātosī’’ti? So ettakaṃ sutvāva kuddho nivāsanapārupanaṃ chaḍḍetvā ‘‘iminā dāni nīhārena vicarāmī’’ti satthu purato naggo aṭṭhāsi. Manussā ‘‘dhī dhī’’ti āhaṃsu. So tato palāyitvā hīnāyāvatto. Bhikkhū dhammasabhāyaṃ sannisinnā ‘‘satthu nāma purato evarūpaṃ karissatī’’ti tassa aguṇakathaṃ kathesuṃ. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti bhikkhū pucchi. Bhante, ‘‘so hi nāma bhikkhu tumhākaṃ purato catuparisamajjhe hirottappaṃ pahāya gāmadārako viya naggo ṭhatvā manussehi jigucchiyamāno hīnāyāvattitvā sāsanā parihīno’’ti tassa aguṇakathāya nisinnāmhāti. Satthā ‘‘na, bhikkhave, idāneva so bhikkhu hirottappābhāvena ratanasāsanā parihīno, pubbe itthiratanapaṭilābhatopi parihīnoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
អតីតេ បឋមកប្បេ ចតុប្បទា សីហំ រាជានំ អកំសុ, មច្ឆា អានន្ទមច្ឆំ, សកុណា សុវណ្ណហំសំ។ តស្ស បន សុវណ្ណហំសរាជស្ស ធីតា ហំសបោតិកា អភិរូបា អហោសិ។ សោ តស្សា វរំ អទាសិ, សា អត្តនោ ចិត្តរុចិតំ សាមិកំ វារេសិ។ ហំសរាជា តស្សា វរំ ទត្វា ហិមវន្តេ សព្ពេ សកុណេ សន្និបាតាបេសិ, នានប្បការា ហំសមោរាទយោ សកុណគណា សមាគន្ត្វា ឯកស្មិំ មហន្តេ បាសាណតលេ សន្និបតិំសុ។ ហំសរាជា ‘‘អត្តនោ ចិត្តរុចិតំ សាមិកំ អាគន្ត្វា គណ្ហាតូ’’តិ ធីតរំ បក្កោសាបេសិ។ សា សកុណសង្ឃំ ឱលោកេន្តី មណិវណ្ណគីវំ ចិត្របេខុណំ មោរំ ទិស្វា ‘‘អយំ មេ សាមិកោ ហោតូ’’តិ អារោចេសិ។ សកុណសង្ឃា មោរំ ឧបសង្កមិត្វា អាហំសុ ‘‘សម្ម មោរ, អយំ រាជធីតា ឯត្តកានំ សកុណានំ មជ្ឈេ សាមិកំ រោចេន្តី តយិ រុចិំ ឧប្បាទេសី’’តិ។ មោរោ ‘‘អជ្ជាបិ តាវ មេ ពលំ ន បស្សតី’’តិ អតិតុដ្ឋិយា ហិរោត្តប្បំ ភិន្ទិត្វា តាវ មហតោ សកុណសង្ឃស្ស មជ្ឈេ បក្ខេ បសារេត្វា នច្ចិតុំ អារភិ, នច្ចន្តោ អប្បដិច្ឆន្នោ អហោសិ។
Atīte paṭhamakappe catuppadā sīhaṃ rājānaṃ akaṃsu, macchā ānandamacchaṃ, sakuṇā suvaṇṇahaṃsaṃ. Tassa pana suvaṇṇahaṃsarājassa dhītā haṃsapotikā abhirūpā ahosi. So tassā varaṃ adāsi, sā attano cittarucitaṃ sāmikaṃ vāresi. Haṃsarājā tassā varaṃ datvā himavante sabbe sakuṇe sannipātāpesi, nānappakārā haṃsamorādayo sakuṇagaṇā samāgantvā ekasmiṃ mahante pāsāṇatale sannipatiṃsu. Haṃsarājā ‘‘attano cittarucitaṃ sāmikaṃ āgantvā gaṇhātū’’ti dhītaraṃ pakkosāpesi. Sā sakuṇasaṅghaṃ olokentī maṇivaṇṇagīvaṃ citrapekhuṇaṃ moraṃ disvā ‘‘ayaṃ me sāmiko hotū’’ti ārocesi. Sakuṇasaṅghā moraṃ upasaṅkamitvā āhaṃsu ‘‘samma mora, ayaṃ rājadhītā ettakānaṃ sakuṇānaṃ majjhe sāmikaṃ rocentī tayi ruciṃ uppādesī’’ti. Moro ‘‘ajjāpi tāva me balaṃ na passatī’’ti atituṭṭhiyā hirottappaṃ bhinditvā tāva mahato sakuṇasaṅghassa majjhe pakkhe pasāretvā naccituṃ ārabhi, naccanto appaṭicchanno ahosi.
