Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya

    ៥. ធម្មិកវគ្គោ

    5. Dhammikavaggo

    ១. នាគសុត្តំ

    1. Nāgasuttaṃ

    ៤៣. ឯកំ សមយំ ភគវា សាវត្ថិយំ វិហរតិ ជេតវនេ អនាថបិណ្ឌិកស្ស អារាមេ។ អថ ខោ ភគវា បុព្ពណ្ហសមយំ និវាសេត្វា បត្តចីវរមាទាយ សាវត្ថិយំ បិណ្ឌាយ បាវិសិ។ សាវត្ថិយំ បិណ្ឌាយ ចរិត្វា បច្ឆាភត្តំ បិណ្ឌបាតបដិក្កន្តោ អាយស្មន្តំ អានន្ទំ អាមន្តេសិ – ‘‘អាយាមានន្ទ , យេន បុព្ពារាមោ មិគារមាតុបាសាទោ តេនុបសង្កមិស្សាម ទិវាវិហារាយា’’តិ។ ‘‘ឯវំ, ភន្តេ’’តិ ខោ អាយស្មា អានន្ទោ ភគវតោ បច្ចស្សោសិ។

    43. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiyaṃ piṇḍāya pāvisi. Sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘āyāmānanda , yena pubbārāmo migāramātupāsādo tenupasaṅkamissāma divāvihārāyā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi.

    អថ ខោ ភគវា អាយស្មតា អានន្ទេន សទ្ធិំ យេន បុព្ពារាមោ មិគារមាតុបាសាទោ តេនុបសង្កមិ។ អថ ខោ ភគវា សាយន្ហសមយំ បដិសល្លានា វុដ្ឋិតោ អាយស្មន្តំ អានន្ទំ អាមន្តេសិ – ‘‘អាយាមានន្ទ, យេន បុព្ពកោដ្ឋកោ តេនុបសង្កមិស្សាម គត្តានិ បរិសិញ្ចិតុ’’ន្តិ។ ‘‘ឯវំ, ភន្តេ’’តិ ខោ អាយស្មា អានន្ទោ ភគវតោ បច្ចស្សោសិ។ អថ ខោ ភគវា អាយស្មតា អានន្ទេន សទ្ធិំ យេន បុព្ពកោដ្ឋកោ តេនុបសង្កមិ គត្តានិ បរិសិញ្ចិតុំ។ បុព្ពកោដ្ឋកេ គត្តានិ បរិសិញ្ចិត្វា បច្ចុត្តរិត្វា ឯកចីវរោ អដ្ឋាសិ គត្តានិ បុព្ពាបយមានោ។

    Atha kho bhagavā āyasmatā ānandena saddhiṃ yena pubbārāmo migāramātupāsādo tenupasaṅkami. Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘āyāmānanda, yena pubbakoṭṭhako tenupasaṅkamissāma gattāni parisiñcitu’’nti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Atha kho bhagavā āyasmatā ānandena saddhiṃ yena pubbakoṭṭhako tenupasaṅkami gattāni parisiñcituṃ. Pubbakoṭṭhake gattāni parisiñcitvā paccuttaritvā ekacīvaro aṭṭhāsi gattāni pubbāpayamāno.

