Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
൬. നദീകസ്സപത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ
6. Nadīkassapattheragāthāvaṇṇanā
അത്ഥായ വത മേതിആദികാ ആയസ്മതോ നദീകസ്സപത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയമ്പി പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ തത്ഥ തത്ഥ ഭവേ വിവട്ടൂപനിസ്സയം കുസലം ഉപചിനന്തോ പദുമുത്തരസ്സ ഭഗവതോ കാലേ കുലഗേഹേ നിബ്ബത്തിത്വാ വിഞ്ഞുതം പത്തോ ഏകദിവസം സത്ഥാരം പിണ്ഡായ ചരന്തം ദിസ്വാ പസന്നമാനസോ അത്തനാ രോപിതസ്സ അമ്ബരുക്ഖസ്സ പഠമുപ്പന്നം മനോസിലാവണ്ണം ഏകം അമ്ബഫലം അദാസി. സോ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ മഗധരട്ഠേ ബ്രാഹ്മണകുലേ ഉരുവേലകസ്സപസ്സ ഭാതാ ഹുത്വാ നിബ്ബത്തോ. വയപ്പത്തോ നിസ്സരണജ്ഝാസയതായ ഘരാവാസം അനിച്ഛന്തോ താപസപബ്ബജ്ജം പബ്ബജിത്വാ തീഹി താപസസതേഹി സദ്ധിം നേരഞ്ജരായ നദിയാ തീരേ അസ്സമം മാപേത്വാ വിഹരതി. നദീതീരേ വസനതോ ഹിസ്സ കസ്സപഗോത്തതായ ച നദീകസ്സപോതി സമഞ്ഞാ അഹോസി. തസ്സ ഭഗവാ സപരിസസ്സ ഏഹിഭിക്ഖുഭാവേന ഉപസമ്പദം അദാസി. തം സബ്ബം ഖന്ധകേ (മഹാവ॰ ൩൬-൩൯) ആഗതമേവ. സോ ഭഗവതോ ആദിത്തപരിയായദേസനായ (മഹാവ॰ ൫൪; സം॰ നി॰ ൪.൨൮) അരഹത്തേ പതിട്ഠാസി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൨.൪൪.൮൧-൮൭) –
Atthāyavata metiādikā āyasmato nadīkassapattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ satthāraṃ piṇḍāya carantaṃ disvā pasannamānaso attanā ropitassa ambarukkhassa paṭhamuppannaṃ manosilāvaṇṇaṃ ekaṃ ambaphalaṃ adāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde magadharaṭṭhe brāhmaṇakule uruvelakassapassa bhātā hutvā nibbatto. Vayappatto nissaraṇajjhāsayatāya gharāvāsaṃ anicchanto tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā tīhi tāpasasatehi saddhiṃ nerañjarāya nadiyā tīre assamaṃ māpetvā viharati. Nadītīre vasanato hissa kassapagottatāya ca nadīkassapoti samaññā ahosi. Tassa bhagavā saparisassa ehibhikkhubhāvena upasampadaṃ adāsi. Taṃ sabbaṃ khandhake (mahāva. 36-39) āgatameva. So bhagavato ādittapariyāyadesanāya (mahāva. 54; saṃ. ni. 4.28) arahatte patiṭṭhāsi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.44.81-87) –
‘‘പദുമുത്തരബുദ്ധസ്സ, ലോകജേട്ഠസ്സ താദിനോ;
‘‘Padumuttarabuddhassa, lokajeṭṭhassa tādino;
പിണ്ഡായ വിചരന്തസ്സ, ധാരതോ ഉത്തമം യസം.
Piṇḍāya vicarantassa, dhārato uttamaṃ yasaṃ.
‘‘അഗ്ഗഫലം ഗഹേത്വാന, വിപ്പസന്നേന ചേതസാ;
‘‘Aggaphalaṃ gahetvāna, vippasannena cetasā;
ദക്ഖിണേയ്യസ്സ വീരസ്സ, അദാസിം സത്ഥുനോ അഹം.
Dakkhiṇeyyassa vīrassa, adāsiṃ satthuno ahaṃ.
‘‘തേന കമ്മേന ദ്വിപദിന്ദ, ലോകജേട്ഠ നരാസഭ;
‘‘Tena kammena dvipadinda, lokajeṭṭha narāsabha;
പത്തോമ്ഹി അചലം ഠാനം, ഹിത്വാ ജയപരാജയം.
Pattomhi acalaṃ ṭhānaṃ, hitvā jayaparājayaṃ.
‘‘സതസഹസ്സിതോ കപ്പേ, യം ദാനമദദിം തദാ;
‘‘Satasahassito kappe, yaṃ dānamadadiṃ tadā;
ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി, അഗ്ഗദാനസ്സിദം ഫലം.
Duggatiṃ nābhijānāmi, aggadānassidaṃ phalaṃ.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
അരഹത്തേ പന പതിട്ഠിതോ അപരഭാഗേ അത്തനോ പടിപത്തിം പച്ചവേക്ഖിത്വാ ദിട്ഠിസമുഗ്ഘാതകിത്തനമുഖേന അഞ്ഞം ബ്യാകരോന്തോ –
Arahatte pana patiṭṭhito aparabhāge attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā diṭṭhisamugghātakittanamukhena aññaṃ byākaronto –
൩൪൦.
340.
‘‘അത്ഥായ വത മേ ബുദ്ധോ, നദിം നേരഞ്ജരം അഗാ;
‘‘Atthāya vata me buddho, nadiṃ nerañjaraṃ agā;
യസ്സാഹം ധമ്മം സുത്വാന, മിച്ഛാദിട്ഠിം വിവജ്ജയിം.
Yassāhaṃ dhammaṃ sutvāna, micchādiṭṭhiṃ vivajjayiṃ.
൩൪൧.
341.
‘‘യജിം ഉച്ചാവചേ യഞ്ഞേ, അഗ്ഗിഹുത്തം ജുഹിം അഹം;
‘‘Yajiṃ uccāvace yaññe, aggihuttaṃ juhiṃ ahaṃ;
ഏസാ സുദ്ധീതി മഞ്ഞന്തോ, അന്ധഭൂതോ പുഥുജ്ജനോ.
Esā suddhīti maññanto, andhabhūto puthujjano.
൩൪൨.
342.
‘‘ദിട്ഠിഗഹനപക്ഖന്ദോ, പരാമാസേന മോഹിതോ;
‘‘Diṭṭhigahanapakkhando, parāmāsena mohito;
അസുദ്ധിം മഞ്ഞിസം സുദ്ധിം, അന്ധഭൂതോ അവിദ്ദസു.
Asuddhiṃ maññisaṃ suddhiṃ, andhabhūto aviddasu.
൩൪൩.
343.
‘‘മിച്ഛാദിട്ഠി പഹീനാ മേ, ഭവാ സബ്ബേ വിദാലിതാ;
‘‘Micchādiṭṭhi pahīnā me, bhavā sabbe vidālitā;
ജുഹാമി ദക്ഖിണേയ്യഗ്ഗിം, നമസ്സാമി തഥാഗതം.
Juhāmi dakkhiṇeyyaggiṃ, namassāmi tathāgataṃ.
൩൪൪.
344.
‘‘മോഹാ സബ്ബേ പഹീനാ മേ, ഭവതണ്ഹാ പദാലിതാ;
‘‘Mohā sabbe pahīnā me, bhavataṇhā padālitā;
വിക്ഖീണോ ജാതിസംസാരോ, നത്ഥി ദാനി പുനബ്ഭവോ’’തി. –
Vikkhīṇo jātisaṃsāro, natthi dāni punabbhavo’’ti. –
ഇമാ പഞ്ച ഗാഥാ അഭാസി.
Imā pañca gāthā abhāsi.
തത്ഥ അത്ഥായ വത മേതി മയ്ഹം അത്ഥായ വത ഹിതായ വത. ബുദ്ധോതി സബ്ബഞ്ഞുബുദ്ധോ. നദിം നേരഞ്ജരം അഗാതി നേരഞ്ജരാസങ്ഖാതം നദിം അഗഞ്ഛി, തസ്സാ നദിയാ തീരേ ച മമ ഭാതു ഉരുവേലകസ്സപസ്സ അസ്സമം ഉപഗതോതി അധിപ്പായോ.
Tattha atthāya vata meti mayhaṃ atthāya vata hitāya vata. Buddhoti sabbaññubuddho. Nadiṃ nerañjaraṃ agāti nerañjarāsaṅkhātaṃ nadiṃ agañchi, tassā nadiyā tīre ca mama bhātu uruvelakassapassa assamaṃ upagatoti adhippāyo.
ഇദാനി യഥാവുത്തമത്ഥം വിവരിതും ‘‘യസ്സാഹ’’ന്തിആദി വുത്തം. യസ്സാതി യസ്സ ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ. ധമ്മം സുത്വാനാതി ചതുസച്ചപടിസംയുത്തം ധമ്മം സുത്വാ, സോതദ്വാരാനുസാരേന ഉപലഭിത്വാ. മിച്ഛാദിട്ഠിം വിവജ്ജയിന്തി ‘‘യഞ്ഞാദീഹി സുദ്ധി ഹോതീ’’തിആദിനയപ്പവത്തം വിപരീതദസ്സനം പജഹിം.
