| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಉದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Udāna-aṭṭhakathā |
೫. ನಾಗಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
5. Nāgasuttavaṇṇanā
೩೫. ಪಞ್ಚಮೇ ಕೋಸಮ್ಬಿಯನ್ತಿ ಕುಸುಮ್ಬೇನ ನಾಮ ಇಸಿನಾ ವಸಿತಟ್ಠಾನೇ ಮಾಪಿತತ್ತಾ ‘‘ಕೋಸಮ್ಬೀ’’ತಿ ಏವಂಲದ್ಧನಾಮಕೇ ನಗರೇ। ಘೋಸಿತಾರಾಮೇತಿ ಘೋಸಿತಸೇಟ್ಠಿನಾ ಕಾರಿತೇ ಆರಾಮೇ। ಭಗವಾ ಆಕಿಣ್ಣೋ ವಿಹರತೀತಿ ಭಗವಾ ಸಮ್ಬಾಧಪ್ಪತ್ತೋ ವಿಹರತಿ। ಕಿಂ ಪನ ಭಗವತೋ ಸಮ್ಬಾಧೋ ಅತ್ಥಿ, ಸಂಸಗ್ಗೋ ವಾತಿ? ನತ್ಥಿ। ನ ಹಿ ಕೋಚಿ ಭಗವನ್ತಂ ಅನಿಚ್ಛಾಯ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ। ದುರಾಸದಾ ಹಿ ಬುದ್ಧಾ ಭಗವನ್ತೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಚ ಅನುಪಲಿತ್ತತ್ತಾ। ಹಿತೇಸಿತಾಯ ಪನ ಸತ್ತೇಸು ಅನುಕಮ್ಪಂ ಉಪಾದಾಯ ‘‘ಮುತ್ತೋ ಮೋಚೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪಟಿಞ್ಞಾನುರೂಪಂ ಚತುರೋಘನಿತ್ಥರಣತ್ಥಂ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಪರಿಸಾನಂ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಉಪಸಙ್ಕಮನಂ ಅಧಿವಾಸೇತಿ, ಸಯಞ್ಚ ಮಹಾಕರುಣಾಸಮುಸ್ಸಾಹಿತೋ ಕಾಲಞ್ಞೂ ಹುತ್ವಾ ತತ್ಥ ಉಪಸಙ್ಕಮತಿ, ಇದಂ ಸಬ್ಬಬುದ್ಧಾನಂ ಆಚಿಣ್ಣಂ, ಅಯಮಿಧ ಆಕಿಣ್ಣವಿಹಾರೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ।
35. Pañcame kosambiyanti kusumbena nāma isinā vasitaṭṭhāne māpitattā ‘‘kosambī’’ti evaṃladdhanāmake nagare. Ghositārāmeti ghositaseṭṭhinā kārite ārāme. Bhagavā ākiṇṇo viharatīti bhagavā sambādhappatto viharati. Kiṃ pana bhagavato sambādho atthi, saṃsaggo vāti? Natthi. Na hi koci bhagavantaṃ anicchāya upasaṅkamituṃ sakkoti. Durāsadā hi buddhā bhagavanto sabbattha ca anupalittattā. Hitesitāya pana sattesu anukampaṃ upādāya ‘‘mutto mocessāmī’’ti paṭiññānurūpaṃ caturoghanittharaṇatthaṃ aṭṭhannaṃ parisānaṃ attano santikaṃ kālena kālaṃ upasaṅkamanaṃ adhivāseti, sayañca mahākaruṇāsamussāhito kālaññū hutvā tattha upasaṅkamati, idaṃ sabbabuddhānaṃ āciṇṇaṃ, ayamidha ākiṇṇavihāroti adhippeto.
