Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ • Aṅguttaranikāya |
൫. ധമ്മികവഗ്ഗോ
5. Dhammikavaggo
൧. നാഗസുത്തം
1. Nāgasuttaṃ
൪൩. ഏകം സമയം ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. അഥ ഖോ ഭഗവാ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ സാവത്ഥിയം പിണ്ഡായ പാവിസി. സാവത്ഥിയം പിണ്ഡായ ചരിത്വാ പച്ഛാഭത്തം പിണ്ഡപാതപടിക്കന്തോ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ആമന്തേസി – ‘‘ആയാമാനന്ദ , യേന പുബ്ബാരാമോ മിഗാരമാതുപാസാദോ തേനുപസങ്കമിസ്സാമ ദിവാവിഹാരായാ’’തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ ഭഗവതോ പച്ചസ്സോസി.
43. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiyaṃ piṇḍāya pāvisi. Sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘āyāmānanda , yena pubbārāmo migāramātupāsādo tenupasaṅkamissāma divāvihārāyā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi.
അഥ ഖോ ഭഗവാ ആയസ്മതാ ആനന്ദേന സദ്ധിം യേന പുബ്ബാരാമോ മിഗാരമാതുപാസാദോ തേനുപസങ്കമി. അഥ ഖോ ഭഗവാ സായന്ഹസമയം പടിസല്ലാനാ വുട്ഠിതോ ആയസ്മന്തം ആനന്ദം ആമന്തേസി – ‘‘ആയാമാനന്ദ, യേന പുബ്ബകോട്ഠകോ തേനുപസങ്കമിസ്സാമ ഗത്താനി പരിസിഞ്ചിതു’’ന്തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി ഖോ ആയസ്മാ ആനന്ദോ ഭഗവതോ പച്ചസ്സോസി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ആയസ്മതാ ആനന്ദേന സദ്ധിം യേന പുബ്ബകോട്ഠകോ തേനുപസങ്കമി ഗത്താനി പരിസിഞ്ചിതും. പുബ്ബകോട്ഠകേ ഗത്താനി പരിസിഞ്ചിത്വാ പച്ചുത്തരിത്വാ ഏകചീവരോ അട്ഠാസി ഗത്താനി പുബ്ബാപയമാനോ.
Atha kho bhagavā āyasmatā ānandena saddhiṃ yena pubbārāmo migāramātupāsādo tenupasaṅkami. Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘āyāmānanda, yena pubbakoṭṭhako tenupasaṅkamissāma gattāni parisiñcitu’’nti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Atha kho bhagavā āyasmatā ānandena saddhiṃ yena pubbakoṭṭhako tenupasaṅkami gattāni parisiñcituṃ. Pubbakoṭṭhake gattāni parisiñcitvā paccuttaritvā ekacīvaro aṭṭhāsi gattāni pubbāpayamāno.
തേന ഖോ പന സമയേന രഞ്ഞോ പസേനദിസ്സ കോസലസ്സ സേതോ നാമ നാഗോ മഹാതൂരിയ 1 താളിതവാദിതേന പുബ്ബകോട്ഠകാ പച്ചുത്തരതി. അപിസ്സു തം ജനോ ദിസ്വാ ഏവമാഹ – ‘‘അഭിരൂപോ വത, ഭോ, രഞ്ഞോ നാഗോ; ദസ്സനീയോ വത, ഭോ, രഞ്ഞോ നാഗോ; പാസാദികോ വത, ഭോ, രഞ്ഞോ നാഗോ; കായുപപന്നോ വത, ഭോ, രഞ്ഞോ നാഗോ’’തി! ഏവം വുത്തേ ആയസ്മാ ഉദായീ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘ഹത്ഥിമേവ നു ഖോ, ഭന്തേ, മഹന്തം ബ്രഹന്തം 2 കായുപപന്നം ജനോ ദിസ്വാ ഏവമാഹ – ‘നാഗോ വത, ഭോ, നാഗോ’തി, ഉദാഹു അഞ്ഞമ്പി കഞ്ചി 3 മഹന്തം ബ്രഹന്തം കായുപപന്നം ജനോ ദിസ്വാ ഏവമാഹ – ‘നാഗോ വത, ഭോ, നാഗോ’’’തി? ‘‘ഹത്ഥിമ്പി ഖോ, ഉദായി, മഹന്തം ബ്രഹന്തം കായുപപന്നം ജനോ ദിസ്വാ ഏവമാഹ – ‘നാഗോ വത, ഭോ, നാഗോ’തി! അസ്സമ്പി ഖോ, ഉദായി, മഹന്തം ബ്രഹന്തം…പേ॰… ഗോണമ്പി ഖോ, ഉദായി , മഹന്തം ബ്രഹന്തം…പേ॰… ഉരഗമ്പി 4 ഖോ, ഉദായി, മഹന്തം ബ്രഹന്തം…പേ॰… രുക്ഖമ്പി ഖോ, ഉദായി , മഹന്തം ബ്രഹന്തം…പേ॰… മനുസ്സമ്പി ഖോ, ഉദായി, മഹന്തം ബ്രഹന്തം കായുപപന്നം ജനോ ദിസ്വാ ഏവമാഹ – ‘നാഗോ വത, ഭോ, നാഗോ’തി! അപി ച, ഉദായി, യോ സദേവകേ ലോകേ സമാരകേ സബ്രഹ്മകേ സസ്സമണബ്രാഹ്മണിയാ പജായ സദേവമനുസ്സായ ആഗും ന കരോതി കായേന വാചായ മനസാ, തമഹം ‘നാഗോ’തി ബ്രൂമീ’’തി.
