Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పేతవత్థు-అట్ఠకథా • Petavatthu-aṭṭhakathā

    ౧౧. నాగపేతవత్థువణ్ణనా

    11. Nāgapetavatthuvaṇṇanā

    పురతోవ సేతేన పలేతి హత్థినాతి ఇదం సత్థరి జేతవనే విహరన్తే ద్వే బ్రాహ్మణపేతే ఆరమ్భ వుత్తం. ఆయస్మా కిర సంకిచ్చో సత్తవస్సికో ఖురగ్గేయేవ అరహత్తం పత్వా సామణేరభూమియం ఠితో తింసమత్తేహి భిక్ఖూహి సద్ధిం అరఞ్ఞాయతనే వసన్తో తేసం భిక్ఖూనం పఞ్చన్నం చోరసతానం హత్థతో ఆగతం మరణమ్పి బాహిత్వా తే చ చోరే దమేత్వా పబ్బాజేత్వా సత్థు సన్తికం అగమాసి. సత్థా తేసం భిక్ఖూనం ధమ్మం దేసేసి, దేసనావసానే తే భిక్ఖూ అరహత్తం పాపుణింసు. అథాయస్మా సంకిచ్చో పరిపుణ్ణవస్సో లద్ధూపసమ్పదో తేహి పఞ్చహి భిక్ఖుసతేహి సద్ధిం బారాణసిం గన్త్వా ఇసిపతనే విహాసి. మనుస్సా థేరస్స సన్తికం గన్త్వా ధమ్మం సుత్వా పసన్నమానసా వీథిపటిపాటియా వగ్గవగ్గా హుత్వా ఆగన్తుకదానం అదంసు. తత్థ అఞ్ఞతరో ఉపాసకో మనుస్సే నిచ్చభత్తే సమాదపేసి, తే యథాబలం నిచ్చభత్తం పట్ఠపేసుం.

    Puratovasetena paleti hatthināti idaṃ satthari jetavane viharante dve brāhmaṇapete ārambha vuttaṃ. Āyasmā kira saṃkicco sattavassiko khuraggeyeva arahattaṃ patvā sāmaṇerabhūmiyaṃ ṭhito tiṃsamattehi bhikkhūhi saddhiṃ araññāyatane vasanto tesaṃ bhikkhūnaṃ pañcannaṃ corasatānaṃ hatthato āgataṃ maraṇampi bāhitvā te ca core dametvā pabbājetvā satthu santikaṃ agamāsi. Satthā tesaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ desesi, desanāvasāne te bhikkhū arahattaṃ pāpuṇiṃsu. Athāyasmā saṃkicco paripuṇṇavasso laddhūpasampado tehi pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ bārāṇasiṃ gantvā isipatane vihāsi. Manussā therassa santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā pasannamānasā vīthipaṭipāṭiyā vaggavaggā hutvā āgantukadānaṃ adaṃsu. Tattha aññataro upāsako manusse niccabhatte samādapesi, te yathābalaṃ niccabhattaṃ paṭṭhapesuṃ.

    తేన చ సమయేన బారాణసియం అఞ్ఞతరస్స మిచ్ఛాదిట్ఠికస్స బ్రాహ్మణస్స ద్వే పుత్తా ఏకా చ ధీతా అహేసుం. తేసు జేట్ఠపుత్తో తస్స ఉపాసకస్స మిత్తో అహోసి. సో తం గహేత్వా ఆయస్మతో సంకిచ్చస్స సన్తికం అగమాసి. ఆయస్మా సంకిచ్చో తస్స ధమ్మం దేసేసి. సో ముదుచిత్తో అహోసి. అథ నం సో ఉపాసకో ఆహ – ‘‘త్వం ఏకస్స భిక్ఖునో నిచ్చభత్తం దేహీ’’తి . ‘‘అనాచిణ్ణం అమ్హాకం బ్రాహ్మణానం సమణానం సక్యపుత్తియానం నిచ్చభత్తదానం, తస్మా నాహం దస్సామీ’’తి. ‘‘కిం మయ్హమ్పి భత్తం న దస్ససీ’’తి? ‘‘కథం న దస్సామీ’’తి ఆహ. ‘‘యది ఏవం యం మయ్హం దేసి, తం ఏకస్స భిక్ఖుస్స దేహీ’’తి. సో ‘‘సాధూ’’తి పటిస్సుణిత్వా దుతియదివసే పాతోవ విహారం గన్త్వా ఏకం భిక్ఖుం ఆనేత్వా భోజేసి.

    Tena ca samayena bārāṇasiyaṃ aññatarassa micchādiṭṭhikassa brāhmaṇassa dve puttā ekā ca dhītā ahesuṃ. Tesu jeṭṭhaputto tassa upāsakassa mitto ahosi. So taṃ gahetvā āyasmato saṃkiccassa santikaṃ agamāsi. Āyasmā saṃkicco tassa dhammaṃ desesi. So muducitto ahosi. Atha naṃ so upāsako āha – ‘‘tvaṃ ekassa bhikkhuno niccabhattaṃ dehī’’ti . ‘‘Anāciṇṇaṃ amhākaṃ brāhmaṇānaṃ samaṇānaṃ sakyaputtiyānaṃ niccabhattadānaṃ, tasmā nāhaṃ dassāmī’’ti. ‘‘Kiṃ mayhampi bhattaṃ na dassasī’’ti? ‘‘Kathaṃ na dassāmī’’ti āha. ‘‘Yadi evaṃ yaṃ mayhaṃ desi, taṃ ekassa bhikkhussa dehī’’ti. So ‘‘sādhū’’ti paṭissuṇitvā dutiyadivase pātova vihāraṃ gantvā ekaṃ bhikkhuṃ ānetvā bhojesi.