ಇಧ ಪನ ಕೋಸಮ್ಬಿಕಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕಲಹಜಾತಾನಂ ಸತ್ಥಾ ದೀಘೀತಿಸ್ಸ ಕೋಸಲರಞ್ಞೋ ವತ್ಥುಂ ಆಹರಿತ್ವಾ, ‘‘ನ ಹಿ ವೇರೇನ ವೇರಾನಿ, ಸಮ್ಮನ್ತೀಧ ಕುದಾಚನ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ (ಧ॰ ಪ॰ ೫; ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೨೩೭; ಮಹಾವ॰ ೪೬೪) ಓವಾದಂ ಅದಾಸಿ, ತಂ ದಿವಸಂ ತೇಸಂ ಕಲಹಂ ಕರೋನ್ತಾನಂಯೇವ ರತ್ತಿ ವಿಭಾತಾ। ದುತಿಯದಿವಸೇಪಿ ಭಗವಾ ತಮೇವ ವತ್ಥುಂ ಕಥೇಸಿ, ತಂ ದಿವಸಮ್ಪಿ ತೇಸಂ ಕಲಹಂ ಕರೋನ್ತಾನಂಯೇವ ರತ್ತಿ ವಿಭಾತಾ। ತತಿಯದಿವಸೇಪಿ ಭಗವಾ ತಮೇವ ವತ್ಥುಂ ಕಥೇಸಿ, ಅಥಞ್ಞತರೋ ಭಿಕ್ಖು ಭಗವನ್ತಂ ಏವಮಾಹ – ‘‘ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕೋ, ಭನ್ತೇ ಭಗವಾ, ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಮನುಯುತ್ತೋ ವಿಹರತು, ಮಯಮೇತೇನ ಭಣ್ಡನೇನ ಕಲಹೇನ ವಿಗ್ಗಹೇನ ವಿವಾದೇನ ಪಞ್ಞಾಯಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ಸತ್ಥಾ ‘‘ಪರಿಯಾದಿನ್ನಚಿತ್ತಾ ಖೋ ಇಮೇ ಮೋಘಪುರಿಸಾ ನ ದಾನಿಮೇ ಸಕ್ಕಾ ಸಞ್ಞಾಪೇತುಂ, ನತ್ಥಿ ಚೇತ್ಥ ಸಞ್ಞಾಪೇತಬ್ಬಾ, ಯಂನೂನಾಹಂ ಏಕಚಾರಿಕವಾಸಂ ವಸೇಯ್ಯಂ, ಏವಂ ಇಮೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಕಲಹತೋ ಓರಮಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ। ಏವಂ ತೇಹಿ ಕಲಹಕಾರಕೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕವಿಹಾರೇ ವಾಸಂ ವಿನೇತಬ್ಬಾಭಾವತೋ ಉಪಾಸಕಾದೀಹಿ ಉಪಸಙ್ಕಮನಞ್ಚ ಆಕಿಣ್ಣವಿಹಾರಂ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ – ‘‘ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಭಗವಾ ಆಕಿಣ್ಣೋ ವಿಹರತೀ’’ತಿಆದಿ।
Idha pana kosambikānaṃ bhikkhūnaṃ kalahajātānaṃ satthā dīghītissa kosalarañño vatthuṃ āharitvā, ‘‘na hi verena verāni, sammantīdha kudācana’’ntiādinā (dha. pa. 5; ma. ni. 3.237; mahāva. 464) ovādaṃ adāsi, taṃ divasaṃ tesaṃ kalahaṃ karontānaṃyeva ratti vibhātā. Dutiyadivasepi bhagavā tameva vatthuṃ kathesi, taṃ divasampi tesaṃ kalahaṃ karontānaṃyeva ratti vibhātā. Tatiyadivasepi bhagavā tameva vatthuṃ kathesi, athaññataro bhikkhu bhagavantaṃ evamāha – ‘‘appossukko, bhante bhagavā, diṭṭhadhammasukhavihāramanuyutto viharatu, mayametena bhaṇḍanena kalahena viggahena vivādena paññāyissāmā’’ti. Satthā ‘‘pariyādinnacittā kho ime moghapurisā na dānime sakkā saññāpetuṃ, natthi cettha saññāpetabbā, yaṃnūnāhaṃ ekacārikavāsaṃ vaseyyaṃ, evaṃ ime bhikkhū kalahato oramissantī’’ti cintesi. Evaṃ tehi kalahakārakehi bhikkhūhi saddhiṃ ekavihāre vāsaṃ vinetabbābhāvato upāsakādīhi upasaṅkamanañca ākiṇṇavihāraṃ katvā vuttaṃ – ‘‘tena kho pana samayena bhagavā ākiṇṇo viharatī’’tiādi.
