| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
३. नागसुत्तवण्णना
3. Nāgasuttavaṇṇanā
१५१. बलं गाहेन्तीति बलं गण्हन्ति, गहितबला थिरसरीरा होन्ति। कुसोब्भे ओतरन्तीतिआदीसु अयमनुपुब्बिकथा – नागिनियो किर उतुसमये पतिट्ठितगब्भा चिन्तेन्ति – ‘‘सचे मयं इध विजायिस्साम, एवं नो दारका ऊमिवेगञ्च सुपण्णस्स च पक्खन्दित्वा आगतस्स वेगं सहितुं न सक्खिस्सन्ती’’ति ता महासमुद्दे निमुज्जित्वा सम्भज्जमुखद्वारं पत्वा पञ्च महानदियो पविसित्वा हिमवन्तं गच्छन्ति। तत्थ सुपण्णेहि अपक्खन्दनीयासु सुवण्णरजतमणिगुहासु वसमाना विजायित्वा नागपोतके गोप्फकादिपमाणेसु उदकेसु ओतारेत्वा उदकतरणं सिक्खापेन्ति।
151.Balaṃgāhentīti balaṃ gaṇhanti, gahitabalā thirasarīrā honti. Kusobbhe otarantītiādīsu ayamanupubbikathā – nāginiyo kira utusamaye patiṭṭhitagabbhā cintenti – ‘‘sace mayaṃ idha vijāyissāma, evaṃ no dārakā ūmivegañca supaṇṇassa ca pakkhanditvā āgatassa vegaṃ sahituṃ na sakkhissantī’’ti tā mahāsamudde nimujjitvā sambhajjamukhadvāraṃ patvā pañca mahānadiyo pavisitvā himavantaṃ gacchanti. Tattha supaṇṇehi apakkhandanīyāsu suvaṇṇarajatamaṇiguhāsu vasamānā vijāyitvā nāgapotake gopphakādipamāṇesu udakesu otāretvā udakataraṇaṃ sikkhāpenti.
अथ यदा अनुक्कमेन ते नागा गङ्गादीनं नदीनं ओरिमतीरतो परतीरं, परतीरतो ओरिमतीरन्ति तरणपटितरणं कातुं सक्कोन्ति, तदा ‘‘इदानि नो दारका ऊमिवेगञ्च गरुळवेगञ्च सहितुं सक्खिस्सन्ती’’ति ञत्वा अत्तनो आनुभावेन महामेघं समुट्ठापेत्वा सकलहिमवन्तं एकोदकं विय कुरुमाना देवं वस्सापेत्वा सुवण्णरजतादिमया नावा मापेत्वा उपरि सुवण्णतारकविचित्तं समोसरितगन्धपुप्फदामं चेलवितानं बन्धित्वा सुरभिचन्दनगन्धपुप्फादीनि आदाय ताहि नावाहि पञ्च महानदियो ओगाहित्वा अनुक्कमेन महासमुद्दं पापुणन्ति। तत्थ च वसन्ता दसब्याम-सतब्याम-सहस्सब्याम-सतसहस्सब्याम-पमाणतं आपज्जन्ता महन्तत्तं वेपुल्लत्तं आपज्जन्ति नाम।
Atha yadā anukkamena te nāgā gaṅgādīnaṃ nadīnaṃ orimatīrato paratīraṃ, paratīrato orimatīranti taraṇapaṭitaraṇaṃ kātuṃ sakkonti, tadā ‘‘idāni no dārakā ūmivegañca garuḷavegañca sahituṃ sakkhissantī’’ti ñatvā attano ānubhāvena mahāmeghaṃ samuṭṭhāpetvā sakalahimavantaṃ ekodakaṃ viya kurumānā devaṃ vassāpetvā suvaṇṇarajatādimayā nāvā māpetvā upari suvaṇṇatārakavicittaṃ samosaritagandhapupphadāmaṃ celavitānaṃ bandhitvā surabhicandanagandhapupphādīni ādāya tāhi nāvāhi pañca mahānadiyo ogāhitvā anukkamena mahāsamuddaṃ pāpuṇanti. Tattha ca vasantā dasabyāma-satabyāma-sahassabyāma-satasahassabyāma-pamāṇataṃ āpajjantā mahantattaṃ vepullattaṃ āpajjanti nāma.
एवमेव खोति एत्थ हिमवन्तपब्बतो विय चतुपारिसुद्धिसीलं दट्ठब्बं, नागपोतका विय योगावचरा, कुसोब्भादयो विय अरियमग्गो, महासमुद्दो विय निब्बानं। यथा नागपोतका हिमवन्ते पतिट्ठाय कुसोब्भादीहि महासमुद्दं पत्वा कायमहन्तत्तं आपज्जन्ति, एवं योगिनो सीलं निस्साय सीले पतिट्ठाय अरियमग्गेन निब्बानं पत्वा अरहत्तमग्गेनेव आगतेसु छसु अभिञ्ञाधम्मेसु गुणसरीरमहन्तत्तं पापुणन्तीति।
Evameva khoti ettha himavantapabbato viya catupārisuddhisīlaṃ daṭṭhabbaṃ, nāgapotakā viya yogāvacarā, kusobbhādayo viya ariyamaggo, mahāsamuddo viya nibbānaṃ. Yathā nāgapotakā himavante patiṭṭhāya kusobbhādīhi mahāsamuddaṃ patvā kāyamahantattaṃ āpajjanti, evaṃ yogino sīlaṃ nissāya sīle patiṭṭhāya ariyamaggena nibbānaṃ patvā arahattamaggeneva āgatesu chasu abhiññādhammesu guṇasarīramahantattaṃ pāpuṇantīti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ३. नागसुत्तं • 3. Nāgasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ३. नागसुत्तवण्णना • 3. Nāgasuttavaṇṇanā