    ఏవం గచ్ఛన్తే కాలే భిక్ఖూనం పటిపత్తిం దిస్వా ధమ్మఞ్చ సుణిత్వా తస్స కనిట్ఠభాతా చ భగినీ చ సాసనే అభిప్పసన్నా పుఞ్ఞకమ్మరతా చ అహేసుం. ఏవం తే తయో జనా యథావిభవం దానాని దేన్తా సమణబ్రాహ్మణే సక్కరింసు గరుం కరింసు మానేసుం పూజేసుం. మాతాపితరో పన నేసం అస్సద్ధా అప్పసన్నా సమణబ్రాహ్మణేసు అగారవా పుఞ్ఞకిరియాయ అనాదరా అచ్ఛన్దికా అహేసుం. తేసం ధీతరం దారికం మాతులపుత్తస్సత్థాయ ఞాతకా వారేసుం. సో చ ఆయస్మతో సంకిచ్చస్స సన్తికే ధమ్మం సుత్వా సంవేగజాతో పబ్బజిత్వా నిచ్చం అత్తనో మాతు-గేహం భుఞ్జితుం గచ్ఛతి. తం మాతా అత్తనో భాతు-ధీతాయ దారికాయ పలోభేతి. తేన సో ఉక్కణ్ఠితో హుత్వా ఉపజ్ఝాయం ఉపసఙ్గమిత్వా ఆహ – ‘‘ఉప్పబ్బజిస్సామహం, భన్తే, అనుజానాథ మ’’న్తి. ఉపజ్ఝాయో తస్స ఉపనిస్సయసమ్పత్తిం దిస్వా ఆహ – ‘‘సామణేర, మాసమత్తం ఆగమేహీ’’తి. సో ‘‘సాధూ’’తి పటిస్సుణిత్వా మాసే అతిక్కన్తే తథేవ ఆరోచేసి. ఉపజ్ఝాయో పున ‘‘అడ్ఢమాసం ఆగమేహీ’’తి ఆహ. అడ్ఢమాసే అతిక్కన్తే తథేవ వుత్తే పున ‘‘సత్తాహం ఆగమేహీ’’తి ఆహ. సో ‘‘సాధూ’’తి పటిస్సుణి. అథ తస్మిం అన్తోసత్తాహే సామణేరస్స మాతులానియా గేహం వినట్ఠచ్ఛదనం జిణ్ణం దుబ్బలకుట్టం వాతవస్సాభిహతం పరిపతి. తత్థ బ్రాహ్మణో బ్రాహ్మణీ ద్వే పుత్తా ఘీతా చ గేహేన అజ్ఝోత్థటా కాలమకంసు. తేసు బ్రాహ్మణో బ్రాహ్మణీ చ పేతయోనియం నిబ్బత్తింసు, ద్వే పుత్తా ధీతా చ భుమ్మదేవేసు. తేసు జేట్ఠపుత్తస్స హత్థియానం నిబ్బత్తి, కనిట్ఠస్స అస్సతరీరథో, ధీతాయ సువణ్ణసివికా. బ్రాహ్మణో చ బ్రాహ్మణీ చ మహన్తే మహన్తే అయోముగ్గరే గహేత్వా అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆకోటేన్తి, అభిహతట్ఠానేసు మహన్తా మహన్తా ఘటప్పమాణా గణ్డా ఉట్ఠహిత్వా ముహుత్తేనేవ పచిత్వా పరిభేదప్పత్తా హోన్తి. తే అఞ్ఞమఞ్ఞస్స గణ్డే ఫాలేత్వా కోధాభిభూతా నిక్కరుణా ఫరుసవచనేహి తజ్జేన్తా పుబ్బలోహితం పివన్తి, న చ తిత్తిం పటిలభన్తి.