ತತ್ಥ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ನ ಸುಖಂ, ಅನಾರಾಧಿತಚಿತ್ತತಾಯ ನ ಇಟ್ಠನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ನ ಫಾಸು ವಿಹರಾಮೀ’’ತಿ। ವೂಪಕಟ್ಠೋತಿ ಪವಿವೇಕಟ್ಠೋ ದೂರೀಭೂತೋ। ತಥಾ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾವ ಭಗವಾ ಪಾತೋವ ಸರೀರಪ್ಪಟಿಜಗ್ಗನಂ ಕತ್ವಾ ಕೋಸಮ್ಬಿಯಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಕಞ್ಚಿ ಅನಾಮನ್ತೇತ್ವಾ ಏಕೋ ಅದುತಿಯೋ ಗನ್ತ್ವಾ ಕೋಸಲರಟ್ಠೇ ಪಾಲಿಲೇಯ್ಯಕೇ ವನಸಣ್ಡೇ ಭದ್ದಸಾಲಮೂಲೇ ವಿಹಾಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ…ಪೇ॰… ಭದ್ದಸಾಲಮೂಲೇ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಸಾಮನ್ತಿ ಸಯಂ। ಸಂಸಾಮೇತ್ವಾತಿ ಪಟಿಸಾಮೇತ್ವಾ। ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯಾತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಸಾಮನ್ತಿ ಪದಂ ಆನೇತ್ವಾ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ಉಪಟ್ಠಾಕೇತಿ ಕೋಸಮ್ಬಿನಗರವಾಸಿನೋ ಘೋಸಿತಸೇಟ್ಠಿಆದಿಕೇ ಉಪಟ್ಠಾಕೇ, ವಿಹಾರೇ ಚ ಅಗ್ಗುಪಟ್ಠಾಕಂ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಆನನ್ದಂ ಅನಾಮನ್ತೇತ್ವಾ।
Tattha dukkhanti na sukhaṃ, anārādhitacittatāya na iṭṭhanti attho. Tenevāha ‘‘na phāsu viharāmī’’ti. Vūpakaṭṭhoti pavivekaṭṭho dūrībhūto. Tathā cintetvāva bhagavā pātova sarīrappaṭijagganaṃ katvā kosambiyaṃ piṇḍāya caritvā kañci anāmantetvā eko adutiyo gantvā kosalaraṭṭhe pālileyyake vanasaṇḍe bhaddasālamūle vihāsi. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ…pe… bhaddasālamūle’’ti. Tattha sāmanti sayaṃ. Saṃsāmetvāti paṭisāmetvā. Pattacīvaramādāyāti etthāpi sāmanti padaṃ ānetvā yojetabbaṃ. Upaṭṭhāketi kosambinagaravāsino ghositaseṭṭhiādike upaṭṭhāke, vihāre ca aggupaṭṭhākaṃ āyasmantaṃ ānandaṃ anāmantetvā.
