| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อิติวุตฺตกปาฬิ • Itivuttakapāḷi |
๑๐. นทีโสตสุตฺตํ
10. Nadīsotasuttaṃ
๑๐๙. วุตฺตเญฺหตํ ภควตา, วุตฺตมรหตาติ เม สุตํ –
109. Vuttañhetaṃ bhagavatā, vuttamarahatāti me sutaṃ –
‘‘เสยฺยถาปิ , ภิกฺขเว, ปุริโส นทิยา โสเตน โอวุเยฺหยฺย ปิยรูปสาตรูเปนฯ ตเมนํ จกฺขุมา ปุริโส ตีเร ฐิโต ทิสฺวา เอวํ วเทยฺย – ‘กิญฺจาปิ โข ตฺวํ, อโมฺภ ปุริส, นทิยา โสเตน โอวุยฺหสิ ปิยรูปสาตรูเปน, อตฺถิ เจตฺถ เหฎฺฐา รหโท สอูมิ สาวโฎฺฎ สคโห สรกฺขโส ยํ ตฺวํ, อโมฺภ ปุริส, รหทํ ปาปุณิตฺวา มรณํ วา นิคจฺฉสิ มรณมตฺตํ วา ทุกฺข’นฺติฯ อถ โข โส, ภิกฺขเว, ปุริโส ตสฺส ปุริสสฺส สทฺทํ สุตฺวา หเตฺถหิ จ ปาเทหิ จ ปฎิโสตํ วายเมยฺยฯ
‘‘Seyyathāpi , bhikkhave, puriso nadiyā sotena ovuyheyya piyarūpasātarūpena. Tamenaṃ cakkhumā puriso tīre ṭhito disvā evaṃ vadeyya – ‘kiñcāpi kho tvaṃ, ambho purisa, nadiyā sotena ovuyhasi piyarūpasātarūpena, atthi cettha heṭṭhā rahado saūmi sāvaṭṭo sagaho sarakkhaso yaṃ tvaṃ, ambho purisa, rahadaṃ pāpuṇitvā maraṇaṃ vā nigacchasi maraṇamattaṃ vā dukkha’nti. Atha kho so, bhikkhave, puriso tassa purisassa saddaṃ sutvā hatthehi ca pādehi ca paṭisotaṃ vāyameyya.
‘‘อุปมา โข เม อยํ, ภิกฺขเว, กตา อตฺถสฺส วิญฺญาปนายฯ อยํ เจตฺถ 1 อโตฺถ – ‘นทิยา โสโต’ติ โข, ภิกฺขเว, ตณฺหาเยตํ อธิวจนํฯ
‘‘Upamā kho me ayaṃ, bhikkhave, katā atthassa viññāpanāya. Ayaṃ cettha 2 attho – ‘nadiyā soto’ti kho, bhikkhave, taṇhāyetaṃ adhivacanaṃ.
‘‘‘ปิยรูปํ สาตรูป’นฺติ โข, ภิกฺขเว, ฉเนฺนตํ อชฺฌตฺติกานํ อายตนานํ อธิวจนํฯ
‘‘‘Piyarūpaṃ sātarūpa’nti kho, bhikkhave, channetaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ.
‘‘‘เหฎฺฐา รหโท’ติ โข, ภิกฺขเว, ปญฺจนฺนํ โอรมฺภาคิยานํ สํโยชนานํ อธิวจนํ;
‘‘‘Heṭṭhā rahado’ti kho, bhikkhave, pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ adhivacanaṃ;
‘‘‘อูมิภย’นฺติ โข 3, ภิกฺขเว, โกธุปายาสเสฺสตํ อธิวจนํ;
‘‘‘Ūmibhaya’nti kho 4, bhikkhave, kodhupāyāsassetaṃ adhivacanaṃ;
‘‘‘อาวฎฺฎ’นฺติ โข 5, ภิกฺขเว, ปญฺจเนฺนตํ กามคุณานํ อธิวจนํ;
‘‘‘Āvaṭṭa’nti kho 6, bhikkhave, pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ;
‘‘‘คหรกฺขโส’ติ โข 7, ภิกฺขเว, มาตุคามเสฺสตํ อธิวจนํ;
‘‘‘Gaharakkhaso’ti kho 8, bhikkhave, mātugāmassetaṃ adhivacanaṃ;
‘‘‘ปฎิโสโต’ติ โข, ภิกฺขเว, เนกฺขมฺมเสฺสตํ อธิวจนํ;
‘‘‘Paṭisoto’ti kho, bhikkhave, nekkhammassetaṃ adhivacanaṃ;
‘‘‘หเตฺถหิ จ ปาเทหิ จ วายาโม’ติ โข, ภิกฺขเว, วีริยารมฺภเสฺสตํ อธิวจนํ;
‘‘‘Hatthehi ca pādehi ca vāyāmo’ti kho, bhikkhave, vīriyārambhassetaṃ adhivacanaṃ;
‘‘‘จกฺขุมา ปุริโส ตีเร ฐิโตติ โข, ภิกฺขเว, ตถาคตเสฺสตํ อธิวจนํ อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสา’’ติฯ เอตมตฺถํ ภควา อโวจฯ ตเตฺถตํ อิติ วุจฺจติ –
‘‘‘Cakkhumā puriso tīre ṭhitoti kho, bhikkhave, tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassā’’ti. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ iti vuccati –
‘‘สหาปิ ทุเกฺขน ชเหยฺย กาเม, โยคเกฺขมํ อายติํ ปตฺถยาโน;
‘‘Sahāpi dukkhena jaheyya kāme, yogakkhemaṃ āyatiṃ patthayāno;
สมฺมปฺปชาโน สุวิมุตฺตจิโตฺต, วิมุตฺติยา ผสฺสเย ตตฺถ ตตฺถ;
Sammappajāno suvimuttacitto, vimuttiyā phassaye tattha tattha;
ส เวทคู วูสิตพฺรหฺมจริโย, โลกนฺตคู ปารคโตติ วุจฺจตี’’ติฯ
Sa vedagū vūsitabrahmacariyo, lokantagū pāragatoti vuccatī’’ti.
อยมฺปิ อโตฺถ วุโตฺต ภควตา, อิติ เม สุตนฺติฯ ทสมํฯ
Ayampi attho vutto bhagavatā, iti me sutanti. Dasamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / อิติวุตฺตก-อฎฺฐกถา • Itivuttaka-aṭṭhakathā / ๑๐. นทีโสตสุตฺตวณฺณนา • 10. Nadīsotasuttavaṇṇanā