    Evaṃ gacchante kāle bhikkhūnaṃ paṭipattiṃ disvā dhammañca suṇitvā tassa kaniṭṭhabhātā ca bhaginī ca sāsane abhippasannā puññakammaratā ca ahesuṃ. Evaṃ te tayo janā yathāvibhavaṃ dānāni dentā samaṇabrāhmaṇe sakkariṃsu garuṃ kariṃsu mānesuṃ pūjesuṃ. Mātāpitaro pana nesaṃ assaddhā appasannā samaṇabrāhmaṇesu agāravā puññakiriyāya anādarā acchandikā ahesuṃ. Tesaṃ dhītaraṃ dārikaṃ mātulaputtassatthāya ñātakā vāresuṃ. So ca āyasmato saṃkiccassa santike dhammaṃ sutvā saṃvegajāto pabbajitvā niccaṃ attano mātu-gehaṃ bhuñjituṃ gacchati. Taṃ mātā attano bhātu-dhītāya dārikāya palobheti. Tena so ukkaṇṭhito hutvā upajjhāyaṃ upasaṅgamitvā āha – ‘‘uppabbajissāmahaṃ, bhante, anujānātha ma’’nti. Upajjhāyo tassa upanissayasampattiṃ disvā āha – ‘‘sāmaṇera, māsamattaṃ āgamehī’’ti. So ‘‘sādhū’’ti paṭissuṇitvā māse atikkante tatheva ārocesi. Upajjhāyo puna ‘‘aḍḍhamāsaṃ āgamehī’’ti āha. Aḍḍhamāse atikkante tatheva vutte puna ‘‘sattāhaṃ āgamehī’’ti āha. So ‘‘sādhū’’ti paṭissuṇi. Atha tasmiṃ antosattāhe sāmaṇerassa mātulāniyā gehaṃ vinaṭṭhacchadanaṃ jiṇṇaṃ dubbalakuṭṭaṃ vātavassābhihataṃ paripati. Tattha brāhmaṇo brāhmaṇī dve puttā ghītā ca gehena ajjhotthaṭā kālamakaṃsu. Tesu brāhmaṇo brāhmaṇī ca petayoniyaṃ nibbattiṃsu, dve puttā dhītā ca bhummadevesu. Tesu jeṭṭhaputtassa hatthiyānaṃ nibbatti, kaniṭṭhassa assatarīratho, dhītāya suvaṇṇasivikā. Brāhmaṇo ca brāhmaṇī ca mahante mahante ayomuggare gahetvā aññamaññaṃ ākoṭenti, abhihataṭṭhānesu mahantā mahantā ghaṭappamāṇā gaṇḍā uṭṭhahitvā muhutteneva pacitvā paribhedappattā honti. Te aññamaññassa gaṇḍe phāletvā kodhābhibhūtā nikkaruṇā pharusavacanehi tajjentā pubbalohitaṃ pivanti, na ca tittiṃ paṭilabhanti.

    అథ సామణేరో ఉక్కణ్ఠాభిభూతో ఉపజ్ఝాయం ఉపసఙ్కమిత్వా ఆహ – ‘‘భన్తే, మయా పటిఞ్ఞాతదివసా వీతివత్తా, గేహం గమిస్సామి, అనుజానాథ మ’’న్తి. అథ నం ఉపజ్ఝాయో ‘‘అత్థఙ్గతే సూరియే కాలపక్ఖచాతుద్దసియా పవత్తమానాయ ఏహీ’’తి వత్వా ఇసిపతనవిహారస్స పిట్ఠిపస్సేన థోకం గన్త్వా అట్ఠాసి. తేన చ సమయేన తే ద్వే దేవపుత్తా సద్ధిం భగినియా తేనేవ మగ్గేన యక్ఖసమాగమం సమ్భావేతుం గచ్ఛన్తి, తేసం పన మాతాపితరో ముగ్గరహత్థా ఫరుసవాచా కాళరూపా ఆకులాకులలూఖపతితకేసభారా అగ్గిదడ్ఢతాలక్ఖన్ధసదిసా విగలితపుబ్బలోహితా వలితగత్తా అతివియ జేగుచ్ఛబీభచ్ఛదస్సనా తే అనుబన్ధన్తి.

    Atha sāmaṇero ukkaṇṭhābhibhūto upajjhāyaṃ upasaṅkamitvā āha – ‘‘bhante, mayā paṭiññātadivasā vītivattā, gehaṃ gamissāmi, anujānātha ma’’nti. Atha naṃ upajjhāyo ‘‘atthaṅgate sūriye kālapakkhacātuddasiyā pavattamānāya ehī’’ti vatvā isipatanavihārassa piṭṭhipassena thokaṃ gantvā aṭṭhāsi. Tena ca samayena te dve devaputtā saddhiṃ bhaginiyā teneva maggena yakkhasamāgamaṃ sambhāvetuṃ gacchanti, tesaṃ pana mātāpitaro muggarahatthā pharusavācā kāḷarūpā ākulākulalūkhapatitakesabhārā aggidaḍḍhatālakkhandhasadisā vigalitapubbalohitā valitagattā ativiya jegucchabībhacchadassanā te anubandhanti.

    అథాయస్మా సంకిచ్చో యథా సో సామణేరో తే సబ్బే గచ్ఛన్తే పస్సతి, తథారూపం ఇద్ధాభిసఙ్ఖారం అభిసఙ్ఖరిత్వా సామణేరం ఆహ – ‘‘పస్ససి త్వం, సామణేర, ఇమే గచ్ఛన్తే’’తి? ‘‘ఆమ, భన్తే, పస్సామీ’’తి. ‘‘తేన హి ఇమేహి కతకమ్మం పటిపుచ్ఛా’’తి. సో హత్థియానాదీహి గచ్ఛన్తే అనుక్కమేన పటిపుచ్ఛి. తే ఆహంసు – ‘‘యే పచ్ఛతో పేతా ఆగచ్ఛన్తి, తే పటిపుచ్ఛా’’తి. సామణేరో తే పేతే గాథాహి అజ్ఝభాసి –

    Athāyasmā saṃkicco yathā so sāmaṇero te sabbe gacchante passati, tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkharitvā sāmaṇeraṃ āha – ‘‘passasi tvaṃ, sāmaṇera, ime gacchante’’ti? ‘‘Āma, bhante, passāmī’’ti. ‘‘Tena hi imehi katakammaṃ paṭipucchā’’ti. So hatthiyānādīhi gacchante anukkamena paṭipucchi. Te āhaṃsu – ‘‘ye pacchato petā āgacchanti, te paṭipucchā’’ti. Sāmaṇero te pete gāthāhi ajjhabhāsi –

    ౭౩.

