Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ੬. ਨਾਗਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    6. Nāgitattheragāthāvaṇṇanā

    ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪੁਥੁਅਞ੍ਞવਾਦਿਨਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਨਾਗਿਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਨਾਰਦੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੁਤ੍વਾ ਏਕਦਿવਸਂ ਮਾਲ਼ਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਪੁਰਕ੍ਖਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਤੀਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਅਭਿਤ੍ਥવਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਨਗਰੇ ਸਕ੍ਯਰਾਜਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਨਾਗਿਤੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਭਗવਤਿ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਮਧੁਪਿਣ੍ਡਿਕਸੁਤ੍ਤਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੯੯ ਆਦਯੋ) ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੧੪.੪੭-੫੪) –

    Itobahiddhā puthuaññavādinanti āyasmato nāgitattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira padumuttarassa bhagavato kāle nārado nāma brāhmaṇo hutvā ekadivasaṃ māḷake nisinno bhagavantaṃ bhikkhusaṅghena purakkhataṃ gacchantaṃ disvā pasannamānaso tīhi gāthāhi abhitthavi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kapilavatthunagare sakyarājakule nibbatti, nāgitotissa nāmaṃ ahosi. So bhagavati kapilavatthusmiṃ viharante madhupiṇḍikasuttaṃ (ma. ni. 1.199 ādayo) sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.14.47-54) –

    ‘‘વਿਸਾਲਮਾਲ਼ੇ ਆਸੀਨੋ, ਅਦ੍ਦਸਂ ਲੋਕਨਾਯਕਂ।

    ‘‘Visālamāḷe āsīno, addasaṃ lokanāyakaṃ;

    ਖੀਣਾਸવਂ ਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪੁਰਕ੍ਖਤਂ॥

    Khīṇāsavaṃ balappattaṃ, bhikkhusaṅghapurakkhataṃ.

    ‘‘ਸਤਸਹਸ੍ਸਾ ਤੇવਿਜ੍ਜਾ, ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਾ।

    ‘‘Satasahassā tevijjā, chaḷabhiññā mahiddhikā;

    ਪਰਿવਾਰੇਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਕੋ ਦਿਸ੍વਾ ਨਪ੍ਪਸੀਦਤਿ॥

    Parivārenti sambuddhaṃ, ko disvā nappasīdati.

    ‘‘ਞਾਣੇ ਉਪਨਿਧਾ ਯਸ੍ਸ, ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ ਸਦੇવਕੇ।

    ‘‘Ñāṇe upanidhā yassa, na vijjati sadevake;

    ਅਨਨ੍ਤਞਾਣਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਕੋ ਦਿਸ੍વਾ ਨਪ੍ਪਸੀਦਤਿ॥

    Anantañāṇaṃ sambuddhaṃ, ko disvā nappasīdati.

    ‘‘ਧਮ੍ਮਕਾਯਞ੍ਚ ਦੀਪੇਨ੍ਤਂ, ਕੇવਲਂ ਰਤਨਾਕਰਂ।

    ‘‘Dhammakāyañca dīpentaṃ, kevalaṃ ratanākaraṃ;

    વਿਕਪ੍ਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ, ਕੋ ਦਿਸ੍વਾ ਨਪ੍ਪਸੀਦਤਿ॥

    Vikappetuṃ na sakkonti, ko disvā nappasīdati.

    ‘‘ਇਮਾਹਿ ਤੀਹਿ ਗਾਥਾਹਿ, ਨਾਰਦੋવ੍ਹਯવਚ੍ਛਲੋ।

    ‘‘Imāhi tīhi gāthāhi, nāradovhayavacchalo;

    ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਂ ਥવਿਤ੍વਾਨ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਅਪਰਾਜਿਤਂ॥

    Padumuttaraṃ thavitvāna, sambuddhaṃ aparājitaṃ.

    ‘‘ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਦੇਨ, ਬੁਦ੍ਧਸਨ੍ਥવਨੇਨ ਚ।

    ‘‘Tena cittappasādena, buddhasanthavanena ca;

    ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨੁਪਪਜ੍ਜਹਂ॥

    Kappānaṃ satasahassaṃ, duggatiṃ nupapajjahaṃ.

    ‘‘ਇਤੋ ਤਿਂਸਕਪ੍ਪਸਤੇ, ਸੁਮਿਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ।

    ‘‘Ito tiṃsakappasate, sumitto nāma khattiyo;

    ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ॥

    Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo.

    ‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਅવਿਤਥਦੇਸਨਤਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਞ੍ਜਾਤਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸੋ ਪੀਤਿવੇਗਪ੍ਪવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਨ੍ਤੋ –

    Arahattaṃ pana patvā satthu avitathadesanataṃ dhammassa ca niyyānikataṃ nissāya sañjātapītisomanasso pītivegappavissaṭṭhaṃ udānaṃ udānento –

    ੮੬.

    86.

    ‘‘ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪੁਥੁਅਞ੍ਞવਾਦਿਨਂ, ਮਗ੍ਗੋ ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਮੋ ਯਥਾ ਅਯਂ।

    ‘‘Ito bahiddhā puthuaññavādinaṃ, maggo na nibbānagamo yathā ayaṃ;

    ਇਤਿਸ੍ਸੁ ਸਙ੍ਘਂ ਭਗવਾਨੁਸਾਸਤਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਸਯਂ ਪਾਣਿਤਲੇવ ਦਸ੍ਸਯ’’ਨ੍ਤਿ॥ –

    Itissu saṅghaṃ bhagavānusāsati, satthā sayaṃ pāṇitaleva dassaya’’nti. –

    ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ।

    Gāthaṃ abhāsi.

    ਤਤ੍ਥ ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨਾ ਬਾਹਿਰਕੇ ਸਮਯੇ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪੁਥੁਅਞ੍ਞવਾਦਿਨ’’ਨ੍ਤਿ, ਨਾਨਾਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਗ੍ਗੋ ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਮੋ ਯਥਾ ਅਯਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਅਯਂ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਏਕਂਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਮੋ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮੀ, ਏવਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਮੋ ਮਗ੍ਗੋ ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਮਯੇ ਨਤ੍ਥਿ ਅਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪવੇਦਿਤਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯવਾਦਸ੍ਸ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –

    Tattha ito bahiddhāti imasmā buddhasāsanā bāhirake samaye, tenāha ‘‘puthuaññavādina’’nti, nānātitthiyānanti attho. Maggo na nibbānagamo yathā ayanti yathā ayaṃ ariyo aṭṭhaṅgiko maggo ekaṃsena nibbānaṃ gacchatīti nibbānagamo, nibbānagāmī, evaṃ nibbānagamo maggo titthiyasamaye natthi asammāsambuddhappaveditattā aññatitthiyavādassa. Tenāha bhagavā –

    ‘‘ਇਧੇવ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮਣੋ, ਇਧ ਦੁਤਿਯੋ ਸਮਣੋ, ਇਧ ਤਤਿਯੋ ਸਮਣੋ, ਇਧ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਸਮਣੋ, ਸੁਞ੍ਞਾ ਪਰਪ੍ਪવਾਦਾ ਸਮਣੇਭਿ ਅਞ੍ਞੇਹੀ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੨੧੪; ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੩੯; ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੨੪੧)।

    ‘‘Idheva , bhikkhave, samaṇo, idha dutiyo samaṇo, idha tatiyo samaṇo, idha catuttho samaṇo, suññā parappavādā samaṇebhi aññehī’’ti (dī. ni. 2.214; ma. ni. 1.139; a. ni. 4.241).

    ਇਤੀਤਿ ਏવਂ। ਅਸ੍ਸੂਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ। ਸਙ੍ਘਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ, ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦੇਸੋਯਂ ਯਥਾ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਙ੍ਘਨ੍ਤਿ વਾ ਸਮੂਹਂ, વੇਨੇਯ੍ਯਜਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਭਗવਾਤਿ ਭਾਗ੍ਯવਨ੍ਤਤਾਦੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਭਗવਾ, ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ। વਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਪਰਮਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕવਣ੍ਣਨਾਯਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸਤ੍ਥਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਪਰਮਤ੍ਥੇਹਿ ਯਥਾਰਹਂ ਅਨੁਸਾਸਤੀਤਿ ਸਤ੍ਥਾ। ਸਯਨ੍ਤਿ ਸਯਮੇવ। ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ‘‘ਸੀਲਾਦਿਕ੍ਖਨ੍ਧਤ੍ਤਯਸਙ੍ਗਹੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਨਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਅਙ੍ਗਾਨਂ વਸੇਨ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮੀ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਯਥਾ ਮਮ ਸਾਸਨੇ ਅਤ੍ਥਿ, ਏવਂ ਬਾਹਿਰਕਸਮਯੇ ਮਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਨ੍ਤੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਾ ਭਗવਾ ਸਯਮੇવ ਸਯਮ੍ਭੂਞਾਣੇਨ ਞਾਤਂ, ਸਯਮੇવ વਾ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਞ੍ਚੋਦਿਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੇਸਨਾવਿਲਾਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਹਤ੍ਥਤਲੇ ਆਮਲਕਂ વਿਯ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ વੇਨੇਯ੍ਯਜਨਤਂ ਅਨੁਸਾਸਤਿ ਓવਦਤੀਤਿ।

    Itīti evaṃ. Assūti nipātamattaṃ. Saṅghanti bhikkhusaṅghaṃ, ukkaṭṭhaniddesoyaṃ yathā ‘‘satthā devamanussāna’’nti. Saṅghanti vā samūhaṃ, veneyyajananti adhippāyo. Bhagavāti bhāgyavantatādīhi kāraṇehi bhagavā, ayamettha saṅkhepo. Vitthāro pana paramatthadīpaniyaṃ itivuttakavaṇṇanāyaṃ vuttanayena veditabbo. Satthāti diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthehi yathārahaṃ anusāsatīti satthā. Sayanti sayameva. Ayañhettha attho – ‘‘sīlādikkhandhattayasaṅgaho sammādiṭṭhiādīnaṃ aṭṭhannaṃ aṅgānaṃ vasena aṭṭhaṅgiko nibbānagāmī ariyamaggo yathā mama sāsane atthi, evaṃ bāhirakasamaye maggo nāma natthī’’ti sīhanādaṃ nadanto amhākaṃ satthā bhagavā sayameva sayambhūñāṇena ñātaṃ, sayameva vā mahākaruṇāsañcodito hutvā attano desanāvilāsasampattiyā hatthatale āmalakaṃ viya dassento bhikkhusaṅghaṃ veneyyajanataṃ anusāsati ovadatīti.

    ਨਾਗਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Nāgitattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੬. ਨਾਗਿਤਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 6. Nāgitattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact