| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
೫. ನಗರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
5. Nagarasuttavaṇṇanā
೬೫. ಪಞ್ಚಮೇ ನಾಮರೂಪೇ ಖೋ ಸತಿ ವಿಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಸಙ್ಖಾರೇಸು ಸತಿ ವಿಞ್ಞಾಣ’’ನ್ತಿ ಚ ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಸತಿ ಸಙ್ಖಾರಾ’’ತಿ ಚ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಭವೇಯ್ಯ, ತದುಭಯಮ್ಪಿ ನ ವುತ್ತಂ। ಕಸ್ಮಾ? ಅವಿಜ್ಜಾಸಙ್ಖಾರಾ ಹಿ ತತಿಯೋ ಭವೋ, ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅಯಂ ವಿಪಸ್ಸನಾ ನ ಘಟೀಯತಿ। ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಹಿ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಪಞ್ಚವೋಕಾರವಸೇನ ಅಭಿನಿವಿಟ್ಠೋತಿ।
65. Pañcame nāmarūpe kho sati viññāṇanti ettha ‘‘saṅkhāresu sati viññāṇa’’nti ca ‘‘avijjāya sati saṅkhārā’’ti ca vattabbaṃ bhaveyya, tadubhayampi na vuttaṃ. Kasmā? Avijjāsaṅkhārā hi tatiyo bhavo, tehi saddhiṃ ayaṃ vipassanā na ghaṭīyati. Mahāpuriso hi paccuppannapañcavokāravasena abhiniviṭṭhoti.
ನನು ಚ ಅವಿಜ್ಜಾಸಙ್ಖಾರೇಸು ಅದಿಟ್ಠೇಸು ನ ಸಕ್ಕಾ ಬುದ್ಧೇನ ಭವಿತುನ್ತಿ। ಸಚ್ಚಂ ನ ಸಕ್ಕಾ, ಇಮಿನಾ ಪನ ತೇ ಭವಉಪಾದಾನತಣ್ಹಾವಸೇನ ದಿಟ್ಠಾವ। ತಸ್ಮಾ ಯಥಾ ನಾಮ ಗೋಧಂ ಅನುಬನ್ಧನ್ತೋ ಪುರಿಸೋ ತಂ ಕೂಪಂ ಪವಿಟ್ಠಂ ದಿಸ್ವಾ ಓತರಿತ್ವಾ ಪವಿಟ್ಠಟ್ಠಾನಂ ಖಣಿತ್ವಾ ಗೋಧಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಕ್ಕಮೇಯ್ಯ, ನ ಪರಭಾಗಂ ಖನೇಯ್ಯ , ಕಸ್ಮಾ? ಕಸ್ಸಚಿ ನತ್ಥಿತಾಯ। ಏವಂ ಮಹಾಪುರಿಸೋಪಿ ಗೋಧಂ ಅನುಬನ್ಧನ್ತೋ ಪುರಿಸೋ ವಿಯ ಬೋಧಿಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಜರಾಮರಣತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ‘‘ಇಮಸ್ಸ ಅಯಂ ಪಚ್ಚಯೋ, ಇಮಸ್ಸ ಅಯಂ ಪಚ್ಚಯೋ’’ತಿ ಪರಿಯೇಸನ್ತೋ ಯಾವ ನಾಮರೂಪಧಮ್ಮಾನಂ ಪಚ್ಚಯಂ ದಿಸ್ವಾ ತಸ್ಸಪಿ ಪಚ್ಚಯಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತೋ ವಿಞ್ಞಾಣಮೇವ ಅದ್ದಸ। ತತೋ ‘‘ಏತ್ತಕೋ ಪಞ್ಚವೋಕಾರಭವವಸೇನ ಸಮ್ಮಸನಚಾರೋ’’ತಿ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟಿನಿವತ್ತೇಸಿ, ಪರತೋ ತುಚ್ಛಕೂಪಸ್ಸ ಅಭಿನ್ನಟ್ಠಾನಂ ವಿಯ ಅವಿಜ್ಜಾಸಙ್ಖಾರದ್ವಯಂ ಅತ್ಥಿ, ತದೇತಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಗಹಿತತ್ತಾ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕಂ ಸಮ್ಮಸನೂಪಗಂ ನ ಹೋತೀತಿ ನ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ।
Nanu ca avijjāsaṅkhāresu adiṭṭhesu na sakkā buddhena bhavitunti. Saccaṃ na sakkā, iminā pana te bhavaupādānataṇhāvasena diṭṭhāva. Tasmā yathā nāma godhaṃ anubandhanto puriso taṃ kūpaṃ paviṭṭhaṃ disvā otaritvā paviṭṭhaṭṭhānaṃ khaṇitvā godhaṃ gahetvā pakkameyya, na parabhāgaṃ khaneyya , kasmā? Kassaci natthitāya. Evaṃ mahāpurisopi godhaṃ anubandhanto puriso viya bodhipallaṅke nisinno jarāmaraṇato paṭṭhāya ‘‘imassa ayaṃ paccayo, imassa ayaṃ paccayo’’ti pariyesanto yāva nāmarūpadhammānaṃ paccayaṃ disvā tassapi paccayaṃ pariyesanto viññāṇameva addasa. Tato ‘‘ettako pañcavokārabhavavasena sammasanacāro’’ti vipassanaṃ paṭinivattesi, parato tucchakūpassa abhinnaṭṭhānaṃ viya avijjāsaṅkhāradvayaṃ atthi, tadetaṃ heṭṭhā vipassanāya gahitattā pāṭiyekkaṃ sammasanūpagaṃ na hotīti na aggahesi.
ಪಚ್ಚುದಾವತ್ತತೀತಿ ಪಟಿನಿವತ್ತತಿ। ಕತಮಂ ಪನೇತ್ಥ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಪಚ್ಚುದಾವತ್ತತೀತಿ? ಪಟಿಸನ್ಧಿವಿಞ್ಞಾಣಮ್ಪಿ ವಿಪಸ್ಸನಾವಿಞ್ಞಾಣಮ್ಪಿ। ತತ್ಥ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಿಞ್ಞಾಣಂ ಪಚ್ಚಯತೋ ಪಟಿನಿವತ್ತತಿ, ವಿಪಸ್ಸನಾವಿಞ್ಞಾಣಂ ಆರಮ್ಮಣತೋ। ಉಭಯಮ್ಪಿ ನಾಮರೂಪಂ ನಾತಿಕ್ಕಮತಿ, ನಾಮರೂಪತೋ ಪರಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ। ಏತ್ತಾವತಾ ಜಾಯೇಥ ವಾತಿಆದೀಸು ವಿಞ್ಞಾಣೇ ನಾಮರೂಪಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯೇ ಹೋನ್ತೇ, ನಾಮರೂಪೇ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯೇ ಹೋನ್ತೇ, ದ್ವೀಸುಪಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಪಚ್ಚಯೇಸು ಹೋನ್ತೇಸು ಏತ್ತಕೇನ ಜಾಯೇಥ ವಾ ಉಪಪಜ್ಜೇಥ ವಾ। ಇತೋ ಹಿ ಪರಂ ಕಿಮಞ್ಞಂ ಜಾಯೇಥ ವಾ ಉಪಪಜ್ಜೇಥ ವಾ, ನನು ಏತದೇವ ಜಾಯತಿ ಚ ಉಪಪಜ್ಜತಿ ಚಾತಿ?
Paccudāvattatīti paṭinivattati. Katamaṃ panettha viññāṇaṃ paccudāvattatīti? Paṭisandhiviññāṇampi vipassanāviññāṇampi. Tattha paṭisandhiviññāṇaṃ paccayato paṭinivattati, vipassanāviññāṇaṃ ārammaṇato. Ubhayampi nāmarūpaṃ nātikkamati, nāmarūpato paraṃ na gacchati. Ettāvatā jāyetha vātiādīsu viññāṇe nāmarūpassa paccaye honte, nāmarūpe viññāṇassa paccaye honte, dvīsupi aññamaññapaccayesu hontesu ettakena jāyetha vā upapajjetha vā. Ito hi paraṃ kimaññaṃ jāyetha vā upapajjetha vā, nanu etadeva jāyati ca upapajjati cāti?
ಏವಂ ಸದ್ಧಿಂ ಅಪರಾಪರಚುತಿಪಟಿಸನ್ಧೀಹಿ ಪಞ್ಚ ಪದಾನಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪುನ ತಂ ಏತ್ತಾವತಾತಿ ವುತ್ತಮತ್ಥಂ ನಿಯ್ಯಾತೇನ್ತೋ ಯದಿದಂ ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪನ್ತಿ ವತ್ವಾ ತತೋ ಪರಂ ಅನುಲೋಮಪಚ್ಚಯಾಕಾರವಸೇನ ವಿಞ್ಞಾಣಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮರೂಪಮೂಲಕಂ ಆಯತಿಜರಾಮರಣಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ನಾಮರೂಪಪಚ್ಚಯಾ ಸಳಾಯತನನ್ತಿಆದಿಮಾಹ।
Evaṃ saddhiṃ aparāparacutipaṭisandhīhi pañca padāni dassetvā puna taṃ ettāvatāti vuttamatthaṃ niyyātento yadidaṃ nāmarūpapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpanti vatvā tato paraṃ anulomapaccayākāravasena viññāṇapaccayā nāmarūpamūlakaṃ āyatijarāmaraṇaṃ dassetuṃ nāmarūpapaccayā saḷāyatanantiādimāha.
ಅಞ್ಜಸನ್ತಿ ಮಗ್ಗಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ಉದ್ಧಾಪವನ್ತನ್ತಿ ಆಪತೋ ಉಗ್ಗತತ್ತಾ ಉದ್ಧಾಪನ್ತಿ ಲದ್ಧವೋಹಾರೇನ ಪಾಕಾರವತ್ಥುನಾ ಸಮನ್ನಾಗತಂ। ರಮಣೀಯನ್ತಿ ಸಮನ್ತಾ ಚತುನ್ನಂ ದ್ವಾರಾನಂ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಚ ನಾನಾಭಣ್ಡಾನಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ರಮಣೀಯಂ। ಮಾಪೇಹೀತಿ ಮಹಾಜನಂ ಪೇಸೇತ್ವಾ ವಾಸಂ ಕಾರೇಹಿ। ಮಾಪೇಯ್ಯಾತಿ ವಾಸಂ ಕಾರೇಯ್ಯ। ಕಾರೇನ್ತೋ ಚ ಪಠಮಂ ಅಟ್ಠಾರಸ ಮನುಸ್ಸಕೋಟಿಯೋ ಪೇಸೇತ್ವಾ ‘‘ಸಮ್ಪುಣ್ಣ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ನ ತಾವ ಸಮ್ಪುಣ್ಣ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ಅಪರಾನಿ ಪಞ್ಚಕುಲಾನಿ ಪೇಸೇಯ್ಯ। ಪುನ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ನ ತಾವ ಸಮ್ಪುಣ್ಣ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ಅಪರಾನಿ ಪಞ್ಚಪಞ್ಞಾಸಕುಲಾನಿ ಪೇಸೇಯ್ಯ। ಪುನ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ನ ತಾವ ಸಮ್ಪುಣ್ಣ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ಅಪರಾನಿ ತಿಂಸ ಕುಲಾನಿ ಪೇಸೇಯ್ಯ। ಪುನ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ನ ತಾವ ಸಮ್ಪುಣ್ಣ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ಅಪರಂ ಕುಲಸಹಸ್ಸಂ ಪೇಸೇಯ್ಯ। ಪುನ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ನ ತಾವ ಸಮ್ಪುಣ್ಣ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ಅಪರಾನಿ ಏಕಾದಸನಹುತಾನಿ ಕುಲಾನಿ ಪೇಸೇಯ್ಯ। ಪುನ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘‘ನ ತಾವ ಸಮ್ಪುಣ್ಣ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ಅಪರಾನಿ ಚತುರಾಸೀತಿಕುಲಸಹಸ್ಸಾನಿ ಪೇಸೇಯ್ಯ। ಪುನ ‘‘ಸಮ್ಪುಣ್ಣ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತೇ, ‘‘ಮಹಾರಾಜ, ಕಿಂ ವದೇಸಿ? ಮಹನ್ತಂ ನಗರಂ ಅಸಮ್ಬಾಧಂ, ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಕುಲಾನಿ ಪೇಸೇತ್ವಾ ನ ಸಕ್ಕಾ ಪೂರೇತುಂ, ಭೇರಿಂ ಪನ ಚರಾಪೇತ್ವಾ ‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ನಗರಂ ಇಮಾಯ ಚ ಇಮಾಯ ಚ ಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸಮ್ಪನ್ನಂ, ಯೇ ತತ್ಥ ವಸಿತುಕಾಮಾ, ಯಥಾಸುಖಂ ಗಚ್ಛನ್ತು, ಇಮಞ್ಚಿಮಞ್ಚ ಪರಿಹಾರಂ ಲಭಿಸ್ಸನ್ತೀ’ತಿ ನಗರಸ್ಸ ಚೇವ ವಣ್ಣಂ ಲೋಕಸ್ಸ ಚ ಪರಿಹಾರಲಾಭಂ ಘೋಸಾಪೇಥಾ’’ತಿ ವದೇಯ್ಯ। ಸೋ ಏವಂ ಕರೇಯ್ಯ। ತತೋ ಮನುಸ್ಸಾ ನಗರಗುಣಞ್ಚೇವ ಪರಿಹಾರಲಾಭಞ್ಚ ಸುತ್ವಾ ಸಬ್ಬದಿಸಾಹಿ ಸಮೋಸರಿತ್ವಾ ನಗರಂ ಪೂರೇಯ್ಯುಂ। ತಂ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಇದ್ಧಞ್ಚೇವ ಅಸ್ಸ ಫೀತಞ್ಚ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ತದಸ್ಸ ನಗರಂ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಇದ್ಧಞ್ಚೇವ ಫೀತಞ್ಚಾತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Añjasanti maggasseva vevacanaṃ. Uddhāpavantanti āpato uggatattā uddhāpanti laddhavohārena pākāravatthunā samannāgataṃ. Ramaṇīyanti samantā catunnaṃ dvārānaṃ abbhantare ca nānābhaṇḍānaṃ sampattiyā ramaṇīyaṃ. Māpehīti mahājanaṃ pesetvā vāsaṃ kārehi. Māpeyyāti vāsaṃ kāreyya. Kārento ca paṭhamaṃ aṭṭhārasa manussakoṭiyo pesetvā ‘‘sampuṇṇa’’nti pucchitvā ‘‘na tāva sampuṇṇa’’nti vutte aparāni pañcakulāni peseyya. Puna pucchitvā ‘‘na tāva sampuṇṇa’’nti vutte aparāni pañcapaññāsakulāni peseyya. Puna pucchitvā ‘‘na tāva sampuṇṇa’’nti vutte aparāni tiṃsa kulāni peseyya. Puna pucchitvā ‘‘na tāva sampuṇṇa’’nti vutte aparaṃ kulasahassaṃ peseyya. Puna pucchitvā ‘‘na tāva sampuṇṇa’’nti vutte aparāni ekādasanahutāni kulāni peseyya. Puna pucchitvā ‘‘na tāva sampuṇṇa’’nti vutte aparāni caturāsītikulasahassāni peseyya. Puna ‘‘sampuṇṇa’’nti pucchite, ‘‘mahārāja, kiṃ vadesi? Mahantaṃ nagaraṃ asambādhaṃ, iminā nayena kulāni pesetvā na sakkā pūretuṃ, bheriṃ pana carāpetvā ‘amhākaṃ nagaraṃ imāya ca imāya ca sampattiyā sampannaṃ, ye tattha vasitukāmā, yathāsukhaṃ gacchantu, imañcimañca parihāraṃ labhissantī’ti nagarassa ceva vaṇṇaṃ lokassa ca parihāralābhaṃ ghosāpethā’’ti vadeyya. So evaṃ kareyya. Tato manussā nagaraguṇañceva parihāralābhañca sutvā sabbadisāhi samosaritvā nagaraṃ pūreyyuṃ. Taṃ aparena samayena iddhañceva assa phītañca. Taṃ sandhāya tadassa nagaraṃ aparena samayena iddhañceva phītañcātiādi vuttaṃ.