Idāni yathāvuttamatthaṃ vivarituṃ ‘‘yassāha’’ntiādi vuttaṃ. Yassāti yassa buddhassa bhagavato. Dhammaṃ sutvānāti catusaccapaṭisaṃyuttaṃ dhammaṃ sutvā, sotadvārānusārena upalabhitvā. Micchādiṭṭhiṃ vivajjayinti ‘‘yaññādīhi suddhi hotī’’tiādinayappavattaṃ viparītadassanaṃ pajahiṃ.
മിച്ഛാദിട്ഠിം വിവജ്ജയിന്തി വുത്തമേവത്ഥം വിത്ഥാരേത്വാ ദസ്സേതും ‘‘യജി’’ന്തിആദിമാഹ. തത്ഥ യജിം ഉച്ചാവചേ യഞ്ഞേതി പാകടയഞ്ഞേ സോമയാഗവാജപേയ്യാദികേ നാനാവിധേ യഞ്ഞേ യജിം. അഗ്ഗിഹുത്തം ജുഹിം അഹന്തി തേസം യഞ്ഞാനം യജനവസേന ആഹുതിം പഗ്ഗണ്ഹന്തോ അഗ്ഗിം പരിചരിം. ഏസാ സുദ്ധീതി മഞ്ഞന്തോതി ഏസാ യഞ്ഞകിരിയാ അഗ്ഗിപാരിചരിയാ സുദ്ധിഹേതുഭാവതോ സുദ്ധി ‘‘ഏവം മേ സംസാരസുദ്ധി ഹോതീ’’തി മഞ്ഞമാനോ. അന്ധഭൂതോ പുഥുജ്ജനോതി പഞ്ഞാചക്ഖുവേകല്ലേന അവിജ്ജന്ധതായ അന്ധഭൂതോ പുഥുജ്ജനോ ഹുത്വാ വനഗഹനപബ്ബതഗഹനാദീനി വിയ ദുരതിക്കമനട്ഠേന ദിട്ഠിയേവ ഗഹനം ദിട്ഠിഗഹനം , തം പക്ഖന്ദോ അനുപവിട്ഠോതി ദിട്ഠിഗഹനപക്ഖന്ദോ. പരാമാസേനാതി ധമ്മസഭാവം അതിക്കമിത്വാ ‘‘ഇദമേവ സച്ച’’ന്തി പരാമസനതോ പരാമാസസങ്ഖാതേന മിച്ഛാഭിനിവേസേന. മോഹിതോതി മൂള്ഹഭാവം പാപിതോ. അസുദ്ധിം മഞ്ഞിസം സുദ്ധിന്തി അസുദ്ധിം മഗ്ഗം ‘‘സുദ്ധിം മഗ്ഗ’’ന്തി മഞ്ഞിസം മഞ്ഞിം. തത്ഥ കാരണമാഹ ‘‘അന്ധഭൂതോ അവിദ്ദസൂ’’തി. യസ്മാ അവിജ്ജായ അന്ധഭൂതോ, തതോ ഏവ ധമ്മാധമ്മം യുത്തായുത്തഞ്ച അവിദ്വാ, തസ്മാ തഥാ മഞ്ഞിന്തി അത്ഥോ.
Micchādiṭṭhiṃ vivajjayinti vuttamevatthaṃ vitthāretvā dassetuṃ ‘‘yaji’’ntiādimāha. Tattha yajiṃ uccāvace yaññeti pākaṭayaññe somayāgavājapeyyādike nānāvidhe yaññe yajiṃ. Aggihuttaṃ juhiṃ ahanti tesaṃ yaññānaṃ yajanavasena āhutiṃ paggaṇhanto aggiṃ paricariṃ. Esā suddhīti maññantoti esā yaññakiriyā aggipāricariyā suddhihetubhāvato suddhi ‘‘evaṃ me saṃsārasuddhi hotī’’ti maññamāno. Andhabhūto puthujjanoti paññācakkhuvekallena avijjandhatāya andhabhūto puthujjano hutvā vanagahanapabbatagahanādīni viya duratikkamanaṭṭhena diṭṭhiyeva gahanaṃ diṭṭhigahanaṃ , taṃ pakkhando anupaviṭṭhoti diṭṭhigahanapakkhando. Parāmāsenāti dhammasabhāvaṃ atikkamitvā ‘‘idameva sacca’’nti parāmasanato parāmāsasaṅkhātena micchābhinivesena. Mohitoti mūḷhabhāvaṃ pāpito. Asuddhiṃ maññisaṃ suddhinti asuddhiṃ maggaṃ ‘‘suddhiṃ magga’’nti maññisaṃ maññiṃ. Tattha kāraṇamāha ‘‘andhabhūto aviddasū’’ti. Yasmā avijjāya andhabhūto, tato eva dhammādhammaṃ yuttāyuttañca avidvā, tasmā tathā maññinti attho.
മിച്ഛാദിട്ഠി പഹീനാ മേതി ഏവംഭൂതസ്സ പന സത്ഥു സമ്മുഖാ ചതുസച്ചഗബ്ഭം ധമ്മകഥം സുത്വാ യോനിസോ പടിപജ്ജന്തസ്സ അരിയമഗ്ഗസമ്മാദിട്ഠിയാ സബ്ബാപി മിച്ഛാദിട്ഠി സമുച്ഛേദപ്പഹാനവസേന മയ്ഹം പഹീനാ. ഭവാതി കാമഭവാദയോ സബ്ബേപി ഭവാ അരിയമഗ്ഗസത്ഥേന വിദാലിതാ വിദ്ധംസിതാ. ജുഹാമി ദക്ഖിണേയ്യഗ്ഗിന്തി ആഹവനീയാദികേ അഗ്ഗീ ഛഡ്ഡേത്വാ സദേവകസ്സ ലോകസ്സ അഗ്ഗദക്ഖിണേയ്യതായ സബ്ബസ്സ ച പാപസ്സ ദഹനതോ ദക്ഖിണേയ്യഗ്ഗിം സമ്മാസമ്ബുദ്ധം ജുഹാമി പരിചരാമി. തയിദം മയ്ഹം ദക്ഖിണേയ്യഗ്ഗിപരിചരണം ദധിനവനീതമഥിതസപ്പിആദിനിരപേക്ഖം സത്ഥു നമസ്സനമേവാതി ആഹ ‘‘നമസ്സാമി തഥാഗത’’ന്തി. അഥ വാ ജുഹാമി ദക്ഖിണേയ്യഗ്ഗിന്തി ദായകാനം ദക്ഖിണായ മഹപ്ഫലഭാവകരണേന പാപസ്സ ച ദഹനേന ദക്ഖിണേയ്യഗ്ഗിഭൂതം അത്താനം ജുഹാമി പരിചരാമി തഥാ കത്വാ പരിചരാമി, തഥാ കത്വാ പരിഹരാമി. പുബ്ബേ അഗ്ഗിദേവം നമസ്സാമി, ഇദാനി പന നമസ്സാമി തഥാഗതന്തി.
Micchādiṭṭhi pahīnā meti evaṃbhūtassa pana satthu sammukhā catusaccagabbhaṃ dhammakathaṃ sutvā yoniso paṭipajjantassa ariyamaggasammādiṭṭhiyā sabbāpi micchādiṭṭhi samucchedappahānavasena mayhaṃ pahīnā. Bhavāti kāmabhavādayo sabbepi bhavā ariyamaggasatthena vidālitā viddhaṃsitā. Juhāmi dakkhiṇeyyagginti āhavanīyādike aggī chaḍḍetvā sadevakassa lokassa aggadakkhiṇeyyatāya sabbassa ca pāpassa dahanato dakkhiṇeyyaggiṃ sammāsambuddhaṃ juhāmi paricarāmi. Tayidaṃ mayhaṃ dakkhiṇeyyaggiparicaraṇaṃ dadhinavanītamathitasappiādinirapekkhaṃ satthu namassanamevāti āha ‘‘namassāmi tathāgata’’nti. Atha vā juhāmi dakkhiṇeyyagginti dāyakānaṃ dakkhiṇāya mahapphalabhāvakaraṇena pāpassa ca dahanena dakkhiṇeyyaggibhūtaṃ attānaṃ juhāmi paricarāmi tathā katvā paricarāmi, tathā katvā pariharāmi. Pubbe aggidevaṃ namassāmi, idāni pana namassāmi tathāgatanti.
മോഹാ സബ്ബേ പഹീനാ മേതി ദുക്ഖേ അഞ്ഞാണാദിഭേദാ സബ്ബേ മോഹാ മയ്ഹം പഹീനാ സമുച്ഛിന്നാ, തതോ ഏവ ‘‘ഭവതണ്ഹാ പദാലിതാ. വിക്ഖീണോ ജാതിസംസാരോ, നത്ഥി ദാനി പുനബ്ഭവോ’’തി തീസു പദേസു മേ-സദ്ദോ ആനേത്വാ യോജേതബ്ബോ.
Mohā sabbe pahīnā meti dukkhe aññāṇādibhedā sabbe mohā mayhaṃ pahīnā samucchinnā, tato eva ‘‘bhavataṇhā padālitā. Vikkhīṇo jātisaṃsāro, natthi dāni punabbhavo’’ti tīsu padesu me-saddo ānetvā yojetabbo.
നദീകസ്സപത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Nadīkassapattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൬. നദീകസ്സപത്ഥേരഗാഥാ • 6. Nadīkassapattheragāthā