Tena kho pana samayena rañño pasenadissa kosalassa seto nāma nāgo mahātūriya 5 tāḷitavāditena pubbakoṭṭhakā paccuttarati. Apissu taṃ jano disvā evamāha – ‘‘abhirūpo vata, bho, rañño nāgo; dassanīyo vata, bho, rañño nāgo; pāsādiko vata, bho, rañño nāgo; kāyupapanno vata, bho, rañño nāgo’’ti! Evaṃ vutte āyasmā udāyī bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘hatthimeva nu kho, bhante, mahantaṃ brahantaṃ 6 kāyupapannaṃ jano disvā evamāha – ‘nāgo vata, bho, nāgo’ti, udāhu aññampi kañci 7 mahantaṃ brahantaṃ kāyupapannaṃ jano disvā evamāha – ‘nāgo vata, bho, nāgo’’’ti? ‘‘Hatthimpi kho, udāyi, mahantaṃ brahantaṃ kāyupapannaṃ jano disvā evamāha – ‘nāgo vata, bho, nāgo’ti! Assampi kho, udāyi, mahantaṃ brahantaṃ…pe… goṇampi kho, udāyi , mahantaṃ brahantaṃ…pe… uragampi 8 kho, udāyi, mahantaṃ brahantaṃ…pe… rukkhampi kho, udāyi , mahantaṃ brahantaṃ…pe… manussampi kho, udāyi, mahantaṃ brahantaṃ kāyupapannaṃ jano disvā evamāha – ‘nāgo vata, bho, nāgo’ti! Api ca, udāyi, yo sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya āguṃ na karoti kāyena vācāya manasā, tamahaṃ ‘nāgo’ti brūmī’’ti.
‘‘അച്ഛരിയം, ഭന്തേ, അബ്ഭുതം, ഭന്തേ! യാവ സുഭാസിതം ചിദം, ഭന്തേ, ഭഗവതാ – അപി ച, ഉദായി, യോ സദേവകേ ലോകേ സമാരകേ സബ്രഹ്മകേ സസ്സമണബ്രാഹ്മണിയാ പജായ സദേവമനുസ്സായ ആഗും ന കരോതി കായേന വാചായ മനസാ, തമഹം ‘നാഗോ’തി ബ്രൂമീ’’തി. ഇദഞ്ച പനാഹം, ഭന്തേ, ഭഗവതാ സുഭാസിതം ഇമാഹി ഗാഥാഹി അനുമോദാമി –
‘‘Acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante! Yāva subhāsitaṃ cidaṃ, bhante, bhagavatā – api ca, udāyi, yo sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya āguṃ na karoti kāyena vācāya manasā, tamahaṃ ‘nāgo’ti brūmī’’ti. Idañca panāhaṃ, bhante, bhagavatā subhāsitaṃ imāhi gāthāhi anumodāmi –
‘‘മനുസ്സഭൂതം സമ്ബുദ്ധം, അത്തദന്തം സമാഹിതം;
‘‘Manussabhūtaṃ sambuddhaṃ, attadantaṃ samāhitaṃ;
ഇരിയമാനം ബ്രഹ്മപഥേ, ചിത്തസ്സൂപസമേ രതം.