ತತ್ಥ ಇದ್ಧನ್ತಿ ಸಮಿದ್ಧಂ ಸುಭಿಕ್ಖಂ। ಫೀತನ್ತಿ ಸಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತೀಹಿ ಪುಪ್ಫಿತಂ। ಬಾಹುಜಞ್ಞನ್ತಿ ಬಹೂಹಿ ಞಾತಬ್ಬಂ, ಬಹುಜನಾನಂ ಹಿತಂ ವಾ। ‘‘ಬಹುಜನ’’ನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ಆಕಿಣ್ಣಮನುಸ್ಸನ್ತಿ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಆಕಿಣ್ಣಂ ನಿರನ್ತರಂ ಫುಟ್ಠಂ। ವುಡ್ಢಿವೇಪುಲ್ಲಪ್ಪತ್ತನ್ತಿ ವುಡ್ಢಿಪ್ಪತ್ತಞ್ಚೇವ ವೇಪುಲ್ಲಪ್ಪತ್ತಞ್ಚ, ಸೇಟ್ಠಭಾವಞ್ಚೇವ ವಿಪುಲಭಾವಞ್ಚ ಪತ್ತಂ, ದಸಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳೇ ಅಗ್ಗನಗರಂ ಜಾತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tattha iddhanti samiddhaṃ subhikkhaṃ. Phītanti sabbasampattīhi pupphitaṃ. Bāhujaññanti bahūhi ñātabbaṃ, bahujanānaṃ hitaṃ vā. ‘‘Bahujana’’ntipi pāṭho. Ākiṇṇamanussanti manussehi ākiṇṇaṃ nirantaraṃ phuṭṭhaṃ. Vuḍḍhivepullappattanti vuḍḍhippattañceva vepullappattañca, seṭṭhabhāvañceva vipulabhāvañca pattaṃ, dasasahassacakkavāḷe agganagaraṃ jātanti attho.
ಏವಮೇವ ಖೋತಿ ಏತ್ಥ ಇದಂ ಓಪಮ್ಮಸಂಸನ್ದನಂ – ಅರಞ್ಞಪವನೇ ಚರಮಾನಪುರಿಸೋ ವಿಯ ಹಿ ದೀಪಙ್ಕರಪಾದಮೂಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರಯಮಾನೋ ಮಹಾಪುರಿಸೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ, ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಕೇಹಿ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಅನುಯಾತಮಗ್ಗದಸ್ಸನಂ ವಿಯ ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಬೋಧಿಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನಾಮಗ್ಗಸ್ಸ ದಸ್ಸನಂ, ಪುರಿಸಸ್ಸ ತಂ ಏಕಪದಿಕಮಗ್ಗಂ ಅನುಗಚ್ಛತೋ ಅಪರಭಾಗೇ ಮಹಾಮಗ್ಗದಸ್ಸನಂ ವಿಯ ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ಉಪರಿವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಚಿಣ್ಣನ್ತೇ ಲೋಕುತ್ತರಮಗ್ಗದಸ್ಸನಂ, ಪುರಿಸಸ್ಸ ತೇನೇವ ಮಗ್ಗೇನ ಗಚ್ಛತೋ ಪುರತೋ ನಗರದಸ್ಸನಂ ವಿಯ ತಥಾಗತಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಾನನಗರದಸ್ಸನಂ, ಬಹಿನಗರಂ ಪನೇತ್ಥ ಅಞ್ಞೇನ ದಿಟ್ಠಂ, ಅಞ್ಞೇನ ಮನುಸ್ಸವಾಸಂ ಕತಂ, ನಿಬ್ಬಾನನಗರಂ ಸತ್ಥಾ ಸಯಮೇವ ಪಸ್ಸಿ, ಸಯಂ ವಾಸಮಕಾಸಿ। ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಚತುನ್ನಂ ದ್ವಾರಾನಂ ದಿಟ್ಠಕಾಲೋ ವಿಯ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಚತುನ್ನಂ ಮಗ್ಗಾನಂ ದಿಟ್ಠಕಾಲೋ, ತಸ್ಸ ಚತೂಹಿ ದ್ವಾರೇಹಿ ನಗರಂ ಪವಿಟ್ಠಕಾಲೋ ವಿಯ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಚತೂಹಿ ಮಗ್ಗೇಹಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪವಿಟ್ಠಕಾಲೋ, ತಸ್ಸ ನಗರಬ್ಭನ್ತರೇ ಭಣ್ಡವವತ್ಥಾನಕಾಲೋ ವಿಯ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಞಾಣೇನ ಪರೋಪಣ್ಣಾಸಕುಸಲಧಮ್ಮವವತ್ಥಾನಕಾಲೋ। ನಗರಸ್ಸ ಅಗಾರಕರಣತ್ಥಂ ಕುಲಪರಿಯೇಸನಕಾಲೋ ವಿಯ ಸತ್ಥು ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ವೇನೇಯ್ಯಸತ್ತೇ ವೋಲೋಕನಕಾಲೋ, ತೇನ ಪುರಿಸೇನ ಯಾಚಿತಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ಏಕಂ ಮಹಾಕುಟುಮ್ಬಿಕಂ ದಿಟ್ಠಕಾಲೋ ವಿಯ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮುನಾ ಯಾಚಿತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅಞ್ಞಾಸಿಕೋಣ್ಡಞ್ಞತ್ಥೇರಂ ದಿಟ್ಠಕಾಲೋ, ರಞ್ಞೋ ಮಹಾಕುಟುಮ್ಬಿಕಂ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ನಗರವಾಸಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ಪಹಿತಕಾಲೋ ವಿಯ ಭಗವತೋ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತೇ ಅಟ್ಠಾರಸಯೋಜನಮಗ್ಗಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಆಸಾಳ್ಹಿಪುಣ್ಣಮದಿವಸೇ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಇಸಿಪತನಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಥೇರಂ ಕಾಯಸಕ್ಖಿಂ ಕತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಕಾಲೋ, ಮಹಾಕುಟುಮ್ಬಿಕೇನ ಅಟ್ಠಾರಸ ಪುರಿಸಕೋಟಿಯೋ ಗಹೇತ್ವಾ ನಗರಂ ಅಜ್ಝಾವುಟ್ಠಕಾಲೋ ವಿಯ ತಥಾಗತೇನ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕೇ ಪವತ್ತಿತೇ ಥೇರಸ್ಸ ಅಟ್ಠಾರಸಹಿ ಬ್ರಹ್ಮಕೋಟೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಕಾಲೋ, ಏವಂ ನಿಬ್ಬಾನನಗರಂ ಪಠಮಂ ಆವಾಸಿತಂ, ತತೋ ಸಮ್ಪುಣ್ಣಂ ನಗರನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ನ ತಾವಾತಿ ವುತ್ತೇ ಪಞ್ಚ ಕುಲಾನಿ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಯಾವ ಚತುರಾಸೀತಿಕುಲಸಹಸ್ಸಪೇಸನಂ ವಿಯ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಪಞ್ಚಮದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅನತ್ತಲಕ್ಖಣಸುತ್ತಾದೀನಿ ದೇಸೇತ್ವಾ ಪಞ್ಚವಗ್ಗಿಯೇ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಯಸಪಮುಖಾ ಪಞ್ಚಪಣ್ಣಾಸ ಕುಲಪುತ್ತಾ, ತಿಂಸ ಭದ್ದವಗ್ಗಿಯಾ, ಸಹಸ್ಸಪುರಾಣಜಟಿಲಾ, ಬಿಮ್ಬಿಸಾರಪಮುಖಾನಿ ಏಕಾದಸಪುರಿಸನಹುತಾನಿ, ತಿರೋಕುಟ್ಟಾನುಮೋದನೇ ಚತುರಾಸೀತಿಸಹಸ್ಸಾನೀತಿ ಏತ್ತಕಸ್ಸ ಜನಸ್ಸ ಅರಿಯಮಗ್ಗಂ ಓತಾರೇತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಾನನಗರಂ ಪೇಸಿತಕಾಲೋ, ಅಥ ತೇನ ನಯೇನ ನಗರೇ ಅಪೂರಿಯಮಾನೇ ಭೇರಿಂ ಚರಾಪೇತ್ವಾ ನಗರಸ್ಸ ವಣ್ಣಘೋಸನಂ ಕುಲಾನಂ ಪರಿಹಾರಲಾಭಘೋಸನಂ ವಿಯ ಚ ಮಾಸಸ್ಸ ಅಟ್ಠ ದಿವಸೇ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮಕಥಿಕಾನಂ ನಿಬ್ಬಾನವಣ್ಣಸ್ಸ ಚೇವ ನಿಬ್ಬಾನಪ್ಪತ್ತಾನಂ ಜಾತಿಕನ್ತಾರಾದಿನಿತ್ಥರಣಾನಿಸಂಸಸ್ಸ ಚ ಘೋಸನಂ, ತತೋ ಸಬ್ಬದಿಸಾಹಿ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ನಗರಸಮೋಸರಣಂ ವಿಯ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ತತೋ ತತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಅನುಲೋಮಪಟಿಪದಂ ಪಟಿಪನ್ನಾನಂ ಅಪರಿಮಾಣಾನಂ ಕುಲಪುತ್ತಾನಂ ನಿಬ್ಬಾನಸಮೋಸರಣಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Evamevakhoti ettha idaṃ opammasaṃsandanaṃ – araññapavane caramānapuriso viya hi dīpaṅkarapādamūlato paṭṭhāya pāramiyo pūrayamāno mahāpuriso daṭṭhabbo, tassa purisassa pubbakehi manussehi anuyātamaggadassanaṃ viya mahāsattassa anupubbena bodhipallaṅke nisinnassa pubbabhāge aṭṭhaṅgikassa vipassanāmaggassa dassanaṃ, purisassa taṃ ekapadikamaggaṃ anugacchato aparabhāge mahāmaggadassanaṃ viya mahāsattassa uparivipassanāya ciṇṇante lokuttaramaggadassanaṃ, purisassa teneva maggena gacchato purato nagaradassanaṃ viya tathāgatassa nibbānanagaradassanaṃ, bahinagaraṃ panettha aññena diṭṭhaṃ, aññena manussavāsaṃ kataṃ, nibbānanagaraṃ satthā sayameva passi, sayaṃ vāsamakāsi. Tassa purisassa catunnaṃ dvārānaṃ diṭṭhakālo viya tathāgatassa catunnaṃ maggānaṃ diṭṭhakālo, tassa catūhi dvārehi nagaraṃ paviṭṭhakālo viya tathāgatassa catūhi maggehi nibbānaṃ paviṭṭhakālo, tassa nagarabbhantare bhaṇḍavavatthānakālo viya tathāgatassa paccavekkhaṇañāṇena paropaṇṇāsakusaladhammavavatthānakālo. Nagarassa agārakaraṇatthaṃ kulapariyesanakālo viya satthu phalasamāpattito vuṭṭhāya veneyyasatte volokanakālo, tena purisena yācitassa rañño ekaṃ mahākuṭumbikaṃ diṭṭhakālo viya mahābrahmunā yācitassa bhagavato aññāsikoṇḍaññattheraṃ diṭṭhakālo, rañño mahākuṭumbikaṃ pakkosāpetvā ‘‘nagaravāsaṃ karohī’’ti pahitakālo viya bhagavato ekasmiṃ pacchābhatte aṭṭhārasayojanamaggaṃ gantvā āsāḷhipuṇṇamadivase bārāṇasiyaṃ isipatanaṃ pavisitvā theraṃ kāyasakkhiṃ katvā dhammaṃ desitakālo, mahākuṭumbikena aṭṭhārasa purisakoṭiyo gahetvā nagaraṃ ajjhāvuṭṭhakālo viya tathāgatena dhammacakke pavattite therassa aṭṭhārasahi brahmakoṭīhi saddhiṃ sotāpattiphale patiṭṭhitakālo, evaṃ nibbānanagaraṃ paṭhamaṃ āvāsitaṃ, tato sampuṇṇaṃ nagaranti pucchitvā na tāvāti vutte pañca kulāni ādiṃ katvā yāva caturāsītikulasahassapesanaṃ viya tathāgatassa pañcamadivasato paṭṭhāya anattalakkhaṇasuttādīni desetvā pañcavaggiye ādiṃ katvā yasapamukhā pañcapaṇṇāsa kulaputtā, tiṃsa bhaddavaggiyā, sahassapurāṇajaṭilā, bimbisārapamukhāni ekādasapurisanahutāni, tirokuṭṭānumodane caturāsītisahassānīti ettakassa janassa ariyamaggaṃ otāretvā nibbānanagaraṃ pesitakālo, atha tena nayena nagare apūriyamāne bheriṃ carāpetvā nagarassa vaṇṇaghosanaṃ kulānaṃ parihāralābhaghosanaṃ viya ca māsassa aṭṭha divase tattha tattha nisīditvā dhammakathikānaṃ nibbānavaṇṇassa ceva nibbānappattānaṃ jātikantārādinittharaṇānisaṃsassa ca ghosanaṃ, tato sabbadisāhi āgantvā manussānaṃ nagarasamosaraṇaṃ viya tattha tattha dhammakathaṃ sutvā tato tato nikkhamitvā pabbajjaṃ ādiṃ katvā anulomapaṭipadaṃ paṭipannānaṃ aparimāṇānaṃ kulaputtānaṃ nibbānasamosaraṇaṃ daṭṭhabbaṃ.
ಪುರಾಣಂ ಮಗ್ಗನ್ತಿ ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ। ಅಯಞ್ಹಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ ಪವಾರಣಸುತ್ತೇ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೨೧೫) ಅವತ್ತಮಾನಕಟ್ಠೇನ ‘‘ಅನುಪ್ಪನ್ನಮಗ್ಗೋ’’ತಿ ವುತ್ತೋ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಅವಳಞ್ಜನಟ್ಠೇನ ‘‘ಪುರಾಣಮಗ್ಗೋ’’ತಿ। ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನ್ತಿ ಸಿಕ್ಖತ್ತಯಸಙ್ಗಹಂ ಸಕಲಸಾಸನಂ। ಇದ್ಧನ್ತಿ ಝಾನಸ್ಸಾದೇನ ಸಮಿದ್ಧಂ ಸುಭಿಕ್ಖಂ। ಫೀತನ್ತಿ ಅಭಿಞ್ಞಾಭರಣೇಹಿ ಪುಪ್ಫಿತಂ। ವಿತ್ಥಾರಿಕನ್ತಿ ವಿತ್ಥಿಣ್ಣಂ। ಬಾಹುಜಞ್ಞನ್ತಿ ಬಹುಜನವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ। ಯಾವ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಸುಪ್ಪಕಾಸಿತನ್ತಿ ಯಾವ ದಸಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳೇ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಅತ್ಥಿ, ಏತಸ್ಮಿಂ ಅನ್ತರೇ ಸುಪ್ಪಕಾಸಿತಂ ಸುದೇಸಿತಂ ತಥಾಗತೇನಾತಿ। ಪಞ್ಚಮಂ।
Purāṇaṃ magganti ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ. Ayañhi ariyamaggo pavāraṇasutte (saṃ. ni. 1.215) avattamānakaṭṭhena ‘‘anuppannamaggo’’ti vutto, imasmiṃ sutte avaḷañjanaṭṭhena ‘‘purāṇamaggo’’ti. Brahmacariyanti sikkhattayasaṅgahaṃ sakalasāsanaṃ. Iddhanti jhānassādena samiddhaṃ subhikkhaṃ. Phītanti abhiññābharaṇehi pupphitaṃ. Vitthārikanti vitthiṇṇaṃ. Bāhujaññanti bahujanaviññeyyaṃ. Yāva devamanussehisuppakāsitanti yāva dasasahassacakkavāḷe devamanussehi paricchedo atthi, etasmiṃ antare suppakāsitaṃ sudesitaṃ tathāgatenāti. Pañcamaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೫. ನಗರಸುತ್ತಂ • 5. Nagarasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ೫. ನಗರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 5. Nagarasuttavaṇṇanā