សុវណ្ណហំសរាជា លជ្ជិតោ ‘‘ឥមស្ស នេវ អជ្ឈត្តសមុដ្ឋានា ហិរី អត្ថិ, ន ពហិទ្ធាសមុដ្ឋានំ ឱត្តប្បំ, នាស្ស ភិន្នហិរោត្តប្បស្ស មម ធីតរំ ទស្សាមី’’តិ សកុណសង្ឃមជ្ឈេ ឥមំ គាថមាហ –
Suvaṇṇahaṃsarājā lajjito ‘‘imassa neva ajjhattasamuṭṭhānā hirī atthi, na bahiddhāsamuṭṭhānaṃ ottappaṃ, nāssa bhinnahirottappassa mama dhītaraṃ dassāmī’’ti sakuṇasaṅghamajjhe imaṃ gāthamāha –
៣២.
32.
‘‘រុទំ មនុញ្ញំ រុចិរា ច បិដ្ឋិ, វេឡុរិយវណ្ណូបនិភា ច គីវា;
‘‘Rudaṃ manuññaṃ rucirā ca piṭṭhi, veḷuriyavaṇṇūpanibhā ca gīvā;
ព្យាមមត្តានិ ច បេខុណានិ, នច្ចេន តេ ធីតរំ នោ ទទាមី’’តិ។
Byāmamattāni ca pekhuṇāni, naccena te dhītaraṃ no dadāmī’’ti.
តត្ថ រុទំ មនុញ្ញន្តិ ត-ការស្ស ទ-ការោ កតោ, រុតំ មនាបំ, វស្សិតសទ្ទោ មធុរោតិ អត្ថោ។ រុចិរា ច បិដ្ឋីតិ បិដ្ឋិបិ តេ ចិត្រា ចេវ សោភនា ច។ វេឡុរិយវណ្ណូបនិភាតិ វេឡុរិយមណិវណ្ណសទិសា។ ព្យាមមត្តានីតិ ឯកព្យាមប្បមាណានិ។ បេខុណានីតិ បិញ្ឆានិ។ នច្ចេន តេ ធីតរំ នោ ទទាមីតិ ហិរោត្តប្បំ ភិន្ទិត្វា នច្ចិតភាវេនេវ តេ ឯវរូបស្ស និល្លជ្ជស្ស ធីតរំ នោ ទទាមីតិ វត្វា ហំសរាជា តស្មិំយេវ បរិសមជ្ឈេ អត្តនោ ភាគិនេយ្យស្ស ហំសបោតកស្ស ធីតរំ អទាសិ។ មោរោ ហំសបោតិកំ អលភិត្វា លជ្ជិត្វា តតោវ ឧប្បតិត្វា បលាយិ។ ហំសរាជាបិ អត្តនោ វសនដ្ឋានមេវ គតោ។
Tattha rudaṃ manuññanti ta-kārassa da-kāro kato, rutaṃ manāpaṃ, vassitasaddo madhuroti attho. Rucirā ca piṭṭhīti piṭṭhipi te citrā ceva sobhanā ca. Veḷuriyavaṇṇūpanibhāti veḷuriyamaṇivaṇṇasadisā. Byāmamattānīti ekabyāmappamāṇāni. Pekhuṇānīti piñchāni. Naccena te dhītaraṃ no dadāmīti hirottappaṃ bhinditvā naccitabhāveneva te evarūpassa nillajjassa dhītaraṃ no dadāmīti vatvā haṃsarājā tasmiṃyeva parisamajjhe attano bhāgineyyassa haṃsapotakassa dhītaraṃ adāsi. Moro haṃsapotikaṃ alabhitvā lajjitvā tatova uppatitvā palāyi. Haṃsarājāpi attano vasanaṭṭhānameva gato.
សត្ថា ‘‘ន, ភិក្ខវេ, ឥទានេវ ឯស ហិរោត្តប្បំ ភិន្ទិត្វា រតនសាសនា បរិហីនោ, បុព្ពេបិ ឥត្ថិរតនបដិលាភតោ បរិហីនោយេវា’’តិ ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា អនុសន្ធិំ ឃដេត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា មោរោ ពហុភណ្ឌិកោ អហោសិ, ហំសរាជា បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā ‘‘na, bhikkhave, idāneva esa hirottappaṃ bhinditvā ratanasāsanā parihīno, pubbepi itthiratanapaṭilābhato parihīnoyevā’’ti imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā anusandhiṃ ghaṭetvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā moro bahubhaṇḍiko ahosi, haṃsarājā pana ahameva ahosi’’nti.
នច្ចជាតកវណ្ណនា ទុតិយា។
Naccajātakavaṇṇanā dutiyā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ៣២. នច្ចជាតកំ • 32. Naccajātakaṃ