Iriyamānaṃ brahmapathe, cittassūpasame rataṃ.
‘‘യം മനുസ്സാ നമസ്സന്തി, സബ്ബധമ്മാന പാരഗും;
‘‘Yaṃ manussā namassanti, sabbadhammāna pāraguṃ;
‘‘സബ്ബേ അച്ചരുചീ നാഗോ, ഹിമവാഞ്ഞേ സിലുച്ചയേ;
‘‘Sabbe accarucī nāgo, himavāññe siluccaye;
സബ്ബേസം നാഗനാമാനം, സച്ചനാമോ അനുത്തരോ.
Sabbesaṃ nāganāmānaṃ, saccanāmo anuttaro.
സോരച്ചം അവിഹിംസാ ച, പാദാ നാഗസ്സ തേ ദുവേ.
Soraccaṃ avihiṃsā ca, pādā nāgassa te duve.
‘‘തപോ ച ബ്രഹ്മചരിയം, ചരണാ നാഗസ്സ ത്യാപരേ;
‘‘Tapo ca brahmacariyaṃ, caraṇā nāgassa tyāpare;
സദ്ധാഹത്ഥോ മഹാനാഗോ, ഉപേക്ഖാസേതദന്തവാ.
Saddhāhattho mahānāgo, upekkhāsetadantavā.
‘‘സതി ഗീവാ സിരോ പഞ്ഞാ, വീമംസാ ധമ്മചിന്തനാ;
‘‘Sati gīvā siro paññā, vīmaṃsā dhammacintanā;
ധമ്മകുച്ഛിസമാതപോ, വിവേകോ തസ്സ വാലധി.
Dhammakucchisamātapo, viveko tassa vāladhi.
ഗച്ഛം സമാഹിതോ നാഗോ, ഠിതോ നാഗോ സമാഹിതോ.
Gacchaṃ samāhito nāgo, ṭhito nāgo samāhito.
‘‘സേയ്യം സമാഹിതോ നാഗോ, നിസിന്നോപി സമാഹിതോ;
‘‘Seyyaṃ samāhito nāgo, nisinnopi samāhito;
സബ്ബത്ഥ സംവുതോ നാഗോ, ഏസാ നാഗസ്സ സമ്പദാ.
Sabbattha saṃvuto nāgo, esā nāgassa sampadā.
‘‘ഭുഞ്ജതി അനവജ്ജാനി, സാവജ്ജാനി ന ഭുഞ്ജതി;
‘‘Bhuñjati anavajjāni, sāvajjāni na bhuñjati;
ഘാസമച്ഛാദനം ലദ്ധാ, സന്നിധിം പരിവജ്ജയം.
Ghāsamacchādanaṃ laddhā, sannidhiṃ parivajjayaṃ.
‘‘സംയോജനം അണും ഥൂലം, സബ്ബം ഛേത്വാന ബന്ധനം;
‘‘Saṃyojanaṃ aṇuṃ thūlaṃ, sabbaṃ chetvāna bandhanaṃ;
യേന യേനേവ ഗച്ഛതി, അനപേക്ഖോവ ഗച്ഛതി.
Yena yeneva gacchati, anapekkhova gacchati.
‘‘യഥാപി ഉദകേ ജാതം, പുണ്ഡരീകം പവഡ്ഢതി;
‘‘Yathāpi udake jātaṃ, puṇḍarīkaṃ pavaḍḍhati;
‘‘തഥേവ ലോകേ സുജാതോ, ബുദ്ധോ ലോകേ വിഹരതി;
‘‘Tatheva loke sujāto, buddho loke viharati;
നുപലിപ്പതി ലോകേന, തോയേന പദുമം യഥാ.
Nupalippati lokena, toyena padumaṃ yathā.
‘‘അത്ഥസ്സായം വിഞ്ഞാപനീ, ഉപമാ വിഞ്ഞൂഹി ദേസിതാ;
‘‘Atthassāyaṃ viññāpanī, upamā viññūhi desitā;
‘‘വീതരാഗോ വീതദോസോ, വീതമോഹോ അനാസവോ;
‘‘Vītarāgo vītadoso, vītamoho anāsavo;
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (അട്ഠകഥാ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ൧. നാഗസുത്തവണ്ണനാ • 1. Nāgasuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (ടീകാ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ൧. നാഗസുത്തവണ്ണനാ • 1. Nāgasuttavaṇṇanā