Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ • Aṅguttaranikāya |
౫. ధమ్మికవగ్గో
5. Dhammikavaggo
౧. నాగసుత్తం
1. Nāgasuttaṃ
౪౩. ఏకం సమయం భగవా సావత్థియం విహరతి జేతవనే అనాథపిణ్డికస్స ఆరామే. అథ ఖో భగవా పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వా పత్తచీవరమాదాయ సావత్థియం పిణ్డాయ పావిసి. సావత్థియం పిణ్డాయ చరిత్వా పచ్ఛాభత్తం పిణ్డపాతపటిక్కన్తో ఆయస్మన్తం ఆనన్దం ఆమన్తేసి – ‘‘ఆయామానన్ద , యేన పుబ్బారామో మిగారమాతుపాసాదో తేనుపసఙ్కమిస్సామ దివావిహారాయా’’తి. ‘‘ఏవం, భన్తే’’తి ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో భగవతో పచ్చస్సోసి.
43. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiyaṃ piṇḍāya pāvisi. Sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘āyāmānanda , yena pubbārāmo migāramātupāsādo tenupasaṅkamissāma divāvihārāyā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi.
అథ ఖో భగవా ఆయస్మతా ఆనన్దేన సద్ధిం యేన పుబ్బారామో మిగారమాతుపాసాదో తేనుపసఙ్కమి. అథ ఖో భగవా సాయన్హసమయం పటిసల్లానా వుట్ఠితో ఆయస్మన్తం ఆనన్దం ఆమన్తేసి – ‘‘ఆయామానన్ద, యేన పుబ్బకోట్ఠకో తేనుపసఙ్కమిస్సామ గత్తాని పరిసిఞ్చితు’’న్తి. ‘‘ఏవం, భన్తే’’తి ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో భగవతో పచ్చస్సోసి. అథ ఖో భగవా ఆయస్మతా ఆనన్దేన సద్ధిం యేన పుబ్బకోట్ఠకో తేనుపసఙ్కమి గత్తాని పరిసిఞ్చితుం. పుబ్బకోట్ఠకే గత్తాని పరిసిఞ్చిత్వా పచ్చుత్తరిత్వా ఏకచీవరో అట్ఠాసి గత్తాని పుబ్బాపయమానో.
Atha kho bhagavā āyasmatā ānandena saddhiṃ yena pubbārāmo migāramātupāsādo tenupasaṅkami. Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘āyāmānanda, yena pubbakoṭṭhako tenupasaṅkamissāma gattāni parisiñcitu’’nti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Atha kho bhagavā āyasmatā ānandena saddhiṃ yena pubbakoṭṭhako tenupasaṅkami gattāni parisiñcituṃ. Pubbakoṭṭhake gattāni parisiñcitvā paccuttaritvā ekacīvaro aṭṭhāsi gattāni pubbāpayamāno.
తేన ఖో పన సమయేన రఞ్ఞో పసేనదిస్స కోసలస్స సేతో నామ నాగో మహాతూరియ 1 తాళితవాదితేన పుబ్బకోట్ఠకా పచ్చుత్తరతి. అపిస్సు తం జనో దిస్వా ఏవమాహ – ‘‘అభిరూపో వత, భో, రఞ్ఞో నాగో; దస్సనీయో వత, భో, రఞ్ఞో నాగో; పాసాదికో వత, భో, రఞ్ఞో నాగో; కాయుపపన్నో వత, భో, రఞ్ఞో నాగో’’తి! ఏవం వుత్తే ఆయస్మా ఉదాయీ భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘హత్థిమేవ ను ఖో, భన్తే, మహన్తం బ్రహన్తం 2 కాయుపపన్నం జనో దిస్వా ఏవమాహ – ‘నాగో వత, భో, నాగో’తి, ఉదాహు అఞ్ఞమ్పి కఞ్చి 3 మహన్తం బ్రహన్తం కాయుపపన్నం జనో దిస్వా ఏవమాహ – ‘నాగో వత, భో, నాగో’’’తి? ‘‘హత్థిమ్పి ఖో, ఉదాయి, మహన్తం బ్రహన్తం కాయుపపన్నం జనో దిస్వా ఏవమాహ – ‘నాగో వత, భో, నాగో’తి! అస్సమ్పి ఖో, ఉదాయి, మహన్తం బ్రహన్తం…పే॰… గోణమ్పి ఖో, ఉదాయి , మహన్తం బ్రహన్తం…పే॰… ఉరగమ్పి 4 ఖో, ఉదాయి, మహన్తం బ్రహన్తం…పే॰… రుక్ఖమ్పి ఖో, ఉదాయి , మహన్తం బ్రహన్తం…పే॰… మనుస్సమ్పి ఖో, ఉదాయి, మహన్తం బ్రహన్తం కాయుపపన్నం జనో దిస్వా ఏవమాహ – ‘నాగో వత, భో, నాగో’తి! అపి చ, ఉదాయి, యో సదేవకే లోకే సమారకే సబ్రహ్మకే సస్సమణబ్రాహ్మణియా పజాయ సదేవమనుస్సాయ ఆగుం న కరోతి కాయేన వాచాయ మనసా, తమహం ‘నాగో’తి బ్రూమీ’’తి.
Tena kho pana samayena rañño pasenadissa kosalassa seto nāma nāgo mahātūriya 5 tāḷitavāditena pubbakoṭṭhakā paccuttarati. Apissu taṃ jano disvā evamāha – ‘‘abhirūpo vata, bho, rañño nāgo; dassanīyo vata, bho, rañño nāgo; pāsādiko vata, bho, rañño nāgo; kāyupapanno vata, bho, rañño nāgo’’ti! Evaṃ vutte āyasmā udāyī bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘hatthimeva nu kho, bhante, mahantaṃ brahantaṃ 6 kāyupapannaṃ jano disvā evamāha – ‘nāgo vata, bho, nāgo’ti, udāhu aññampi kañci 7 mahantaṃ brahantaṃ kāyupapannaṃ jano disvā evamāha – ‘nāgo vata, bho, nāgo’’’ti? ‘‘Hatthimpi kho, udāyi, mahantaṃ brahantaṃ kāyupapannaṃ jano disvā evamāha – ‘nāgo vata, bho, nāgo’ti! Assampi kho, udāyi, mahantaṃ brahantaṃ…pe… goṇampi kho, udāyi , mahantaṃ brahantaṃ…pe… uragampi 8 kho, udāyi, mahantaṃ brahantaṃ…pe… rukkhampi kho, udāyi , mahantaṃ brahantaṃ…pe… manussampi kho, udāyi, mahantaṃ brahantaṃ kāyupapannaṃ jano disvā evamāha – ‘nāgo vata, bho, nāgo’ti! Api ca, udāyi, yo sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya āguṃ na karoti kāyena vācāya manasā, tamahaṃ ‘nāgo’ti brūmī’’ti.
‘‘అచ్ఛరియం, భన్తే, అబ్భుతం, భన్తే! యావ సుభాసితం చిదం, భన్తే, భగవతా – అపి చ, ఉదాయి, యో సదేవకే లోకే సమారకే సబ్రహ్మకే సస్సమణబ్రాహ్మణియా పజాయ సదేవమనుస్సాయ ఆగుం న కరోతి కాయేన వాచాయ మనసా, తమహం ‘నాగో’తి బ్రూమీ’’తి. ఇదఞ్చ పనాహం, భన్తే, భగవతా సుభాసితం ఇమాహి గాథాహి అనుమోదామి –
‘‘Acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante! Yāva subhāsitaṃ cidaṃ, bhante, bhagavatā – api ca, udāyi, yo sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya āguṃ na karoti kāyena vācāya manasā, tamahaṃ ‘nāgo’ti brūmī’’ti. Idañca panāhaṃ, bhante, bhagavatā subhāsitaṃ imāhi gāthāhi anumodāmi –
‘‘మనుస్సభూతం సమ్బుద్ధం, అత్తదన్తం సమాహితం;
‘‘Manussabhūtaṃ sambuddhaṃ, attadantaṃ samāhitaṃ;
ఇరియమానం బ్రహ్మపథే, చిత్తస్సూపసమే రతం.
Iriyamānaṃ brahmapathe, cittassūpasame rataṃ.
‘‘యం మనుస్సా నమస్సన్తి, సబ్బధమ్మాన పారగుం;
‘‘Yaṃ manussā namassanti, sabbadhammāna pāraguṃ;
‘‘సబ్బే అచ్చరుచీ నాగో, హిమవాఞ్ఞే సిలుచ్చయే;
‘‘Sabbe accarucī nāgo, himavāññe siluccaye;
సబ్బేసం నాగనామానం, సచ్చనామో అనుత్తరో.
Sabbesaṃ nāganāmānaṃ, saccanāmo anuttaro.
సోరచ్చం అవిహింసా చ, పాదా నాగస్స తే దువే.
Soraccaṃ avihiṃsā ca, pādā nāgassa te duve.
‘‘తపో చ బ్రహ్మచరియం, చరణా నాగస్స త్యాపరే;
‘‘Tapo ca brahmacariyaṃ, caraṇā nāgassa tyāpare;
సద్ధాహత్థో మహానాగో, ఉపేక్ఖాసేతదన్తవా.
Saddhāhattho mahānāgo, upekkhāsetadantavā.
‘‘సతి గీవా సిరో పఞ్ఞా, వీమంసా ధమ్మచిన్తనా;
‘‘Sati gīvā siro paññā, vīmaṃsā dhammacintanā;
ధమ్మకుచ్ఛిసమాతపో, వివేకో తస్స వాలధి.
Dhammakucchisamātapo, viveko tassa vāladhi.
గచ్ఛం సమాహితో నాగో, ఠితో నాగో సమాహితో.
Gacchaṃ samāhito nāgo, ṭhito nāgo samāhito.
‘‘సేయ్యం సమాహితో నాగో, నిసిన్నోపి సమాహితో;
‘‘Seyyaṃ samāhito nāgo, nisinnopi samāhito;
సబ్బత్థ సంవుతో నాగో, ఏసా నాగస్స సమ్పదా.
Sabbattha saṃvuto nāgo, esā nāgassa sampadā.
‘‘భుఞ్జతి అనవజ్జాని, సావజ్జాని న భుఞ్జతి;
‘‘Bhuñjati anavajjāni, sāvajjāni na bhuñjati;
ఘాసమచ్ఛాదనం లద్ధా, సన్నిధిం పరివజ్జయం.
Ghāsamacchādanaṃ laddhā, sannidhiṃ parivajjayaṃ.
‘‘సంయోజనం అణుం థూలం, సబ్బం ఛేత్వాన బన్ధనం;
‘‘Saṃyojanaṃ aṇuṃ thūlaṃ, sabbaṃ chetvāna bandhanaṃ;
యేన యేనేవ గచ్ఛతి, అనపేక్ఖోవ గచ్ఛతి.
Yena yeneva gacchati, anapekkhova gacchati.
‘‘యథాపి ఉదకే జాతం, పుణ్డరీకం పవడ్ఢతి;
‘‘Yathāpi udake jātaṃ, puṇḍarīkaṃ pavaḍḍhati;
‘‘తథేవ లోకే సుజాతో, బుద్ధో లోకే విహరతి;
‘‘Tatheva loke sujāto, buddho loke viharati;
నుపలిప్పతి లోకేన, తోయేన పదుమం యథా.
Nupalippati lokena, toyena padumaṃ yathā.
‘‘అత్థస్సాయం విఞ్ఞాపనీ, ఉపమా విఞ్ఞూహి దేసితా;
‘‘Atthassāyaṃ viññāpanī, upamā viññūhi desitā;
‘‘వీతరాగో వీతదోసో, వీతమోహో అనాసవో;
‘‘Vītarāgo vītadoso, vītamoho anāsavo;
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (అట్ఠకథా) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ౧. నాగసుత్తవణ్ణనా • 1. Nāgasuttavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (టీకా) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ౧. నాగసుత్తవణ్ణనా • 1. Nāgasuttavaṇṇanā