ಏವಂ ಗತೇ ಸತ್ಥರಿ ಪಞ್ಚಸತಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಆನನ್ದಂ ಆಹಂಸು – ‘‘ಆವುಸೋ ಆನನ್ದ, ಸತ್ಥಾ ಏಕಕೋವ ಗತೋ, ಮಯಂ ಅನುಬನ್ಧಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ‘‘ಆವುಸೋ, ಯದಾ ಭಗವಾ ಸಾಮಂ ಸೇನಾಸನಂ ಸಂಸಾಮೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಅನಾಮನ್ತೇತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಾಕೇ ಚ ಅನಪಲೋಕೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಅದುತಿಯೋ ಗಚ್ಛತಿ, ತದಾ ಏಕಚಾರಂ ಚರಿತುಂ ಭಗವತೋ ಅಜ್ಝಾಸಯೋ, ಸಾವಕೇನ ನಾಮ ಸತ್ಥು ಅಜ್ಝಾಸಯಾನುರೂಪಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ, ತಸ್ಮಾ ನ ಇಮೇಸು ದಿವಸೇಸು ಭಗವಾ ಅನುಗನ್ತಬ್ಬೋ’’ತಿ ನಿವಾರೇಸಿ, ಸಯಮ್ಪಿ ನಾನುಗಚ್ಛಿ।
Evaṃ gate satthari pañcasatā bhikkhū āyasmantaṃ ānandaṃ āhaṃsu – ‘‘āvuso ānanda, satthā ekakova gato, mayaṃ anubandhissāmā’’ti. ‘‘Āvuso, yadā bhagavā sāmaṃ senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya anāmantetvā upaṭṭhāke ca anapaloketvā bhikkhusaṅghaṃ adutiyo gacchati, tadā ekacāraṃ carituṃ bhagavato ajjhāsayo, sāvakena nāma satthu ajjhāsayānurūpaṃ paṭipajjitabbaṃ, tasmā na imesu divasesu bhagavā anugantabbo’’ti nivāresi, sayampi nānugacchi.
ಅನುಪುಬ್ಬೇನಾತಿ ಅನುಕ್ಕಮೇನ, ಗಾಮನಿಗಮಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ‘‘ಏಕಚಾರವಾಸಂ ತಾವ ವಸಮಾನಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಬಾಲಕಲೋಣಕಾರಗಾಮಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತತ್ಥ ಭಗುತ್ಥೇರಸ್ಸ ಸಕಲಂ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಞ್ಚೇವ ತಿಯಾಮಞ್ಚ ರತ್ತಿಂ ಏಕಚಾರವಾಸೇ ಆನಿಸಂಸಂ ಕಥೇತ್ವಾ ಪುನದಿವಸೇ ತೇನ ಪಚ್ಛಾಸಮಣೇನ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ತಂ ತತ್ಥೇವ ನಿವತ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಸಮಗ್ಗವಾಸಂ ವಸಮಾನೇ ತಯೋ ಕುಲಪುತ್ತೇ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪಾಚೀನವಂಸಮಿಗದಾಯಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತೇಸಮ್ಪಿ ಸಕಲರತ್ತಿಂ ಸಮಗ್ಗವಾಸೇ ಆನಿಸಂಸಂ ಕಥೇತ್ವಾ ತೇಪಿ ತತ್ಥೇವ ನಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಏಕಕೋವ ಪಾಲಿಲೇಯ್ಯಗಾಮಂ ಸಮ್ಪತ್ತೋ। ಪಾಲಿಲೇಯ್ಯಗಾಮವಾಸಿನೋ ಪಚ್ಚುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಭಗವತೋ ದಾನಂ ದತ್ವಾ ಪಾಲಿಲೇಯ್ಯಗಾಮಸ್ಸ ಅವಿದೂರೇ ರಕ್ಖಿತವನಸಣ್ಡೋ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ, ತತ್ಥ ಭಗವತೋ ಪಣ್ಣಸಾಲಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಏತ್ಥ ಭಗವಾ ವಸತೂ’’ತಿ ಯಾಚಿತ್ವಾ ವಾಸಯಿಂಸು। ಭದ್ದಸಾಲೋತಿ ಪನ ತತ್ಥೇಕೋ ಮನಾಪೋ ಭದ್ದಕೋ ಸಾಲರುಕ್ಖೋ, ಭಗವಾ ತಂ ಗಾಮಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವನಸಣ್ಡೇ ಪಣ್ಣಸಾಲಸಮೀಪೇ ತಸ್ಮಿಂ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ವಿಹಾಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಪಾಲಿಲೇಯ್ಯಕೇ ವಿಹರತಿ ರಕ್ಖಿತವನಸಣ್ಡೇ ಭದ್ದಸಾಲಮೂಲೇ’’ತಿ।
Anupubbenāti anukkamena, gāmanigamapaṭipāṭiyā cārikaṃ caramāno ‘‘ekacāravāsaṃ tāva vasamānaṃ bhikkhuṃ passissāmī’’ti bālakaloṇakāragāmaṃ gantvā tattha bhaguttherassa sakalaṃ pacchābhattañceva tiyāmañca rattiṃ ekacāravāse ānisaṃsaṃ kathetvā punadivase tena pacchāsamaṇena piṇḍāya caritvā taṃ tattheva nivattetvā ‘‘samaggavāsaṃ vasamāne tayo kulaputte passissāmī’’ti pācīnavaṃsamigadāyaṃ gantvā tesampi sakalarattiṃ samaggavāse ānisaṃsaṃ kathetvā tepi tattheva nivattetvā ekakova pālileyyagāmaṃ sampatto. Pālileyyagāmavāsino paccuggantvā bhagavato dānaṃ datvā pālileyyagāmassa avidūre rakkhitavanasaṇḍo nāma atthi, tattha bhagavato paṇṇasālaṃ katvā ‘‘ettha bhagavā vasatū’’ti yācitvā vāsayiṃsu. Bhaddasāloti pana tattheko manāpo bhaddako sālarukkho, bhagavā taṃ gāmaṃ upanissāya vanasaṇḍe paṇṇasālasamīpe tasmiṃ rukkhamūle vihāsi. Tena vuttaṃ – ‘‘pālileyyake viharati rakkhitavanasaṇḍe bhaddasālamūle’’ti.
ಹತ್ಥಿನಾಗೋತಿ ಮಹಾಹತ್ಥೀ ಯೂಥಪತಿ। ಹತ್ಥಿಕಲಭೇಹೀತಿ ಹತ್ಥಿಪೋತಕೇಹಿ। ಹತ್ಥಿಚ್ಛಾಪೇಹೀತಿ ಖೀರೂಪಗೇಹಿ ದಹರಹತ್ಥಿಪೋತಕೇಹಿ, ಯೇ ‘‘ಭಿಙ್ಕಾ’’ತಿಪಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಛಿನ್ನಗ್ಗಾನೀತಿ ಪುರತೋ ಪುರತೋ ಗಚ್ಛನ್ತೇಹಿ ತೇಹಿ ಹತ್ಥಿಆದೀಹಿ ಛಿನ್ನಗ್ಗಾನಿ ಖಾದಿತಾವಸೇಸಾನಿ ಖಾಣುಸದಿಸಾನಿ ಖಾದತಿ। ಓಭಗ್ಗೋಭಗ್ಗನ್ತಿ ತೇನ ಹತ್ಥಿನಾಗೇನ ಉಚ್ಚಟ್ಠಾನತೋ ಭಞ್ಜಿತ್ವಾ ಭಞ್ಜಿತ್ವಾ ಪಾತಿತಂ। ಅಸ್ಸ ಸಾಖಾಭಙ್ಗನ್ತಿ ಏತಸ್ಸ ಸನ್ತಕಂ ಸಾಖಾಭಙ್ಗಂ ತೇ ಖಾದನ್ತಿ। ಆವಿಲಾನೀತಿ ತೇಹಿ ಪಠಮತರಂ ಓತರಿತ್ವಾ ಪಿವನ್ತೇಹಿ ಆಲುಳಿತತ್ತಾ ಆವಿಲಾನಿ ಕದ್ದಮಮಿಸ್ಸಾನಿ ಪಾನೀಯಾನಿ ಪಿವತಿ। ಓಗಾಹಾತಿ ತಿತ್ಥತೋ। ‘‘ಓಗಾಹ’’ನ್ತಿಪಿ ಪಾಳಿ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಹತ್ಥಿನಾಗಸ್ಸ। ಉಪನಿಘಂಸನ್ತಿಯೋತಿ ಘಟ್ಟೇನ್ತಿಯೋ, ಉಪನಿಘಂಸಿಯಮಾನೋಪಿ ಅತ್ತನೋ ಉಳಾರಭಾವೇನ ನ ಕುಜ್ಝತಿ, ತೇನ ತಾ ತಂ ಘಂಸನ್ತಿಯೇವ। ಯೂಥಾತಿ ಹತ್ಥಿಘಟಾ।