    តេន ខោ បន សមយេន រញ្ញោ បសេនទិស្ស កោសលស្ស សេតោ នាម នាគោ មហាតូរិយ 1 តាឡិតវាទិតេន បុព្ពកោដ្ឋកា បច្ចុត្តរតិ។ អបិស្សុ តំ ជនោ ទិស្វា ឯវមាហ – ‘‘អភិរូបោ វត, ភោ, រញ្ញោ នាគោ; ទស្សនីយោ វត, ភោ, រញ្ញោ នាគោ; បាសាទិកោ វត, ភោ, រញ្ញោ នាគោ; កាយុបបន្នោ វត, ភោ, រញ្ញោ នាគោ’’តិ! ឯវំ វុត្តេ អាយស្មា ឧទាយី ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘ហត្ថិមេវ នុ ខោ, ភន្តេ, មហន្តំ ព្រហន្តំ 2 កាយុបបន្នំ ជនោ ទិស្វា ឯវមាហ – ‘នាគោ វត, ភោ, នាគោ’តិ, ឧទាហុ អញ្ញម្បិ កញ្ចិ 3 មហន្តំ ព្រហន្តំ កាយុបបន្នំ ជនោ ទិស្វា ឯវមាហ – ‘នាគោ វត, ភោ, នាគោ’’’តិ? ‘‘ហត្ថិម្បិ ខោ, ឧទាយិ, មហន្តំ ព្រហន្តំ កាយុបបន្នំ ជនោ ទិស្វា ឯវមាហ – ‘នាគោ វត, ភោ, នាគោ’តិ! អស្សម្បិ ខោ, ឧទាយិ, មហន្តំ ព្រហន្តំ…បេ.… គោណម្បិ ខោ, ឧទាយិ , មហន្តំ ព្រហន្តំ…បេ.… ឧរគម្បិ 4 ខោ, ឧទាយិ, មហន្តំ ព្រហន្តំ…បេ.… រុក្ខម្បិ ខោ, ឧទាយិ , មហន្តំ ព្រហន្តំ…បេ.… មនុស្សម្បិ ខោ, ឧទាយិ, មហន្តំ ព្រហន្តំ កាយុបបន្នំ ជនោ ទិស្វា ឯវមាហ – ‘នាគោ វត, ភោ, នាគោ’តិ! អបិ ច, ឧទាយិ, យោ សទេវកេ លោកេ សមារកេ សព្រហ្មកេ សស្សមណព្រាហ្មណិយា បជាយ សទេវមនុស្សាយ អាគុំ ន ករោតិ កាយេន វាចាយ មនសា, តមហំ ‘នាគោ’តិ ព្រូមី’’តិ។

    Tena kho pana samayena rañño pasenadissa kosalassa seto nāma nāgo mahātūriya 5 tāḷitavāditena pubbakoṭṭhakā paccuttarati. Apissu taṃ jano disvā evamāha – ‘‘abhirūpo vata, bho, rañño nāgo; dassanīyo vata, bho, rañño nāgo; pāsādiko vata, bho, rañño nāgo; kāyupapanno vata, bho, rañño nāgo’’ti! Evaṃ vutte āyasmā udāyī bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘hatthimeva nu kho, bhante, mahantaṃ brahantaṃ 6 kāyupapannaṃ jano disvā evamāha – ‘nāgo vata, bho, nāgo’ti, udāhu aññampi kañci 7 mahantaṃ brahantaṃ kāyupapannaṃ jano disvā evamāha – ‘nāgo vata, bho, nāgo’’’ti? ‘‘Hatthimpi kho, udāyi, mahantaṃ brahantaṃ kāyupapannaṃ jano disvā evamāha – ‘nāgo vata, bho, nāgo’ti! Assampi kho, udāyi, mahantaṃ brahantaṃ…pe… goṇampi kho, udāyi , mahantaṃ brahantaṃ…pe… uragampi 8 kho, udāyi, mahantaṃ brahantaṃ…pe… rukkhampi kho, udāyi , mahantaṃ brahantaṃ…pe… manussampi kho, udāyi, mahantaṃ brahantaṃ kāyupapannaṃ jano disvā evamāha – ‘nāgo vata, bho, nāgo’ti! Api ca, udāyi, yo sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya āguṃ na karoti kāyena vācāya manasā, tamahaṃ ‘nāgo’ti brūmī’’ti.

    ‘‘អច្ឆរិយំ, ភន្តេ, អព្ភុតំ, ភន្តេ! យាវ សុភាសិតំ ចិទំ, ភន្តេ, ភគវតា – អបិ ច, ឧទាយិ, យោ សទេវកេ លោកេ សមារកេ សព្រហ្មកេ សស្សមណព្រាហ្មណិយា បជាយ សទេវមនុស្សាយ អាគុំ ន ករោតិ កាយេន វាចាយ មនសា, តមហំ ‘នាគោ’តិ ព្រូមី’’តិ។ ឥទញ្ច បនាហំ, ភន្តេ, ភគវតា សុភាសិតំ ឥមាហិ គាថាហិ អនុមោទាមិ –

    ‘‘Acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante! Yāva subhāsitaṃ cidaṃ, bhante, bhagavatā – api ca, udāyi, yo sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya āguṃ na karoti kāyena vācāya manasā, tamahaṃ ‘nāgo’ti brūmī’’ti. Idañca panāhaṃ, bhante, bhagavatā subhāsitaṃ imāhi gāthāhi anumodāmi –

    ‘‘មនុស្សភូតំ សម្ពុទ្ធំ, អត្តទន្តំ សមាហិតំ;

    ‘‘Manussabhūtaṃ sambuddhaṃ, attadantaṃ samāhitaṃ;

    ឥរិយមានំ ព្រហ្មបថេ, ចិត្តស្សូបសមេ រតំ។

    Iriyamānaṃ brahmapathe, cittassūpasame rataṃ.

    ‘‘យំ មនុស្សា នមស្សន្តិ, សព្ពធម្មាន បារគុំ;

    ‘‘Yaṃ manussā namassanti, sabbadhammāna pāraguṃ;

    ទេវាបិ តំ 9 នមស្សន្តិ, ឥតិ មេ អរហតោ សុតំ។

    Devāpi taṃ 10 namassanti, iti me arahato sutaṃ.

    ‘‘សព្ពសំយោជនាតីតំ, វនា និព្ពន 11 មាគតំ;

    ‘‘Sabbasaṃyojanātītaṃ, vanā nibbana 12 māgataṃ;

    កាមេហិ នេក្ខម្មរតំ 13, មុត្តំ សេលាវ កញ្ចនំ។

    Kāmehi nekkhammarataṃ 14, muttaṃ selāva kañcanaṃ.

    ‘‘សព្ពេ អច្ចរុចី នាគោ, ហិមវាញ្ញេ សិលុច្ចយេ;

    ‘‘Sabbe accarucī nāgo, himavāññe siluccaye;

    សព្ពេសំ នាគនាមានំ, សច្ចនាមោ អនុត្តរោ។

    Sabbesaṃ nāganāmānaṃ, saccanāmo anuttaro.

    ‘‘នាគំ វោ 15 កិត្តយិស្សាមិ, ន ហិ អាគុំ ករោតិ សោ;

    ‘‘Nāgaṃ vo 16 kittayissāmi, na hi āguṃ karoti so;

    សោរច្ចំ អវិហិំសា ច, បាទា នាគស្ស តេ ទុវេ។

    Soraccaṃ avihiṃsā ca, pādā nāgassa te duve.

    ‘‘តបោ ច ព្រហ្មចរិយំ, ចរណា នាគស្ស ត្យាបរេ;

    ‘‘Tapo ca brahmacariyaṃ, caraṇā nāgassa tyāpare;

    សទ្ធាហត្ថោ មហានាគោ, ឧបេក្ខាសេតទន្តវា។

    Saddhāhattho mahānāgo, upekkhāsetadantavā.

    ‘‘សតិ គីវា សិរោ បញ្ញា, វីមំសា ធម្មចិន្តនា;

    ‘‘Sati gīvā siro paññā, vīmaṃsā dhammacintanā;

    ធម្មកុច្ឆិសមាតបោ, វិវេកោ តស្ស វាលធិ។

    Dhammakucchisamātapo, viveko tassa vāladhi.

    ‘‘សោ ឈាយី អស្សាសរតោ, អជ្ឈត្តំ សុសមាហិតោ 17;

    ‘‘So jhāyī assāsarato, ajjhattaṃ susamāhito 18;

    គច្ឆំ សមាហិតោ នាគោ, ឋិតោ នាគោ សមាហិតោ។

    Gacchaṃ samāhito nāgo, ṭhito nāgo samāhito.

    ‘‘សេយ្យំ សមាហិតោ នាគោ, និសិន្នោបិ សមាហិតោ;

    ‘‘Seyyaṃ samāhito nāgo, nisinnopi samāhito;

    សព្ពត្ថ សំវុតោ នាគោ, ឯសា នាគស្ស សម្បទា។

    Sabbattha saṃvuto nāgo, esā nāgassa sampadā.

    ‘‘ភុញ្ជតិ អនវជ្ជានិ, សាវជ្ជានិ ន ភុញ្ជតិ;

    ‘‘Bhuñjati anavajjāni, sāvajjāni na bhuñjati;

    ឃាសមច្ឆាទនំ លទ្ធា, សន្និធិំ បរិវជ្ជយំ។

    Ghāsamacchādanaṃ laddhā, sannidhiṃ parivajjayaṃ.

    ‘‘សំយោជនំ អណុំ ថូលំ, សព្ពំ ឆេត្វាន ពន្ធនំ;

    ‘‘Saṃyojanaṃ aṇuṃ thūlaṃ, sabbaṃ chetvāna bandhanaṃ;

    យេន យេនេវ គច្ឆតិ, អនបេក្ខោវ គច្ឆតិ។

    Yena yeneva gacchati, anapekkhova gacchati.

    ‘‘យថាបិ ឧទកេ ជាតំ, បុណ្ឌរីកំ បវឌ្ឍតិ;

    ‘‘Yathāpi udake jātaṃ, puṇḍarīkaṃ pavaḍḍhati;

    នុបលិប្បតិ 19 តោយេន, សុចិគន្ធំ មនោរមំ។

    Nupalippati 20 toyena, sucigandhaṃ manoramaṃ.

    ‘‘តថេវ លោកេ សុជាតោ, ពុទ្ធោ លោកេ វិហរតិ;

    ‘‘Tatheva loke sujāto, buddho loke viharati;

    នុបលិប្បតិ លោកេន, តោយេន បទុមំ យថា។

    Nupalippati lokena, toyena padumaṃ yathā.

    ‘‘មហាគិនីវ ជលិតោ 21, អនាហារូបសម្មតិ;

    ‘‘Mahāginīva jalito 22, anāhārūpasammati;

    សង្ខារេសូបសន្តេសុ 23, និព្ពុតោតិ បវុច្ចតិ។

    Saṅkhāresūpasantesu 24, nibbutoti pavuccati.

    ‘‘អត្ថស្សាយំ វិញ្ញាបនី, ឧបមា វិញ្ញូហិ ទេសិតា;

    ‘‘Atthassāyaṃ viññāpanī, upamā viññūhi desitā;

    វិញ្ញស្សន្តិ 25 មហានាគា, នាគំ នាគេន ទេសិតំ។

    Viññassanti 26 mahānāgā, nāgaṃ nāgena desitaṃ.

    ‘‘វីតរាគោ វីតទោសោ, វីតមោហោ អនាសវោ;

    ‘‘Vītarāgo vītadoso, vītamoho anāsavo;

    សរីរំ វិជហំ នាគោ, បរិនិព្ពិស្សតិ 27 អនាសវោ’’តិ។ បឋមំ;

    Sarīraṃ vijahaṃ nāgo, parinibbissati 28 anāsavo’’ti. paṭhamaṃ;







    Footnotes:
    1. មហាតុរិយ (សី. ស្យា. កំ. បី.)
    2. មហន្តំ ព្រុហន្តំ (សី.), មហត្តំ ព្រហ្មត្តំ (ក.)
    3. កិញ្ចិ (ក.)
    4. នាគម្បិ (ក.)
    5. mahāturiya (sī. syā. kaṃ. pī.)
    6. mahantaṃ bruhantaṃ (sī.), mahattaṃ brahmattaṃ (ka.)
    7. kiñci (ka.)
    8. nāgampi (ka.)
    9. នំ (សី. បី.)
    10. naṃ (sī. pī.)
    11. និព្ពាន (សី. ស្យា. កំ. បី.)
    12. nibbāna (sī. syā. kaṃ. pī.)
    13. នេក្ខម្មេ រតំ (ក. សី.)
    14. nekkhamme rataṃ (ka. sī.)
    15. តេ (ក.)
    16. te (ka.)
    17. អជ្ឈត្តុបសមាហិតោ (ស្យា. ក.)
    18. ajjhattupasamāhito (syā. ka.)
    19. ន ឧបលិប្បតិ (សី. ស្យា. កំ. បី.), នុបលិម្បតិ (ក.)
    20. na upalippati (sī. syā. kaṃ. pī.), nupalimpati (ka.)
    21. មហាគ្គិនិ បជ្ជលិតោ (សី. ស្យា. កំ.)
    22. mahāggini pajjalito (sī. syā. kaṃ.)
    23. អង្គារេសុ ច សន្តេសុ (ក.)
    24. aṅgāresu ca santesu (ka.)
    25. វិញ្ញិស្សន្តិ (ក.)
    26. viññissanti (ka.)
    27. បរិនិព្ពាតិ (បី. ក.)
    28. parinibbāti (pī. ka.)



    Related texts:



    អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ១. នាគសុត្តវណ្ណនា • 1. Nāgasuttavaṇṇanā

    ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ១. នាគសុត្តវណ្ណនា • 1. Nāgasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact