| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
२. अभिसमयसंयुत्तं
2. Abhisamayasaṃyuttaṃ
१. नखसिखासुत्तवण्णना
1. Nakhasikhāsuttavaṇṇanā
७४. सुखुमाति तरुणा परित्ता केसग्गमत्तभावतो। यथा केसा दीघसो द्वङ्गुलमत्ताय सब्बस्मिं काले एतप्पमाणाव, न तच्छिन्दनं, एवं नखग्गापि केसग्गमत्ताव, न तेसं छिन्दनं अवड्ढनतो। परतोति ‘‘सहस्सिमं सतसहस्सिम’’न्ति वुत्तट्ठाने। अभिसमेत्वाति पटिविज्झित्वा, तस्मा अभिसमेताविनो पटिविद्धसच्चस्साति अत्थो। कामं पुरिमपदं दुक्खक्खन्धस्स अतीतभावं उपादायपि वत्तुं युत्तं। पुरेतरंयेव पन वुत्तभावं उपादाय वुत्तन्ति दस्सेतुं ‘‘पुरिमं दुक्खक्खन्ध’’न्तिआदि वुत्तं। पुरिमं नाम पच्छिमं अपेक्खित्वा। पुरिमपच्छिमता हि तं तं उपादाय वुच्चतीति इधाधिप्पेतं पुरिमं नीहरित्वा दस्सेतुं ‘‘कतमं पना’’तिआदि वुत्तं। ‘‘अतीतम्पि परिक्खीण’’न्ति इधाधिप्पेतं परिक्खीणमेव विभावेतुं ‘‘कतमं पन परिक्खीण’’न्तिआदि वुत्तं। सोतापन्नस्स दुक्खक्खयो इध चोदितोति तं दस्सेतुं ‘‘पठममग्गस्स अभावितत्ता उप्पज्जेय्या’’ति वत्वा इदानि तं सरूपतो दस्सेतुं पुन ‘‘कतम’’न्तिआदि वुत्तं। सत्तसु अत्तभावेसु यं अपाये उप्पज्जेय्य अट्ठमं पटिसन्धिं आदिं कत्वा यत्थ कत्थचि अपायेसु चाति यं दुक्खं उप्पज्जेय्य, तं सब्बं परिक्खीणन्ति दट्ठब्बं। अस्साति सोतापन्नस्स, यं परिमाणं, ततो उद्धञ्च उपपातं अत्थीति अधिप्पायो। महा अत्थो गुणो महत्थो, सो एतस्स अत्थीति महत्थियो क-कारस्स य-कारं कत्वा। तेनाह ‘‘महतो अत्थस्स निप्फादको’’ति।
74.Sukhumāti taruṇā parittā kesaggamattabhāvato. Yathā kesā dīghaso dvaṅgulamattāya sabbasmiṃ kāle etappamāṇāva, na tacchindanaṃ, evaṃ nakhaggāpi kesaggamattāva, na tesaṃ chindanaṃ avaḍḍhanato. Paratoti ‘‘sahassimaṃ satasahassima’’nti vuttaṭṭhāne. Abhisametvāti paṭivijjhitvā, tasmā abhisametāvino paṭividdhasaccassāti attho. Kāmaṃ purimapadaṃ dukkhakkhandhassa atītabhāvaṃ upādāyapi vattuṃ yuttaṃ. Puretaraṃyeva pana vuttabhāvaṃ upādāya vuttanti dassetuṃ ‘‘purimaṃ dukkhakkhandha’’ntiādi vuttaṃ. Purimaṃ nāma pacchimaṃ apekkhitvā. Purimapacchimatā hi taṃ taṃ upādāya vuccatīti idhādhippetaṃ purimaṃ nīharitvā dassetuṃ ‘‘katamaṃ panā’’tiādi vuttaṃ. ‘‘Atītampi parikkhīṇa’’nti idhādhippetaṃ parikkhīṇameva vibhāvetuṃ ‘‘katamaṃ pana parikkhīṇa’’ntiādi vuttaṃ. Sotāpannassa dukkhakkhayo idha coditoti taṃ dassetuṃ ‘‘paṭhamamaggassa abhāvitattā uppajjeyyā’’ti vatvā idāni taṃ sarūpato dassetuṃ puna ‘‘katama’’ntiādi vuttaṃ. Sattasu attabhāvesu yaṃ apāye uppajjeyya aṭṭhamaṃ paṭisandhiṃ ādiṃ katvā yattha katthaci apāyesu cāti yaṃ dukkhaṃ uppajjeyya, taṃ sabbaṃ parikkhīṇanti daṭṭhabbaṃ. Assāti sotāpannassa, yaṃ parimāṇaṃ, tato uddhañca upapātaṃ atthīti adhippāyo. Mahā attho guṇo mahattho, so etassa atthīti mahatthiyo ka-kārassa ya-kāraṃ katvā. Tenāha ‘‘mahato atthassa nipphādako’’ti.
नखसिखासुत्तवण्णना निट्ठिता।
Nakhasikhāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / १. नखसिखासुत्तं • 1. Nakhasikhāsuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / १. नखसिखासुत्तवण्णना • 1. Nakhasikhāsuttavaṇṇanā