Hatthināgoti mahāhatthī yūthapati. Hatthikalabhehīti hatthipotakehi. Hatthicchāpehīti khīrūpagehi daharahatthipotakehi, ye ‘‘bhiṅkā’’tipi vuccanti. Chinnaggānīti purato purato gacchantehi tehi hatthiādīhi chinnaggāni khāditāvasesāni khāṇusadisāni khādati. Obhaggobhagganti tena hatthināgena uccaṭṭhānato bhañjitvā bhañjitvā pātitaṃ. Assa sākhābhaṅganti etassa santakaṃ sākhābhaṅgaṃ te khādanti. Āvilānīti tehi paṭhamataraṃ otaritvā pivantehi āluḷitattā āvilāni kaddamamissāni pānīyāni pivati. Ogāhāti titthato. ‘‘Ogāha’’ntipi pāḷi. Assāti hatthināgassa. Upanighaṃsantiyoti ghaṭṭentiyo, upanighaṃsiyamānopi attano uḷārabhāvena na kujjhati, tena tā taṃ ghaṃsantiyeva. Yūthāti hatthighaṭā.
ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಸೋ ಕಿರ ಹತ್ಥಿನಾಗೋ ಯೂಥವಾಸೇ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತೋ ತಂ ವನಸಣ್ಡಂ ಪವಿಟ್ಠೋ ತತ್ಥ ಭಗವನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಘಟಸಹಸ್ಸೇನ ನಿಬ್ಬಾಪಿತಸನ್ತಾಪೋ ವಿಯ ನಿಬ್ಬುತೋ ಹುತ್ವಾ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಅಟ್ಠಾಸಿ, ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ವತ್ತಸೀಸೇ ಠತ್ವಾ ಭದ್ದಸಾಲಸ್ಸ ಪಣ್ಣಸಾಲಾಯ ಚ ಸಮನ್ತತೋ ಅಪ್ಪಹರಿತಕಂ ಕತ್ವಾ ಸಾಖಾಭಙ್ಗೇಹಿ ಸಮ್ಮಜ್ಜತಿ, ಭಗವತೋ ಮುಖಧೋವನಂ ದೇತಿ, ನ್ಹಾನೋದಕಂ ಆಹರತಿ, ದನ್ತಕಟ್ಠಂ ದೇತಿ, ಅರಞ್ಞತೋ ಮಧುರಾನಿ ಫಲಾನಿ ಆಹರಿತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಉಪನೇತಿ, ಸತ್ಥಾ ತಾನಿ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ । ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ತತ್ರ ಸುದಂ ಸೋ ಹತ್ಥಿನಾಗೋ ಯಸ್ಮಿಂ ಪದೇಸೇ ಭಗವಾ ವಿಹರತಿ, ತಂ ಪದೇಸಂ ಅಪ್ಪಹರಿತಞ್ಚ ಕರೋತಿ, ಸೋಣ್ಡಾಯ ಭಗವತೋ ಪಾನೀಯಂ ಪರಿಭೋಜನೀಯಂ ಉಪಟ್ಠಾಪೇತೀ’’ತಿ। ಸೋಣ್ಡಾಯ ದಾರೂನಿ ಆಹರಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಘಂಸಿತ್ವಾ ಅಗ್ಗಿಂ ಉಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ದಾರೂನಿ ಜಾಲಾಪೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಪಾಸಾಣಖಣ್ಡಾನಿ ತಾಪೇತ್ವಾ ತಾನಿ ದಣ್ಡಕೇಹಿ ಪವಟ್ಟೇತ್ವಾ ಸೋಣ್ಡಿಯಂ ಖಿಪಿತ್ವಾ ಉದಕಸ್ಸ ತತ್ತಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ, ಭಗವಾ ‘‘ಹತ್ಥಿನಾಗೋ ಮಮ ನ್ಹಾನಂ ಇಚ್ಛತೀ’’ತಿ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ನ್ಹಾನಕಿಚ್ಚಂ ಕರೋತಿ, ಪಾನೀಯೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ತಸ್ಮಿಂ ಪನ ಸೀತಲೇ ಸಞ್ಜಾತೇ ಉಪಸಙ್ಕಮತಿ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಸೋಣ್ಡಾಯ ಭಗವತೋ ಪಾನೀಯಂ ಪರಿಭೋಜನೀಯಂ ಉಪಟ್ಠಾಪೇತೀ’’ತಿ।
Yena bhagavā tenupasaṅkamīti so kira hatthināgo yūthavāse ukkaṇṭhito taṃ vanasaṇḍaṃ paviṭṭho tattha bhagavantaṃ disvā ghaṭasahassena nibbāpitasantāpo viya nibbuto hutvā pasannacitto bhagavato santike aṭṭhāsi, tato paṭṭhāya vattasīse ṭhatvā bhaddasālassa paṇṇasālāya ca samantato appaharitakaṃ katvā sākhābhaṅgehi sammajjati, bhagavato mukhadhovanaṃ deti, nhānodakaṃ āharati, dantakaṭṭhaṃ deti, araññato madhurāni phalāni āharitvā satthu upaneti, satthā tāni paribhuñjati . Tena vuttaṃ – ‘‘tatra sudaṃ so hatthināgo yasmiṃ padese bhagavā viharati, taṃ padesaṃ appaharitañca karoti, soṇḍāya bhagavato pānīyaṃ paribhojanīyaṃ upaṭṭhāpetī’’ti. Soṇḍāya dārūni āharitvā aññamaññaṃ ghaṃsitvā aggiṃ uṭṭhāpetvā dārūni jālāpetvā tattha pāsāṇakhaṇḍāni tāpetvā tāni daṇḍakehi pavaṭṭetvā soṇḍiyaṃ khipitvā udakassa tattabhāvaṃ ñatvā bhagavato santikaṃ upagantvā tiṭṭhati, bhagavā ‘‘hatthināgo mama nhānaṃ icchatī’’ti tattha gantvā nhānakiccaṃ karoti, pānīyepi eseva nayo. Tasmiṃ pana sītale sañjāte upasaṅkamati, taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘soṇḍāya bhagavato pānīyaṃ paribhojanīyaṃ upaṭṭhāpetī’’ti.
ಅಥ ಖೋ ಭಗವತೋ ರಹೋಗತಸ್ಸಾತಿಆದಿ ಉಭಿನ್ನಂ ಮಹಾನಾಗಾನಂ ವಿವೇಕಸುಖಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣದಸ್ಸನಂ, ತಂ ವುತ್ತತ್ಥಮೇವ। ಅತ್ತನೋ ಚ ಪವಿವೇಕಂ ವಿದಿತ್ವಾತಿ ಕೇಹಿಚಿ ಅನಾಕಿಣ್ಣಭಾವಲದ್ಧಂ ಕಾಯವಿವೇಕಂ ಜಾನಿತ್ವಾ, ಇತರೇ ಪನ ವಿವೇಕಾ ಭಗವತೋ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ವಿಜ್ಜನ್ತಿಯೇವ।
Atha kho bhagavato rahogatassātiādi ubhinnaṃ mahānāgānaṃ vivekasukhapaccavekkhaṇadassanaṃ, taṃ vuttatthameva. Attano ca pavivekaṃ viditvāti kehici anākiṇṇabhāvaladdhaṃ kāyavivekaṃ jānitvā, itare pana vivekā bhagavato sabbakālaṃ vijjantiyeva.
ಇಮಂ ಉದಾನನ್ತಿ ಇಮಂ ಅತ್ತನೋ ಹತ್ಥಿನಾಗಸ್ಸ ಚ ಪವಿವೇಕಾಭಿರತಿಯಾ ಸಮಾನಜ್ಝಾಸಯಭಾವದೀಪನಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ।
Imaṃudānanti imaṃ attano hatthināgassa ca pavivekābhiratiyā samānajjhāsayabhāvadīpanaṃ udānaṃ udānesi.
ತತ್ಥಾಯಂ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ – ಏತಂ ಈಸಾದನ್ತಸ್ಸ ರಥಈಸಾಸದಿಸದನ್ತಸ್ಸ ಹತ್ಥಿನಾಗಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನಾಗೇನ ಬುದ್ಧನಾಗಸ್ಸ ಚಿತ್ತೇನ ಸಮೇತಿ ಸಂಸನ್ದತಿ। ಕಥಂ ಸಮೇತಿ ಚೇ? ಯದೇಕೋ ರಮತೀ ವನೇ ಯಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧನಾಗೋ ‘‘ಅಹಂ ಖೋ ಪುಬ್ಬೇ ಆಕಿಣ್ಣೋ ವಿಹಾಸಿ’’ನ್ತಿ ಪುರಿಮಂ ಆಕಿಣ್ಣವಿಹಾರಂ ಜಿಗುಚ್ಛಿತ್ವಾ ವಿವೇಕಂ ಉಪಬ್ರೂಹಯಮಾನೋ ಇದಾನಿ ಯಥಾ ಏಕೋ ಅದುತಿಯೋ ವನೇ ಅರಞ್ಞೇ ರಮತಿ ಅಭಿರಮತಿ, ಏವಂ ಅಯಮ್ಪಿ ಹತ್ಥಿನಾಗೋ ಪುಬ್ಬೇ ಅತ್ತನೋ ಹತ್ಥಿಆದೀಹಿ ಆಕಿಣ್ಣವಿಹಾರಂ ಜಿಗುಚ್ಛಿತ್ವಾ ವಿವೇಕಂ ಉಪಬ್ರೂಹಯಮಾನೋ ಇದಾನಿ ಏಕೋ ಅಸಹಾಯೋ ವನೇ ಅರಞ್ಞೇ ರಮತಿ ಅಭಿರಮತಿ। ತಸ್ಮಾಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನಾಗೇನ ಸಮೇತಿ ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತೇನ ಸಮೇತೀತಿ ಕತ್ವಾ ಏಕೀಭಾವರತಿಯಾ ಏಕಸದಿಸಂ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tatthāyaṃ saṅkhepattho – etaṃ īsādantassa rathaīsāsadisadantassa hatthināgassa cittaṃ nāgena buddhanāgassa cittena sameti saṃsandati. Kathaṃ sameti ce? Yadeko ramatī vane yasmā buddhanāgo ‘‘ahaṃ kho pubbe ākiṇṇo vihāsi’’nti purimaṃ ākiṇṇavihāraṃ jigucchitvā vivekaṃ upabrūhayamāno idāni yathā eko adutiyo vane araññe ramati abhiramati, evaṃ ayampi hatthināgo pubbe attano hatthiādīhi ākiṇṇavihāraṃ jigucchitvā vivekaṃ upabrūhayamāno idāni eko asahāyo vane araññe ramati abhiramati. Tasmāssa cittaṃ nāgena sameti tassa cittena sametīti katvā ekībhāvaratiyā ekasadisaṃ hotīti attho.
ಪಞ್ಚಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Pañcamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಉದಾನಪಾಳಿ • Udānapāḷi / ೫. ನಾಗಸುತ್ತಂ • 5. Nāgasuttaṃ
