| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya |
5. නගරසුත්‌තං
5. Nagarasuttaṃ
65. සාවත්‌ථියං විහරති…පෙ.… ‘‘පුබ්‌බෙ මෙ, භික්‌ඛවෙ, සම්‌බොධා අනභිසම්‌බුද්‌ධස්‌ස බොධිසත්‌තස්‌සෙව සතො එතදහොසි – ‘කිච්‌ඡා වතායං ලොකො ආපන්‌නො ජායති ච ජීයති ච මීයති ච චවති ච උපපජ්‌ජති ච. අථ ච පනිමස්‌ස දුක්‌ඛස්‌ස නිස්‌සරණං නප්‌පජානාති ජරාමරණස්‌ස. කුදාස්‌සු නාම ඉමස්‌ස දුක්‌ඛස්‌ස නිස්‌සරණං පඤ්‌ඤායිස්‌සති ජරාමරණස්‌සා’ති? තස්‌ස මය්‌හං, භික්‌ඛවෙ, එතදහොසි – ‘කිම්‌හි නු ඛො සති ජරාමරණං හොති, කිංපච්‌චයා ජරාමරණ’න්‌ති ? තස්‌ස මය්‌හං, භික්‌ඛවෙ, යොනිසො මනසිකාරා අහු පඤ්‌ඤාය අභිසමයො – ‘ජාතියා ඛො සති ජරාමරණං හොති, ජාතිපච්‌චයා ජරාමරණ’’’න්‌ති.
65. Sāvatthiyaṃ viharati…pe… ‘‘pubbe me, bhikkhave, sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi – ‘kicchā vatāyaṃ loko āpanno jāyati ca jīyati ca mīyati ca cavati ca upapajjati ca. Atha ca panimassa dukkhassa nissaraṇaṃ nappajānāti jarāmaraṇassa. Kudāssu nāma imassa dukkhassa nissaraṇaṃ paññāyissati jarāmaraṇassā’ti? Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘kimhi nu kho sati jarāmaraṇaṃ hoti, kiṃpaccayā jarāmaraṇa’nti ? Tassa mayhaṃ, bhikkhave, yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘jātiyā kho sati jarāmaraṇaṃ hoti, jātipaccayā jarāmaraṇa’’’nti.
‘‘තස්‌ස මය්‌හං, භික්‌ඛවෙ, එතදහොසි – ‘කිම්‌හි නු ඛො සති ජාති හොති…පෙ.… භවො හොති… උපාදානං හොති… තණ්‌හා හොති… වෙදනා හොති… ඵස්‌සො හොති… සළායතනං හොති… නාමරූපං හොති… කිංපච්‌චයා නාමරූප’න්‌ති? තස්‌ස මය්‌හං, භික්‌ඛවෙ, යොනිසො මනසිකාරා අහු පඤ්‌ඤාය අභිසමයො – ‘විඤ්‌ඤාණෙ ඛො සති නාමරූපං හොති, විඤ්‌ඤාණපච්‌චයා නාමරූප’න්‌ති. තස්‌ස මය්‌හං, භික්‌ඛවෙ, එතදහොසි – ‘කිම්‌හි නු ඛො සති විඤ්‌ඤාණං හොති, කිංපච්‌චයා විඤ්‌ඤාණ’න්‌ති ? තස්‌ස මය්‌හං, භික්‌ඛවෙ, යොනිසො මනසිකාරා අහු පඤ්‌ඤාය අභිසමයො – ‘නාමරූපෙ ඛො සති විඤ්‌ඤාණං හොති, නාමරූපපච්‌චයා විඤ්‌ඤාණ’’’න්‌ති.
‘‘Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘kimhi nu kho sati jāti hoti…pe… bhavo hoti… upādānaṃ hoti… taṇhā hoti… vedanā hoti… phasso hoti… saḷāyatanaṃ hoti… nāmarūpaṃ hoti… kiṃpaccayā nāmarūpa’nti? Tassa mayhaṃ, bhikkhave, yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘viññāṇe kho sati nāmarūpaṃ hoti, viññāṇapaccayā nāmarūpa’nti. Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘kimhi nu kho sati viññāṇaṃ hoti, kiṃpaccayā viññāṇa’nti ? Tassa mayhaṃ, bhikkhave, yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘nāmarūpe kho sati viññāṇaṃ hoti, nāmarūpapaccayā viññāṇa’’’nti.
‘‘තස්‌ස මය්‌හං, භික්‌ඛවෙ, එතදහොසි – පච්‌චුදාවත්‌තති ඛො ඉදං විඤ්‌ඤාණං නාමරූපම්‌හා න පරං ගච්‌ඡති. එත්‌තාවතා ජායෙථ වා ජීයෙථ වා මීයෙථ වා චවෙථ වා උපපජ්‌ජෙථ වා, යදිදං නාමරූපපච්‌චයා විඤ්‌ඤාණං; විඤ්‌ඤාණපච්‌චයා නාමරූපං; නාමරූපපච්‌චයා සළායතනං; සළායතනපච්‌චයා ඵස්‌සො…පෙ.… එවමෙතස්‌ස කෙවලස්‌ස දුක්‌ඛක්‌ඛන්‌ධස්‌ස සමුදයො හොති. ‘සමුදයො, සමුදයො’ති ඛො මෙ, භික්‌ඛවෙ, පුබ්‌බෙ අනනුස්‌සුතෙසු ධම්‌මෙසු චක්‌ඛුං උදපාදි ඤාණං උදපාදි පඤ්‌ඤා උදපාදි විජ්‌ජා උදපාදි ආලොකො උදපාදි.
‘‘Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – paccudāvattati kho idaṃ viññāṇaṃ nāmarūpamhā na paraṃ gacchati. Ettāvatā jāyetha vā jīyetha vā mīyetha vā cavetha vā upapajjetha vā, yadidaṃ nāmarūpapaccayā viññāṇaṃ; viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ; nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ; saḷāyatanapaccayā phasso…pe… evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. ‘Samudayo, samudayo’ti kho me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi.
‘‘තස්‌ස මය්‌හං, භික්‌ඛවෙ, එතදහොසි – ‘කිම්‌හි නු ඛො අසති, ජරාමරණං න හොති; කිස්‌ස නිරොධා ජරාමරණනිරොධො’ති? තස්‌ස මය්‌හං, භික්‌ඛවෙ, යොනිසො මනසිකාරා අහු පඤ්‌ඤාය අභිසමයො – ‘ජාතියා ඛො අසති, ජරාමරණං න හොති; ජාතිනිරොධා ජරාමරණනිරොධො’ති. තස්‌ස මය්‌හං, භික්‌ඛවෙ, එතදහොසි – ‘කිම්‌හි නු ඛො අසති ජාති න හොති…පෙ.… භවො න හොති… උපාදානං න හොති… තණ්‌හා න හොති… වෙදනා න හොති… ඵස්‌සො න හොති… සළායතනං න හොති… නාමරූපං න හොති. කිස්‌ස නිරොධා නාමරූපනිරොධො’ති? තස්‌ස මය්‌හං, භික්‌ඛවෙ, යොනිසො මනසිකාරා අහු පඤ්‌ඤාය අභිසමයො – ‘විඤ්‌ඤාණෙ ඛො අසති, නාමරූපං න හොති; විඤ්‌ඤාණනිරොධා නාමරූපනිරොධො’’’ති .
‘‘Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘kimhi nu kho asati, jarāmaraṇaṃ na hoti; kissa nirodhā jarāmaraṇanirodho’ti? Tassa mayhaṃ, bhikkhave, yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘jātiyā kho asati, jarāmaraṇaṃ na hoti; jātinirodhā jarāmaraṇanirodho’ti. Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘kimhi nu kho asati jāti na hoti…pe… bhavo na hoti… upādānaṃ na hoti… taṇhā na hoti… vedanā na hoti… phasso na hoti… saḷāyatanaṃ na hoti… nāmarūpaṃ na hoti. Kissa nirodhā nāmarūpanirodho’ti? Tassa mayhaṃ, bhikkhave, yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘viññāṇe kho asati, nāmarūpaṃ na hoti; viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho’’’ti .
‘‘තස්‌ස මය්‌හං, භික්‌ඛවෙ, එතදහොසි – ‘කිම්‌හි නු ඛො අසති විඤ්‌ඤාණං න හොති; කිස්‌ස නිරොධා විඤ්‌ඤාණනිරොධො’ති? තස්‌ස මය්‌හං, භික්‌ඛවෙ, යොනිසො මනසිකාරා අහු පඤ්‌ඤාය අභිසමයො – ‘නාමරූපෙ ඛො අසති, විඤ්‌ඤාණං න හොති; නාමරූපනිරොධා විඤ්‌ඤාණනිරොධො’’’ති.
‘‘Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘kimhi nu kho asati viññāṇaṃ na hoti; kissa nirodhā viññāṇanirodho’ti? Tassa mayhaṃ, bhikkhave, yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo – ‘nāmarūpe kho asati, viññāṇaṃ na hoti; nāmarūpanirodhā viññāṇanirodho’’’ti.
‘‘තස්‌ස මය්‌හං, භික්‌ඛවෙ, එතදහොසි – අධිගතො ඛො ම්‍යායං මග්‌ගො බොධාය යදිදං – නාමරූපනිරොධා විඤ්‌ඤාණනිරොධො; විඤ්‌ඤාණනිරොධා නාමරූපනිරොධො; නාමරූපනිරොධා සළායතනනිරොධො; සළායතනනිරොධා ඵස්‌සනිරොධො…පෙ.… එවමෙතස්‌ස කෙවලස්‌ස දුක්‌ඛක්‌ඛන්‌ධස්‌ස නිරොධො හොති. ‘නිරොධො, නිරොධො’ති ඛො මෙ, භික්‌ඛවෙ, පුබ්‌බෙ අනනුස්‌සුතෙසු ධම්‌මෙසු චක්‌ඛුං උදපාදි ඤාණං උදපාදි පඤ්‌ඤා උදපාදි විජ්‌ජා උදපාදි ආලොකො උදපාදි.
‘‘Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – adhigato kho myāyaṃ maggo bodhāya yadidaṃ – nāmarūpanirodhā viññāṇanirodho; viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho; nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho; saḷāyatananirodhā phassanirodho…pe… evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti. ‘Nirodho, nirodho’ti kho me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi.
‘‘සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, පුරිසො අරඤ්‌ඤෙ පවනෙ චරමානො පස්‌සෙය්‍ය පුරාණං මග්‌ගං පුරාණඤ්‌ජසං පුබ්‌බකෙහි මනුස්‌සෙහි අනුයාතං. සො තමනුගච්‌ඡෙය්‍ය . තමනුගච්‌ඡන්‌තො පස්‌සෙය්‍ය පුරාණං නගරං පුරාණං රාජධානිං පුබ්‌බකෙහි මනුස්‌සෙහි අජ්‌ඣාවුට්‌ඨං 1 ආරාමසම්‌පන්‌නං වනසම්‌පන්‌නං පොක්‌ඛරණීසම්‌පන්‌නං උද්‌ධාපවන්‌තං 2 රමණීයං. අථ ඛො සො, භික්‌ඛවෙ, පුරිසො රඤ්‌ඤො වා රාජමහාමත්‌තස්‌ස වා ආරොචෙය්‍ය – ‘යග්‌ඝෙ, භන්‌තෙ, ජානෙය්‍යාසි – අහං අද්‌දසං අරඤ්‌ඤෙ පවනෙ චරමානො පුරාණං මග්‌ගං පුරාණඤ්‌ජසං පුබ්‌බකෙහි මනුස්‌සෙහි අනුයාතං තමනුගච්‌ඡිං. තමනුගච්‌ඡන්‌තො අද්‌දසං පුරාණං නගරං පුරාණං රාජධානිං පුබ්‌බකෙහි මනුස්‌සෙහි අජ්‌ඣාවුට්‌ඨං ආරාමසම්‌පන්‌නං වනසම්‌පන්‌නං පොක්‌ඛරණීසම්‌පන්‌නං උද්‌ධාපවන්‌තං රමණීයං. තං, භන්‌තෙ, නගරං මාපෙහී’ති. අථ ඛො සො, භික්‌ඛවෙ, රාජා වා රාජමහාමත්‌තො වා තං නගරං මාපෙය්‍ය. තදස්‌ස නගරං අපරෙන සමයෙන ඉද්‌ධඤ්‌චෙව ඵීතඤ්‌ච බාහුජඤ්‌ඤං ආකිණ්‌ණමනුස්‌සං වුද්‌ධිවෙපුල්‌ලප්‌පත්‌තං. එවමෙව ඛ්‌වාහං, භික්‌ඛවෙ, අද්‌දසං පුරාණං මග්‌ගං පුරාණඤ්‌ජසං පුබ්‌බකෙහි සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙහි අනුයාතං.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso araññe pavane caramāno passeyya purāṇaṃ maggaṃ purāṇañjasaṃ pubbakehi manussehi anuyātaṃ. So tamanugaccheyya . Tamanugacchanto passeyya purāṇaṃ nagaraṃ purāṇaṃ rājadhāniṃ pubbakehi manussehi ajjhāvuṭṭhaṃ 3 ārāmasampannaṃ vanasampannaṃ pokkharaṇīsampannaṃ uddhāpavantaṃ 4 ramaṇīyaṃ. Atha kho so, bhikkhave, puriso rañño vā rājamahāmattassa vā āroceyya – ‘yagghe, bhante, jāneyyāsi – ahaṃ addasaṃ araññe pavane caramāno purāṇaṃ maggaṃ purāṇañjasaṃ pubbakehi manussehi anuyātaṃ tamanugacchiṃ. Tamanugacchanto addasaṃ purāṇaṃ nagaraṃ purāṇaṃ rājadhāniṃ pubbakehi manussehi ajjhāvuṭṭhaṃ ārāmasampannaṃ vanasampannaṃ pokkharaṇīsampannaṃ uddhāpavantaṃ ramaṇīyaṃ. Taṃ, bhante, nagaraṃ māpehī’ti. Atha kho so, bhikkhave, rājā vā rājamahāmatto vā taṃ nagaraṃ māpeyya. Tadassa nagaraṃ aparena samayena iddhañceva phītañca bāhujaññaṃ ākiṇṇamanussaṃ vuddhivepullappattaṃ. Evameva khvāhaṃ, bhikkhave, addasaṃ purāṇaṃ maggaṃ purāṇañjasaṃ pubbakehi sammāsambuddhehi anuyātaṃ.
‘‘කතමො ච සො, භික්‌ඛවෙ, පුරාණමග්‌ගො පුරාණඤ්‌ජසො පුබ්‌බකෙහි සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙහි අනුයාතො ? අයමෙව අරියො අට්‌ඨඞ්‌ගිකො මග්‌ගො, සෙය්‍යථිදං – සම්‌මාදිට්‌ඨි…පෙ.… සම්‌මාසමාධි. අයං ඛො සො, භික්‌ඛවෙ, පුරාණමග්‌ගො පුරාණඤ්‌ජසො පුබ්‌බකෙහි සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධෙහි අනුයාතො, තමනුගච්‌ඡිං; තමනුගච්‌ඡන්‌තො ජරාමරණං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං; ජරාමරණසමුදයං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං; ජරාමරණනිරොධං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං; ජරාමරණනිරොධගාමිනිං පටිපදං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං. තමනුගච්‌ඡිං; තමනුගච්‌ඡන්‌තො ජාතිං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං…පෙ.… භවං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං… උපාදානං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං… තණ්‌හං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං… වෙදනං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං… ඵස්‌සං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං… සළායතනං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං… නාමරූපං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං… විඤ්‌ඤාණං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං. තමනුගච්‌ඡිං; තමනුගච්‌ඡන්‌තො සඞ්‌ඛාරෙ අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං; සඞ්‌ඛාරසමුදයං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං; සඞ්‌ඛාරනිරොධං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං; සඞ්‌ඛාරනිරොධගාමිනිං පටිපදං අබ්‌භඤ්‌ඤාසිං. තදභිඤ්‌ඤා ආචික්‌ඛිං භික්‌ඛූනං භික්‌ඛුනීනං උපාසකානං උපාසිකානං. තයිදං, භික්‌ඛවෙ , බ්‍රහ්‌මචරියං ඉද්‌ධඤ්‌චෙව ඵීතඤ්‌ච විත්‌ථාරිකං බාහුජඤ්‌ඤං පුථුභූතං යාව දෙවමනුස්‌සෙහි සුප්‌පකාසිත’’න්‌ති. පඤ්‌චමං.
‘‘Katamo ca so, bhikkhave, purāṇamaggo purāṇañjaso pubbakehi sammāsambuddhehi anuyāto ? Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi. Ayaṃ kho so, bhikkhave, purāṇamaggo purāṇañjaso pubbakehi sammāsambuddhehi anuyāto, tamanugacchiṃ; tamanugacchanto jarāmaraṇaṃ abbhaññāsiṃ; jarāmaraṇasamudayaṃ abbhaññāsiṃ; jarāmaraṇanirodhaṃ abbhaññāsiṃ; jarāmaraṇanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abbhaññāsiṃ. Tamanugacchiṃ; tamanugacchanto jātiṃ abbhaññāsiṃ…pe… bhavaṃ abbhaññāsiṃ… upādānaṃ abbhaññāsiṃ… taṇhaṃ abbhaññāsiṃ… vedanaṃ abbhaññāsiṃ… phassaṃ abbhaññāsiṃ… saḷāyatanaṃ abbhaññāsiṃ… nāmarūpaṃ abbhaññāsiṃ… viññāṇaṃ abbhaññāsiṃ. Tamanugacchiṃ; tamanugacchanto saṅkhāre abbhaññāsiṃ; saṅkhārasamudayaṃ abbhaññāsiṃ; saṅkhāranirodhaṃ abbhaññāsiṃ; saṅkhāranirodhagāminiṃ paṭipadaṃ abbhaññāsiṃ. Tadabhiññā ācikkhiṃ bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ. Tayidaṃ, bhikkhave , brahmacariyaṃ iddhañceva phītañca vitthārikaṃ bāhujaññaṃ puthubhūtaṃ yāva devamanussehi suppakāsita’’nti. Pañcamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 5. නගරසුත්‌තවණ්‌ණනා • 5. Nagarasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 5. නගරසුත්‌තවණ්‌ණනා • 5. Nagarasuttavaṇṇanā