    73.

    ‘‘పురతోవ సేతేన పలేతి హత్థినా, మజ్ఝే పన అస్సతరీరథేన;

    ‘‘Puratova setena paleti hatthinā, majjhe pana assatarīrathena;

    పచ్ఛా చ కఞ్ఞా సివికాయ నీయతి, ఓభాసయన్తీ దస సబ్బసో దిసా.

    Pacchā ca kaññā sivikāya nīyati, obhāsayantī dasa sabbaso disā.

    ౭౪.

    74.

    ‘‘తుమ్హే పన ముగ్గరహత్థపాణినో, రుదంముఖా ఛిన్నపభిన్నగత్తా;

    ‘‘Tumhe pana muggarahatthapāṇino, rudaṃmukhā chinnapabhinnagattā;

    మనుస్సభూతా కిమకత్థ పాపం, యేనఞ్ఞమఞ్ఞస్స పివాథ లోహిత’’న్తి.

    Manussabhūtā kimakattha pāpaṃ, yenaññamaññassa pivātha lohita’’nti.

    తత్థ పురతోతి సబ్బపఠమం. సేతేనాతి పణ్డరేన. పలేతీతి గచ్ఛతి. మజ్ఝే పనాతి హత్థిం ఆరుళ్హస్స సివికం ఆరుళ్హాయ చ అన్తరే. అస్సతరీరథేనాతి అస్సతరీయుత్తేన రథేన పలేతీతి యోజనా. నీయతీతి వహీయతి. ఓభాసయన్తీ దస సబ్బసో దిసాతి సబ్బతో సమన్తతో సబ్బా దస దిసా అత్తనో సరీరప్పభాహి వత్థాభరణాదిప్పభాహి చ విజ్జోతయమానా. ముగ్గరహత్థపాణినోతి ముగ్గరా హత్థసఙ్ఖాతేసు పాణీసు యేసం తే ముగ్గరహత్థపాణినో, భూమిసణ్హకరణీయాదీసు పాణివోహారస్స లబ్భమానత్తా హత్థసద్దేన పాణి ఏవ విసేసితో. ఛిన్నపభిన్నగత్తాతి ముగ్గరప్పహారేన తత్థ తత్థ ఛిన్నపభిన్నసరీరా. పివాథాతి పివథ.

    Tattha puratoti sabbapaṭhamaṃ. Setenāti paṇḍarena. Paletīti gacchati. Majjhe panāti hatthiṃ āruḷhassa sivikaṃ āruḷhāya ca antare. Assatarīrathenāti assatarīyuttena rathena paletīti yojanā. Nīyatīti vahīyati. Obhāsayantī dasa sabbaso disāti sabbato samantato sabbā dasa disā attano sarīrappabhāhi vatthābharaṇādippabhāhi ca vijjotayamānā. Muggarahatthapāṇinoti muggarā hatthasaṅkhātesu pāṇīsu yesaṃ te muggarahatthapāṇino, bhūmisaṇhakaraṇīyādīsu pāṇivohārassa labbhamānattā hatthasaddena pāṇi eva visesito. Chinnapabhinnagattāti muggarappahārena tattha tattha chinnapabhinnasarīrā. Pivāthāti pivatha.

    ఏవం సామణేరేన పుట్ఠా తే పేతా సబ్బం తం

    Evaṃ sāmaṇerena puṭṭhā te petā sabbaṃ taṃ

    పవత్తిం చతూహి గాథాహి పచ్చభాసింసు –

    Pavattiṃ catūhi gāthāhi paccabhāsiṃsu –

    ౭౫.

    75.

    ‘‘పురతోవ యో గచ్ఛతి కుఞ్జరేన, సేతేన నాగేన చతుక్కమేన;

    ‘‘Puratova yo gacchati kuñjarena, setena nāgena catukkamena;

    అమ్హాక పుత్తో అహు జేట్ఠకో సో, దానాని దత్వాన సుఖీ పమోదతి.

    Amhāka putto ahu jeṭṭhako so, dānāni datvāna sukhī pamodati.

    ౭౬.

    76.

    ‘‘యో యో మజ్ఝే అస్సతరీరథేన, చతుబ్భి యుత్తేన సువగ్గితేన;

    ‘‘Yo yo majjhe assatarīrathena, catubbhi yuttena suvaggitena;

    అమ్హాక పుత్తో అహు మజ్ఝిమో సో, అమచ్ఛరీ దానపతీ విరోచతి.

    Amhāka putto ahu majjhimo so, amaccharī dānapatī virocati.

    ౭౭.

    77.

    ‘‘యా సా చ పచ్ఛా సివికాయ నీయతి, నారీ సపఞ్ఞా మిగమన్దలోచనా;

    ‘‘Yā sā ca pacchā sivikāya nīyati, nārī sapaññā migamandalocanā;

    అమ్హాక ధీతా అహు సా కనిట్ఠికా, భాగడ్ఢభాగేన సుఖీ పమోదతి.

    Amhāka dhītā ahu sā kaniṭṭhikā, bhāgaḍḍhabhāgena sukhī pamodati.

    ౭౮.

    78.

    ‘‘ఏతే చ దానాని అదంసు పుబ్బే, పసన్నచిత్తా సమణబ్రాహ్మణానం;

    ‘‘Ete ca dānāni adaṃsu pubbe, pasannacittā samaṇabrāhmaṇānaṃ;

    మయం పన మచ్ఛరీనో అహుమ్హ, పరిభాసకా సమణబ్రాహ్మణానం;

    Mayaṃ pana maccharīno ahumha, paribhāsakā samaṇabrāhmaṇānaṃ;

    ఏతే చ దత్వా పరిచారయన్తి, మయఞ్చ సుస్సామ నళోవ ఛిన్నో’’తి.

    Ete ca datvā paricārayanti, mayañca sussāma naḷova chinno’’ti.

    ౭౫. తత్థ పురతోవ యో గచ్ఛతీతి ఇమేసం గచ్ఛన్తానం యో పురతో గచ్ఛతి. ‘‘యోసో పురతో గచ్ఛతీ’’తి వా పాఠో, తస్స యో ఏసో పురతో గచ్ఛతీతి అత్థో. కుఞ్జరేనాతి కుం పథవిం జీరయతి, కుఞ్జేసు వా రమతి చరతీతి ‘‘కుఞ్జరో’’తి లద్ధనామేన హత్థినా. నాగేనాతి, నాస్స అగమనీయం అనభిభవనీయం అత్థీతి నాగా, తేన నాగేన. చతుక్కమేనాతి చతుప్పదేన. జేట్ఠకోతి పుబ్బజో.

    75. Tattha puratova yo gacchatīti imesaṃ gacchantānaṃ yo purato gacchati. ‘‘Yoso purato gacchatī’’ti vā pāṭho, tassa yo eso purato gacchatīti attho. Kuñjarenāti kuṃ pathaviṃ jīrayati, kuñjesu vā ramati caratīti ‘‘kuñjaro’’ti laddhanāmena hatthinā. Nāgenāti, nāssa agamanīyaṃ anabhibhavanīyaṃ atthīti nāgā, tena nāgena. Catukkamenāti catuppadena. Jeṭṭhakoti pubbajo.

    ౭౬-౭౭. చతుబ్భీతి చతూహి అస్సతరీహి. సువగ్గితేనాతి సున్దరగమనేన చాతురగమనేన. మిగమన్దలోచనాతి మిగీ వియ మన్దక్ఖికా. భాగడ్ఢభాగేనాతి భాగస్స అడ్ఢభాగేన, అత్తనా లద్ధకోట్ఠాసతో అడ్ఢభాగదానేన హేతుభూతేన. సుఖీతి సుఖినీ. లిఙ్గవిపల్లాసేన హేతం వుత్తం.

    76-77.Catubbhīti catūhi assatarīhi. Suvaggitenāti sundaragamanena cāturagamanena. Migamandalocanāti migī viya mandakkhikā. Bhāgaḍḍhabhāgenāti bhāgassa aḍḍhabhāgena, attanā laddhakoṭṭhāsato aḍḍhabhāgadānena hetubhūtena. Sukhīti sukhinī. Liṅgavipallāsena hetaṃ vuttaṃ.

    ౭౮. పరిభాసకాతి అక్కోసకా. పరిచారయన్తీతి దిబ్బేసు కామగుణేసు అత్తనో ఇన్ద్రియాని ఇతో చితో చ యథాసుఖం చారేన్తి, పరిజనేహి వా అత్తనో పుఞ్ఞానుభావనిస్సన్దేన పరిచరియం కారేన్తి. మయఞ్చ సుస్సామ నళోవ ఛిన్నోతి మయం పన ఛిన్నో ఆతపే ఖిత్తో నళో వియ సుస్సామ, ఖుప్పిపాసాహి అఞ్ఞమఞ్ఞం దణ్డాభిఘాతేహి చ సుక్ఖా విసుక్ఖా భవామాతి.

    78.Paribhāsakāti akkosakā. Paricārayantīti dibbesu kāmaguṇesu attano indriyāni ito cito ca yathāsukhaṃ cārenti, parijanehi vā attano puññānubhāvanissandena paricariyaṃ kārenti. Mayañca sussāma naḷova chinnoti mayaṃ pana chinno ātape khitto naḷo viya sussāma, khuppipāsāhi aññamaññaṃ daṇḍābhighātehi ca sukkhā visukkhā bhavāmāti.

    ఏవం అత్తనో పాపం సమ్పవేదేత్వా ‘‘మయం తుయ్హం మాతులమాతులానియో’’తి ఆచిక్ఖింసు. తం సుత్వా సామణేరో సఞ్జాతసంవేగో ‘‘ఏవరూపానం కిబ్బిసకారీనం కథం ను ఖో భోజనాని సిజ్ఝన్తీ’’తి పుచ్ఛన్తో –

    Evaṃ attano pāpaṃ sampavedetvā ‘‘mayaṃ tuyhaṃ mātulamātulāniyo’’ti ācikkhiṃsu. Taṃ sutvā sāmaṇero sañjātasaṃvego ‘‘evarūpānaṃ kibbisakārīnaṃ kathaṃ nu kho bhojanāni sijjhantī’’ti pucchanto –

    ౭౯.

    79.

    ‘‘కిం తుమ్హాకం భోజనం కిం సయానం, కథఞ్చ యాపేథ సుపాపధమ్మినో;

    ‘‘Kiṃ tumhākaṃ bhojanaṃ kiṃ sayānaṃ, kathañca yāpetha supāpadhammino;

    పహూతభోగేసు అనప్పకేసు, సుఖం విరాధాయ దుక్ఖజ్జ పత్తా’’తి. –

    Pahūtabhogesu anappakesu, sukhaṃ virādhāya dukkhajja pattā’’ti. –

    ఇమం గాథమాహ. తత్థ కిం తుమ్హాకం భోజనన్తి కీదిసం తుమ్హాకం భోజనం? కిం సయానన్తి కీదిసం సయనం? ‘‘కిం సయానా’’తి కేచి పఠన్తి, కీదిసా సయనా, కీదిసే సయనే సయథాతి అత్థో. కథఞ్చ యాపేథాతి కేన పకారేన యాపేథ, ‘‘కథం వో యాపేథా’’తిపి పాఠో, కథం తుమ్హే యాపేథాతి అత్థో. సుపాపధమ్మినోతి సుట్ఠు అతివియ పాపధమ్మా. పహూతభోగేసూతి అపరియన్తేసు ఉళారేసు భోగేసు సన్తేసు. అనప్పకేసూతి న అప్పకేసు బహూసు. సుఖం విరాధాయాతి సుఖహేతునో పుఞ్ఞస్స అకరణేన సుఖం విరజ్ఝిత్వా విరాధేత్వా. ‘‘సుఖస్స విరాధేనా’’తి కేచి పఠన్తి. దుక్ఖజ్జ పత్తాతి అజ్జ ఇదాని ఇదం పేతయోనిపరియాపన్నం దుక్ఖం అనుప్పత్తాతి.

    Imaṃ gāthamāha. Tattha kiṃ tumhākaṃ bhojananti kīdisaṃ tumhākaṃ bhojanaṃ? Kiṃ sayānanti kīdisaṃ sayanaṃ? ‘‘Kiṃ sayānā’’ti keci paṭhanti, kīdisā sayanā, kīdise sayane sayathāti attho. Kathañca yāpethāti kena pakārena yāpetha, ‘‘kathaṃ vo yāpethā’’tipi pāṭho, kathaṃ tumhe yāpethāti attho. Supāpadhamminoti suṭṭhu ativiya pāpadhammā. Pahūtabhogesūti apariyantesu uḷāresu bhogesu santesu. Anappakesūti na appakesu bahūsu. Sukhaṃ virādhāyāti sukhahetuno puññassa akaraṇena sukhaṃ virajjhitvā virādhetvā. ‘‘Sukhassa virādhenā’’ti keci paṭhanti. Dukkhajja pattāti ajja idāni idaṃ petayonipariyāpannaṃ dukkhaṃ anuppattāti.

    ఏవం సామణేరేన పుట్ఠా పేతా తేన పుచ్ఛితమత్థం విస్సజ్జేన్తా –

    Evaṃ sāmaṇerena puṭṭhā petā tena pucchitamatthaṃ vissajjentā –

    ౮౦.

    80.

    ‘‘అఞ్ఞమఞ్ఞం వధిత్వాన, పివామ పుబ్బలోహితం;

    ‘‘Aññamaññaṃ vadhitvāna, pivāma pubbalohitaṃ;

    బహుం విత్వా న ధాతా హోమ, నచ్ఛాదిమ్హసే మయం.

    Bahuṃ vitvā na dhātā homa, nacchādimhase mayaṃ.

    ౮౧.

    81.

    ‘‘ఇచ్చేవ మచ్చా పరిదేవయన్తి, అదాయకా పేచ్చ యమస్స ఠాయినో;

    ‘‘Icceva maccā paridevayanti, adāyakā pecca yamassa ṭhāyino;

    యే తే విదిచ్చ అధిగమ్మ భోగే, న భుఞ్జరే నాపి కరోన్తి పుఞ్ఞం.

    Ye te vidicca adhigamma bhoge, na bhuñjare nāpi karonti puññaṃ.

    ౮౨.

    82.

    ‘‘తే ఖుప్పిపాసూపగతా పరత్థ, పచ్ఛా చిరం ఝాయరే డయ్హమానా;

    ‘‘Te khuppipāsūpagatā parattha, pacchā ciraṃ jhāyare ḍayhamānā;

    కమ్మాని కత్వాన దుఖుద్రాని, అనుభోన్తి దుక్ఖం కటుకప్ఫలాని.

    Kammāni katvāna dukhudrāni, anubhonti dukkhaṃ kaṭukapphalāni.

    ౮౩.

    83.

    ‘‘ఇత్తరఞ్హి ధనం ధఞ్ఞం, ఇత్తరం ఇధ జీవితం;

    ‘‘Ittarañhi dhanaṃ dhaññaṃ, ittaraṃ idha jīvitaṃ;

    ఇత్తరం ఇత్తరతో ఞత్వా, దీపం కయిరాథ పణ్డితో.

    Ittaraṃ ittarato ñatvā, dīpaṃ kayirātha paṇḍito.

    ౮౪.

    84.

    ‘‘యే తే ఏవం పజానన్తి, నరా ధమ్మస్స కోవిదా;

    ‘‘Ye te evaṃ pajānanti, narā dhammassa kovidā;

    తే దానే నప్పమజ్జన్తి, సుత్వా అరహతం వచో’’తి. –

    Te dāne nappamajjanti, sutvā arahataṃ vaco’’ti. –

    పఞ్చ గాథా అభాసింసు.

    Pañca gāthā abhāsiṃsu.

    ౮౦-౮౧. తత్థ న ధాతా హోమాతి ధాతా సుహితా తిత్తా న హోమ. నచ్ఛాదిమ్హసేతి న రుచ్చామ, న రుచిం ఉప్పాదేమ, న తం మయం అత్తనో రుచియా పివిస్సామాతి అత్థో. ఇచ్చేవాతి ఏవమేవ. మచ్చా పరిదేవయన్తీతి మయం వియ అఞ్ఞేపి మనుస్సా కతకిబ్బిసా పరిదేవన్తి కన్దన్తి. అదాయకాతి అదానసీలా మచ్ఛరినో. యమస్స ఠాయినోతి యమలోకసఞ్ఞితే యమస్స ఠానే పేత్తివిసయే ఠానసీలా . యే తే విదిచ్చ అధిగమ్మభోగేతి యే తే సమ్పతి ఆయతిఞ్చ సుఖవిసేసవిధాయకే భోగే విన్దిత్వా పటిలభిత్వా. న భుఞ్జరే నాపి కరోన్తి పుఞ్ఞన్తి అమ్హే వియ సయమ్పి న భుఞ్జన్తి, పరేసం దేన్తా దానమయం పుఞ్ఞమ్పి న కరోన్తి.

    80-81. Tattha na dhātā homāti dhātā suhitā tittā na homa. Nacchādimhaseti na ruccāma, na ruciṃ uppādema, na taṃ mayaṃ attano ruciyā pivissāmāti attho. Iccevāti evameva. Maccā paridevayantīti mayaṃ viya aññepi manussā katakibbisā paridevanti kandanti. Adāyakāti adānasīlā maccharino. Yamassa ṭhāyinoti yamalokasaññite yamassa ṭhāne pettivisaye ṭhānasīlā . Ye te vidicca adhigammabhogeti ye te sampati āyatiñca sukhavisesavidhāyake bhoge vinditvā paṭilabhitvā. Na bhuñjare nāpi karonti puññanti amhe viya sayampi na bhuñjanti, paresaṃ dentā dānamayaṃ puññampi na karonti.

    ౮౨. తే ఖుప్పిపాసూపగతా పరత్థాతి తే సత్తా పరత్థ పరలోకే పేత్తివిసయే జిఘచ్ఛాపిపాసాభిభూతా హుత్వా. చిరం ఝాయరే డయ్హమానాతి ఖుదాదిహేతుకేన దుక్ఖగ్గినా ‘‘అకతం వత అమ్హేహి కుసలం, కతం పాప’’న్తిఆదినా వత్తమానేన విప్పటిసారగ్గినా పరిడయ్హమానా ఝాయన్తి, అనుత్థునన్తీతి అత్థో. దుఖుద్రానీతి దుక్ఖవిపాకాని. అనుభోన్తి దుక్ఖం కటుకప్ఫలానీతి అనిట్ఠఫలాని పాపకమ్మాని కత్వా చిరకాలం దుక్ఖం ఆపాయికదుక్ఖం అనుభవన్తి.

    82.Te khuppipāsūpagatā paratthāti te sattā parattha paraloke pettivisaye jighacchāpipāsābhibhūtā hutvā. Ciraṃ jhāyare ḍayhamānāti khudādihetukena dukkhagginā ‘‘akataṃ vata amhehi kusalaṃ, kataṃ pāpa’’ntiādinā vattamānena vippaṭisāragginā pariḍayhamānā jhāyanti, anutthunantīti attho. Dukhudrānīti dukkhavipākāni. Anubhonti dukkhaṃ kaṭukapphalānīti aniṭṭhaphalāni pāpakammāni katvā cirakālaṃ dukkhaṃ āpāyikadukkhaṃ anubhavanti.

    ౮౩-౮౪. ఇత్తరన్తి న చిరకాలట్ఠాయీ, అనిచ్చం విపరిణామధమ్మం. ఇత్తరం ఇధ జీవితన్తి ఇధ మనుస్సలోకే సత్తానం జీవితమ్పి ఇత్తరం పరిత్తం అప్పకం. తేనాహ భగవా – ‘‘యో చిరం జీవతి, సో వస్ససతం అప్పం వా భియ్యో’’తి (దీ॰ ని॰ ౨.౯౧; సం॰ ని॰ ౧.౧౪౫; అ॰ ని॰ ౭.౭౪). ఇత్తరం ఇత్తరతో ఞత్వాతి ధనధఞ్ఞాదిఉపకరణం మనుస్సానం జీవితఞ్చ ఇత్తరం పరిత్తం ఖణికం న చిరస్సన్తి పఞ్ఞాయ ఉపపరిక్ఖిత్వా. దీపం కయిరాథ పణ్డితోతి సపఞ్ఞో పురిసో దీపం అత్తనో పతిట్ఠం పరలోకే హితసుఖాధిట్ఠానం కరేయ్య. యే తే ఏవం పజానన్తీతి యే తే మనుస్సా మనుస్సానం భోగానం జీవితస్స చ ఇత్తరభావం యాథావతో జానన్తి, తే దానే సబ్బకాలం నప్పమజ్జన్తి. సుత్వా అరహతం వచోతి అరహతం బుద్ధాదీనం అరియానం వచనం సుత్వా, సుతత్తాతి అత్థో. సేసం పాకటమేవ.

    83-84.Ittaranti na cirakālaṭṭhāyī, aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ. Ittaraṃ idha jīvitanti idha manussaloke sattānaṃ jīvitampi ittaraṃ parittaṃ appakaṃ. Tenāha bhagavā – ‘‘yo ciraṃ jīvati, so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo’’ti (dī. ni. 2.91; saṃ. ni. 1.145; a. ni. 7.74). Ittaraṃ ittarato ñatvāti dhanadhaññādiupakaraṇaṃ manussānaṃ jīvitañca ittaraṃ parittaṃ khaṇikaṃ na cirassanti paññāya upaparikkhitvā. Dīpaṃ kayirātha paṇḍitoti sapañño puriso dīpaṃ attano patiṭṭhaṃ paraloke hitasukhādhiṭṭhānaṃ kareyya. Ye te evaṃ pajānantīti ye te manussā manussānaṃ bhogānaṃ jīvitassa ca ittarabhāvaṃ yāthāvato jānanti, te dāne sabbakālaṃ nappamajjanti. Sutvā arahataṃ vacoti arahataṃ buddhādīnaṃ ariyānaṃ vacanaṃ sutvā, sutattāti attho. Sesaṃ pākaṭameva.

    ఏవం తే పేతా సామణేరేన పుట్ఠా తమత్థం ఆచిక్ఖిత్వా ‘‘మయం తుయ్హం మాతులమాతులానియో’’తి పవేదేసుం. తం సుత్వా సామణేరో సఞ్జాతసంవేగో ఉక్కణ్ఠం పటివినోదేత్వా ఉపజ్ఝాయస్స పాదేసు సిరసా నిపతిత్వా ఏవమాహ – ‘‘యం, భన్తే, అనుకమ్పకేన కరణీయం అనుకమ్పం ఉపాదాయ, తం మే తుమ్హేహి కతం, మహతా వతమ్హి అనత్థపాతతో రక్ఖితో, న దాని మే ఘరావాసేన అత్థో, అభిరమిస్సామి బ్రహ్మచరియవాసే’’తి. అథాయస్మా సంకిచ్చో తస్స అజ్ఝాసయానురూపం కమ్మట్ఠానం ఆచిక్ఖి. సో కమ్మట్ఠానం అనుయుఞ్జన్తో నచిరస్సేవ అరహత్తం పాపుణి. ఆయస్మా పన సంకిచ్చో తం పవత్తిం భగవతో ఆరోచేసి. సత్థా తమత్థం అట్ఠుప్పత్తిం కత్వా సమ్పత్తపరిసాయ విత్థారేన ధమ్మం దేసేసి, సా దేసనా మహాజనస్స సాత్థికా అహోసీతి.

    Evaṃ te petā sāmaṇerena puṭṭhā tamatthaṃ ācikkhitvā ‘‘mayaṃ tuyhaṃ mātulamātulāniyo’’ti pavedesuṃ. Taṃ sutvā sāmaṇero sañjātasaṃvego ukkaṇṭhaṃ paṭivinodetvā upajjhāyassa pādesu sirasā nipatitvā evamāha – ‘‘yaṃ, bhante, anukampakena karaṇīyaṃ anukampaṃ upādāya, taṃ me tumhehi kataṃ, mahatā vatamhi anatthapātato rakkhito, na dāni me gharāvāsena attho, abhiramissāmi brahmacariyavāse’’ti. Athāyasmā saṃkicco tassa ajjhāsayānurūpaṃ kammaṭṭhānaṃ ācikkhi. So kammaṭṭhānaṃ anuyuñjanto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Āyasmā pana saṃkicco taṃ pavattiṃ bhagavato ārocesi. Satthā tamatthaṃ aṭṭhuppattiṃ katvā sampattaparisāya vitthārena dhammaṃ desesi, sā desanā mahājanassa sātthikā ahosīti.

    నాగపేతవత్థువణణనా నిట్ఠితా.

    Nāgapetavatthuvaṇaṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / పేతవత్థుపాళి • Petavatthupāḷi / ౧౧. నాగపేతవత్థు • 11. Nāgapetavatthu


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact